Formendur (2)
Það er hægt að
mæla lengd hljóða líka með hljóðrófsritum, ef við
slökkvum nú hérna á formendunum,
förum hérna fremst í
a-ið,
merkjum þetta.
Hérna.
Þá,
þá sjáum við
þessa lengd hér.
Þetta eru um átta hundruð millisekúndur
sem er ekkert óeðlileg lengd þegar maður ber hljóðið fram svona eitt sér en ef þetta væri í orði inn í orði þá væri
lengdin miklu minni.
Lokum nú þessu
og förum
aftur aðeins í Praat
bara svona til að taka upp orð, förum hérna í New, Record monosound
og Record.
„Fara“, „tala“, „taka“,
og sama og áður,
Save to list and close.
nú eru komin tvö hérna sound untitled, við vorum að taka upp númer tvö, smellum á View and edit
og
stækkum gluggann og
svo getum við spilað þetta.
Og
þá ef við tökum „fara“ þá er það væntanlega þetta hér
getum prófað að spila það
og ef við ætlum að,
prófum að greina milli hljóða
þá er þetta væntanlega f-ið
og a hér.
R er örstutt.
Svo kemur hitt a-ið.
Það er um að gera fyrir ykkur að
æfa ykkur á þessu forriti, æfa ykkur að nota það og og
það býður upp á fjölmarga
möguleika á að skoða hljóð, á að skoða ýmsa eðlisþætti þeirra.
Og
lítum svo aftur á þetta hljóðrófsrit hérna,
af setningunni „Æsa talar við Önnu“.
Við getum
fylgt þessu hérna
„Æsa
talar við Önnu“.
Hér er
grunntíðnin sýnd með bláu eins og við höfum nefnt,
og það sést hvernig
breytist
svoldið,
tónfallið rís og hnígur, eða tónninn rís og hnígur,
lækkar í lokin eins og venjulega gerist. Það er eðlilegt sem sagt að
að tónninn lækki í lok setningar.
Við lítum aðeins á formendurna hérna.
Þá sjáum við hér í æ, æ er tvíhljóð
samsett úr a í,
og
þess vegna
breytast formendurnir hér í gegnum hljóðið, það er segja að í upphafi eru formendurnir svipaðir því sem er í a. Það er að segja fyrsti og annar formandi eru tiltölulega nálægt hvor öðrum
en í seinni hluta hljóðsins, í-hlutanum,
eru fyrsti og annar formandi, er langt á milli þeirra eins og í í einu og sér.
Við skoðuðum einstök hljóð
í öðrum fyrirlestrum
en rétt bara að vekja athygli á
s-inu hér, s-hljóðinu sem er alltaf auðþekkt á hljóðrófsritum vegna þess að þar er, það er dekkst hérna efst, efst á tíðnisviðinu, þar er mestur kraftur.
Og við sjáum að
sveiflurnar í hljóðunum eru mismunandi. Það er kannski rétt að, aðeins að líta á þetta, að í rödduðum hljóðum, sérstaklega greinilegt í sérhljóðum, þá eru, eru
dökk lóðrétt bönd, skiptast á
dekkri og ljósari rendur, þetta er svona
misgreinilegt en í órödduðum hljóðum
eru slíkar, eru ekki reglulegar rendur af því tagi. Þessar
lóðréttu rendur svara til raddbandasveiflnanna. Það er að segja að, að dökkt á hljóðrofsritinu, það táknar einhvern styrk á sveiflum
og þess vegna skiptast á
dökk og ljós örmjó bönd hérna í, í rödduðum hljóðum,
þau dökku koma þegar það er einhver styrkur, það er að segja þegar raddglufan er opin, ljósu böndin sýna þegar er enginn styrkur, það er að segja þegar raddglufan er lokuð og enginn, ekkert loft berst upp og engar sveiflur eru.
En
sumar sveiflurnar,
eins og í sérhljóðunum, þær endurtaka sig aftur og aftur
og við getum,
það getum við séð á hérna,
hljóðrofsritunum og
þær, slíkar sveiflur eru kallaðar
bilkvæmar, svona reglulegar sveiflur, við sjáum
munstrið hér á efri hlutanum,
en í órödduðum hljóðum eins og s
þá er þetta svona,
einhver, eitthvert ólgandi loft en ekki, ekki reglulegar sveiflur á sama hátt. Þið sjáið það, að það er ekki um það að ræða hér á neðri hlutanum, að
það séu reglulegar sveiflur sem endurtaki sig
hvað eftir annað, þetta er, þetta er
óreglulegt og slíkar sveiflur eru kallaðar óbilkvæmar,
hinar, þessar reglulegu, eru bilkvæmar.
Og þá látum við lokið þessari umfjöllun
um
formendur og
slíkt.
