Íslensk hljóðskipun Isländischer phonetischer Befehl Icelandic phonetic command Commande phonétique islandaise Islandzka komenda fonetyczna Comando fonético islandês

Góðan dag. Good day. Í þessum fyrirlestri er fjallað um íslenska hljóðskipun, það er að segja hvaða reglur gildi um gerð íslenskra orða og svo um dreifingu hljóða, það er að segja í hvers konar hljóðfræðilegu umhverfi tiltekin hljóð geti komið fyrir. This lecture discusses Icelandic phonetic structure, that is, which rules apply to the construction of Icelandic words, and then on the distribution of sounds, that is, in what kind of phonological environment certain sounds can occur. Byrja á að velta aðeins fyrir okkur meginreglum um gerð íslenskra orða. Let's start by thinking about the principles of creating Icelandic words. Hvernig geta íslensk orð verið? How can Icelandic words be? Er hægt að taka málhljóð, öll málhljóð íslenskunnar, og raða þeim á hvaða hátt sem er til þess að búa til orð? Is it possible to take phonemes, all the phonemes of Icelandic, and arrange them in any way to make words? Augljóslega ekki. Obviously not. Svona til að nefna einfalt dæmi þá vitum við að í hverju orði verður að vera að minnsta kosti eitt sérhljóð. To give a simple example, we know that every word must have at least one vowel. Það er ekki hægt að mynda orð úr eintómum samhljóðum. En það er ekki heldur hægt að raða saman mörgum sérhljóðum. But it is also not possible to arrange many vowels together. Og tilfellið er að aðeins brot af fræðilegum möguleikum er nýtt. And the case is that only a fraction of the theoretical potential is used. Það, það er, ef við tækjum einhver, einhver fimm íslensk málhljóð af handahófi, prófuðum að, að raða þeim saman í orð á alla hugsanlega vegu, þá yrði, yrðu mjög, væntanlega mjög fáir af þessum möguleikum sem myndu samsvara raunverulegum orðum í málinu. That is, if we took any, any five Icelandic phonemes at random, tried to arrange them into words in all possible ways, there would be very, very few of these possibilities that would correspond to the actual words in the case . Þessir möguleikar sem eru ekki nýttir skiptast í tvennt, eða það má skipta þeim í tvennt. These unused possibilities are divided into two, or they can be divided into two. Annars vegar er það sem er kallað tilviljanagöt. Það eru sem sagt orð sem gætu verið til en eru það ekki, orð sem brjóta engar íslenskar reglur, orð sem samrýmast alveg íslenskum, öðrum íslenskum orðum. There are words that could exist but don't, words that don't break any Icelandic rules, words that are completely compatible with Icelandic, other Icelandic words. Dæmi um það er orðið „flok“ sem ég veit ekki til að sé íslenskt orð en það verður ekki séð neitt í vegi fyrir því að það gæti verið íslenskt orð. An example of that is the word "flok", which I don't know is an Icelandic word, but there is nothing to prevent it from being an Icelandic word. Við höfum orð sem eru mjög svipuð, orð sem byrja á sama hátt á „flo“, „flot“ og „flog“. We have words that are very similar, words that start the same way with 'flo', 'flot' and 'flog'. Við höfum orð sem enda á „ok“ eða orð sem enda á lo, „lok“, það er að segja orðið „lok“, og orð sem enda á „ok“, orð eins og „rok“ og „fok“. Það er sem sé ekkert, ekkert athugavert við orðið „flok“ og eins víst að það verði tekið upp einhvern daginn sem heiti á einhverju, einhverju nýju fyrirbæri sem orð vantar yfir. There is nothing, nothing wrong with the word "flock" and it is just as certain that it will be adopted one day as the name of something, some new phenomenon for which there is no word. Kerfisgöt eru aftur á móti orð sem eru óhugsandi í íslensku vegna þess að þau brjóta einhverjar reglur málsins. System holes, on the other hand, are words that are unthinkable in Icelandic because they break some of the rules of the language. Sem dæmi um það er orðið „tlok“, það gæti ekki verið til vegna þess að ekkert íslenskt orð hefur t l í framstöðu. Prófið bara að fletta upp í hvaða orðabók sem er og ég get ábyrgst að þið finnið ekkert íslenskt orð sem byrjar á t l. Þannig að í slíku tilviki er sagt að um kerfisgat sé að ræða, kerfið, hljóðskipunarreglur málsins, leyfa ekki slík orð. Just try looking up in any dictionary and I can guarantee that you won't find any Icelandic word that starts with t l. So in such a case it is said that it is a system hole, the system, the sound order rules of the language, do not allow such words. Við getum aðeins litið á helstu, einstöku reglur um hvað er leyfilegt í málinu. We can only look at the main, individual rules of what is permissible in the matter. Til dæmis hér, leyfilega framstöðuklasa í íslensku, samhljóðaklasa sem geta verið í upphafi orðs. For example here, permissible frontal clusters in Icelandic, consonant clusters that can be at the beginning of a word. Það er, lengstu framstöðuklasar sem til eru í málinu eru fjögur samhljóð en slíkir klasar lúta miklum hömlum. That is, the longest prepositional clusters available in the case are four consonants, but such clusters are subject to many constraints. Ef um er að ræða fjögurra samhljóða klasa í framstöðu þá verður fremsta hljóðið að vera s og næsta hljóð verður að vera eitthvert af p, t, k, og þriðja hljóðið er þá, verður að vera eitthvert hljómandi hljóð og fjórða hljóðið, það sem er næst sérhljóðinu, verður að vera j. Við höfum orð eins og „skrjóður“ og „strjúka“. In the case of a four-consonant cluster in front position, the first sound must be s, and the next sound must be one of p, t, k, and the third sound is then, must be some resonant sound, and the fourth sound, that which is next to the vowel, must be j. We have words like 'scratch' and 'sweep'. Í þriggja samhljóða klösum þá eru líka miklar hömlur, það er hægt að búa til þriggja samhljóða klasa með s-i fremst og j-i eða v-i næst sérhljóðinu, og svo framvegis, ekki ástæða til að fara í gegnum alla þessa möguleika, það sem að, að skiptir máli er að átta sig á því að, að hljóðin raðast í, út frá sérhljóðinu, í ákveðna flokka. In three-consonant clusters there are also great restrictions, it is possible to create three-consonant clusters with si at the front and ji or vi next to the vowel, and so on, no reason to go through all these possibilities, the fact that it is important to realize that, based on the vowel, the sounds are arranged in certain categories. Það er að segja að, að ef að j, og þetta, þetta er sem sagt þannig að ef að j og v eru í klasanum verða þau að vera næst sérhljóðinu. That is to say that, if to j, and this, this is to say that if to j and v are in the cluster, they must be closest to the vowel. Og þá er rétt að hafa það í huga, eins og kemur fram í fyrirlestrum, ýmsum fyrirlestrum um hljóðfræði, að j og v hafa dálitla sérstöðu í málinu. And then it is right to keep in mind, as stated in the lectures, various lectures on phonetics, that j and v have a bit of a special position in the matter. Þó að þau séu venjulega flokkuð sem önghljóð þá voru þau í fornu máli hálfsérhljóð, einhvers konar millistig milli samhljóða og sérhljóða. Although they are usually classified as consonants, in ancient language they were semivowels, a kind of intermediate between consonants and vowels. Og í nútímamáli virðast þau oft kannski frekar vera nálgunarhljóð en önghljóð og sú sérstaða kemur fram á ýmsan hátt, meðal annars í þessu, að, að þau verða í svona klösum að standa næst sérhljóðinu. And in modern language, they often seem to be closer sounds rather than consonants, and that peculiarity is expressed in various ways, among other things, that, in such clusters, they have to stand next to the vowel. Hljómendurnir leyfa ekkert á milli sín og sérhljóðsins nema j og v. Þessi hljóð hérna, lokhljóðin, og auk þess órödduðu önghljóðin, f, þ og h, þau leyfa ekkert á milli sín og sérhljóðsins nema hljómendur og j og v, en síðan er s, sem er svona, hefur flesta möguleika, leyfir alls konar hljóð á milli sín og sérhljóðsins. The vowels allow nothing between them and the vowel except j and v. These sounds here, the final sounds, and also the unvoiced consonants, f, þ and h, they allow nothing between them and the vowel except consonants and j and v, but then there is s, which is like this, has the most possibilities, allows all kinds of sounds between itself and the vowel. Og hérna eru bara svona dæmi um fjögurra samhljóða klasa, þriggja samhljóða klasa og tveggja samhljóða klasa. And here are just examples of four consonant clusters, three consonant clusters and two consonant clusters. Og þið sjáið að öll þessi dæmi lúta þessum, þessum reglum sem ég var að nefna. And you see that all these examples are subject to these, these rules that I just mentioned. En lítum svo á dreifingu einstakra hljóða. But let's look at the distribution of individual sounds. Getum fyrst litið á, á lokhljóð. Í framstöðu koma öll lokhljóðin fyrir. En það er þó, eins og hefur komið fram í, í öðrum fyrirlestrum, ákveðnar takmarkanir á dreifingu framgómmæltu hljóðanna, [cʰ] [c]. But there are, as has been mentioned in other lectures, certain restrictions on the distribution of the voiced sounds, [cʰ] [c]. Þau koma ekk, koma fyrst og fremst fyrir, þarna, á undan frammæltum ókringdum sérhljóðum og svo undan æ líka, sem er af sögulegum ástæðum. They don't come, first of all, there, before pronounced unrounded vowels and then before æ too, which is for historical reasons. En í þeirri stöðu koma, koma uppgómmæltu hljóðin yfirleitt ekki fyrir, ekki nema þá í, í einstöku tökuorðum eins og, eins og „gæi“ og „gæd“, skammstöfunum eins KEA og annað slíkt. But in that situation, the pronounced sounds usually don't appear, except in, in individual catchwords like, like "goodness" and "quality", abbreviations like KEA and other things like that. En í máli meirihluta landsmanna koma fráblásnu lokhljóðin aðeins fyrir í framstöðu. But in the language of the majority of the country, the final aspirated sounds only occur in the front position. En, en þeir sem eru harðmæltir, sem kallað er, nota þau líka í innstöðu og í bakstöðu. But, but those who are harsh, which is called, also use them in front position and in back position. Það er líka rétt að athuga að löng ófráblásin lokhljóð, að þau geta komið fyrir í innstöðu og bakstöðu hjá öllum, hvort sem þeir eru harðmæltir eða linmæltir, en ekki í framstöðu, það er, það er ekkert, ekkert orð í íslensku sem byrjar á löngu b-i eða löngu d-i eða löngu g-i. It is also worth noting that long unvoiced final sounds, that they can occur in the back position and in the back position for everyone, whether they are hard or soft, but not in the front position, that is, there is nothing, no word in Icelandic that starts with long bi or long di or long gi En hins vegar höfum við þetta í innstöðu eins og, eins og „gabba“ og „gaddur“ og „rugga“, sem sagt löng ófráblásin lokhljóð, og, og það gildir sama um harðmælta og linmælta, enginn munur á því. But, on the other hand, we have this in a position like, like "gabba" and "gaddur" and "rugga", so to speak, long unexpanded final sounds, and, and it is the same for hard-spoken and soft-spoken, there is no difference between that. Nú, svo er nauðsynlegt að athuga að lokhljóðin eru aldrei fráblásin á eftir órödduðum hljóðum. Now, it is necessary to observe that the final sounds are never blown after unvoiced sounds. Ekki heldur í máli þeirra sem eru harðmæltir. Not even in the case of those who are harsh. Þannig að þar er enginn mállýskumunur. So there is no dialect difference. Í orðum eins og „spara“, „aftur“, „rektu“, „harpa“, þá er lok, eru lokhljóðin, standa lokhljóðin eftir órödduðum hljóðum og eru alltaf ófráblásin. In words like 'save', 'again', 'run', 'harp', there is an end, the final sounds are the final sounds, the final sounds follow unvoiced sounds and are always unstressed. Það segir enginn, „spara“, „aftur“, „rektu“, „harpa“ eða neitt slíkt. No one says, "save", "again", "run", "harp" or anything like that. Allir hafa sama framburð á þessu, og sama með orð eins og „mjólkin“, „skemmtun“, „svunta“, „traðka“. Everyone has the same pronunciation for this, and the same for words like "the milk", "fun", "apron", "tread". Þarna í neðri línunni eru orð með órödduðum hljómendum og, og þ-i. There in the bottom line are words with unvoiced vowels and, and th-i. En þeir sem hafa rödduð hljóð í þessum orðum og öðrum svipuðum, þeir hafa aftur á móti fráblásin hljóð þarna eftir, segja: „mjólkin“, „skemmtun“, „svunta“, „traðka“. But those who have voiced sounds in these words and others like them, they, on the other hand, have breathed sounds after that, say: "the milk", "fun", "apron", "tradka". Og svo er mjög mikilvægt að muna að frá blásin hljóð, lokhljóð, geta ekki verið löng. And then it is very important to remember that blown sounds, end sounds, cannot be long. Ekki í máli neinna, ekki heldur í máli í harðmæltra. Not in anyone's case, not even in the case of harsh people. Þar sem að stafsetningin hefur tvírituð p p, t t og k k gæti maður kannski ímyndað sér að væri um löng hljóð að ræða en það er ekki. Since the spelling has duplicated pp, tt and kk, one might imagine that they are long sounds, but they are not. Þetta, í þeim orðum kemur fram þessi svokallaði aðblástur sem felst í því að það kemur fram h, h-hljóð á undan lok, lokhljóðinu, það er sem sagt stutt lokhljóð en h á undan því, „ka, kappi, kappi“, „hattur, hattur“, „ekkja“, „sokkar“. This, in those words, this so-called inspiration appears, which consists in the fact that there is an h, h-sound before the end, the final sound, that is to say, a short final sound but an h before it, "ka, kappi, kappi", " hat, hat', 'widow', 'socks'. Það sem sagt kemur þarna þessi óraddaði blástur, h, á undan lok, lokhljóðinu. That said, there comes this unvoiced blow, h, before the end, the final sound. Og sama máli gegnir um orð sem hafa p, t og k plús l eða n. Eins og eh, „epli“, „ætla“, „ekla“, „opna“, „vatn“, „vökna“. Þetta er sem sagt, mikilvægt að, að muna eftir þessu og hafa þetta í huga, sem er enginn vandi að heyra í sjálfu sér en manni hættir til að gleyma að þarna er, eru ekki löng hljóð heldur aðblástur. As I said, it is important to remember this and keep this in mind, which is no problem to hear in itself but you tend to forget that there are not long sounds but breaths. Lítum svo á t annvaramæltu önghljóðin. Let's take a look at the second-order wheezing sounds. Þar höfum við óraddaða hljóðið f sem kemur fyrir í framstöðu, eins og „fer“ og, og „færa“, „flytja“, og svo framvegis, og svo í innstöðu á undan órödduðum hljóðum eins og í „haft“, „hafs“ og annað slíkt. There we have the unvoiced sound f which occurs in front position, such as "fer" and, and "move", "move", and so on, and then in position before unvoiced sounds as in "haft", "hafs" and other such things. Það eru til dæmi um f á milli sérhljóða en það er, þau eru undantekning, það er þá í einstöku tökuorðum, eins og orðinu „sófi“, „sófi“. There are examples of f between vowels but that is, they are an exception, that is in individual catchwords, such as the word "couch", "sofa". Langt f kemur fyrir í, í innstöðu eins og í „kaffi“ og „gaffall“ og í bakstöðu eins og „stroff“ og, en, en alls ekki í framstöðu. Long f occurs in, in the first position as in "coffee" and "fork" and in the back position as in "stroff" and, en, but not at all in the front position. Það er ekkert orð sem byrjar á löngu f-i. There is no word that begins with a long fi. Og rétt líka að hafa í huga að f skiptist á við varamælt lokhljóð, ófrábles, blásið eða fráblásið eftir, eftir mállýskum, í orðum eins og „æpa“, „æpti“, þar sem að, að kemur önghljóð á undan, undan lokhljóðinu. And it's also right to keep in mind that f alternates with a lip-spoken final sound, unvoiced, blown or blown after, depending on the dialect, in words like "yep", "yepti", where ot, ot comes before the final sound. Við höfum sem sagt „æpa“ með, með varamæltu lokhljóði en „æpti“ með önghljóði. We have, as it were, "yelling" with, with a lip-measured final sound, but "yelling" with a wheezing sound. Raddaða hljóðið, raddaða tannvaramælta önghljóðið v [v], það kemur fyrir svo í framstöðu, eins og í„vera“, „væla“, og í innstöðu á undan rödduðum hljóðum eins og „hefja“ og „hafði“, og í bakstöðu. The voiced sound, the voiced dental labial aspirate v [v], it occurs both in front position, as in "be", "whine", and in position before voiced sounds such as "start" and "had", and in back position. Það eru til dæmi um það, á undan s í máli sumra, „efstur“ segja sumir, en, en svona venjulegur framburður er „efstur“ með órödduðu, enda samræmist það þeirri meginreglu að, að á undan órödduðum hljóðum er tannvaramælta hljóðið, önghljóðið óraddað. There are examples of that, before s in some people's language, "top", some say, but, such a normal pronunciation is "top" with unvoiced, as it conforms to the principle that, before unvoiced sounds, there is the dentally measured sound, the wheezing sound unvoiced. Langt v kemur, því bregður fyrir, en aðeins í gælunöfnum og, og slettum, slettum eins og heavy eða eitthvað svoleiðis. Long v comes, it works, but only in nicknames and, and splashes, splashes like heavy or something like that. Þ, sem sagt, ef við komum að tannbergsmæltu önghljóðunum, hljóðunum, þá kemur þ fyrir í, í framstöðu í upphafi orða og í upphafi orðhluta í samsettum orðum, sem sagt framstöðu eins og eins og í, í „Þórður“, „þá“, „þegar“, „þessi“, „þak“ og svo í upphafi orðhluta í samsettum orðum eins og, eins og Alþingi og, og slíkt. Þ, that is to say, if we come to the consonant sounds, the sounds, then þ appears in, in the front position at the beginning of words and at the beginning of parts of words in compound words, that is to say a front position like as in, in "Þórður", "then" , "when", "this", "roof" and so on at the beginning of a word part in compound words such as, as Alþingi and, and such. Það kemur líka fyrir á undan gómmæltu lokhljóði í órödd, órödduðum framburði með orðum eins og „traðk“ og „blaðka“. It also occurs before a voiced final vowel in unvoiced, unvoiced pronunciations with words such as "tradk" and "bladka". Í rödduðum framburði er þarna ð, „traðk“ og „blaðka“. In voiced pronunciation there is ð, "tradk" and "bladka". Og síðan kemur, getur þ-ið komið fyrir í innstöðu á undan sérhljóði í, í fáeinum tökuorðum eins og, eins og „kaþólskur“. And then comes, the þ can appear in position before a vowel in, in a few catchwords like, like "Catholic". Ð kemur nú aðallega fyrir í, í innstöðu og, og bakstöðu, sem sagt innstöðu eins og „veður“, „víða“, og það er rétt að hafa í huga að ð-ið, sem sagt raddaða hljóðið, raddaða tannbergsmælta önghljóðið, kemur líka fyrir á undan órödduðum hljóðum, öfugt við vara, við tannvaramælta önghljóðið, sem sagt, við segjum „blaðs“ en ekki „blaðs“. Ð now mainly occurs in, in the initial position and, and back position, so to speak in the position like "weather", "víð", and it is right to bear in mind that the ð, which is said to be the voiced sound, the voiced dental hyphen, comes also before unvoiced sounds, as opposed to lip, to the lip-voiced aspirate, as it were, we say "blade" and not "blade". Og síðan kemur, er ð notað í bakstöðu, og svo í upphafi áherslulausra orða sem, sem annars hafa þ, annars hafa óraddaða hljóðið. And then comes, ð is used in back position, and then at the beginning of unstressed words that, which either have þ, or have the unvoiced sound. Sem sagt „það“ er, er borið fram „ðað“ eða „ða“ í, í samfelldu máli, áhersluleysi í samfelldu máli. As said "that" is, pronounced "daat" or "da" in, in continuous speech, unstressed in continuous speech. Og þá er það s, tannbergsmælta önghljóðið s, og það er skemmst frá því að segja að, að s kemur fyrir mjög víða, í mjög fjölbreyttu umhverfi, það kemur fyrir í framstöðu, innstöðu og bakstöðu, á undan bæði radd, rödduðum og órödduðum hljóðum og er yfirleitt, hefur yfirleitt mjög mikið frelsi um það hvar það getur komið fyrir. And then there's s, the dentally voiced aspirated s, and it goes without saying that s occurs very widely, in very diverse environments, it occurs in front, back and back positions, before both voiced, voiced and unvoiced sounds and is usually, usually has a lot of freedom about where it can be placed. Við sáum rétt áðan að s leyfir mörg hljóð á milli sín og sérhljóðs og er, er sem sagt mjög sveigjanlegt hljóð að þessu leyti. Þá eru það framgómmæltu önghljóðin, [ç]. Then there are the voiced consonants, [ç]. Óraddaða hljóðið, það kemur eingöngu fyrir í, í framstöðu á undan sérhljóði. Það er að segja í, sem sagt, í orðum sem hafa h j eða h é í stafsetningu, eins og, eins og „hjá“ og „hjóla“ og „hér“ og „héðan“, „héla“. Svo kemur það líka stundum fyrir í aðblæstri í staðinn fyrir h og, og framgómmælt lokhljóð „ekki, ekki“, í staðinn fyrir „ekki“. Then it also sometimes occurs in the breath instead of h and, and the voiced final sound "not, not", instead of "not". En það er nú kannski ekki, svona, viðurkenndur framburður eða ekki, ekki venjulegur framburður. But it may not be, like, an accepted pronunciation or not, not a normal pronunciation. Raddaða hljóðið, j, það kemur fyrir á undan sérhljóði bæði í framstöðu og innstöðu. The voiced sound, j, occurs before a vowel in both front and back positions. Við sáum áðan að, að j gerir þá kröfu að standa yfirleitt næst sérhljóði, leyfir yfirleitt engin hljóð á milli sín og sérhljóðs, og það getur komið fyrir í bakstöðu en, en er mjög sjaldgæft, við höfum svona upphrópanir eins og „oj“ og „foj“, og síðan orð sem, ja, menn deila um hvo, hvort séu í raun og veru til. We saw earlier that j is required to be usually next to a vowel, usually does not allow any sounds between it and a vowel, and it can occur in back position but, but is very rare, we have such exclamations as "oj" and "foj", and then words that, well, people argue about whether, if they actually exist. Kannski helst orð sem eru, sem eru mynduð af sögnum með því að sleppa nafnháttarendingunni, orð eins og „grenj, grenj“, sem yfirleitt, já, sem, sem getur brugðið fyrir en, en eru svona á mörkunum að vera leyfileg íslensk orð, kannski. Perhaps the most preferable are words that are, that are formed from verbs by omitting the nominative ending, words like "grenj, grenj", which usually, yes, which, which can be confused with but, but are on the borderline of being permissible Icelandic words, maybe. Og j skiptist oft á við [ɣ], við uppgómmælta önghljóð, raddaða öng, öng, önghljóðið, þannig að, að j-ið kemur fram ef að i fer á eftir en annars [ɣ]. And j often alternates with [ɣ], with voiced angs, voiced angs, ang, the angst, so that the j comes out if the i follows but otherwise [ɣ]. Við höfum orð eins og „hagi“ og „haga“, þar sem [ɣ] kemur fyrir í öllum myndum nema þar sem að i fer á eftir, þá þá togar i-ið önghljóðið til sín, gerir það framgómmælt af því að i er frammælt sérhljóð. We have words like "hagi" and "haga", where [ɣ] occurs in all forms except where the i follows, in which case the i draws the consonant, making it voiced because the i is pronounced vowel. Uppgómmæltu önghljóðin, þar höfum við [x], óraddaða hljóðið, sem að hjá, í framburði meginhluta landsmanna kemur, kemur eingöngu fyrir í innstöðu, á undan tannbergsmæltu lokhljóði eins og, eins og „taktu“, „vigta“ og annað slíkt. The voiced consonants, there we have [x], the unvoiced sound, which, in the pronunciation of the majority of the country's population, occurs only in position, before a dental final sound such as, like "taktu", "vigta" and the like. Hjá sumum kemur það einnig fyrir á undan s-i, ef við erum að segja „buxur“, „kex“, en stór hluti landsmanna, að minnsta kosti yngra fólk, notar núna lokhljóð í þessum orðum: og segir „buxur“, „kex“. For some, it also appears before si, if we are saying "pants", "biscuits", but a large part of the country, at least younger people, now use final vowels in these words: and say "pants", "biscuits" . Þetta er, er málbreyting sem er að ganga yfir, áður var þarna önghljóð, áður sögðu allir „buxur“ og „kex“, en það er að breytast. This is, there is a language change that is taking place, before there was a whisper, before everyone said "pants" and "biscuits", but that is changing. Nú, í svokölluðum hv-framburði þá kemur þetta óraddaða, uppgómmælta öng, önghljóð líka fyrir í framstöðu, þar sem menn segja: „hvað“, „hvað“, „hver“, þar sem meginhluti landsmanna hefur kv-framburð og segir „hvað“, „hver“. Now, in the so-called hv-pronunciation, this unvoiced, voiced ang, ang sound also appears in the front position, where people say: "hvad", "hvad", "whor", since the majority of the country has a kv-pronunciation and says "hvad ", "who". Og, og þetta hljóð, það skiptist oft í beygingu orða á við uppgómmælt lokhljóð, þá ýmist fráblásið eða ófráblásið eftir mállýskum, eins og eins og „taka“, „taktu“, „reka“, „rektu“ og svo framvegis. And, and this sound, it often alternates in the inflection of words with a voiced final sound, then either aspirated or unaspirated depending on the dialect, such as "taka", "taktu", "reka", "rektu" and so on. [ɣ], raddaða uppgómmælta önghljóðið, það kemur aldrei fyrir í framstöðu, kemur nær eingöngu fyrir í, í innstöðu á undan rödduðum hljóðum og svo í bakstöðu. [ɣ], the voiced voiced consonant, it never occurs in front position, occurs almost exclusively in, in internal position before voiced sounds and then in back position. „Sagði“, „saga“ og „lag“, og það skiptist oft á við bæði óraddað önghljóð, eins og í „sagði“, „sagt“, og við lokhljóð eins og í „saga“, „sagna“ og „segull“, „segli“, og svo framvegis. "Sagði", "saga" and "song", and it often alternates with both an unvoiced vowel, as in "sagði", "sagð", and with a final vowel as in "saga", "sagna" and "següll" , "magnet", and so on. Raddbandaönghljóðið h. Það kemur nú aðallega fyrir í framstöðu, á undan sérhljóðum og svo í, í upphafi orðhluta í samsetningum, eins og, eins og þ, eins og í, í „snjóhús“ eða eitthvað slíkt. The vocal chord h. It now occurs mainly in the front position, before vowels and so in, at the beginning of parts of speech in combinations, like, like þ, like in, in "snjóhús" or something like that. Og svo náttúrulega í aðblásturssambandi, við töluðum um aðblásturinn áður. And then naturally in the ventilation relationship, we talked about the ventilation before. Þar, þar kemur h í innstöðu á undan lokhljóði, „kapp“, „kappi“, „epli“. There, there comes h in position before a final vowel, "kapp", "kapp", "apple". Hins vegar er rétt að athuga að í samböndunum, þeim samböndum sem að í stafsetningu eru skrifuð h j, h l, h r, h n og h é, þá er ekki ekki borið fram h, heldur eru borin fram órödduð hljóð. However, it is worth noting that in the compounds, the compounds that are spelled hj, hl, hr, hn and h é, the h is not pronounced, but unvoiced sounds are pronounced. Sem sagt [ç] [l̥] [r̥] [n̥], eins og „hjá“, „hlaupa“, „hress“, „hnýta“. Og svo er rétt að nefna að, að áherslulítil orð, aðallega svona persónufornöfnin „hann“ og „hún“, sem sem hefjast á h, svona ein og sér, að þau missa oft þetta h í, í samfelldu máli, verða bara „ann“ og „ún“. And it's worth mentioning that unstressed words, mainly the personal pronouns "he" and "she", which start with h, like that alone, that they often lose this h in, in continuous speech, just become "ann ” and “un”. Og eitt þekktasta dæmið það, um þetta er nú úr texta Stuðmanna, „Úti í Eyjum“, þar sem er línan „ann ann enn enn“, en ekki „ann hann henni enn“. And one of the most well-known examples of this is from the text of Stuðman, "Úti í Eyjum", where the line is "ann ann enn enn", but not "ann hen hern enn". Nefhljóð eru næst og, m og n, sem sagt varamæltu og tannbergsmæltu rödduðu nefhljóðin, koma fyrir í mjög fjölbreyttu umhverfi og eru einu nefhljóðin sem geta verið löng í inn stöðu og bakstöðu. Nasal sounds are next to and, m and n, which are the lip-voiced and dental-voiced voiced nasal sounds, occur in a very diverse environment and are the only nasal sounds that can be long in in and back position. Og, og eins og, eins og „dimmur“, „vinna“, „skömm“, „inn“. And, and like, like "dark", "work", "shame", "in". Framgómmælt og uppgómmælt nefhljóð standa nær eingöngu með samsvarandi lokhljóðum, eins og í „lengi“ og „löng“. Voiced and voiced nasals stand almost exclusively with corresponding final sounds, as in "long" and "long". Þar sem framgómmælt nefhljóð á undan framgómmæltu lokhljóði, uppgómmælt nefhljóð á undan uppgómmæltu lokhljóði. Where a front-palatalized nasal sound precedes a front-palatalized final sound, a voiced nasal sound precedes a voiced final sound. En þar að auki geta uppgómmæltu lokhljóðin stundum staðið á undan öðru samhljóði ef lokhljóðið fellur brott úr klasa, eins og í eignarfallinu af „vængur“, „vængs“, „vængs“. But in addition, voiced final vowels can sometimes precede another consonant if the final vowel is dropped from a cluster, as in the possessive case of "wing", "wing", "wing". Órödduðu nefhljóðin, þau koma fyrir á undan ófráblásnum lokhljóðum, eða þar sem er p, t, k í stafsetningu, eins og, og, og, eins og „hempa“, „vanta“, „banki“, og svo óraddað n í, í framstöðu í orðum með, sem hafa h n í stafsetningu, eins og var nefnt áðan, orðum eins og „hnífur“ og „hneta“. The unvoiced nasal sounds, they come before unvoiced final sounds, or where there is p, t, k in the spelling, like, and, and, like "hempa", "vanta", "banki", and then voiceless n in, in front in words with, which have hn in spelling, as mentioned earlier, words like "knife" and "nut". Og svo í bakstöðu þar sem að, að á eftir samhljóði, þar sem að það, n afraddast oft eða alltaf, „ofn, ofn“. And then in back position where to, to after a consonant, where to it, n is often or always de-voiced, "oven, oven". Um hliðarhljóðin gildir í raun veru mjög svipað og um nefhljóðin. The lateral sounds are actually very similar to the nasal sounds. Raddaða hliðarhljóðið kemur fyrir í mjög fjölbreyttu umhverfi, það, bæði í framstöðu, innstöðu og bakstöðu, eins og, eins og „lifa“ og „væla“ og „ból“. The voiced side sound occurs in a wide variety of environments, both in front, back and back positions, such as, like "live" and "whine" and "boll". Og það getur verið langt eins og í, í innstöðu eins og í „halló“ og „Villi“, og í bakstöðu eins og í „ball“. And it can be long as in, in front position as in "hello" and "Villi", and in back position as in "prom". Óraddaða hliðarhljóðið kemur fyrir í upphafi orða sem hafa h l í stafsetningu eins og [l̥] hljóð, og svo á undan ófráblásnum lokhljóðum eins og „hjálpa“ og „piltur“ og „mjólk“. Það er að segja í, í framburði þeirra, hjá þeim sem hafa óraddaðan framburð, og svo í bakstöðu á eftir órödduðum hljóðum eins og í „skafl“. That is to say in, in their pronunciation, in those who have voiceless pronunciation, and then in back position after voiceless sounds as in "skafl". Raddaða sveifluhljóðið r kemur fyrir í, í fjölbreyttu umhverfi líka, í framstöðu, innstöðu og bakstöðu, eins og í, í „raka“, „vera“ og „stór“, og það getur verið langt eins og í „urra“ og „verra“. The voiced oscillating sound r occurs in, in a wide range of environments too, in front, back and back position, as in, in 'wet', 'be' and 'big', and it can be long as in 'urra' and 'worse ". Og óraddaða sveifluhljóðið [r̥], að það kemur fyrir í upphafi orða sem hafa h r í stafsetningu eins og „hress“, og svo á undan ófráblásnum lokhljóðum, og líka á undan s, sem er ólíkt því sem að er með hliðarhljóð og nefhljóð. And the unvoiced oscillating sound [r̥], that it occurs at the beginning of words that have hr in the spelling like "refreshment", and then before unvoiced final sounds, and also before s, which is different from at with lateral and nasal sounds. Segjum sem sagt „verpa“, „jurt“, „hark“ og „vors“ en l og nefhljóðin afraddast ekki á undan s-i, við segjum „háls“, „víns“ en ekki „háls“, „víns“. Let's say "verpa", "herb", "hark" and "vors" but l and the nasal sounds are not devoiced before si, we say "neck", "wine" and not "neck", "wine". Og svo missir r-ið stundum röddun í bakstöðu, „bor“. And then the r sometimes loses its voice in the back position, "bor". Og hér er bara yfirlit yfir þau samhljóð sem geta verið löng, hefur nú komið fram mestan part áður. And here is just an overview of the consonants that can be long, most of them have been mentioned before. Ófráblásnu lokhljóðin geta verið löng, eins og „gabb“, „nudd“, „eggja“ og „rugga“. Órödduðu önghljóðin f og s geta verið löng eins og „töff“ og „blessa“. Rödduðu nefhljóðin m og n, „amma“ og „sunna“. The voiced nasals m and n, "amma" and "sunna". Rödduð hliðar- og sveifluhljóð, „ball“ og „hærra“, en önnur samhljóð geta aðeins verið stutt, kom alls ekki fyrir löng í málinu. Voiced lateral and oscillating sounds, "ball" and "higher", while other consonants can only be short, did not appear long in the case at all. Það er að segja, það eru öll fráblásnu lokhljóðin, það eru rödduðu önghljóðin og flest þau órödduðu líka, öll nema f og s eins og áður er nefnt. That is, there are all the breathed final sounds, there are the voiced aspirates, and most of the unvoiced ones too, all but f and s as mentioned before. Og síðan öll órödduð nefhljóð, hliðarhljóð og sveifluhljóð, þau geta aðeins verið stutt, og svo uppgómmælt og framgómmælt nefhljóð. Lítum að lokum aðeins á dreifingu sérhljóða, bæði einhljóða og tvíhljóða. Finally, let's look at the distribution of vowels, both monosyllabic and diphthongal. Öll einhljóð átt, einhljóðin átta og svo tvíhljóðin ei, æ, au, ó og á hafa mjög fjölbreytta dreifingu, það er að segja, þau geta komið fyrir nánast hvar sem er, koma fyrir í framstöðu, innstöðu og bakstöðu og geta verið löng og stutt í, í öllum þessum stöðum. All monosyllables eight, the monosyllables eight and then the diphthongs ei, æ, au, ö and å have a very diverse distribution, that is to say, they can occur almost anywhere, occur in front, internal and back position and can be long and short in, in all these places. Og þarf ekki að tína til dæmi um það, það er mjög auðvelt að finna þau. And there is no need to pick examples, it is very easy to find them. Það er þó ein takmörkun á þessu, að einhljóð koma yfirleitt ekki fyrir á undan framgómmæltum og uppgómmæltum nefhljóðum, og svo j, þar koma tvíhljóð í staðinn, það er að segja í máli flestra landsmanna. There is one limitation to this, however, that monosyllabic sounds usually do not appear before voiced and voiced nasal sounds, and then j, there are diphthongs instead, that is to say in the language of most nationals. Það er að segja flestir segja „langur“ en ekki „langur“ flestir segja „bogi“ en ekki „bogi“, og svo framvegis. Og, en svo eru tvö, þessi tvö tvíhljóð sem eru talin þarna neðst, [ʏi] og [oi], þau koma aðeins fyrir á undan j. Þau eru sem sagt hljóðbrigði af einhljóðunum [ʏ] og [ɔ], sem standa aðeins í þessu ákveðna umhverfi. And, but then there are two, those two diphthongs that are counted down there, [ʏi] and [oi], they only occur before j. They are, so to speak, phonetic variations of the monos [ʏ] and [ɔ], which only stand in this specific environment. Og þá látum við lokið þessari umfjöllun um dreifingu íslenskra málhljóða. And then we will finish this discussion about the distribution of Icelandic phonemes.