Kröfur í gjaldþrotaskiptum, áframhald

Jæja, þá erum við komin aftur. Og ég ætla núna, hér erum við að halda áfram með umfjöllun um kröfur í gjaldþrotaskiptum. Nú ætla ég að fjalla um hundruðustu og tólftu grein gjaldþrotaskiptalaga. Nokkur atriði áður en ég fer í umfjöllun um hundruðustu og tólftu grein. [HIK:Við g] Það er í sjálfu sér hvert ríki sem getur ákveðið hvernig við víkjum frá þessu meginstefi um jafnræði kröfuhafa við gjaldþrotaskipti. Í sjálfu sér er ekkert því til fyrirstöðu stöðu að segja að allar þessar kröfur sem eru í hundruðustu og tólftu grein séu bara almennar kröfur og njóti engrar sérstöðu, en við höfum tekið sem réttarríki og sem þjóð ákvörðun um að þessum kröfum sé lyft upp úr almennum flokki kröfuhafanna, að þær njóti forgangs fram yfir almennar kröfur. Og það er þá einhver sjónarmið sem liggja þar að baki og þetta eru félagsleg sjónarmið vegna þess að þessar kröfur allar tengjast með einum eða öðrum hætti launþegum eða eða þarna eru kröfur maka, fyrrverandi maka,[HIK:með] kröfu vegna meðferðar fjár sem þrotamaður hefur haft í vörslum sínum og svo síðasti töluliðurinn sem við höfum ákveðið að hafa þarna inni, þóknun aðstoðarmanns við greiðslustöðvun og umsjónarmanns við nauðasamningsumleitanir. Nú það eru þrjú atriði sem við þurfum að taka sérstaklega til skoðunar sem almenn atriði varðandi þessar kröfur. Í fyrsta lagi að þá eru þær innbyrðis jafnréttháar. Það er ekki þannig að fyrst borgist fyrsti töluliður og svo annar töluliður. Þær eru innbyrðis jafn réttháar. Síðan ef að þið lesið nánar fyrsta til sjötta tölulið þá sjáið þið í fyrsta tölulið að þær eru tíma, það er tímaáskilnaður. Það er talað um laun og annað endurgjald fyrir vinnu í þjónustu þrotamanns sem fellur í gjalddaga á síðustu átján mánuðum fyrir frestdag. Og í næstu fimm töluliðum er vísað til þessa tímaskilyrðis í fyrsta tölulið, þá vitum við það, þær eru innbyrðis jafnréttháar en fyrstu sex töluliðirnir eru innan, eru tíma, háðir tímafresti eða sem sagt afturvirkum tímafresti það er borg, hafa bara forgang ef þær falla í gjalddaga á síðustu átján mánuðum fyrir frestdag í þriðja, í öðru lagi er sem sagt: þetta eru jafnréttháar. Í öðru lagi eru þær tíma settar en það er veitt undanþága frá því í annarri málsgrein. Þar er gert ráð fyrir því að menn geti haft og lengt, þetta átján mánaða tímabil og það eru tvö skilyrði sett fyrir því, í fyrsta lagi að menn fari í mál innan sex mánaða frá því að krafan féll í gjalddaga og að dómurinn falli á síðustu sex mánuðum fyrir frestdag eða síðar. Síðan er almennur áskilnaður í þriðju málsgrein að það er þó ekki forgangur, jafnvel þótt að krafa sé að innan átján mánaða og að þetta sé sannarlega krafa um laun. Hún nýtur ekki forgangs en um er að ræða nákominn einhvern sem er nákominn þrotamanni. Og það er fjallað um hverjir eru nákomnir í þriðju grein gjaldþrotaskiptalaga. Þannig að þetta er svona almenn atriði. Að þarna er sem sagt, það er verið að, að ákveða að þarna njóti tilteknar kröfur forgangs. Þá þurfum við að skoða hvaða kröfur það eru og fyrst þá aðeins af því að ég, hérna til þess að aðeins að útskýra nánar hvernig menn geta lengt í þessum forgangi og hvernig þessi þessi þriðji þessi þriðja málsgrein, horfir við þá er ég með þrjá dóma þarna, eða reyndar eiginlega bara tvo, ef við tökum fyrst þennan undirkafla, fimm, fimm einn sem heitir, sem er númer sex hundruð, áttatíu, tvö þúsund og fjórtán. Þetta var raunverulega starfsmaður sem er að biðja um greiðslu launa, ógreiddra launa. Það kemur í ljós og er rakið í dómi Hæstaréttar að hann hafi átt tuttugu og sex prósenta hlut í hinu gjaldþrota félagi. Það taldist vera verulegur hlutur og því var hann nákominn félaginu í skilningi fjórða töluliðar, þriðju greinar sem sagt með öðrum orðum: hann átti ekki rétt á því að hafa, eiga forgangskröfu, hans krafa var almenn krafa. Og síðan bara þessi dómur númer fimmtán, tvö þúsund og nítján, raunverulega, í sviga landsréttardómarinn í sama máli. En það var þannig að Hæstiréttur staðfesti dóm Landsréttar. Þar var einmitt staðan þessi: það var einstaklingur sem var að krefjast launa. Þetta var ólögmæt riftun á launasamningi, hann átti nokkrar milljónir, þetta voru tæpar tæpar níu milljónir sem hann var að krefjast greiðslu á. Þá var spurningin: hafði hann, hafði þessi einstaklingur? Hann hafði, sannarlega átti hann forgangskröfu, hún var utan þessara átján mánaða tímabils, hann hafði farið í mál og síðan hafði málinu undið áfram og í Hæstarétti, það eru réttarfarsleg atriði sem sé þú getur, það er þannig að ef maður ber mál undir Hæstarétt þá getur sá sem, gagnaðilinn í málinu, krafist þess að það sé sett málskostnaðartrygging ef það eru svona líkur á að að sá sem þú áttir málaskaki við muni ekki geta greitt málskostnaðinn, og það var staðan í þessu máli að starfsmaðurinn hafði krafist þess að búið setti, ja, það var hérna, Það hafði komið fram krafa um að það væri lögð fram málskostnaðartrygging. málskostnaðartryggingin. Á það hafi verið fallist, og hún hafði ekki verið sett og þar með var málinu vísað frá dómi Hæstaréttar og það var það sem þurfti að skýra í þessum dómi, þessi frávísun. Hvernig félli hún að þessu orðalagi annarrar málsgreinar, hundruðustu og tólftu greinar, að dómur hefði gengið um þær á síðustu sex mánuðum? Hvað þýðir að dómur gangi? Getur undir það falli frávísunarúrskurður. Og, sem sagt, Hæstiréttur segir bara: já, þetta er skoðað og, og þarna kemur mjög svona praktísk og réttlát niðurstaða. Hún er svona: að, að skýra yrði niðurlagsorð annarrar málsgreinar hundruðustu og tólftu greinar þannig, að krafa ætti undir ákvæðið, ef dómur um frávísun málsins frá æðri dómi gengi innan sex mánaða fyrir frestdag eða síðar. Og ástæðan: önnur niðurstaða fæli í sér leikarinn sem síðan verður um þrotabú geti haft í hendi sér að láta forgangsrétt fyrir kröfu líða undir lok með því að búa svo um hnúta að málinu ljúki fyrir æðri dómi án þess að efnisdómur gangi um hana. Þannig að þetta var nú það sem ég vildi segja svona almennt nú vindum okkur í þessa töluliði. Og á þessari fyrstu glæru sem við fjöllum um hér í köflum fimm, fimm, tvö, og, sem sagt, bæði undirköflum, eitt, tvö, þrjú og fjögur, það er alltaf verið að fjalla um fyrsta tölulið. Þetta er eiginlega veigamesti, veigamesti þátturinn í skilgreiningu á forgangskröfum. En við erum, við erum nú strax, komum við að dómi sem við höfum áður fjallað um. Og það er þessi dómur, þrjú hundruð, tuttugu og sex, tvö þúsund og þrjú. Þarna var, ef þið munið þetta mál milli þrotabú Brins og Rafns Johnsonar. Þetta var spurning um hvort að eftirlaunakrafa, þetta voru svona laun, sem sagt starfslokasamningur, væri það laun í skilningi ákvæðisins og Hæstiréttur, og þið munið við fórum yfir þennan dóm. Það á ekki að skýra orðalag þessara reglna og rúmt. Þetta er ekki rúm lögskýring, það er bara orðalagsskýring hér. Af því menn hafa í huga að þetta eru undantekningarreglur frá meginreglum um jafnræði kröfuhafa. Þannig þarna átti hann ekki forgangskröfu, þetta var ekki tilkall til greiðslu fyrir vinnu. Það var ekkert framlag hans á þessum starfslokatímabili. Síðan kemur þarna, það er svo sem, þetta er þessi dómur númer þrjú hundruð, tuttugu og sex, tvö þúsund og þrjú, hann í sjálfu sér, var ekki, kom fólki svo sem ekkert á óvart, en það sem gerist er að, það koma dálítið mikið af dómum seinna um, svona, hvað heitir það, svona bónus rewards og, og alls konar aukaliði þar sem nýir samningar sem litu dagsins ljós í kjölfar slita á fjármálafyrirtækjum. En áður en við komum að þeim þá er þarna einn gamall og góður, alltaf er skatturinn að reyna að koma sér í betri stöðu og þessi dómur nítján hundruð og níutíu á blaðsíðu [HIK: hund] hundrað áttatíu og tvö er einn svona gamall og góður um um það. Þarna var félag tekið til gjaldþrotaskipta, þeir höfðu borgað laun og haldið eftir staðgreiðslunni. Og þarna vildi skatturinn halda því fram að þeir ættu þarna launakröfu sem næmi þessum þessari ógreiddu staðgreiðslu. Á það var ekki fallist. Hæstiréttur sagði að þegar að vinnuveitandi dragi hluta af launum frá til greiðslu staðgreiðslu, þá væri hann í reynd í stöðu innheimtumanns hins opinbera. Hann væri að draga hluta af laununum ekki, það væri ekki einhvers konar framsal í skilningi hundruðustu og fimmtándu greinar gjaldþrotaskiptalaga, heldur væri þetta í reynd bara innheimta byggð á lögum, lagaákvæði. Við komum seinna að þessum dómi þegar við erum að fjalla um hundruðustu og fimmtándu grein undir lið fimm, átta á þessum glærum, hafið það í huga. En þarna var sem sagt ekki fallist á að þarna væri launakrafa, í skilningi fyrsta töluliðar hundruðustu og tólftu greinar eða samsvarandi ákvæðis í eldri lögum fyrir stað vangreiddri staðgreiðslu. En þá erum við komin að, ég tók nú, ég gæti haft miklu fleiri dóma en ég tek þessa tvo þarna sem svona dæmi um nýjar týpur af samningum sem blöstu við og dómstólar og þurftu að greiða úr í kjölfar hrunsins. Þarna er um að ræða, hérna, þarna er um að ræða, kaupauka, það var samið um hundrað og fimmtíu þúsund punda framlag, svona bónus reward, eða já, það er eiginlega tvennt sem þarna reyndi á. Þetta er einn af fyrstu dómunum sem fjölluðu um þetta. Þarna var, voru kröfur á báða bóga. Starfsmaðurinn gerði þarna kröfu um bónus reward, eða kaupaukagreiðslu, sagði að þetta væri laun, tengdist, beintengdist hans framlagi, fyrir, sem, sem starfsmaður fyrir félagið á meðan að bankinn í slitum sagði: nei, þetta er ekki neins konar krafa. Þetta er bara gjöf, þetta er gjafakrafa sem er skipuð meðal eftirstæðra krafna og vísaði þar til þriðja tölulið hundruðustu og fjórtándu greinar, sem sagt eftirstæð krafa. Niðurstaða Hæstaréttar var sú að skoða hvernig um þennan kaupauka hafi verið samið. Og jú, þetta var einhvers konar framlag tengt frammistöðu hans fyrir félagið en þetta gat ekki verið gjöf, því gjöf er einhliða lög gerningur. Þetta var þó tvíhliða, háð því að hann væri þarna í starfi og svo framvegis. En þetta var samt ekki tengt, sko, vinnunni sem slíkri heldur svona óbeint, út af því að það var líka litið til frammistöðu, mikilvægis starfsmannsins og afkomu bankans og fleira, eða sem sagt fjármála fyrirtækisins. Þannig að þarna, já, það er eitt í viðbót sem ég við segja í þessum dómi, að þá var sérstaklega nefnt að, að það var ekki borgað í lífeyrissjóð vegna þessa kaupauka. Og það var líka svona reynt að komast undan greiðslu tryggingarskatts og staðgreiðslu eða það sem menn mundu reyna að gera að líta á þetta þannig. En það var sem sagt ekki fallist á að þetta væri launakrafa heldur raunverulega var þetta bara almenn krafa. Síðan í þessum dómi, þrjú hundruð, sjötíu og átta, tvö þúsund og tíu, þá erum við erum við komin til Danmerkur, þarna var starfsmaður sem var með svona bónus reward og svo voru líka með redundancy, svona einhverjar slitagreiðslur, og þarna voru, hann, sem sagt, það var bara beinlínis sagt með svipuðum sjónarmiðum, að þetta væru svona kaupaukagreiðslur, að bónus reward væri ekki laun í skilningi fyrsta töluliðar, þetta væri bara almenn krafa. Og svo var bara farið ofan í efnisskilyrði á samningnum sem var gerður um þetta redundancy eftirlaunin og komist að því að þar væri raunverulega ekki krafa fyrir hendi, eða það er að segja varðandi eftirlaunasjóðinn. En síðan sko var, hérna, þessi redundancy hún, henni var skipað með hundruðustu og þrettándu greinar, ekki forgangskrafa heldur almenn krafa. Þá er næst það að segja: að, að þá kom dómurinn. Þetta voru þessir tveir dómar, menn héldu að þetta væri orðið nokkuð skýrt í Hæstarétti, eða svona þessar bónus greiðslur og það færi ekki upp meðal forgangskrafna, en þá kemur þessi dómur þrjú hundruð, sjötíu og tvö, tvö þúsund og ellefu. Og hann, þetta er eiginlega einn einasti dómurinn sem hefur fallið á þennan veg og þarna var sem sagt um það að ræða, það var íslenskur starfsmaður sem gerði svona samning við Kaupþing. Og hann átti að fá bónusgreiðslu. Og þetta snerist um tvær greiðslur, annars vegar greiðslur, sem sagt, samkvæmt samningnum átti hann að fá greiðslu fyrsta október, tvö þúsund og tíu og síðan aðra greiðslu, fyrsta janúar, tvö þúsund og níu vegna tvö, tvö, afsakið, ég hef ábyggilega ruglast, ég ætla ekki að byrja upp á nýtt þetta var sem sagt tvær greiðslur. Það var fyrsti október, tvö þúsund og átta og svo fyrsta janúar, tvö þúsund og níu. Þetta var vegna, vegna sem sagt bónusgreiðslna. Þetta var byggt á samningi sem var gerður tvö þúsund og sex, tengdust starfi þessa manns sem hagfræðings fyrir Kaupþing, og þetta átti að miðast við svona, þetta eru bónus greiðslur sem miðuðust við gengi hlutabréfa í bankanum. Það var ekki deilt um þessa fyrri greiðslu. Fyrsta október tvö þúsund og átta, þetta snerist um greiðslu seinni hlutans þessara, sem var á gjalddaga fyrsta janúar, tvö þúsund og níu og stöðu hennar við skiptin eða slitin á Kaupþingi. Kaupþing sagði að þetta væri almenn krafa en starfsmaðurinn hélt því fram að þetta væri forgangskrafa. Og það vill svo til að í þessum dómi, þá fellst Hæstiréttur á að þetta sé forgangskrafa, segir að þetta falli undir laun, vegna þess að, að hún hafi orðið til áður en að, sem sagt, hún var orðin til, þótt hún væri ekki gjaldfallin. Og það urðu engin atvik samkvæmt samningnum sem gátu fellt kröfuna niður. Hún væri tengd starfi sóknaraðila með þeim hætti að hún teldist endurgjald fyrir vinnuna hans, og þannig að í sjálfu sér sko, gæti þessi dómur svo sem fallið líka undir umfjöllun okkar í kafla fimm, fimm tveir, tveir, allavega í, en ég set hana hér upp af því að hún tengist beint þessum bónusdóti, öllu, en, en, síðan er það sem er erfiðast í þessum dómi, það stendur þarna: enda er sérstaklega kveðið á um það í samningnum að greiðsla samkvæmt honum skyldi lúta sömu meðferð og aðrar launagreiðslur. Og eftir stendur þá spurningin sem ég varpa til ykkar: að þetta er sem sagt: við erum að vinna með réttarfarsreglur, við erum að fjalla um það hvernig á að skipa kröfum í réttindaröð við gjaldþrotaskipti, og þá hvort menn geti með samningum, breytt stöðu sinni og samið sig undir rétthærri, rétthærri liði. Eða verður eftir atvikum að líta einfaldlega til efniskröfunnar og dómafordæma? En síðan kemur þessi dómur númer þrjú hundruð, þrjátíu og fjögur, tvö þúsund og ellefu og hundrað, tuttugu og tvö, tvö þúsund og ellefu. Það sem, raunverulega, þetta er, við erum líka búin að fara yfir þessa dóma tvo áður, að áminning um það að undir hugtakið laun og annað endurgjald, auðvitað laun og annað endurgjald, það er ekki, þarna var krafa um hlut, afhendingu hlutabréfa sem á þeim tíma voru orðin verðlaus. Þetta voru hlutabréf í Landsbankanum. Og þar með var kröfunni hafnað, falla undir hundruðustu og tólftu grein eru náttúrulega bara fjárkröfur ekki, ekki sem sagt, annars konar kröfur þetta eru fjárkröfur. En, sem sagt, þarna erum við með laun og svo annað endurgjald og það er það sem að, sem sagt, annað endurgjald, það er svona óljóst, þessir kaupaukar og redundancy payments og það, það gæti verið, menn reyndu að koma því undir bæði laun eða annað endurgjald en Hæstiréttur féllst ekki á það. En við getum, og þessi dómur, áttatíu og fimm, tvö þúsund og tólf, það er Íslendingur sem semur við Glitni, ég er í kafla fimm, fimm, tveir, tveir, það er Íslendingur sem semur við Glitni um að koma á fót útibúi Glitnis í Bandaríkjunum og hann semur um laun, og hann semur um meira. Hann semur um, um útgjöld vegna húsnæðiskostnaðar, hann semur um útgjöld vegna grunn- og miðskólagöngu barna, flutningskostnað og skólabúninga. Og þá er spurningin: það þurfti að leysa úr nokkrum atriðum í þessum dómi og þarna var, átti hann auðvitað laun, sem sagt, vegna ráðningarsamningsins, umsamin, umsamin samin laun eftir hundruðustu og tólftu grein það er að segja, hann fékk launin sín og líka átti hann orlofskröfu sem að hann átti og það er reyndar samkvæmt þriðja tölulið hundruðustu og tólftu greinar hann átti það líka. En hér [UNK] skoða hvað með húsnæðiskostnaðinn og skólagjöld barnanna. Og er niðurstaða Hæstaréttar var sú að, að, að, sá hluti, út frá svona meginreglunni um jafnræði kröfuhafa, að þessi, þetta geti ekki talist laun eða annað endurgjald. Þannig að það gat ekki, gat ekki fallið þar undir. Þeim var skipað þeim, [UNK] kröfurnar féllu ekki niður, þær voru bara almennar kröfur. En þá var spurningin af því að þarna var, var hann líka með kröfu um svona, svona hérna bónus, eða svona viðbótargreiðslu, kaupauka fyrir árið tvö þúsund og átta. Og hafið í huga að þessi dómur fellur annan mars, tvö þúsund og tólf, en þessi dómur gagnvart [HIK:Íslands] gagnvart hérna Kaupþingi með íslenska starfsmanninn, hann fellur ágúst, tvö þúsund og ellefu. Og hér segir Hæstiréttur, klippt og skorið, það er undir rómverskum fjórum í þessum dómi að ákvæðið í fyrsta tölulið fyrstu málsgreinar um laun eða annað endurgjald skipi vissum kröfum framar í réttindaröð og víkur þar með frá grundvallarreglu um jafnræði lánardrottna og ákvæðið verður því ekki skýrt á rýmri veg en leiðir af orðanna hljóðan og þetta er svona tugga sem er í mörgum dómum Hæstaréttar. Það er ótvírætt að réttur til launa þurfi að eiga rætur að rekja til vinnu og því var ekki fallist á að þessi kaupauki heyrði undir hugtakið laun eða annað endurgjald fyrir vinnu í skilningi fyrsta töluliðar. Og þar með var þessum kaupauka skipað sem almennri kröfu. Nú, svo er það líka vinna fyrir, vinna í þjónustu þrotamanns. Hvað þýðir það? Það er í sjálfu sér verið að gera greinarmun á launþegum og verktökum. Í sjálfu sér ætti ekki að vera neinn mikill munur á því hvernig litið er á launþega eða verktaka en það er alla vega þannig, eða sem sagt varðandi skilgreininguna á því hver er launþegi og hver er verktaki, en hérna falla undir bara launþegar. Verktakar eiga ekki launakröfu eftir hundruðustu og tólftu grein. Þess vegna þarf að gera greinarmun á því hver er að lýsa kröfu. Og það er í sjálfu sér, ég ætla ekkert að fara halda hér ræður ykkur um hver er munurinn á verktaka og launþega, en það er þarna munur, verktaki er sjálfstæðari, hann borgar sjálfur virðisaukaskatt af sínu. Hann borgar sjálfur tryggingargjald. Hann sér sjálfur um að greiða staðgreiðslu af sínum hérna, eða þarf að reikna sér, reikna sér, hérna, endurgjald. Launþegi ræður ekkert yfir vinnunni. Hann ræður sig til starfa og er að starfa í þágu vinnuveitanda og hann skaffar, þegar um er að ræða launþega, þá skaffar vinnuveitandinn aðstöðuna og, og, og, hérna skipar fyrir á meðan verktaki til dæmis getur, kemur oftast með sín eigin verkfæri og, og getur jafnvel falið öðrum að sinna starfinu. En það eru þarna dómar, ég [UNK] það eru náttúrulega margir dómar og þetta hefur farið í margar áttir, en það er þarna svo þið skiljið muninn, það eru þarna tveir dómar frá nítján hundruð níutíu og sjö og það er þannig að annar er, annar er sko, [UNK] nítján hundruð níutíu og sjö á blaðsíðu tvö þúsund fjörutíu og eitt að þar var bóndi sem tók að sér að vera gröfustjóri fyrir, svona eins og undirverktaki fyrir verktaka sem var að vinna fyrir Vegagerðina, það var verið að leggja Seyðisfjarðarveg fyrir Vegagerð ríkisins. Og eina sem hann kom á staðinn var kunna að keyra ýtu. Og hann fékk ýtuna hjá hérna, sem sagt, verktakanum sem var að leggja veginn. Og hann var kallaður til starfa eftir þörfum félagsins. Hann fékk annað ef þetta væri eftirvinna, það fékk hann hærri greiðslu og, en það var bætt virðisaukaskatti ofan á þessar heildargreiðslur. En það var ekki greitt í lífeyrissjóð, orlof, tryggingagjald og fleira vegna vinnu starfsmannsins. Og Hæstiréttur kemst að þeirri niðurstöðu að, að ,að hann hafi, sem sagt, þessi starfsmaður, var kallaður til starfa eftir því sem talið var rétt og þörf á, og það fólst í að stýra jarðýtu sem félagið átti og það var undir stjórn af fyrirmælum félagsins, greitt í tímakaupi, [HIK:mism] mismunandi hátt eftir dagvinnu eða eftirvinnu, en það var samt gerður reikningur fyrir verkið með vaski og þá segir Hæstiréttur: þrátt fyrir þennan greiðsluhátt er fallist á að um hafi verið að ræða launþega og þar með fékk hann viðurkennda forgangskröfu við slit, eða skipti á þessu félagi. Og síðan var hinn dómurinn frá nítján hundruð níutíu og sjö, á blaðsíðu tvö þúsund, eitt hundrað, tuttugu og átta. Þarna var blaðamaður og ritstjóri á Helgarpóstinum, sem blað, hann var ráðinn til starfa, það var bara handsalað. Það var ekki gerður samningur. Hann fékk fastar mánaðarlegar greiðslur gegn framvísun reiknings. Það var enginn sem skráði vinnustundirnar. Og hann réði starfinu sjálfur, það var meira að segja yfirlýsing frá stjórnarformanni félagsins, um að hann hefði verið ráðinn sem verktaki, en, hérna, öll og, já, öll starfstaðan var kostuð og lögð til af félaginu. Og Hæstiréttur, aftur, þetta var náttúrulega, þessir tveir dómar frá níutíu og sjö voru kveðnir upp af sömu dómurum og sama dag, að, þeir sögðu, meirihlutinn, [UNK], sem sagt, ekki meirihlutinn heldur allur, hann lagði fram persónulega vinnu sem var hans aðalstarf. Félagið lagði til húsnæði og aðstöðu, hann réði yfir starfsfólki. Það var samið um tveggja mánaða uppsagnarfrest og orlof og Hæstiréttur segir bara að heildstætt mat, samningurinn hafi á sér sterk einkenni vinnusamnings og einhvern veginn komst að þessari niðurstöðu með því að leggja sönnunarbyrðina á þrotabúið um að þetta hefði ekki verið launasamningur. En nýjasti dómurinn og sá rétti í þessu öllu er dómur, fimmtíu og átta, tvö þúsund og tvö. Það er starfsmaður maður gegn þrotabúi Genealogia Islandorum sem einhvers konar ættfræðiútgáfa, sem fór í gjaldþrotaskipti, og þar segir Hæstiréttur að, það var sem sagt raunverulega stutta útgáfan var kona, sem hafði, það var reyndar, hún hafði ráðið sig fyrst til starfa sem verktaki, hún varð síðan launþegi í stutta stund en fór svo aftur í gamla fyrirkomulagið og hvernig var gamla fyrirkomulagið? Hún hafði sent inn reikninga, og hún hafði í einhverjum mæli dregið starfstengdan kostnað frá launum, hún fékk ekki orlof. Hún fékk ekki laun í veikindum, hún stóð skattyfirvöldum skil á staðgreiðslu á virðisaukaskatti sem verktaki og allt þetta metið saman, þá segir Hæstiréttur að þarna sé um að ræða verktaki. Henni er hafnað sem forgangskröfu. Þannig að þarna er [UNK] réttur kúrs kominn aftur á þetta og auðvitað verður að skoða það, ef menn sjálfir velja að senda reikninga með virðisaukaskatti þá eru þeir nú verktakar, hefði maður haldið. Nú aftur, það er hérna bara að lokum með tíma, sem sagt varðandi [HIK: þes] á þessari glæru. Það er talað um tímamörkin gjalddagi og frestir. Aftur eins og ég sagði ykkur, það er átján mánaða frestur og þá hvenær fellur, hvenær fellur krafa í gjalddaga? Jú, það er engin sérstök réttarregla inni í gjaldþrotaskiptalögunum. Gjalddagi ákvarðast af þeirri kröfu sem um ræðir. Þannig að þegar að sú krafa sem um ræðir er samkvæmt efni sínu fallin í gjalddaga þá er hún fallin í gjalddaga eftir ákvæðum hundruðustu og tólftu greinar. Og það er bara svona áminning um það að menn eru ekkert að semja sig undan eða fram hjá reglum skuldaskilaréttar, vegna þess að í þessum dómi, nítján hundruð níutíu og tvö, þrettán hundruð þrjátíu og eitt, þá var [HIK: forgangsraða] forgangskrafa, ekki fyrir hendi af því þetta var, jú, sannarlega efnisskilyrðin voru uppfyllt það er að segja þetta var forgangskrafa en hún var, hún hafði fallið í gjalddaga utan við þetta átján mánaða tímabil. En inni í þessu átján mánaða tímabili hafi verið gerð réttarsátt um það að greiða þessa kröfu og spurningin var: gátu menn samið sig inn í átján mánaða tímabil. Héraðsdómur og Hæstiréttur segja nei. Hér skoðum við gjalddagann. Við skoðuðum fyrsta dag eftir þann mánuð sem vinna var unnin og litið framhjá samningum aðila, enda myndi að öðrum kosti opnast nýjar leiðir fyrir aðila, til að koma sér undan ákvæðum gjaldþrotaskiptalaga. Ef við nú förum í næstu glæru og skoðum þá þessa töluliði sem eftir eru: bætur vegna slita á vinnusamningi. Þá erum við komin í annan töluliðinn. Og rökin hér eru þau sömu og búa að baki því að laun teljist til forgangskrafna því þessar greiðslur eru jafnmikið tengdar persónu og launin. En þetta náttúrulega bara þegar um er að ræða fyrrum starfsmann sem gerir launakröfu aðeins að lögð hafi verið af hendi vinna til þrotamanns eða þrotabús eftir upphaf skipta. Þetta er sem sagt vinna sem að, ef þetta er vinna sem raunverulega hefur verið innt af hendi, og munið eftir þrotabú [UNK] sem við erum búin að fara yfir tvö hundruð þrjátíu og sjö, tvö þúsund og átta. Þarna voru starfsmennirnir í störfum, eftir frestdag, þeir mættu alltaf og opnuðu kaffihúsið. Þá var það kostnaður eftir uppkvaðningu úrskurðar um gjaldþrotaskipti og þá var það hundraðasta og tíunda grein. En fyrir frestdag þá er það náttúrulega bara laun eftir öðrum, sem sagt, fyrsta tölulið, fyrstu málsgreinar hundruðustu og tólftu greinar. Þetta er engin sérregla um heimild til þess að fá laun í uppsagnarfresti, hér þurfum við alltaf að skoða samninginn sem er á baki. Og, og það er engin, ekkert, engin, sem sagt, hér bara vísum við aftur til vinnuréttar, það er þarna dómur, sex hundruð og tuttugu, tvö þúsund og tíu. Þetta er William Fall gegn ALMC það var þarna bæði [HIK: dengt] deilt auðvitað um kaupaukagreiðslu og svo launa í uppsagnarfresti. Hann hafði sem sagt samið um einhvers konar eingreiðslu við starfslok, [UNK] tveggja milljóna króna, fyrirgefðu, tveggja milljóna evra greiðslu. En hann hafði sem sagt bara sagt upp, og, en með því að segja honum upp, hann hafði raunverulega rift honum án þess að heimild væri til staðar í samningnum með því að hann hafði rift honum, þannig, með þeim hætti þá hafði hann vanefnt ráðningarsamninginn, og þar með hafði hann ekki misst rétt sinn til þessa greiðslu sem gæti þá hugsanlega fallið undir annan tölulið. Þannig að það var ekki fallist á hana þar. Síðan er það bara, vildi ég vekja athygli ykkar á lögum níutíu og fimm, tvö þúsund og tíu við [HIK: fjármálahru] í fjármálahruni og í kjölfar þess, þá var reglum gjaldþrotaskiptalaga breytt og áréttað að einungis þær kröfur sem eru eðlilegar og hóflegar og í samræmi við kjarasamninga eða venjur á viðkomandi starfssviði njóti forgangs. En, það var svona til að sporna við einhverjum, einhverjum, sem sagt, einstaklingsbundnum samningum, þannig að menn gætu verið að semja um óhóflega langan greiðslur eða launagreiðslur í uppsagnarfresti og þar með, svona, skekkt og fengið sér þannig forgang á kostnað hugsanlega annarra kröfuhafa. Menn voru ekkert stressaðir yfir því að setja þessa reglu vegna, vegna dómsins númer tvö hundruð sjötíu og átta nítján hundruð áttatíu og níu. Þar var einstaklingur sem að gerðu kröfu í, við gjaldþrotaskipti og þar á meðal krafa um sex mánaða uppsagnarfrest. Hæstiréttur sagði að það var of langur tími. Og miðað við svona venjulegt, og hvað væri sanngjarnt, að þá var dæmt að þriggja mánaða uppsagnarfrestur teldist sanngjarn. Þannig að þriggja mánaða uppsagnarfrestur var forgangskrafa og þriggja mánaða uppsagnarfrestur varð almenn krafa. Eða sem sagt hann átti sex mánuði, helmingur, forgangur, helmingur almenn krafa. Þannig að þetta er þá nýja reglan og það er beinlínis vísað í þennan dóm í greinargerð með frumvarpi til laga níutíu og fimm, tvö þúsund og tíu, þannig að það er ekkert verið að taka af fólki eða starfsmönnum nein réttindi. Það bara að segja að forgangurinn sem felst í því að skipa þeim í annan tölulið, fyrstu málsgreinar hundruðustu og tólftu greinar, hann er, sem sagt, takmarkaður, allavega svona viðbótar uppsagnarfrestur hann myndi þá skipa, honum yrði skipað meðal almennra krafna. Og síðan er það bara áminning, tvö hundruð fjörutíu og átta tvö þúsund og fimmtán sá dómur féll var raunverulega um það, að, þið munið að auðvitað geta menn ekki átt forgangskröfu ef menn eru nákomnir, munið þið, þriðja málsgrein, hundruðustu og tólftu greinar og þarna var framkvæmdastjóri. Hann hélt því fram að hann hefði ekki verið framkvæmdastjóri, það hefði annar maður verið framkvæmdastjóri í reynd. Hann hefði bara verið svona eins og leppur. En, sönnunarbyrðin um það var felld á starfsmanninn. Og honum tókst ekki að axla hana, þannig að þarna var hann settur sem, hann átti þarna almenna kröfu, ekki forgangskröfu. Nú, orlofsfé og orlofslaun, það er í hérna, þriðja tölulið aftur. Hér erum við ekki að segja eða skapa nein sérstök réttindi, annaðhvort eiga menn orlofslaun eða ekki. Það er talað um síðustu átján mánuði fyrir frestdag eða eftir það tímamark. En auðvitað geta önnur lagaákvæði takmarkað þennan rétt eins og var í þrjú hundruð, sjötíu og sex, tvö þúsund og ellefu. Að þar var starfsmaður sem hafði unnið hjá Kaupþingi banka og ekki tekið orlof, og hafði safnað upp alla vega tvö ár og hann gerði forgangskröfu, lýsti þessari kröfu í búið. En niðurstaða héraðsdóms sem staðfest af Hæstarétti var sú að hann ætti þó, sem sagt krafa vegna orlofs, ótekins orlofs fyrri ára, hún væri fallin niður vegna fyrirmæla í lögum um orlof. Þannig að hann gat bara átt orlof þess árs sem hann lýsti. Sem sagt ég er ekki að fara að kenna ykkur reglur um orlof eða orlofstöku. Það var bara þannig að það var litið til laga um orlof, orlofsréttindi, skoðað hvaða kröfur hann ætti samkvæmt þeim lögum og þær kröfur síðan viðurkenndar sem forgangskröfur á þessum tölulið. Nú, vinnuslys, það er fimmti töluliður, og aftur, þessi dómur númer áttatíu og fimm, tvö þúsund og fjögur hann skerpir á því að við erum að skoða þessa undantekningu algjörlega eftir orðanna hljóðan og við erum það er sem sagt: þetta þarf að vera bætur vegna örorku, eða dauðsfalls manns sem starfar í þjónustu þrotamanns, starfar í þjónustu, er ekki eiginkona eða barn eða eitthvað slíkt. Þetta er tengt vinnusamningi eða vinnuréttarsambandi og varð þar fyrir slysi sem sé í vinnunni. Þetta er vinnuslysaákvæði eða undantekning, sem sagt þarna er verið að skipa þeim kröfum þegar menn verða fyrir slysi við vinnuna eða verða þar, í vinnunni fyrir slysi, að þeir eiga þarna forgangskröfur. Hvernig horfir þetta við í dómi áttatíu og fimm, tvö þúsund og fjögur? Þar var hópferð starfsmanna í ævintýraferð um tangarhöfða. Þau fóru í Glymsgil til að skoða fossinn. Þetta varð til þess að starfsfólkið á skrifstofunni gæti nú lýst hvað þetta væri stórkostleg ferð, og svo var þetta líka svona skemmtiferð starfsmanna. Það vildi svo óheppilega til að það varð stórkostlegt slys, það var grjóthrun, lenti á einum starfsmanninum og sú stúlka stórslasaðist mjög alvarlega á fæti. Og félagið varð síðan gjaldþrota. Hún stóð þarna eftir með sína bótakröfu. Og, sem sagt, hún átti bæði bætur fyrir miska, andlegan, sem sagt, miskabótakröfu og líka örorkubætur vegna, bara, [HIK: líkamsleg], líkamslegs, líkamslegs tjóns. Og Hæstiréttur sagði, þurfti að greiða úr tveimur spurningum. Fyrsta lagi, var þetta, féll þetta undir töluliðinn og jú, þetta var nægilega tengt vinnunni til að falla undir það að vera í vera í, sem sagt vinnuslys, eða svona, falla undir fimmta tölulið og síðan var þetta líka greining á því hvaða tjón þá væri forgangskrafa. Og það var eingöngu tjón vegna líkamlegs tjóns, það var ekki miskabótakrafan. Miskabótakrafan var skipað, henni var skipað meðal almennra krafna, en, bæturnar fyrir, hérna, örorkuna, örorkubæturnar sjálfar. Þær voru taldar vera forgangskröfur, aftur það bara orðalagið í dómi Hæstaréttar, þetta er skýrt eftir orðanna hljóðan. Nú, lífeyrir og meðlag, það er nú kannski, þessi dómur er ekkert sérstaklega góður því að, ég set hann þarna inn, þennan dóm, númer tvö hundruð og fimm nítján hundruð níutíu og sex, svo, hann, aðeins, við skulum lesa fyrst, fara yfir hvað stendur í sjötta tölulið. Kröfur maka, fyrrverandi maka eða barna þrotamannsins um lífeyri eða meðlag á síðustu átján mánuðum, og skilyrðið, kröfurnar styðjast við yfirvaldsákvörðun og, eða skilnaðarsamning og greiðast ekki af almannatryggingum eða með sambærilegum hætti. Ókei, þetta eru sem sagt, geta verið greiðslur milli maka á meðan að skilnað að borði og sæng stendur sem dæmi eða þá þegar um er að ræða viðbótar meðlag með barni umfram kannski það sem að Tryggingastofnunin greiðir. Auðvitað getur Innheimtustofnun sveitarfélaga ekki samkvæmt skýru orðalagi komið sér inn í sjötta töluliðinn, þeir eru fyrrverandi maki eða barn. En það sem að [HIK: innheimtu] Innheimtustofnun sveitarfélaga var að gera í þessum dómi tvö hundruð og fimm nítján hundruð níutíu og sex, eða ég setti hann, þennan dóm þarna inn, að þeir voru einhvern veginn að halda því fram og sögðu: já, sko, við eigum þó launakröfu eftir fyrsta tölulið af því þetta var sem sagt mál milli Innheimtustofnunar sveitarfélaga og þrotabúi Drafnar fasteignaþjónustu. Fasteignaþjónustan sem sagt hafði dregið við útborgun launa, hafði Fasteignaþjónustan haldið eftir meðlagsgreiðslum samkvæmt kröfu innheimtustofnunar, og þessi innheimta var byggð á lögum. Þetta er sérstakt lagaákvæði og þarna sagði innheimtustofnunin, ég er að reyna, við eigum launakröfu, reyndar á grundvelli fyrsta töluliðar, þetta eru laun við, einhvern veginn, okkar kröfu, við eigum framsal á grundvelli hundruðustu og fimmtándu greinar á þessa, þennan hluta launa starfsfólksins sem haldið var eftir. En Hæstiréttur, raunverulega, kemst að sömu niðurstöðu og í staðgreiðsludómnum, nítján hundruð og áttatíu, á blaðsíðu hundrað áttatíu og tvö. Við fjöllum um hann eftir í kafla fimm, átta í kafla fimm, átta nítján hundruð áttatíu, [UNK] áttatíu og tvö og og við erum svo sem búin að fjalla um hann áður. Nei, segir Hæstiréttur, þið eigið, þetta er ekki launakrafa, þetta er bara byggt á lögum, lögum þágildandi, fimmtíu og fjögur nítján hundruð, sjötíu og eitt um að vinnuveitanda sé skylt að halda eftir þessu og standa skil á þessu til Innheimtustofnunar sveitarfélaga og það er ekki hægt að líta á heldur en þetta hafi verið aðilaskipti í skilningi hundruðustu og fimmtándu greinar. Þannig að þennan dóm, ég setti hann þarna með bara til að svona sýna hvað gæti alls ekki fallið þarna undir en síðan hafið þið hann í huga í kafla fimm átta: áhrif aðilaskipta. Nú, lífeyrir eða meðlag það er svo fimm, fimm, sjö kafli lífeyrir eða meðlag, það er að segja. Já, ég hef líklegast hlaupið yfir gjöld til lífeyrissjóða. Ég ætla að gera það núna. Það er kafli fimm, fimm, fimm, þannig að ég var núna að fjalla um lífeyri eða meðlag, fimm, fimm, sjö, en ég hef gleymt að fjalla um kafla, fimm, fimm, fimm, ég held það, til öryggis, af því að ég ætla ekki að byrja upp á nýtt, þá ætla ég aðeins að segja frá því. Það var þannig að í, í, í lífeyrissjóðsdómnum, það er að segja það er líka krafa, sem sagt lífeyrissjóða úr sjúkrasjóði, orlofsheimilasjóða sem átti að borga samkvæmt lögum eða kjarasamningum á síðustu átján mánuðum, að það er þannig að þarna er aftur þröng textaskýring það eru bara gjöld, lífeyrissjóða, sjúkrasjóða og orlofsheimilissjóða, gjöld til þeirra. Það var reynt að koma þarna undir uppgjöri í þessum dómi, sex hundruð, sextíu og tvö þúsund og tólf, það var reynt að koma inn þarna skuldabréfi. Það var þannig að Sparisjóður Reykjavíkur og nágrennis, hluti af starfsfólki þess góða félags hafði greitt í lífeyrissjóð starfsmanna ríkisins og svo allt í einu uppgötvuðu menn þar að, að greiðslur til lífeyrisaukasjóðs mundu ekki dekka uppreiknaða skuldbindingu lífeyrissjóðsins, það var þarna gap sem myndaðist og lífeyrissjóðurinn bað Spron og fleiri félög á sama tíma að gefa út skuldabréf til að dekka þennan mun sem var á sannarlegum greiðslum og skuldbindingum sjóðsins. Og síðan verður Spron, og það var gert. Spron verður gjaldþrota og þá er spurningin: ókei, Spron er tekið til slita, það er rétta hugtakið, og þá er lýst kröfu á grundvelli fjórða töluliðar til slitastjórnar. Og þá er spurningin: er þetta, fellur þetta undir orðalag ákvæðisins, gjöld til lífeyrissjóða, sjúkrasjóða, orlofsheimilasjóða? Og niðurstaða Hæstaréttar, sem staðfestir þarna niðurstöðu héraðsdóms, segir bara: nei, þetta eru ekki gjöld til lífeyrissjóða. Það verður að skýra hugtakið, þetta gjöld til lífeyrissjóðs. Eins og það er, bara hefur alltaf verið skýrt, að þetta séu þau gjöld sem er hlutfall af launum, sem mega standa, greiðast til lífeyrissjóða, og það sé ekki hægt að teygja það yfir svona uppgjör, skuldabréfaútgáfu eða uppgjör eftir á. Þannig að þarna var ekki fallist á forgang, þetta er bara textaskýring. Aftur þetta ber alltaf að sama brunni, þetta eru undantekningarreglur og þær verða ekki skýrðar rýmra en orðalagið beinlínis gefur til kynna. Þannig munu dómstólar alltaf umgangast allan ágreining sem sprettur upp á þessum vettvangi. Síðan að lokum, þá er það bara þetta með þóknun aðstoðarmanns og vörslufé, sjöundi og áttundi töluliður. Sjöundi töluliður sannarlega er, sem sagt, það er, þetta eru þeir sem eru, ef að þetta er vegna meðferðar fjár sem að þrotamaður hefur haft í vörslum sínum sem opinber sýslunarmaður með sjálfstæða fégæslu. Þetta, þarna myndu lögmenn örugglega falla undir alveg án vafa. Að vísu hefur þýðing þessa töluliðar minnkað vegna nýrra og hertra reglna um fjárvörslu lögmanna og, og þeirrar skyldu sem nú hvílir á lögmönnum að þeir hafi fjárvörslureikninga þar sem að fé skjólstæðinga þeirra er inni á og blandi því ekki saman við eigin fjármuni. En það kann að vera að einhver fylgi ekki þessum reglum eða komist einhvern veginn undan eftirliti lögmannafélagsins, eða hvernig [UNK] þá alla vega þá mundi þessi töluliður eiga, eiga til þess. Eða falla, þá mundi það falla undir þennan tölulið. Og síðan kröfur um þóknun aðstoðarmanns greiðslu, greiðslustöðuna, umsjónarmanns með nauðasamningsumleitunum, þeirra kröfum um að skipað þarna í, í, meðal forgangskrafna en ekki meðal fjórða töluliðs hundruðustu og tíundu greinar eins og þær kröfur aðrar sem stofnast á þessu greiðslustöðvunartímabili eða tímabilið þegar leitað er nauðasamninga. Þannig að þarna er, fá þeir reyndar lakari stöðu heldur en aðrar kröfur sem stofnast á því tímabili. Nú ætla ég að taka hlé og halda áfram eftir smá stund.