21 De graftombe van Sint-Nicolaas |Grabmal||| |tomb||| 21 Das Grabmal des Heiligen Nikolaus 21 The tomb of St. Nicholas 21 La tumba de San Nicolás 21 Le tombeau de Saint-Nicolas 21 Гробница Святого Николая 21 Aziz Nikolaos'un mezarı

De graftombe van Sint-Nicolaas |tomb|||

Ze trokken verder. They moved on. Dat was het enige dat ze konden doen: eindeloos voortgaan. |||||||||fortfahren |||||||||go on That was the only thing they could do: go on endlessly. Terugkeren was even zinloos geworden als doorlopen, behalve dat terugkeren een nederlaag betekende. ||||||durchlaufen|außer dass||||| ||just|pointless||||except that||||defeat| Returning had become as pointless as moving on, except that returning meant defeat. Zelfs nu waren er nog kinderen bij die droomden van de Witte Stad. ||||||||dreamed|||| Even now there were still children who dreamed of the White City. Maar de meesten gingen verder uit gewoonte. ||||||Gewohnheit ||most|||| But most continued out of habit.

‘Als God de zee niet laat wijken omdat Nicolaas dood is, zal Hij dan schepen sturen om ons naar het Heilige Land te brengen?' 'If God does not make the sea recede because Nicholas is dead, will He then send ships to bring us to the Holy Land?' vroeg de kleine Thiess aan Dom Thaddeus. Die kon alleen maar antwoorden: ‘Wat God ook over ons moge beslissen, het zal goed zijn.' She could only answer: 'Whatever God may decide about us, it will be good.' Frieda, een aantal verplegertjes en alle zwaargewonden waren in de burcht van Trasimeno achtergebleven. ||||||Schwerverletzten||||||Trasimeno| |||nurses|||seriously injured||||||| Frieda, a number of nurses, and all the severely wounded had remained in the castle of Trasimeno. Ze zouden later naar Perugia gaan, voorzover ze het leven er afbrachten. |||||||||||überlebten |||||||||||they lived Sie würden später nach Perugia gehen, sofern sie dort das Leben aushielten. They would go to Perugia later, as far as they managed to survive. De stad had wel iets aan het kinderleger te danken, meende de bevelhebber. Die Stadt hatte wohl etwas dem Kinderheer zu verdanken, meinte der Befehlshaber. The city certainly owed something to the children's army, believed the commander. Hij was onder de indruk van de blonde, kordate Frieda en bood haar een plaats aan in zijn eigen huishouding. ||||||||entschlossene||||||||||| ||||||||decisive|||||||||||household Er war von der blonden, zupackenden Frieda beeindruckt und bot ihr einen Platz in seinem eigenen Haushalt an. He was impressed by the blonde, decisive Frieda and offered her a place in his own household. Hij had een zoon... He had a son...

Trude nam Frieda's taak over, daarbij geholpen door Mariecke, die in de loop der maanden heel handig was geworden in het verzorgen van kwetsuren. |||task||while being||||||||||||||||treating injuries||wounds Trude took over Frieda's task, assisted by Mariecke, who had become quite handy in caring for injuries over the months. Eindelijk bereikten de kinderen de kust van de Adriatische Zee. ||||||||Adriatische| ||||||||Adriatic| Finally, the children reached the coast of the Adriatic Sea. Niemand deed een poging de wateren te bezweren. |||||||beschwören |||attempt||||calm down No one made an attempt to calm the waters. Ze trokken gewoon verder naar het zuiden, over zandstranden, langs moerassen en door heuvels. ||||||||Sandstrände||||| ||||||||sandy beaches||marshes|||hills They simply continued south, over sandy beaches, past marshes, and through hills. De zee bevatte tonnen voedsel, maar dat moest gevangen worden. ||contained||||||| The sea contained tons of food, but it had to be caught. Ze kregen te kampen met een nieuwe plaag: malaria. |||||||Plage|Malaria |||struggle with||||plague|malaria They faced a new plague: malaria. Tienduizenden muggen belaagden de weerloze kinderen. Zehntausende||belagten||| Tens of thousands|mosquitoes|attacked||defenseless| De kleinen dachten dat de koortsen waardoor ze werden overvallen, veroorzaakt werden door giftige uitwasemingen van de moerassen. ||||||||||||||Ausdünstungen||| ||thought|||fevers|that|||overcome|caused|||toxic|fumes|||marshes The little ones thought that the fevers that beset them were caused by toxic outgassing from the swamps. Alleen Dolf wist dat het de muggenplaag was die de ziekte verspreidde. ||||||Mückenplage||||| ||||||mosquito plague||||disease| Only Dolf knew that it was the mosquito plague that spread the disease.

Hij liet elke avond grote, rokende vuren aanleggen om de insecten te verjagen. |||||||anzünden||||| |||||||build||||| Er ließ jeden Abend große, rauchende Feuer machen, um die Insekten zu vertreiben. Every evening he had large, smoking fires built to drive away the insects. Verder liet hij de kinderen zoveel mogelijk in zee baden, waarbij hij hun verbood zich af te drogen. weiter||||||||||||||||| |||||||||||||forbade|||| Außerdem ließ er die Kinder so viel wie möglich im Meer baden, wobei er ihnen verbot, sich abzutrocknen. Furthermore, he allowed the children to bathe in the sea as much as possible, prohibiting them from drying off.

‘Laat je drogen in de zon. ‚Lass dich in der Sonne trocknen. ‘Let yourself dry in the sun. Er zal een zoutlaagje op je huid achterblijven en dat zal de muggen afschrikken.' |||Salzschicht||||||||||abschrecken |||layer of salt||||||||||repel A layer of salt will remain on your skin and that will deter the mosquitoes.' Hij was er niet helemaal zeker van of dit inderdaad zo was, maar in elk geval werden ze nadien niet meer zo vaak gestoken en het aantal malariapatiënten verminderde. ||||||||||||||||||danach|||||||||Malariapatienten| |||||||||indeed|||||||||afterwards|||||||||malaria patients|decreased He wasn't completely sure if this was indeed the case, but in any case, they were not bitten as often afterwards and the number of malaria patients decreased.

Op een dag gebeurde er iets merkwaardigs. ||||||merkwürdiges ||||||strange One day something strange happened. Ze kampeerden aan de oever van een groot strandmeer waar het wemelde van de krabben, zodat het een avond van overvloed werd. ||||||||Strandsee||||||||||||| |camped|||||||beach lake|||teemed|||||||||abundance| They were camping by the shore of a large beach lake where swarms of crabs were present, making it an evening of abundance. Opeens werden ze in hun maaltijd gestoord door de alarmroep van de wachters: ‘Ruiter in zicht!' |||||||||Alarmruf||||Reiter in Sicht|| ||||||disturbed|||alarm call|||||| Suddenly they were disturbed during their meal by the alarm call of the guards: 'Rider in sight!' Eén maar? dacht Dolf verbaasd. ||surprised Alleen een goed gewapend, zeer moedig man zou het aandurven om eenzaam langs de wegen te trekken. |||||||||wagen||||||| |||||brave||||dare||lonely||||| Only a well-armed, very brave man would dare to wander alone along the roads. Nieuwsgierig rende hij naar de weg en keek naar de stofwolk die naderde. ||||||||||staubwolke|| ||||||||||dust cloud|| Curiously, he ran to the road and looked at the cloud of dust that was approaching. Spoedig zag hij dat het inderdaad een man was, die met de armen zwaaide en iets schreeuwde. |||||indeed|||||||||||shouted Soon he saw that it was indeed a man who was waving his arms and shouting something. Het schemerde al. |it was dusk| Dolf greep onwillekeurig naar zijn mes. ||involuntarily||| Kwam die man hen waarschuwen voor naderend gevaar? ||||||naheendem|Gefahr ||||||approaching| Of wilde hij hen wegjagen?

Niets van dit alles.

Het was Leonardo Fibonacci da Pisa.

Dolf herkende hem pas toen hij vlakbij was en zijn paard inhield. |||||||||||anhielt |||only|||nearby|||||slowed down Dolf didn't recognize him until he was nearby and his horse held back. Het dier zweette, vlokken schuim kleefden aan de borst. |||Flocken Schaum|Schaum|||| ||sweated|flakes|foam||||chest Das Tier schwitzte, Schaumflocken hafteten an der Brust. The animal was sweating, flakes of foam clung to the chest. Moe liet Leonardo zich uit het zadel glijden. Müde ließ Leonardo sich aus dem Sattel gleiten. Tired, Leonardo let himself slide out of the saddle. Dolf ving hem op. |picked up|| Dolf fing ihn auf. Dolf caught him.

‘Hè, hè,' zuchtte de student. ||sighed|| ‘Dat was me een reis...!' Dolf was zo blij dat hij niets kon zeggen. Ook Mariecke kwam aanrennen en stortte zich in Leonardo's armen. |||running up||threw herself|||| Frank stond er stil bij te glimlachen. ||||||lächeln |||still|||smiling at De toegestroomde kinderen juichten. |strömenden|| |arrived||

‘Leonardo is er! Leonardo is teruggekomen!' ‘Ik heb honger,' zei de Pisaan nuchter. |||||Pisaner| |||||Pisan|matter-of-factly Daar wisten ze wel raad op. They knew how to handle that. Terwijl Bertho zich over het vermoeide paard ontfermde, bracht Mariecke de student snel een nap vol gekookte mosselen, een kom soep van schaaldieren en twee gekookte krabben. ||||||||||||||Napf|||Muscheln||||||||| |||||||took care of|brought|||||||||mussels||||||||| While Bertho took care of the tired horse, Mariecke quickly brought the student a bowl full of cooked mussels, a bowl of seafood soup, and two boiled crabs.

‘Zo te zien leven jullie er niet slecht van,' mompelde Leonardo met volle mond. ‘It looks like you're doing quite well,' Leonardo mumbled with a full mouth. ‘Maar ik zie dat jullie aantal danig is geslonken. ||||||erheblich|| ||||||||shrunk ‘But I see that your number has significantly decreased. Waar zijn ze allemaal gebleven?' Where have they all gone?' Zijn stem klonk luchtig, maar zijn ogen zwierven onrustig over het kamp. ||klang||||||||| ||sounded|lighthearted|||||restlessly||| His voice sounded light, but his eyes wandered restlessly over the camp.

‘Onderweg verloren,' vertelde Dolf. ‘We kunnen geen stad passeren of er blijven er zeker vijftig achter. ‘We can’t pass a city without at least fifty being left behind. Een kruistocht kun je dit niet meer noemen. |||||||call You can’t call this a crusade anymore. We zijn beroepszwervers geworden - op zoek naar een toekomst.' ||Berufsnomaden|||||| ||professional wanderers|||||| Wir sind Berufswanderer geworden - auf der Suche nach einer Zukunft. We have become professional wanderers - in search of a future.' Leonardo knikte. |nodded Leonardo nickte.

‘Waarom ben je ons nagereisd?' ||||nachgereist ||||followed ‘Warum bist du uns nachgereist?' vroeg Peter nieuwsgierig.

‘Och, zomaar...,' antwoordde de student ontwijkend. |einfach|||| |just like that||||evasive ‚Och, einfach so...,' antwortete der Student ausweichend. ‘Pisa begon me al gauw te vervelen. ||||soon||bore me ‚Pisa begann mich bald zu langweilen. Mijn vader had een vrouw voor me gezocht en ze beviel me niet. |||||||searched|||pleased me|| Mein Vater hatte eine Frau für mich gesucht und sie gefiel mir nicht. Bovendien is Pisa weer een oorlog aan het voorbereiden, dit keer tegen Florence. Moreover, Pisa is preparing for war again, this time against Florence. En je weet, dan worden alle weerbare mannen opgeroepen en komt er van studeren niets terecht. ||||||wehrhafte||gerufen|||||studieren|| ||||||resilient||called up||||||| Und du weißt, dann werden alle wehrhaften Männer gerufen und es bleibt nichts mehr übrig mit dem Studieren. And you know, then all the able-bodied men are called up and studying goes out the window. Ik had geen zin in trouwen en ook niet in vechten. |||||heiraten||||| |||||marriage||||| Ich hatte keine Lust zu heiraten und auch nicht zu kämpfen. I didn't feel like getting married or fighting. Ik geloof dat ik me deze winter maar begeef naar het keizerlijke hof in Palermo. ||||||||begebe||||||Palermo ||||||||go||||court||Palermo Ich glaube, dass ich mich diesen Winter zum kaiserlichen Hof in Palermo begebe. I believe that this winter I will just make my way to the imperial court in Palermo. Keizer Frederik is een intelligent man en ik breng iets belangwekkends voor hem mee: de Arabische rekenkunde.' ||||||||||etwas Bedeutendes||||||Rechenkunst ||||intelligent||||bring||interesting||||||arithmetic Emperor Frederick is an intelligent man and I bring something important for him: Arabic mathematics. Hij keek glimlachend naar Mariecke. He smiled at Mariecke. ‘Ik zie, lief kind, dat je nog altijd gezond en mooi bent. ||dear||||||||| ‘I see, dear child, that you are still healthy and beautiful. Maar toen ik je kuste, smaakte je zout.' ||||kissed||| Aber als ich dich küsste, schmecktest du salzig. But when I kissed you, you tasted salty. ‘Dat is een maatregel tegen de koorts,' legde Dolf uit. |||Maßnahme|||||| |||measure against|||fever||| „Das ist eine Maßnahme gegen dasFieber“, erklärte Dolf. ‘Zout op de huid vermindert de kans op muggenbeten. ||||||||Mückenstiche ||||reduces||||mosquito bites „Salz auf der Haut verringert die Wahrscheinlichkeit von Mückenstichen. En die muggenbeten veroorzaken koorts, snap je?' And those mosquito bites cause fever, you understand? ‘Hoe kom je daarbij.' |||that conclusion ‘How do you come to that.' ‘O, dat weet ik toevallig.' ||||by chance ‘Oh, I happen to know that.' ‘Muggenbeten zijn niet giftig.' |||giftig |||toxic ‘De steken van deze muggen wel,' zei Dolf kort. |stings||||||| 'The stings of these mosquitoes do,' Dolf said briefly. ‘Ze brengen vergif in je bloed en daarvan word je ziek. ||Gift|||||||| ||poison|||||||| ‘They bring poison into your blood and that makes you sick. We hebben er al tientallen kinderen door verloren. ||there||dozens||| We have already lost dozens of children because of it. Ik zal blij zijn als we deze ongezonde streek achter ons hebben gelaten.' |||||||ungesunde||||| |||||||unhealthy|region||||left behind I will be glad when we have left this unhealthy region behind.' ‘Je moest maar meegaan naar Palermo,' meende Leonardo spottend. |||||Palermo||| 'You should just go to Palermo,' Leonardo said mockingly. ‘Keizer Frederik schijnt verzot te zijn op hovelingen met gezond verstand.' |||||||Hofleute||| |||||||courtiers|||common sense 'Emperor Frederick seems to be fond of courtiers with common sense.' Hij keek weer rond. He looked around again.

‘Is Carl er niet meer? En Frieda heb ik niet gezien.' ‘Carl is omgekomen bij het gevecht bij Trasimeno. ‘Carl has died in the battle at Trasimeno. Frieda is achtergebleven in Perugia.' Frieda has stayed behind in Perugia.' ‘Ja, ik heb het een en ander gehoord over de veldslag bij Trasimeno,' knikte Leonardo, schijnbaar onverschillig. ||||||||||battlefield|||||apparently indifferent|indifferent ‘Ja, ich habe das eine oder andere über die Schlacht bei Trasimeno gehört,' nickte Leonardo, scheinbar gleichgültig. ‘Yes, I have heard a thing or two about the battle at Trasimeno,' nodded Leonardo, seemingly indifferent. ‘Een vriend van mijn vader, een koopman uit Perugia, bracht ons een bezoek en vertelde het hele verschrikkelijke verhaal. |||||||||||||||||schreckliche| |||||||||paid us a visit||||||||terrible| ‘Ein Freund meines Vaters, ein Kaufmann aus Perugia, hat uns besucht und die ganze schreckliche Geschichte erzählt. ‘A friend of my father's, a merchant from Perugia, paid us a visit and told us the whole terrible story.' Hij vertelde ons ook dat de leider van de Kinderkruistocht was vermoord.' |told|||||||||| Er erzählte uns auch, dass der Anführer des Kinderkreuzzugs ermordet worden war.' ‘He also told us that the leader of the Children's Crusade had been murdered.' ‘Ja, arme Nicolaas,' zuchtte Frank. ‘Yes, poor Nicholas,' sighed Frank. ‘God hebbe zijn ziel.' |habe|| |have|| Leonardo zei niets, nam weer een hap en keek over het vuur naar Dolf. ||||||bite||||||| Hij dacht dat ik het was, schoot het opeens door de jongen heen. ||||||shot|||||| Is hij ons daarom spoorslags achterna gereisd? ||||auf der Stelle|nachgereist| ||||immediately|after us|traveled Om... om... Mariecke?

‘Het wás verschrikkelijk,' vertelde Mariecke. |||said| ‘Bij de botsing op de landtong zag ik Rudolf onder de paardenhoeven terechtkomen en ik gilde, ik dacht dat hij dood was. ||Zusammenstoß||||||||||||||||||| ||collision|||||||||horse hooves|end up|||screamed|||||| ‘At the collision on the peninsula, I saw Rudolf come under the hooves of the horses and I screamed, I thought he was dead. Maar toen ik naar hem toe wilde, pakte Peter me op en droeg me uit het gedrang. ||||||||||||||||Gedränge |||||to||picked|||||||||crowd But when I wanted to go to him, Peter picked me up and carried me out of the crowd. Ik was woedend op hem en krabde zijn wang open, want ik wilde naar Rudolf. ||||||||Wange|||||| ||||||||cheek|||||| I was furious with him and scratched his cheek open because I wanted to go to Rudolf. Maar hij bleef me meesleuren tot we in het bos waren, en nog verder...' ||||dragging me||||||||| But he kept dragging me until we were in the woods, and even further... Peter staarde in het vuur en zweeg. ||||||was silent Peter stared into the fire and was silent.

‘Wees toch niet boos op hem, Mariecke,' zei Dolf snel. ‘Please don't be angry with him, Mariecke,' Dolf said quickly. ‘Hij heeft je leven gered. Ik ben hem dankbaar.' ‘Ik wilde niet gered worden,' zei Mariecke fel, ‘ik wilde jou terugvinden. |||||||fiercely||||find Ik had je zien vallen...' ‘Dat betekende niets,' zei Peter opeens stug. ||||||stubbornly ‘Rudolf is onkwetsbaar. ||unverwundbar ||invulnerable Hij struikelde, en dat is alles.' |stumbled|||| ‘En of ik onkwetsbaar ben - ik heb er nog de littekens van en ik was drie dagen lang zo stijf als een plank,' lachte Dolf. |||invulnerable|||||||scars|||||||||||||| ‘And yes, I'm invulnerable - I still have the scars from it and I was as stiff as a board for three days,' laughed Dolf. ‘Alles deed me pijn. ‘Everything hurt me. Maar dat Peter Mariecke in veiligheid heeft gebracht, zal ik nooit vergeten.' But I will never forget that Peter Mariecke kept me safe.' ‘Jij haalde me uit de burcht van Scharnitz,' zei Peter stroef. ||||||||||kühl |pulled||||||||| 'You brought me out of the fortress of Scharnitz,' Peter said stiffly. ‘Nu staan we gelijk.' 'Now we're even.' ‘In elk geval ben ik blij om jullie ongedeerd aan te treffen,' zei Leonardo ernstig. ||||||||unversehrt|||||| ||||||||unharmed|||find||| 'In any case, I'm glad to find you unharmed,' Leonardo said seriously. ‘Behalve Nicolaas dan,' Mariecke zuchtte verdrietig. Except||||sighed|sadly 'Except for Nicolaas then,' Mariecke sighed sadly. ‘Berthold en Mathilde werden ook vermoord. 'Berthold and Mathilde were also murdered. En herinner je je Lena, dat meisje dat zo goed kon schieten? ||||Lena||||||| |remember|||Lena|||||||shoot And do you remember Lena, that girl who could shoot so well? Ook gesneuveld. |Auch gefallen. En Carl en Wigbold en Friedrich... allemaal dood.' |||Wigbold||Friedrich|| |||Wigbold||Friedrich|| ‘En kleine Thiess?' ‘Springlevend en nog altijd vol geestdrift. Alive|||||enthusiasm Hij praat over niets anders dan de Saracenen uit Jeruzalem jagen.' Waarom was Leonardo hen nagereisd om zich opnieuw bij het kinderleger te voegen? ||||||||||||anschließen Why had Leonardo followed them to rejoin the children's army? vroeg Dolf zich af. Dolf wondered. Hij begreep het niet goed. He didn't quite understand. Weliswaar was hij dolblij zijn vriend weer bij zich te hebben, maar het leek hem ondenkbaar dat Leonardo zijn vrolijke leventje in Pisa opgaf om weer met de zwervertjes op pad te gaan. ||||||||||||||||||||Leben|||aufgab|||||Streunergruppen|||| Indeed|||overjoyed||||||||||||||||cheerful|happy life|||would give up||||||||| Indeed, he was overjoyed to have his friend back with him, but it seemed unimaginable to him that Leonardo would give up his happy little life in Pisa to go back on the road with the vagabonds. Was het omdat hij had gemeend dat Rudolf van Amstelveen dood was en dat Mariecke hulp nodig had? Was it because he had thought that Rudolf from Amstelveen was dead and that Mariecke needed help? Mariecke was toch maar een gewoon meisje, een weeskind: lief, mooi, maar zonder enige ontwikkeling of beschaving. ||||||||||||||Entwicklung||Kultur ||||||||orphan child||||||education||civilization Mariecke war doch nur ein ganz normales Mädchen, ein Waisenkind: lieb, schön, aber ohne jegliche Entwicklung oder Bildung. Mariecke was just an ordinary girl, an orphan: sweet, beautiful, but without any development or culture. Wat kon een rijke koopmanszoon ertoe bewegen om ter wille van een verschoppelingetje honderden mijlen af te leggen? ||||||||||||Ausgestoßenen-Kind||||| |||||||||the sake of|||a little outcast||||| Was konnte einen reichen Kaufmannssohn dazu bewegen, um eines Ausgestoßenen willen Hunderte von Meilen zurückzulegen? What could motivate the son of a rich merchant to travel hundreds of miles for the sake of a little outcast?

Ze trokken verder door Umbrië en kwamen in het koninkrijk Sicilië, dat bijna half Italië besloeg. ||||||||||Sizilien||||| ||||||||||Sicily|||||covered Sie zogen weiter durch Umbrien und kamen ins Königreich Sizilien, das fast die gesamte Hälfte Italiens einnahm. They traveled further through Umbria and entered the kingdom of Sicily, which almost covered half of Italy. Ze werden geteisterd door huiduitslag, zwermen muggen, zandvlooien, honger. ||||Hautausschlag|||Sandflöhe| ||||skin rash|swarms of||sand fleas| They were plagued by rashes, swarms of mosquitoes, sand fleas, and hunger. De bevolking van de lage kuststreek was er nauwelijks beter aan toe, magere kobolden leken het, wantrouwig en vijandig. |||||||||||||Kobolde||||| |population||||coastal region||||||off||goblin-like creatures|seemed|||| The population of the low coastal area was barely better off, skinny goblins seemed to be the case, suspicious and hostile. Menigmaal moesten de kinderen zich een doortocht vechten. Oftmals||||||| many times||||||path through| Many times the children had to fight their way through. De gezondheidstoestand van het kinderleger ging sterk achteruit. |Gesundheitszustand|||||| |health condition|||||| The health condition of the children's army was deteriorating significantly. De kleren hingen in flarden om hun taaie lichamen. ||||Fetzen|||| ||hung||shreds|||tough| The clothes hung in tatters around their tough bodies. Eerst hadden ze te weinig zout binnengekregen, nu te veel. ||||||bekommen||| ||||||received||| At first, they had not consumed enough salt, now too much. De malaria bleef hun gelederen uitdunnen. ||||Reihen, Truppen, Mannschaft|ausdünnen |malaria|||ranks|thin out The malaria continued to thin their ranks. Nu was het vooral Leonardo die hen voortdreef: hoe eerder ze de heuvels in het zuiden bereikten, hoe beter. |||||||||earlier||||||||| Now it was mainly Leonardo who drove them on: the sooner they reached the hills to the south, the better.

En eindelijk, eindelijk kwamen ze bij de oude stad Bari. |||||||||Bari |||||||||Bari And finally, finally they arrived at the old city of Bari. Bari werd voor Dolf een complete verrassing. |||||komplette|Überraschung |||||complete|surprise Bari was a complete surprise for Dolf.

Zo ver zuidelijk was hij zelfs met zijn ouders nooit geweest en hij kende het Bari uit de twintigste eeuw dus niet. ||südlich||||||||||||||||||| ||southern||||||||||||||||||| He had never been this far south even with his parents, and he didn't know Bari from the twentieth century. Hij had verwacht een gewone kleine havenstad aan te treffen, zoals er hier zo veel waren. ||||||Hafenstadt||||||||| ||||||port city||||||||| He had expected to find an ordinary small harbor town, like so many others here. Zo'n stadje waar de stank van rottend visafval alle andere geuren overtrof, waar de bevolking voor haar bestaan afhing van de grillen van de zee. ||||||||||Gerüche|||||||||||Launen||| ||||||rotting|fish waste||||overwhelmed||||||existence|depended on|||whims||| A town where the stench of rotting fish waste overwhelmed all other smells, where the population depended for its existence on the whims of the sea. Waar zelfs de wierook in de kerken de visstank nooit geheel kon overstemmen. |||Weihrauch|||||||ganz||übertönen |||incense|||||fish smell||completely||drown out Where even the incense in the churches could never completely mask the fish smell. Maar Bari was anders.

Dit was een echte zeehaven met een drukke handel op de Oriënt. ||||||||Handel|||Orient ||||seaport|||busy|trade|||the Orient This was a real seaport with a busy trade on the Orient. Hier kreeg je het eerste voorproefje van het Oosten. |||||Vorgeschmack||| |||||preview||| Here you got the first taste of the East. Net als in Genua kwam je in Bari alle nationaliteiten tegen van de toen bekende wereld. |||||||||Nationalitäten|||||| |||||||||nationalities|||||| Just like in Genoa, in Bari you encountered all nationalities of the then known world. Arabieren in lange witte gewaden. ||||Gewändern ||||robes Arabs in long white robes. Turken met tulbanden, Griekse zeevaarders die iedereen trachtten te bedriegen, Perzische handelaars in tapijten en zijden stoffen. Türken||Tulbanden|griechische|Seefahrer||jeden|||betrügen|persische|Händler||Teppichen||Seiden|Stoffe ||turbans|Greek|seafarers|||tried||deceive|Persian|||carpets||silk|fabrics Turks with turbans, Greek navigators who tried to cheat everyone, Persian dealers in carpets and silks. Wapensmederijen en scheepswerven, grote zeilmakerijen, kuiperijen en wolspinnerijen brachten leven en welvaart in de stad. Waffenschmieden||Schiffswerften||Segelmachereien|Böttchereien||Wollspinnereien||||||| Armories||shipyards||sailmaking companies|barrel-making shops||wool spinning factories|brought|||prosperity||| Weapon smithies and shipyards, large sail-making shops, cooperages, and wool spinning mills brought life and prosperity to the city. Boven alles uit stak het geweldige Castello, een Romaanse burcht die er onneembaar en onverbiddelijk uitzag. ||||||Castello||||||||| |||rose||great|Castle||Romanesque||||||unyielding|looked Above all stood the magnificent Castello, a Romanesque fortress that looked impregnable and relentless. En er waren veel kerken... And there were many churches...

Leonardo, die wist hoe Dolf in elke Italiaanse stad onmiddellijk op zoek ging naar kathedralen en basilieken (want dan viel hij opeens weer terug in de gewoonten van een twintigste-eeuwse toerist), vertelde de jongen dat hij in Bari zijn hart zou kunnen ophalen. ||||||||||||||||||||||||||Gewohnheiten|||||Tourist||||||||er||||sich erfreuen an ||||||||||||||||basilicas||||||||||habits|||||tourist|told|||||||||||satisfy his heart Leonardo, der wusste, wie Dolf in jeder italienischen Stadt sofort nach Kathedralen und Basiliken suchte (denn dann fiel er plötzlich wieder in die Gewohnheiten eines Touristen des zwanzigsten Jahrhunderts zurück), sagte dem Jungen, dass er in Bari sein Herz wiederfinden könnte. Leonardo, who knew how Dolf immediately searched for cathedrals and basilicas in every Italian city (because then he suddenly fell back into the habits of a twentieth-century tourist), told the boy that he could indulge his heart in Bari.

‘Nu kun je je vroomheid weer eens bewijzen, Rudolf. ||||piety|||prove| ‘Jetzt kannst du deine Frömmigkeit mal wieder beweisen, Rudolf. 'Now you can prove your piety once again, Rudolf. In Bari ligt het gebeente van de heilige Nicolaas begraven.' ||||die Gebeine||||| ||||remains||||| In Bari liegt die Gebeine des heiligen Nikolaus begraben.' In Bari lies the remains of Saint Nicholas buried.' ‘De heilige Nicolaas?' stamelde Dolf, even denkend aan de vermoorde herdersjongen. ||||||verlorenen| mumbled||||||murdered| stammered Dolf, briefly thinking about the murdered shepherd boy.

‘Ja, de bisschop van Myra. ||||Myra ||||Myra 'Yes, the bishop of Myra. Patroon van zeevarenden en reizigers en van kinderen in moeilijkheden. Patron||Seefahrer||Reisende||||| Patron of||seafarers||||||| Patron saint of sailors and travelers and of children in trouble. Ruim honderd jaar geleden hebben vierentwintig zeevaarders zijn gebeente in Myra gestolen en naar Bari overgebracht. ||||||||remains||Myra||||| Just over a hundred years ago, twenty-four seafarers stole his bones in Myra and transported them to Bari. De stad is trots op die relikwieën en heeft er een kerk voor gebouwd waar het heilige skelet ligt opgebaard. |||||||||||||||||Skelett||aufgebahrt liegt ||||||relics|||||||||||sacred skeleton|| The city is proud of those relics and has built a church for them where the holy skeleton is laid to rest. Men zegt dat een bedevaart naar Bari aan de pelgrims gezondheid, bescherming tegen gevaren en een moedig hart schenkt. ||||||||||||||||||schenkt One||||pilgrimage||||||||||||brave heart||gives It is said that a pilgrimage to Bari grants pilgrims health, protection from dangers, and a brave heart. Allemaal zaken die wij ook kunnen gebruiken.' All things that we can also use. ‘Gezondheid,' prevelde Frank koortsig. |||fiebrig Health|||feverishly 'Health,' Frank murmured feverishly. ‘Moed ook?' 'Courage too?' vroeg Mariecke. ‘Die heb ik wel nodig...' ‘Bescherming hebben we nodig,' zei Peter. Ze hadden gelijk. De kinderen begonnen geleidelijk aan de moed te verliezen. |||Allmählich||||| |||gradually|||||lose The children gradually began to lose hope. Langzaam maar zeker begon de herfst hen in te halen. |||||Herbst|||| |||||autumn|||| Slowly but surely, autumn started to catch up with them. Nu waren ze weliswaar weer in het heuvelland gekomen, droog en mooi, een verademing. |||indeed||||hilly country||||||breath of fresh air Now they had indeed returned to the hill country, dry and beautiful, a breath of fresh air. Maar wat kwam hierna? |||danach |||after that But what came next? Waar moesten ze heen? Where did they have to go?

Dolf was meteen geestdriftig. |||enthusiastic Dolf was immediately enthusiastic. Sint-Nicolaas lag hier begraven, de grote kindervriend, schutspatroon van de stad Amsterdam, beschermheilige van hulpeloze kinderen, zeelui en speelgoedfabrikanten! ||||||||||||Amsterdam||||||| |||||||friend of children|patron saint|||||guardian saint||||sailors||toy manufacturers Saint Nicholas was buried here, the great friend of children, patron saint of the city of Amsterdam, protector of helpless children, sailors, and toy manufacturers! Maar wat zeiden de geleerden van de twintigste eeuw? ||||scholars|||| But what did the scholars of the twentieth century say? Sint-Nicolaas is een legende, de goede man heeft nooit bestaan! ||||||||||existed Saint Nicholas is a legend, the good man never existed!

Bari was het kinderleger opvallend goed gezind - misschien door de invloed van de goedheiligman? |||||||||||||der Heilige Nikolaus Bari||||remarkably|||||||||good holy man Bari war dem Kinderlager auffallend gut gesinnt - vielleicht durch den Einfluss des heiligen Mannes? Bari was the children's army remarkably good-natured - perhaps due to the influence of the holy man? De kinderen werden niet uit de stad geweerd, al verzochten de burgers hun om te kamperen buiten het bewoonde gebied, omdat de straten, kaden en huizen al vol genoeg waren. |Kinder||||||verbannt|||||||||außerhalb||bewohnte|||||Ufer|||||| |||||||kept out||requested|||||||||inhabited|||||quays|||||| Die Kinder wurden nicht aus der Stadt ausgeschlossen, obwohl die Bürger sie baten, außerhalb des bewohnten Gebiets zu campieren, da die Straßen, Ufer und Häuser bereits voll genug waren. The children were not barred from the city, although the citizens asked them to camp outside the inhabited area, as the streets, quays, and houses were already full enough. Maar wie wilde werken of wie wilde aanmonsteren op de schepen, wie godshuizen wilde bezoeken om kracht en moed te verzamelen, was welkom. |||||||anheuern|||||Gotteshäuser||||Kraft|||||| |||||||embark on|||ships||houses of God||||||||gather strength|| Aber wer arbeiten wollte oder wer sich auf den Schiffen anheuern wollte, wer Gotteshäuser besuchen wollte, um Kraft und Mut zu sammeln, war willkommen. But anyone who wanted to work or wanted to sign on to the ships, anyone who wanted to visit places of worship to gather strength and courage, was welcome. De Duitse kinderen, die nu vrijwel allemaal een aardig mondje Italiaans spraken, trokken in kleine groepen door de nauwe straten, keken de ogen uit naar de drukte, en natuurlijk besloten velen om hier te blijven en er hun fortuin te maken. |||||||||Mündchen|||||||||engen||||||||Hektik||||||||||||Fortune|| |||||almost|||nice|little mouth|||||||||narrow||||||||crowd||||||||||||fortune|| The German children, who now almost all spoke a nice bit of Italian, wandered in small groups through the narrow streets, gazing in wonder at the hustle and bustle, and of course many decided to stay here and make their fortune.

Dom Thaddeus, Mariecke, Dolf, Leonardo, Peter en Frank brachten gezamenlijk een bezoek aan de basiliek van Sint-Nicolaas. |||||||||gemeinsam|||||||| |||||||||together|||||basilica||| Dom Thaddeus, Mariecke, Dolf, Leonardo, Peter, and Frank collectively visited the basilica of Saint Nicholas. De kleine middeleeuwers deden dat in hoofdzaak om te bidden voor het zielenheil van de gedode herdersjongen. ||||||||||||Seelenheil|||| ||||||mainly||||||soul's salvation|||| The little medieval children did this mainly to pray for the salvation of the soul of the slain shepherd boy. Dolf om rond te kijken met de ogen van een vakantieganger die belangstelling heeft voor alles wat oud en merkwaardig is. ||||||||||||interest|||||||| Dolf looking around with the eyes of a holidaymaker who is interested in everything that is old and remarkable.

De kerk was prachtig, een van de mooiste Romaanse bouwwerken die hij tot nu toe had gezien. |||||||||Bauwerke||||||| The church was beautiful, one of the most magnificent Romanesque buildings he had seen so far. Ze daalden af naar de crypte en daar werd het gebeente van Sint-Nicolaas bewaard, in een gebeeldhouwde kist, overdekt met bloemen en kostbaarheden die door pelgrims waren neergelegd. |||||Krypta|||||||||bewahrt|||gemeißelten||||||Schatzgegenstände||||| |descended||||crypt|||||remains||||preserved|||carved|chest|||||treasures||||| They descended to the crypt where the bones of Saint Nicholas were kept, in a sculpted coffin, covered with flowers and valuables placed there by pilgrims. Dolf was niet sentimenteel van aard en nog altijd de ongelovige, sceptische twintigste-eeuwer, maar dit deed hem toch iets. |||sentimental|||||||Ungläubige||||||||| |||sentimental||nature|||||unbeliever|skeptical|||||||| Dolf was not sentimental by nature and still the unbelieving, skeptical twentieth-century person, but this still meant something to him.

Eens was er een bisschop geweest die Nicolaas heette en die zich had bekommerd om hulpeloze kinderen, om arme meisjes, om in moeilijkheden verkerende reizigers en zeelui. |||||||||||||||||||||||verkerende|||Seeleute Once||||bishop|||||||||cared for||||||||||in difficulty|||sailors Once there was a bishop named Nicholas who cared for helpless children, for poor girls, for travelers and sailors in trouble. Een man die met gulle hand had gegéven aan allen die het nodig hadden. ||||freigebig|||gegeben|||||| ||||generous|||given|||||| A man who had given generously to all those in need. Een heer die brokjes geluk en levensvreugde had uitgestrooid (later gesymboliseerd door pepernoten), een man die vooral een beschermende hand had uitgestrekt over belaagde kinderen: scholieren, verarmde meisjes als Mariecke, die geen toekomst hadden. |||Bröckchen|||||ausgestreut||||Pfeffernüsse|||||||||ausgestreckt||bedrohte||Schülerinnen und Schüler|||||||| |||bits|||joy of life||scattered||symbolized||spiced cookies||||||protective|||extended||besieged||students|impoverished||||||| A gentleman who had spread bits of happiness and joy of life (later symbolized by ginger nuts), a man who especially had reached out a protective hand over threatened children: schoolchildren, impoverished girls like Mariecke, who had no future. En die man zou nooit bestaan hebben? |||||exist| And that man would never have existed? Maar hier lag het bewijs. But here lay the proof. Half tot stof vergane beenderen - en aan wie die botten ooit hadden toebehoord was niet te achterhalen. ||Staub|vergangene|Knochen|||||Knochen|||gehört hatten||||herauszufinden ||dust|decayed|bones|||||bones|||belonged||||determine Bones half turned to dust - and to whom those bones had once belonged was untraceable. Maar Dolf twijfelde niet. ||doubted| But Dolf did not hesitate. Opeens kon hij geloven in déze heilige, en net als zijn vrienden knielde hij en bad vurig. ||||||||||||knelt|||prayed|fervently Suddenly he could believe in this saint, and just like his friends, he knelt and prayed fervently.

Als kleine jongen van een jaar of vier had hij thuis eerbiedig voor een namaaksinterklaas gestaan en een speelgoedbeertje in ontvangst genomen. |||||||||||ehrerbietig|||falscher Nikolaus||||Spielzeugbärchen||Empfang| |||||||||||respectfully|||fake Sinterklaas||||toy bear||| As a small boy of about four, he had stood reverently at home for a fake Saint Nicholas and received a toy bear. Nu, ruim elf jaar later, kwam die herinnering weer boven. Now, more than eleven years later, that memory resurfaced. Opnieuw werd hij een kleuter in tegenwoordigheid van een goedaardige macht die kon géven. ||||Kleinkind||Gegenwart|||gütigen||||geben ||||toddler||presence|||benevolent||||give Once again, he became a toddler in the presence of a benevolent force that could give. Moderne geleerden mochten beweren wat ze wilden, Dolf geloofde in het bestaan van de heilige. |scholars||claim||||||||existence||| Modern scholars could claim whatever they wanted, Dolf believed in the existence of the saint. Had Sint-Nicolaas hem niet veilig door de Alpen gevoerd? Had Saint Nicholas not led him safely through the Alps? Wie anders dan de goedheiligman had het kinderleger beschermd op de dorre Povlakte en terwijl ze door Italië zwierven? ||||Der Heilige|||||||||||||| |||||||||||barren||||||| Who else but the good holy man had protected the children's army on the barren Po Plain while they wandered through Italy? Wie anders dan Sint-Nicolaas had voorkomen dat ze in Genua verscheept werden als slaven? ||||||prevented|||||shipped||| Who else but Saint Nicholas had prevented them from being shipped to Genoa as slaves?

En Dolf dankte hem uit de grond van zijn hart. ||dankte||||||| ||thanked||||||| And Dolf thanked him from the bottom of his heart. Voor zijn gezondheid en kracht, voor de lieve Mariecke, voor de trouw en vriendschap van Leonardo, voor de goedheid van Dom Thaddeus, voor alle rampen en reddingen gedurende de afgelopen maanden. ||||||||||||||||||||||||||Rettungen|während der||| ||||||||||||||||||||||||calamities||rescues|during||| For his health and strength, for the dear Mariecke, for the loyalty and friendship of Leonardo, for the kindness of Dom Thaddeus, for all the disasters and rescues over the past months. En vooral dankte hij de heilige voor het feit dat de hopeloos gestrande tijdreiziger nog mocht hopen op een toekomst. ||thanked|||||||||hopeless|||||||| And above all, he thanked the saint for the fact that the hopelessly stranded time traveler could still hope for a future. Ergens, in deze dertiende eeuw...

Buiten, voor de basiliek, lag op het plein een glanzend doosje te schitteren in de zon. ||||||||||Schächtelchen||funkeln||| |||||||||shiny|||shine||| Niemand zag het nog. |sah|| No one saw it yet.