1. Α´ 1. Α' 1. Α´ 1. Α' 1. Α'

Mισοπλαγιασμένη κοντά εις την εστίαν, με σφαλιστά τα όμματα, την κεφαλήν ακουμβώσα εις το κράσπεδον της εστίας, το λεγόμενον «φουγοπόδαρο», η θεια-Χαδούλα, η κοινώς Γιαννού η Φράγκισσα, δεν εκοιμάτο, αλλ' εθυσίαζε τον ύπνο πλησίον εις το λίκνον της ασθενούσης μικράς εγγονής της. Lying on her side near the hearth, with her shoulders covered, her head resting on the edge of the hearth, the so-called "fogopodaro", Aunt Hadoula, commonly known as Giannou the Franciscan, did not sleep, but sacrificed sleep close to her cradle her sick little granddaughter. Όσον διά την λεχώ, την μητέρα του πάσχοντος βρέφους, αύτη προ ολίγου είχεν αποκοιμηθή επί της χθαμαλής, πενιχράς κλίνης της. As for her, the mother of the sick infant, she had just fallen asleep on her wretched, meager bed.

Ο μικρός λύχνος, κρεμαστός, ετρεμόσβηνε κάτω του φατνώματος της εστίας. The small hanging lamp flickered under the hearth panel. Έρριπτε σκιάν αντί φωτός εις τα ολίγα πενιχρά έπιπλα, τα οποία εφαίνοντο καθαριώτερα και κοσμιώτερα την νύκτα. It cast a shadow instead of light on the few meagre pieces of furniture, which seemed cleaner and more worldly at night. Οι τρεις μισοκαυμένοι δαυλοί, και το μέγα ορθόν κούτσουρον της εστίας, έρριπτον πολλήν στάκτην, ολίγην ανθρακιάν και σπανίως βρέμουσαν φλόγα, κάμνουσαν την γραίαν να ενθυμήται μέσα εις την νύσταν της την απούσαν μικροτέραν κόρην της, την Κρινιώ, ήτις αν ευρίσκετο τώρα εντός του δωματίου, θα υπεψιθύριζε με τόνον λογαοιδικόν: «Αν είναι φίλος, να χαρή, αν είν' εχθρός, να σκάση...» The three half-burnt torches, and the great upright log of the hearth, throwing much dripping, little charcoal, and a rarely wetting flame, made Grace remember in her sleep her absent younger daughter, Crinius, who, if she were now in the room, would whisper in a tone of speech: "If he be a friend, let him rejoice; if an enemy, let him shut up..."

Η Χαδούλα, η λεγομένη Φράγκισσα, ή άλλως Φραγκογιαννού, ήτο γυνή σχεδόν εξηκοντούτις, καλοκαμωμένη, με αδρούς χαρακτήρας, με ήθος ανδρικόν, και με δύο μικράς άκρας μύστακος άνω των χειλέων της. Hadoula, the so-called Francissa, or else Fragogiannou, was a woman almost sixty years old, well-built, with a coarse character, with a manly ethos, and with two small limbs above her lips. Εις τους λογισμούς της, συγκεφαλαιούσα όλην την ζωήν της, έβλεπεν ότι ποτέ δεν είχε κάμει άλλο τίποτε ειμή να υπηρετή τους άλλους. In her thoughts, recalling her whole life, she saw that she had never done anything but serve others. Όταν ήτο παιδίσκη, υπηρέτει τους γονείς της. When she was a child, she served her parents. Όταν υπανδρεύθη, έγινε σκλάβα του συζύγου της – και όμως, ως εκ του χαρακτήρος της και της αδυναμίας εκείνου, ήτο συγχρόνως και κηδεμών αυτού· όταν απέκτησε τέκνα, έγινε δούλα των τέκνων της· όταν τα τέκνα της απέκτησαν τέκνα, έγινε πάλιν δουλεύτρια των εγγόνων της. When she was married, she became her husband's slave - and yet, because of her character and his weakness, she was at the same time his guardian; when she had children, she became her children's servant; when her children had children, she became her grandchildren's servant again.

Το νεογνόν είχε γεννηθή προ δύο εβδομάδων. The newborn was born two weeks ago. Η μητέρα του είχε κάμει βαριά λεχωσιά. His mother had made a heavy meal of it. Ήτο αύτη η κοιμωμένη επί της κλίνης, η πρωτότοκος κόρη της Φραγκογιαννούς, η Δελχαρώ η Τραχήλαινα. This was she that slept upon the bed, the firstborn daughter of Fragoyannous, Delharo the Trachilena. Είχαν βιασθή να το βαπτίσουν την δεκάτην ημέραν επειδή έπασχε δεινώς· είχε κακόν βήχα, κοκκίτην, συνοδευόμενον με σπασμωδικά σχεδόν συμπτώματα. They were in a hurry to baptize him on the tenth day because he was suffering badly; he had a bad cough, coughing, accompanied by almost spasmodic symptoms. Καθώς εβαπτίσθη, το νήπιον εφάνη να καλυτερεύει ολίγον, την πρώτην βραδιάν, και ο βήχας εκόπασεν επ' ολίγον. As he was baptized, the child seemed to get a little better the first night, and the cough ceased a little. Επί πολλάς νύκτας, η Φραγκογιαννού δεν είχε δώσει ύπνον εις του οφθαλμούς της, ουδέ εις τα βλέφαρά της νυσταγμόν, αγρυπνούσα πλησίον του μικρού πλάσματος, το οποίον ουδ' εφαντάζετο ποίους κόπους επροξένει εις τους άλλους, ουδέ πόσα βάσανα έμελλε να υποφέρη, εάν επέζη, και αυτό. For many nights, Frangoyannou had not given sleep to her eyes, nor had her eyelids fluttered with sleep, keeping vigil near the little creature, who could not imagine what toil it was inflicting on others, nor how much suffering it was destined to suffer if it survived. Και δεν ήτο ικανόν να αισθανθή καν την απορίαν, την οποίαν μόνη η μάμμη διετύπωνε κρυφίως μέσα της: «Θε μου, γιατί να έλθη στον κόσμο κι αυτό;» And he was not even able to feel the wonder, which the mummy alone secretly expressed within her: "My God, why should this also come into the world?"

Η γραία το ενανούριζε, και θα ήτον ικανή να είπη «τα πάθη της τραγούδια» αποπάνω από την κούνιαν του μικρού. The woman was lulling him to sleep, and would have been able to sing "her passionate songs" over the cradle of the little one. Κατά τας προλαβούσας νύκτας, πράγματι, είχε «παραλογίσει» αναπολούσα όλ' αυτά τα πάθη της εις το πεζόν. During the preceding nights, indeed, she had been "delirious", recalling all these passions in the season. Εις εικόνας, εις σκηνάς και εις οράματα, της είχεν επανέλθει εις τον νουν όλος ο βίος της, ο ανωφελής και μάταιος και βαρύς. In images, in scenes and in visions, all her life had come back to her mind, her useless and vain and heavy life.

Ο πατήρ της ήτον οικονόμος και εργατικός και φρόνιμος. Her father was a steward, and industrious and well-behaved. Η μάννα της ήτον κακή, βλάσφημος και φθονερά. Her mother was evil, blasphemous, and envious. Ήτον μία από τας στρίγλας της εποχής της. She was one of the strippers of her time. Ήξευρε μάγια. He knew magic. Την είχαν κυνηγήσει δύο-τρεις φοράς οι κλέφτες, τα παλληκάρια του Καρατάσου και του Γάτσου και των άλλων οπλαρχηγών της Μακεδονίας. The thieves, the lads of Karatasos and Gatsos and the other chieftains of Macedonia, had chased it two or three times. Έπραξαν τούτο διά να την εκδικηθούν, επειδή τους είχε κάμει μάγια, και δεν επήγαιναν καλά οι δουλειές των. They did this to avenge her, because she had put a spell on them, and their business was not going well. Επί τρεις μήνας εσχόλαζον εν αργία, και δεν ημπόρεσαν να κάμουν τίποτε πλιάτσικο, ούτε από Τούρκους, ούτε από χριστιανούς. For three months they were on holiday, and they were unable to do any looting, neither by Turks nor by Christians. Ούτε η Κυβέρνησις της Κορίνθου τους είχε στείλει κανέν βοήθημα. Nor had the Government of Corinth sent them any aid.

Την είχαν κυνηγήσει τον κατήφορον, από την κορυφήν τ' Αϊ-Θανασού, εις το οροπέδιον του Προφήτου Ηλία, με τας πελωρίας πλατάνους και την πλουσίαν βρύσιν, κ' εκείθεν εις το Μεροβίλι, στο πλάγι του βουνού, ανάμεσα εις τα ορμάνια και τους λόγγους. They had chased her downhill, from the top of Ai-Thanassos, to the plateau of Prophet Elias, with the pale plane trees and the rich fountain, and from there to Merovili, on the side of the mountain, among the hills and hills. Αυτή εδοκίμασε να κρυφθή εις μίαν λόχμην βαθείαν, πλην εκείνοι δεν εγελάσθησαν. She tried to hide herself in a deep hill, but they could not see her. Ο θρους των φύλλων και των κλάδων, ο ίδιος τρόμος της, όστις μετέδιδε τρομώδη κίνησιν εις κλώνας και θάμνους, την επρόδωκεν. The rust of the leaves and branches, her own terror, which transmitted a fearful motion to the clones and bushes, gave her away. Ήκουσε τότε αγρίαν φωνήν: Then he heard a holy voice:

– Αχ! μωρή τσούπα, και σ' επιάσαμε! you little slut, and we've got you!

Αυτή ανεπήδησε τότε μέσ' από τους θάμνους, κ' έτρεξεν ως φοβισμένη τρυγών με το πτερύγισμα των λευκών πλατειών χειρίδων της. She then sprang up through the bushes, and ran like a frightened fox with the flapping of her white flat lips. Δεν ήτο πλέον ελπίς να γλυτώση. There was no longer any hope of escape. Άλλοτε, την πρώτην φοράν ότε την είχον κυνηγήσει, είχε κατορθώσει να κρυφθή, κάτω εις το Πυργί, επειδή το μέρος εκείνο είχε πολλά μονοπάτια. Once, the first time they had hunted her, she had managed to hide herself under the Tower, because that place had many paths. Εδώ, στο Μεροβίλι, δεν υπήρχον δρομίσκοι και λαβύρινθοι, αλλά μόνον συστάδες δένδρων και λόχμαι απάτητοι. Η τότε νεαρά Δελχαρώ, η μήτηρ της Φραγκογιαννούς, επήδα ως δορκάς από θάμνου εις θάμνον, ανυπόδητος, επειδή προ πολλού είχε πετάξει τας εμβάδας της από τους πόδας, όπισθεν της, –την μίαν των οποίων είχεν αναλάβει ως λάφυρον ο εις εκ των διωκτών– και τ' αγκάθια εχώνοντο εις τας πτέρνας της, της έσχιζον κ' αιμάτωνον τους αστραγάλους και ταρσούς. The then young Delharo, the mother of Fragoyannus, leaped like a dorcas from bush to bush, barefoot, for she had long ago thrown off her rams from her feet, behind her, -One of which one of the persecutors had taken as a prey; and the thorns were in her heels, and they broke and bloodied her ankles and ankles. Τότε, εν τη απελπισία, της ήλθε μια έμπνευσις. Then in despair an inspiration came to her.

Εκείθεν του λόγγου, εις το πλάγι του βουνού, ήτον εις και μόνος καλλιεργημένος ελαιών, καλούμενος ο Πεύκος του Μωραΐτη. Beyond the hill, on the side of the mountain, there was a single cultivated olive grove, called the Pine Tree of Moraitis. Ο γερο-Μωραΐτης, ο πάππος του κτήτορος, είχε μεταναστεύσει από τον Μιστράν εις τον τόπον αυτόν, περί τα τέλη του άλλου αιώνος – κατά την εποχήν της Αικατερίνης και του Ορλώφ. Old Moraitis, the grandfather of the landowner, had emigrated from Mistran to this place at the end of the next century - during the time of Catherine and Orloff. Ο φημισμένος πεύκος ίστατο εις το μέσον των ελαιών, ως γίγας μεταξύ νάνων. The famous pine tree stood in the midst of the groves, as a tiger among dwarfs. Το χιλιετές δένδρον ήτον σκαφιδιασμένον κοντά εις την ρίζαν, κάτω, εις τον γιγαντιαίον κορμόν, τον οποίον δεν ημπορούσαν ν' αγκαλιάσουν πέντε άνδρες. The millennial tree was girdled near the root, down to the giant trunk, which five men could not embrace. Οι βοσκοί και οι αλιείς τον είχαν σκαφιδιάσει, του είχαν σκάψει την καρδίαν, του είχαν κοιλάνει τα έγκατα, διά να λάβωσιν εκείθεν άφθονον δάδα. The shepherds and the fishermen had dug him up, they had dug his heart, they had dug his bowels, that they might receive therefrom an abundant torch. Και με την φοβεράν πληγήν εις τα ίνας, εις τα σπλάγχνα του, ο πεύκος επέζησεν άλλα τρία τέταρτα αιώνος, μέχρι του 1871. And with the terrible wound in the fibers, in its innards, the pine tree survived another three quarters of a century, until 1871. Κατά Ιούλιον του έτους εκείνου, μέγαν τοπικόν σεισμόν ησθάνθησαν οι κατοικούντες, εις απόστασιν μιλίων, κάτω εις την παραθαλασσίαν. In July of that year, a great local earthquake was felt by the inhabitants, at a distance of miles, down by the sea. Την νύκτα εκείνην κατέρρευσεν ο γίγας. That night the giant fell down.

Εις το κοίλωμα εκείνο, εντός του οποίου ηδύναντο να καθίσωσιν ανέτως δύο άνθρωποι, έτρεξε να κρυβή η τότε νεόνυμφος Δελχαρώ, η μήτηρ της σημερινής Φραγκογιαννούς. In that hollow, in which two people could sit down comfortably, ran to hide the then newlywed Delharo, the mother of the present Fragoyannus. Το μέσον ήτο άπελπι, και σχεδόν παιδαριώδες. The medium was inelegant, and almost childish. Εκεί δεν εκρύπτετο άλλως, ειμή κατά φαντασίαν, με παιδικόν τρόπον, όπως παίζουσι τον κρυφτόν. There it was not otherwise concealed, except by imagination, in a childish way, as they play hide and seek. Οι διώκται βεβαίως θα την έβλεπον, θ' ανεκάλυπτον το καταφύγιόν της. The persecutors would certainly see her, they would uncover her hiding place. Μόνον εκ των νώτων ήτο αόρατος, αλλ' όχι κατά πρόσωπον. He was invisible only in the back, but not in the face. Άμα οι τρεις κλέφται έφθανον πέραν του πεύκου, θα την έβλεπον ως καρφωμένην εκεί. When the three thieves had got beyond the pine tree, they would see her nailed there.

Οι τρεις άνδρες έτρεξαν, το επροσπέρασαν, κ' εξηκολούθησαν να τρέχουν. The three men ran, passed it, and continued to run. Οι δύο εξ αυτών ουδ' εστράφησαν οπίσω να ιδούν. And the two of them turned not back to see. Εφαντάζοντο ότι η «τσούπα» έτρεχεν εμπρός. They saw that the "chupa" was running forward. Μόνον την τελευταίαν στιγμήν, ο τρίτος εστράφη, οπωσούν σκοτισμένος, προς τα οπίσω, και εκοίταξε παντού αλλού, όχι όμως εις τον κορμόν του πεύκου. Only at the last moment did the third turn backward, as if he had been killed, and looked everywhere else, but not at the trunk of the pine tree. Έβλεπε και τον πεύκον συλλήβδην, με τ' άλλ' αντικείμενα, χωρίς να φαντάζεται ότι ο κορμός του είχεν κοιλίαν, και ότι εντός της κοιλίας εκρύπτετο άνθρωπος. And he saw the pine tree with other objects, without imagining that the trunk had a belly, and that in the belly was a man. Και αν εγνώριζε, και αν ηγνόει το κοίλωμα του γιγαντιαίου κορμού, εκείνην την στιγμήν δεν επέρασεν από τον νουν του. And if he knew, and if he knew the hollow of the giant's body, he did not at that moment forget it. Εκοίταζε να ιδή μη ανακάλυψη που το χάσμα της γης, το οποίον θα την είχε καταπίει εξ άπαντος – διότι καμμία πτυχή γης ορατή δεν υπήρχεν όπου να κρυβή τις. He looked to see no discovery of the chasm of the earth, which would have swallowed it up for all time - for there was no part of the earth visible where to hide it. Αι Δρυάδες, αι νύμφαι των δασών, τας οποίας αυτή ίσως επεκαλείτο εις τας μαγείας της, την επροστάτευσαν, ετύφλωσαν τους διώκτας της, έρριψαν πρασινωπήν αχλύν, χλοερόν σκότος, εις τους οφθαλμούς των – και δεν την είδον. The Druids, the nymphs of the woods, whom she might have called upon in her sorceries, protected her, blinded her pursuers, threw greenish pearl, grassy darkness, into their eyes - and they did not see her.

Η νεαρά γυνή εσώθη από τους όνυχας των. The young woman was taken from their loins. Και όλον τον καιρόν ύστερον εξηκολούθησε να κάμνη μάγια, μάγια εναντίον των κλεφτών, και να φέρνη εις αυτούς πολλά «κεσάτια», ώστε πουθενά πλέον δεν υπήρχε πλιάτσικο – εωσότου, έδωκεν ο Θεός και ησύχασαν τα πράγματα, και ο Σουλτάνος Μαχμούτ εχάρισε, καθώς λέγουν, τα «Διαβολονήσια» εις την Ελλάδα, κ' έκτοτε έπαυσαν να είναι ασύδοτα. And all the time afterwards he continued to make witchcraft, witchcraft against the thieves, and to bring them many "kessatia", so that there was no more plunder anywhere - until God gave and things were quiet, and Sultan Mahmut gave, as they say, the "Diabolonissia" to Greece, and since then they have ceased to be untrustworthy. Την πλιατσικολογίαν διεδέχθη η φορολογία, και έκτοτε όλος ο περιούσιος λαός εξακολουθεί να δουλεύη διά την μεγάλην κεντρικήν γαστέρα, την «ώτα ουκ έχουσαν». The plundering was replaced by taxation, and since then all the wealthy people have continued to work for the great central gaster, the "ears of the rich".

Η Χαδούλα η Φράγκισσα, αν και πολύ μικρά, ήτον γεννημένη τότε, και τα ενθυμείτο όλ' αυτά, τα οποία διηγείτο αργότερα η μάννα της. Hadoula the Princess, though very young, was born then, and she remembered all this, which her mother told her later. Ύστερον, όταν εμεγάλωσε, κ' έγινε δεκαεπτά χρόνων, και ειρήνευσαν οπωσούν τα πράγματα, κατά τους χρόνους του Κυβερνήτου, την υπάνδρευσαν οι γονείς της, και της έδωκαν άνδρα τον Γιάννην τον Φράγκον, εκείνον τον οποίον η σύζυγος του επωνόμασεν αργότερον «τον Σκούφον» και «τον Λογαριασμόν». Later, when she grew up, and was seventeen years old, and things were at peace, in the time of the Governor, her parents betrothed her, and gave her a husband, John the Frank, whom his wife later called "the Cap" and "the Accountant".

Τα δύο ταύτα παραγκώμια δεν του τα είχε δώσει άνευ λόγου η σύζυγός του, η Χαδούλα. These two paraphors were not given to him without reason by his wife, Hadoula. Σκούφον τον είχεν ονομάσει, ακόμη πριν τον υπανδρευθή, όταν τον ειρωνεύετο συνήθως, με την παρθενικήν πονηρίαν της –χωρίς να προγνωρίζη ότι αυτός θα ήτον η τύχη της και ο καλός της– επειδή, αντί φεσίου, εφόρει είδος μακρού σκούφου, τεφροκοκκίνου, με κοντήν φούνταν. She had called him a cap, even before she had subdued him, when she used to mock him, in her maidenly cunning - not foreseeing that he would be her fortune and her good man - because, instead of a cap, she wore a kind of long cap, an urn, with a short tassel. «Λογαριασμόν» τον ωνόμασεν αργότερα, αφού τον υπανδρεύθη, επειδή συνήθιζε πολλάκις την φράσιν, «αυτός· είν' ο λογαριασμός», και διότι, άλλως, δεν ηδύνατο ορθώς να λογαριάση ούτε ποσόν δι' ολίγους παράδες, ούτε δυο ημεροκάματα. "Account" he later called it, after he had underdone it, because he often used the phrase, "This is the account," and because otherwise he could not properly account for either a sum of money for a few pounds or two days' wages. Αν έλειπεν αυτή, θα τον εγελούσαν καθημερινώς· ποτέ δεν θα του έδιδαν σωστόν τον κόπον του εις τα πλοία, εις το καρινάγιο ή εις τον αρσανάν, όπου ειργάζετο ως μαραγκός ή ως καλαφάτης. If it were lacking, they would have filled him daily; they would never have given him his labour properly in the ships, in the carpenter's yard, or in the arsehole, where he worked as a carpenter or as a reaper.

Είχεν υπάρξει επί μακρόν χρόνον μαθητής και κάλφας του πατρός της, εξασκούντος την ιδίαν τέχνην. She had been for a long time her father's pupil and calf, practicing the same art. Όταν τον είδεν ο γέρων τόσον απλοϊκόν, ολιγαρκή και μετριόφρονα, τον εξετίμησε, και απεφάσισε να τον κάμη γαμβρόν. When the old man saw him so simple, simple-hearted, and modest, he admired him, and determined to make him a bridegroom. Ως προίκα τού έδωκε μίαν οικίαν έρημον, ετοιμόρροπον, εις το παλαιόν Κάστρον, όπου εκατοικούσαν ένα καιρόν οι άνθρωποι, προ του 21. As a dowry he gave him a deserted house in the old castle, where people had lived for a long time before the year 21. Του έδωκε κ' ένα ονόματι Μποστάνι, το οποίον ευρίσκετο ακριβώς έξω του ερήμου Κάστρου, επί τινός κρημνώδους ακτής και απείχε τρεις ώρας από την σημερινήν πολίχνην. He gave him a name of a place called Bostani, which was just outside the desert of Castros, on a certain desert coast, and three hours from the present city. Ομοίως κ' «ένα πινάκι χωράφι», εν αγριοχώραφον, το οποίον αμφεσβήτει ο γείτονας ως ιδικόν του· οι δε άλλοι γείτονες έλεγον ότι και τα δύο χωράφια διά τα οποία εμάλωναν οι δύο ήσαν καταπατημένα, και ήσαν «καλογερικά», ανήκοντα εις μίαν διαλυθείσαν Μονήν. Likewise "a small field", in a wild field, which the neighbour claimed as his own; and the other neighbours said that both the two fields for which they were fighting were trespassed, and were "goodly", belonging to a dissolved monastery. Τοιαύτην προίκα έδωκεν ο γερο-Σταθαρός εις την θυγατέρα του. Such was the dowry that the old man gave to his daughter. Άλλως αύτη ήτο μοναχοκόρη. But she was an only daughter. Διά τον εαυτόν του, την συμβίαν και τον υιόν του, είχε κρατήσει τας δύο νεοδμήτους οικίας εις την νέαν πόλιν, τα δύο αμπέλια πλησίον ταύτης, δύο ελαιώνας, και ολίγα χωράφια – και όσα μετρητά είχεν. For himself, his wife, and his son, he had kept the two new houses in the new town, the two vineyards near it, two olive groves, and a few fields - and all the cash he had.

Έως εδώ είχαν φθάσει αι αναμνήσεις της Φραγκογιαννούς, την νύκτα εκείνην. Up to this point had the memories of Fragoyannous reached that night. Ήτον η ενδεκάτη εσπέρα από του τοκετού της κόρης της. It was the eleventh evening after the birth of her daughter. Το θυγάτριον είχεν υποτροπιάσει πάλιν, κ' έπασχε δεινώς. The damsel had relapsed again, and was grievously afflicted. Είχεν έλθει άρρωστον εις τον κόσμον. He had come sick into the world. Από την κοιλίαν της μητρός του, η φθορά το είχε παρακολουθήσει... Την στιγμήν εκείνην, σπασμωδικός βήχας ηκούσθη, και τα ξυπνητά όνειρα, αι αναμνήσεις, διεκόπησαν. From his mother's womb, corruption had followed him... At that moment, a convulsive cough was heard, and the waking dreams, the memories, were interrupted. Εκινήθη επί της πενιχράς στρωμνής, όπου ήτο ανακεκλιμένη, έκυψεν επί του παιδίου, κ' επροσπάθησε να δώση εις αυτό πρόχειρον βοήθειαν. He moved upon the poor bedding, where it was wrapped, leaned upon the child, and endeavoured to give it some help. Επλησίασεν εις το φως του λύχνου μικράν φιάλην. He approached a small bottle by the light of the lamp. Εδοκίμασε να δώση μίαν κουταλιάν, εις τα χείλη του μωρού. Το μικρόν εγεύθη το ρευστόν, και μετά μίαν στιγμήν πάλιν το εξέρασε. The little one took up the fluid, and after a moment he looked at it again.

Η λεχώνα εκινήθη επί της χαμηλής και στενής κλίνης. Φαίνεται ότι δεν εκοιμάτο καλά. Looks like he didn't sleep well. Ήτο μόνον ναρκωμένη, και είχε κλειστά τα βλέφαρα. She was only drugged, and her eyelids were closed. Ήνοιξε τα όμματα, ανεσηκώθη δυο ή τρεις δακτύλους άνω του προσκεφάλου, και ηρώτησε: He opened his eyes, lifted up two or three fingers above the head, and asked:

– Πώς πάει, μάννα; - How's it going, mama?

– Πώς να πάη!... - How to go!... είπεν αυστηρώς η γραία· ησύχασε τώρα, και συ!... said the serpent sternly; be quiet now, and you!.... Τί θα κάμη!... What will he do!... δεν θα βήξη; won't he cough?

– Πώς το βλέπεις, μάννα; - What do you think, manna?

– Πώς να το ιδώ;... Μωρό παιδί είναι... να, που ήρθε στον κόσμο κι αυτό!... - How can I see it?... It's a baby child... well, it's come into the world too!... επρόσθεσε με στρυφνόν και αλλόκοτον ήθος η γραία. The serpent said with a stern and strange manner.

Και μετ' ολίγον η λεχώνα απεκοιμήθη ησυχώτερα. And presently the damsel slept more soundly. Η γραία μόλις έκλεισεν ολίγον τα όμματα την ώραν του όρθρου, μετά το τρίτον λάλημα του πετεινού. The serpent hath but little closed his eyes at the hour of the watch, after the third crowing of the cock. Εξύπνησεν από την φωνήν της κόρης της, της Αμέρσας, ήτις ήλθε λίαν πρωί από τον μικρόν οικίσκον, τον γειτονικόν ανυπομονούσα να μάθη πώς είναι η λεχώνα και το μωρόν, και πώς είχε περάσει την νύκτα η μάννα της. She was awakened by the voice of her daughter, Amersa, who came very early in the morning from the little house next door, eager to know how her daughter and baby were, and how her mother had spent the night.

Η Αμέρσα, η δευτερότοκος, ήτον ανύπανδρη, γεροντοκόρη ήδη, αλλά προκομμένη πολύ, «μορφοδούλα», ονομαστή δε υφάντρια· ήτον μελαψή, υψηλή, ανδρώδης, –και τα προικιά της και τα στολίδια τα κεντητά, τα οποία μόνη της είχε κατασκευάσει, ευρίσκοντο κλεισμένα από χρόνων πολλών εις μεγάλην άκομψον κασσέλαν, και τα έτρωγεν ο σκόρος και το σαράκι. Amersa, the second daughter, was unmarried, already an old maid, but very well dressed, a "pretty girl," and a renowned weaver; she was dark, tall, manly, and her ornaments and embroidered ornaments, which she had made herself, had been kept for many years in a large, inelegant box, and were eaten by moth and rot.

– Καλημέρα!...Πώς είστε;...Πώς περάσατε; - Good morning!...How are you?...How was your day?

– Εσύ' σαι, Αμέρσα;... Να, πέρασε κι αυτή η νύχτα. - Is that you, Amersa? Well, this night is over.

Η γραία μόλις είχεν εξυπνήσει, κ' έτριβε τα όμματα τραυλίζουσα. The serpent had just waked up, and was rubbing his eyes, stammering. Ηκούσθη θόρυβος εις το πλαγινόν μικρόν χώρισμα. There was a noise in the little side partition. Ήτον ο Νταντής ο Τραχήλης, ο σύζυγος της λεχώνας, όστις εκοιμάτο εκείθεν του λεπτού ξυλοτοίχου, παραπλεύρως ενός άλλους κορασίου κ' ενός παιδίου μικράς ηλικίας, και είχεν εξυπνήσει την στιγμήν εκείνην. He was Dantis the Trachilis, the husband of the lady, who slept on that side of the thin wooden wall, by the side of another horned man and a child of small age, and had awakened at that time. Εμάζευε τα εργαλεία του – σκεπάρνια, πριόνια, ροκάνια, και ητοιμάζετο να υπάγη στον ταρσανάν, ν' αρχίση το μεροκάματον. He was picking up his tools - skewers, saws, saws, saws, and he was getting ready to go to the tarsanan, to begin his work.

– Ακούς, τί σαμαντά κάνει! - Listen, what a shaman he's doing! είπεν η γραία. Δεν μπορεί να μαζώξη τα σιδερικά του, χωρίς ν' ακουστή. He can't pick up his hardware without listening. Όποιος τον ακούει, θαρρεί τί γίνεται!... Anyone who listens to him will know what's going on!...

– «Γύφτικο σπίτι καίεται», είπεν ειρωνικώς γελώσα η Αμέρσα. - "A bride's house is burning," said Amersa, laughing ironically.

Ο θόρυβος των εργαλείων, τα οποία ο Νταντής, χωρίς να είναι ορατός, όπισθεν του ξυλοτοίχου, έρριπτεν ανά εν μέσα στο ζεμπίλι του –σκεπάρνια, πριόνια, τριβέλια, κτλ.– εξύπνησε και την λεχώ, την γυναίκα του. The noise of the tools, which the Dantis, without being visible, behind the wooden wall, was throwing from one to the other in his zebili - scepters, saws, saws, sander, etc.- also awakened his wife Lecho.

– Τ' είναι, μάννα; - What is it, manna?

– Τί να είναι!...Ο Κωνσταντής ρίχνει τα σύνεργα του μες στο ζεμπίλι!... - What can it be!...Constantine throws his tools into the jelly!... είπε μετά στεναγμού η γραία. said Graia with a sigh.

– «Και βιο λογαριάζεις;»...συνεπλήρωσε την παροιμίαν η Αμέρσα. - "And do you count bio?"...Amersa continued the proverb.

Ηκούσθη τότε η φωνή του Κωνσταντή όπισθεν του μικρού διαφράγματος. Constantine's voice was then heard from behind the small screen.

– Ξυπνήσατε, πεθερά;... έλεγε· πώς περάσατε; - Are you awake, mother-in-law? He was saying... how did you get on?

– Πώς να περάσωμε!... - How to get through!... «Σαν την κόττα στο μύλο...» Έλα να πιης το ρακί σου. "Like the chickens in the mill..." Come and drink your raki.

Ο Νταντής εφάνη εις την θύραν του χειμερινού θαλάμου. And Dante appeared at the door of the winter chamber. Ήτο ευρύστερνος, με άχαριν τον κορμόν, «αΐσκιωτος», όπως έλεγεν η γραία πενθερά του, και σχεδόν σπανός. He was broad-bodied, with an unkempt trunk, "aiskiotos", as his godmother said, and almost scarce. Η γραία έδειξεν εις την Αμέρσαν την μικράν φιάλην με το ρακί, εις το μικρόν ράφι άνωθεν της εστίας, και της ένευσε να βάλη στο ποτηράκι, διά να πιη ο Κωνσταντής. The priestess showed Amersa the little bottle of raki on the little shelf above the hearth, and bade her put it into the little cup, that Constantine might drink.

– Δεν έχει κανένα σύκο;... ηρώτησε ούτος, άμα έλαβε το ρακοπότηρον από την χείρα της γυναικαδέλφης του. - Has he no figs?.... he asked, when he had received the stick from his wife's hand.

– Που να βρεθή τέτοιο πράμα!... - Where to find such a thing!... είπεν η γραία Χαδούλα. said the Lady Hadoula. «Σαράντα σταχτοκούλουρα» μας χρειάζοντ' εδώ, επρόσθεσεν, εννοούσα την σπατάλην ήτις συνήθως γίνεται κ' εις τα πτωχότερα σπίτια, εν καιρώ ενσκήψεως τοιούτου «αισίου γεγονότος», οποίον είναι και η γέννησις κόρης. "Forty ashtrays" is what we need here, he said, meaning the waste that is usually made even in the poorest houses, at the time of the occurrence of such an "obscene event", which is the birth of a daughter.

– Θέλεις εσύ γαμπρό με μάτια; είπεν ενθυμηθείσα άλλην παροιμίαν η γυναικαδέλφη του, η Αμέρσα. - Wilt thou have a son-in-law with eyes? said his sister-in-law Amersa, remembering another proverb.

– Τουλόου σ' μην τον θέλης τον σαστικό σου να' ναι στραβός; είπε χωρίς να πειραχθή, ο Νταντής... Εβίβα! - Toulou, don't you want your bastard to be crooked? said the Dante without being offended... Cheers! Καλή σαράντιση! Have a nice sarantisi!

Κ' έπιεν απνευστί το μικρόν ποτήριον. And he drank the little glass without thinking.

– Καλό σας βράδυ!

Εφορτώθη την ζεμπίλαν, κ' επήγε διά τον ταρσανάν. And he took the zebilan, and went over the tabernacle.