Shedia, on a special mission: Christos Alefantis at TEDxAthens 2013
Μεταγραφή: Chryssa R. Takahashi Επιμέλεια: Lucas Kaimaras
Καλησπέρα, σκέφτηκα αντί να μιλήσουμε,
έφερα μια μπάλα να παίξουμε ένα διπλό, αλλά είμαστε πολλοί, θέλει μεγάλο γήπεδο.
Η αλήθεια είναι ότι είμαι τραγικά άμπαλος,
όπως θα λέγανε στην ποδοσφαιρική διάλεκτο.
Το κακό είναι ότι και ο προπονητής μας είναι ακόμα πιο άμπαλος. Μ' όλα αυτά τα οδυνηρά αποτελέσματα, ποδοσφαιρικά αποτελέσματα, τα οποία τα βιώνουμε κάθε φορά που παίζουμε αγώνα και μας αγαπάνε όλοι οι αντίπαλοι.
Αλλά αυτό είναι η αρχή της ιστορίας. Θα ξεκινήσω από το τώρα. Θα ξεκινήσω από το τώρα και ίσως πολλοί από εσάς να γνωρίζετε το Βρετανικό περιοδικό δρόμου, το The Big Issue, το οποίο έχει ένα μότο, ένα τσιτάτο
που πραγματικά μας ενέπνευσε και μας ενεργοποίησε. The Big Issue, part of the solution, The Big Issue, μέρος της λύσης. Μετά είναι οι πολύ καλοί φίλοι μας, οι Αυστραλοί. Πάλι The Big Issue, όπου έχουν και αυτοί ένα υπέροχο μότο, που λέει -με τους οποίους έχουμε μια άριστη συνεργασία κιόλας- helping people help themselves, θα το μετέφραζα, υποστηρίζοντας ανθρώπους να υποστηρίξουν τους ίδιους τους εαυτούς.
Τώρα πώς θα μπορούσε ένα περιοδικό δρόμου όπως το The Big Issue
να αποτελεί μέρος της λύσης;
Αυτό που προπαντός εννοεί είναι ότι ενεργοποιεί ανθρώπους, αυτό που λέει και το Αυστραλιανό The Big Issue. Υποστηρίζει ανθρώπους που βιώνουν τον κοινωνικό αποκλεισμό, τη φτώχεια,
που είναι άστεγοι, να υποστηρίξουν τους ίδιους τους εαυτούς. Έχουμε λοιπόν The Big Issue, άλλα 119 περιοδικά δρόμου σ' όλο το πλανήτη και έχουμε και τη Σχεδία, ένα περιοδικό δρόμου. Πώς διαφοροποιείται η Σχεδία, τα περιοδικά δρόμου από τον υπόλοιπο τύπο; Είναι πολύ σαφές και πολύ απλό.
Τα περιοδικά δρόμου, η Σχεδία,
δεν πωλείται σε περίπτερα ή σε άλλα σημεία διάθεσης τύπου. Πωλείται αποκλειστικά και μόνο στους δρόμους της πόλης, από συμπολίτες μας που βιώνουν με τον πιο σκληρό τρόπο αν θέλετε, πιο σκληρό από κάποιους άλλους,
γιατί όλοι ως ένα βαθμό βιώνουμε αυτό το δύσκολο που περνά η χώρα, την κρίση και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Είναι άστεγοι, είναι άνεργοι,
είναι άνθρωποι με πολύ χαμηλό ή καθόλου εισόδημα. Αυτό δε που συμβαίνει, ότι από την τιμή πώλησης του περιοδικού, που στη περίπτωση της Ελλάδος είναι 3 ευρώ, το 1,5 ευρώ, το 50% δηλαδή, αποτελεί απευθείας έσοδο για τον πωλητή. Οπότε στην ουσία η Σχεδία παρεμβαίνει στη ζωή κάποιων ανθρώπων
με δύο ουσιαστικούς τρόπους.
Ο ένας είναι αυτός, αυτό πού καταλαβαίνουμε όλοι, ότι τους δίνει τη δυνατότητα να εξασφαλίσουν με αξιοπρέπεια, πουλώντας ένα περιοδικό, δύσκολη δουλειά, πολύ στο δρόμο, ένα μίνιμουμ έστω έσοδο της ημέρας
για να καλύψουν τις πιο βασικές τους ανάγκες. Οι πιο βασικές ανάγκες μπορεί να είναι ένα φλιτζάνι καφέ, μπορεί να είναι ένα πακέτο τσιγάρα
μπορεί να είναι ένα νοίκι από τα πολλά που χρωστάει κάποιος, μια οικογένεια, με αποτέλεσμα να βρίσκεται υπό την απειλή της έξωσης, να 'ναι στα πρόθυρα δηλαδή, του να μείνει στο δρόμο, μπορεί όμως να είναι κι ένα νοίκι, πρώτο, μπροστά, για κάποιον συμπολίτη μας για να φύγει από τον δρόμο και να μπει στη δική του εστία, να 'χει τα κλειδιά του δικού του σπιτιού. Αυτή είναι η Σχεδία του Δεκεμβρίου. Κυκλοφορεί τώρα.
Στη σελίδα 66 είναι η ιστορία του κυρ Γιάννη. Ο κυρ Γιάννης ήρθε στη Σχεδία
στον δεύτερο μήνα, αν θυμάμαι καλά, της κυκλοφορίας του περιοδικού
εκεί γύρω στον Απρίλη, μαζί μ' έναν άλλο εξαιρετικό κύριο. Τότε ζούσε στον ξενώνα της Νικηφόρου
του ιδρύματος αστέγων του Δήμου Αθηναίων, στο κέντρο της Αθήνας. Πριν από τρεις εβδομάδες...
Θα διαβάσετε την ιστορία του στη σελίδα 66 της Σχεδίας,
πάντα έχουμε μια σελίδα με τις ιστορίες των ανθρώπων του περιοδικού
για να δείχνουμε ποιοι είναι αυτοί,
γιατί δεν είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας,
από την πόρτα μας έχουν βγει,
είναι χθεσινοί νοικοκυραίοι, σημερινοί νοικοκυραίοι,
αυριανοί νοικοκυραίοι, θέλουμε να πιστεύουμε πάντα νοικοκυραίοι. Κατάφερε λοιπόν ο κυρ Γιάννης πριν από τρεις εβδομάδες περίπου αν θυμάμαι καλά, μ' αυτό το μικρό εισόδημα της Σχεδίας
και με μια υποστηρικτική διαδικασία ευρύτερη με άλλες φανταστικές οργανώσεις που υπάρχουν και δρουν και στην Αθήνα, είναι πολλοί σήμερα εδώ πέρα και σ' όλη την Ελλάδα, να νοικιάσει το δικό του σπίτι.
Μια γκαρσονιέρα στα Εξάρχεια με 130 ευρώ.
Να έχει τα κλειδιά της δικιάς του κατοικίας. Συμπτωματικά, δεν το ήξερα γιατί η Στέγη που μας φιλοξενεί εδώ, ο κυρ Γιάννης μάλιστα, ειλικρινά δεν το ήξερα, είναι σήμερα κι εδώ. Είναι ο άνθρωπος, ο κύριος στην είσοδο,
αν τον είδατε με το κόκκινο γιλέκο της Σχεδίας, που πουλάει Σχεδία κι αν δεν την παίρνετε, να του πείτε μια καλησπέρα, το ίδιο είναι εξίσου σημαντικό γι' αυτόν.
Και τώρα θα πάω στο δεύτερο κομμάτι,
πώς παρεμβαίνουν τα περιοδικά δρόμου στις ζωές κάποιων ανθρώπων.
Ένα είναι αυτό που καταλαβαίνουμε όλοι, το χρηματικό, το οικονομικό,
ότι ένας άνθρωπος βγάζει δύο, τρία, πέντε, δέκα ευρώ, 20 την ημέρα. Αυτό που εισπράτταμε εμείς όμως, ως εμπειρία από το εξωτερικό, αλλά έπρεπε να το δούμε,
είναι ότι πέρα από τα λεφτά, εξίσου σημαντικό, αν τολμώ να πω και πιο σημαντικό ακόμα,
θα μας το πουν και οι ίδιοι πλέον
που νοιώθουν πολύ καλύτερα μ' αυτό που κάνουν, είναι ότι ενεργοποιούνται. Μέσα από αυτή τη διαδικασία ανακτούν, επανακτούν τη χαμένη τους αξιοπρέπεια. Παύουν να νοιώθουν αόρατοι.
Αυτά τώρα, χρησιμοποιώ όρους, μας τους έχουν πει οι ίδιοι. Ξυπνάνε το πρωί συμπολίτες μας και έχουνε κάπου να πάνε. Να πάνε σ' ένα γραφείο, να πούνε μια καλημέρα, να πάρουνε πέντε περιοδικά, τρία,
να πάνε σε ένα πόστο, να τους δει ο κόσμος, ο κόσμος τους έχει αγκαλιάσει, είναι συγκλονιστικό αυτό που συμβαίνει, αν προλάβω θα ‘ρθω και αργότερα να το συζητήσουμε κι αυτό
και να πούνε μια καλημέρα λοιπόν
να πουλήσουν ή να μη πουλήσουν πέντε περιοδικά,
να είναι εκεί ζωντανά, ενεργά κύτταρα αυτής της κοινωνίας.
Αυτό λοιπόν, ο παράγοντας αξιοπρέπεια διαπιστώνουμε και επιβεβαιώνουμε μάλλον γιατί προφανώς όλοι μας το γνωρίζουμε είναι, τολμώ να πω, πολύ πιο σημαντικός κι από τα χρήματα.
Θα ήθελα να δούμε έτσι μαζί ένα διαφημιστικό σποτ που έφτιαξαν οι Αυστραλοί για τη προώθηση του The Big Issue, του Αυστραλιανού Είναι μόνο 30 δευτερόλεπτα.
(Βίντεο)
Όπως βλέπετε, εκεί πού στέκονται και στεκόμαστε, είναι αυτοεκτίμηση, αυτοσεβασμός, αξιοπρέπεια. Αυτά είναι τα περιοδικά δρόμου, αυτή είναι η Σχεδία, αυτό προσπαθούμε να υπηρετήσουμε μέσα από τη Σχεδία. Η Σχεδία αυτή τη στιγμή στο 10ο τεύχος της
έχει περίπου 140 πωλητές, ανθρώπους, συμπολίτες μας σ' όλη την Αθήνα. Μέχρι το τέλος του χρόνου θα 'χουμε ξεπεράσει και τους 200 και από τον Φεβρουάριο θα είναι και στη Θεσσαλονίκη και σιγά σιγά και σε άλλες πόλεις της Ελλάδος. Αυτό είναι το κομμάτι της Σχεδίας που ξεκίνησε τώρα το Μάρτιο. Όμως εμείς ξεκινήσαμε με μια μπάλα.
Μπάλα τον Αύγουστο, μάλλον το 2006,
όταν όλη η υφήλιος είχε στραμμένα τα βλέμματα της στο παγκόσμιο κύπελλο της Γερμανίας, εκεί είχε γίνει τότε.
Εμείς φτιάξαμε πρώτοι την εθνική ποδοσφαιρική ομάδα αστέγων της Ελλάδος. Θυμάμαι τότε είχα κάνει και μια κουβέντα στο Floral στα Εξάρχεια με μια συνάδελφο δημοσιογράφο, και μου λέει: «Μα άστεγοι άνθρωποι να παίζουν μπάλα!
Και της λέω, «Γιατί, τι Ε9 πρέπει να ‘χει ένας άνθρωπος για να κλωτσάει ένα τόπι;»
Αυτό ίσως να το συμπληρώσω με ένα άλλο σχόλιο
μιας άλλης συναδέλφου σε μια συνέντευξη πρόσφατα που μου λέει: «Χρήστο, παίζουνε μπάλα για να ξεχάσουν».
Λέω, «Όχι, παίζουν μπάλα ακριβώς για τον αντίθετο λόγο, για να μη ξεχάσουν και να μη ξεχαστούν».
Γιατί, τι είναι μια ποδοσφαιρική ομάδα;
Είναι μια μικρή κοινωνία, έτσι, που πειθαρχεί σε κανόνες, παίζουμε μπαλίτσα, πασίτσες, γνωριζόμαστε, απεγκλωβιζόμαστε από τη μοναξιά μας,
τρέχουμε, ιδρώνουμε, χάνουμε γκολ, βάζουμε, δεν έχει σημασία. Σημασία ότι υπάρχει ένα ποδοσφαιρικό ραντεβού που είναι κοινωνικό ραντεβού,
παίζουμε αυτό το γλυκύτατο, πολύ μ' αρέσει ο όρος, οικογενειακό δίτερμα και κάθε χρόνο συμμετέχουμε και σ' ένα παγκόσμιο κύπελλο αστέγων. Είναι η κινητοποίηση, είναι η ενεργοποίηση των ανθρώπων. Δεν θα πω για τις κοινωνικές επιπτώσεις σε διεθνές επίπεδο,
θα σας πω όμως έτσι, για να καταλάβετε δηλαδή πώς το ποδόσφαιρο, ο αθλητισμός...
Το ποδόσφαιρο είναι ένα παιχνίδι; Έτσι;
Δεν είναι αυτό, η μικρή περιοχή είναι η οικογένειά μας
και δεν μπαίνει κανείς εδώ γιατί τον φάγαμε. Είναι ένα παιχνίδι. Μάλιστα στο παγκόσμιο κύπελλο αστέγων
παίζουνε αγόρια κορίτσια από 16 ως 55, 60 χρονών και βάλε. Λοιπόν, το 2010, είχε έρθει ένας ερευνητής από το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης
να κάνει μια έρευνα,
ήθελε να κάνει ο άνθρωπος.
Να δει πώς επιδρά αυτή η παρέα, η ποδοσφαιροκοινωνική στις ψυχές των συμμετεχόντων.
Ήρθε με ένα ερωτηματολόγιο, το συμπλήρωσαν τα παιδιά, οι παίχτες, έφυγε, τα ανέλυσε με στατιστικολόγους, τα λοιπά, μας έφερε τα αποτελέσματα. Θα σας πω λοιπόν κάποιες απαντήσεις.
Στην ερώτηση, πώς σε βοήθησε η συμμετοχή σου σ' αυτή την ομάδα, οι απαντήσεις κατά σειρά ήταν.
1. Με βοήθησε να γνωρίσω άλλους ανθρώπους. 2. Να επανενταχτώ ή να ενταχτώ. 3. Να βελτιώσω τις διαπροσωπικές μου σχέσεις. 4. Να βρω δουλειά. 5. Με βοήθησε να ξεπεράσω ψυχολογικά προβλήματα. Και συνεχίζει μέχρι τον αριθμό 10,
όπου ένας εκ των ερωτηθέντων απάντησε
ότι η συμμετοχή του στις προπονήσεις έδωσε νόημα σε όλη τη ζωή του. Στην ερώτηση, μετά ήταν άλλες πιο κάτω, που έλεγε,
τι έχετε μάθει μέσα από τη συμμετοχή σ΄ αυτή τη δράση.
Οι απαντήσεις κατά σειρά ήταν:
Πρώτον, τη σημασία της συνεργασίας με άλλους ανθρώπους. Δεύτερον, τη σημασία της συμμετοχής.
Τρίτον, τον σεβασμό στη διαφορετικότητα.
Τέταρτον, τις αρχές του fair play.
Πέμπτον, να μην εγκαταλείπω ποτέ την προσπάθεια. Έκτον, την έννοια της ισότητας.
Όπως διαπιστώνετε, κανείς από αυτήν την παρέα δεν έμαθε να βαράει καλύτερα πέναλτι, φάουλ. Πώς θα μπορούσε άλλωστε, ο προπονητής είναι Ολυμπιακός. (Γέλια)
Η λέξη σεβασμός είναι αυτή που επιμένουμε και στο περιοδικό και αξιοπρέπεια και στην ομάδα τη ποδοσφαιρική. Το καλοκαίρι που μας πέρασε δε,
συμμετείχαμε στο παγκόσμιο κύπελλο αστέγων στη Πολωνία ως είθισται γιατί κρατάμε τις παραδόσεις,
φάγαμε πάρα πάρα πολλά γκολ,
αλλά ήτανε σημαντική αυτή η συμμετοχή για δύο λόγους. Ο ένας λόγος ήτανε, η πρώτη φορά πήγαμε εκεί με το περιοδικό στο χέρι έχοντας βγάλει και τη Σχεδία μας πλέον.
Γιατί θέλω να σας πω ότι το παγκόσμιο κύπελλο αστέγων ξεκίνησε μέσα από το διεθνές δίκτυο των περιοδικών δρόμου.
Όταν το 2001 στο Κέιπ Τάουν, - έχω μόνο 3 λεπτά, αγχώνομαι - όταν λοιπόν το 2001, στο Κέιπ Τάουν συναντήθηκαν στο διεθνές συνέδριο των περιοδικών δρόμου
και είπανε, ΟΚ βγάζουμε τα περιοδικά, κάνουμε αυτό, πώς θα μπορέσουμε να ενώσουμε όλες αυτές τις φωνές. Και σκέφτηκαν το πολύ απλό μέσο, το παιχνιδάκι, αυτό που λέγεται ποδόσφαιρο.
Κάπως έτσι είναι και το παγκόσμιο κύπελλο αστέγων.
Μάλιστα το Ελληνικό έργο είναι το μόνο που το πήγε ανάποδα,
δηλαδή ενώ όλες οι ομάδες που πήγαν να παίξουν μπάλα είχαν ένα περιοδικό δρόμου και μετά έφτιαξαν ποδοσφαιρική ομάδα,
εμείς φτιάξαμε πρώτα ποδοσφαιρική ομάδα και μετά φτιάξαμε και το περιοδικό.
Θέλω να τελειώσω για να μη τρώω και τον χρόνο, να ‘μαι συνεπής, με νομίζω δυο-τρεις όμορφες ιστορίες. Στο Πόστναμ, η καλύτερη ομάδα που πήρε και το κύπελλο και ήταν φανταστικά παιδιά όλα, ήταν η Εθνική Βραζιλίας. Μας βρήκε στο δρόμο της, μας έριξε δέκα γκολ ακριβώς και σταμάτησε σας πληροφορώ κιόλας από σεβασμό, λέει, εντάξει μη τους τσακίσουμε.
Αλήθεια, σταματάμε εκεί πέρα,
λέμε, άστο δεν χρειάζεται εντάξει τι το κάνουμε τώρα, τι το κάναμε. Ναι. Λοιπόν ένα από τα παιδάκια, τα φανταστικά της Βραζιλίας, εδώ είναι η ομάδα, ήτανε λοιπόν ο Ντάρλαν, ένα ψηλόλιγνο παιδί, ένα φανταστικό, ένα υπέροχο πλάσμα όπως όλα τα παιδιά που συμμετέχουν σ' αυτή. Ήταν 48, 64 χώρες.
Μάθαμε λοιπόν πριν από τρεις εβδομάδες...
Εδώ είναι στην τελετή λήξης,
εδώ η εθνική Βραζιλίας, σηκώνουν τα παιδιά το κύπελλο. Μάθαμε λοιπόν πριν από τρεις εβδομάδες
ότι ο Ντάρλαν, απο την Εθνική αστέγων της Βραζιλίας
υπέγραψε στη θρυλική ομάδα της Βραζιλίας
με το όνομα Flamengo, για όσους τη γνωρίζετε. Νάτος, αυτός είναι.
Μια άλλη καλή ιστορία είναι η περίπτωση του Μπεμπέ, ο οποίος μάλιστα Μπεμπέ είχε προταθεί και σε Ελληνική ομάδα και ευτυχώς τον έκοψε, γιατί το 2009 έγινε αυτό. To 2010 με την εθνική αστέγων της Πορτογαλίας,
υπέγραψε στη Μanchester United, αν έχετε ακουστά, έναντι δέκα εκατομμυρίων ευρώ.
Τώρα φανταστείτε να ερχόταν εδώ πέρα, να τον στέλνανε κάπου να ψηθεί όπως λένε ποδοσφαιρικά, στο Κορωπί. Καταστροφή! Εντάξει. Όμως αυτά ο Ντάρλαν και ο Μπεμπέ.
Εδώ είναι το εξώφυλλο της Σχεδίας τον μήνα Σεπτέμβριο. Έχουμε και εμείς τα δικά μας success story
και πραγματικά πιστεύουμε ότι στη Σχεδία μ΄ όλες τις δυσκολίες γίνεται κάτι πολύ θετικό, δημιουργικό και αισιόδοξο και στο ποδόσφαιρο. Εδώ είναι από τo ματς με τη Βραζιλία μάλιστα. Βλέπετε, χαιρόμαστε, το διασκεδάζουμε, όσα και να τρώμε. Αλήθεια.
Εδώ λοιπόν είναι τα παιδιά, που χαιρετούν το κόσμο, στο κέντρο είναι η Ορθοδοξία μας, είναι η κοπέλα που είδατε στο πρώτο καρέ. Η Ορθοδοξία λοιπόν είναι στα είκοσι της, είναι η νεαρότερη πωλήτρια της Σχεδίας,
είναι η πρώτη κοπέλα,
γιατί προσπαθούμε τόσα χρόνια να πείσουμε τα κορίτσια όλων των ηλικιών, ότι το ποδόσφαιρο είναι παιχνίδι και μια κοινωνική διαδικασία
ως μια παρέα, μην το δείτε ως...
Και έχουμε αρχίσει και τα καταφέρνουμε σιγά σιγά.
Η Ορθοδοξία είναι η πρώτη κοπέλα
που συμμετείχε στην επίσημη αποστολή σε παγκόσμιο κύπελλο αστέγων,
έβαλε και τρία γκολ και απ' ότι πληροφορηθήκαμε και πριν από τρεις εβδομάδες, μας είπε και η ίδια δηλαδή, ξεκίνησε και μια σχολή προγραμματισμού, φοίτησης που κρατάει δύο χρόνια. Δεν θέλω να σας κουράσω άλλο, απλά θέλω να σας πω ότι το παγκόσμιο κύπελλο αστέγων έχει το δικό του μότο
το οποίο είναι «Kick out poverty» έτσι, κλωτσιά στη φτώχια.
Γκολ στη φτώχεια, αυτό είναι και το δικό μας μότο και κλείνοντας, θέλω να σας πω
ότι εμείς, εντάξει, δεν είμαστε τίποτα ιεροκήρυκες του 15ου αιώνα που απευθύνονται σε πληθυσμούς της Αφρικής. Είσαστε όλοι φανταστικοί άνθρωποι εδώ, τα ξέρετε, απλά θα θελα να σας μεταφέρω κλείνοντας πραγματικά, θα το πω πέντε φορές ακόμα το κλείνοντας,
θέλω να σας μεταφέρω τι μας λένε οι άνθρωποι της Σχεδίας από τις συναλλαγές τους στο δρόμο.
Μας λένε λοιπόν κι αυτό που μπορώ να σας μεταφέρω
ως εμπειρία των ανθρώπων της Σχεδίας,
είναι ότι, ΟΚ, υπάρχουν όλα αυτά που μας πληγώνουν, που μας θυμώνουν, που μας πονάνε,
που μας έχουν φέρει στη θέση που είμαστε τώρα, αλλά υπάρχει και αγάπη, υπάρχει και αλληλεγγύη και αν πορευτούμε μ' αυτά
ο κόσμος μας θα γίνει πολύ καλύτερος, πολύ πιο γρήγορα. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.
(Xειροκρότημα)
