Ιστορία | Πολιτεύματα στην Αρχαϊκή Ελλάδα | Δ' Δημοτικού Επ. 3 History | Political systems in Archaic Greece | 4th grade Ep. 3 Historia | Sistemas políticos en la Grecia Arcaica | 4º curso Ep. 3 Histoire | Systèmes politiques en Grèce archaïque | 4ème année Ep. 3

Γεια σας, παιδιά.

Είμαι ο Γιώργος ο Ποταμιάς,

και θα είμαι ο δάσκαλός σας,

στο σημερινό μάθημα της Ιστορίας.

Το σημερινό μάθημά μας...

έχει ως αντικείμενο...

τα πολιτεύματα στην Αρχαϊκή Ελλάδα.

Είναι ένα από τα πρώτα κεφάλαια... It is one of the first chapters...

του μαθήματος της Ιστορίας της Δ' Δημοτικού,

αλλά και πάρα πολύ σημαντικό...

για την υπόλοιπη πορεία του μαθήματος.

Πριν όμως προχωρήσουμε σε αυτό καθεαυτό το μάθημά μας,

θα πρέπει να ξεχωρίσουμε κάποιες βασικές έννοιες... we need to distinguish some basic concepts...

που βρίσκονται στον τίτλο του μαθήματος.

Και ξεκινάμε! And here we go!

Το μάθημά μας αυτό βέβαια,

βρίσκεται στις σελίδες 21 - 22 του βιβλίου...

και πραγματεύεται το πολύ σημαντικό ζήτημα... and addresses the very important issue...

των πολιτευμάτων. Σε ποια εποχή;

Στην Αρχαϊκή εποχή.

Και όπως είπαμε...

θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάποιους πολύ σημαντικούς όρους στον τίτλο μας, we need to clarify some very important terms in our title,

γιατί χωρίς την κατανόηση αυτών, because without understanding them,

δεν θα μπορέσουμε να εμβαθύνουμε στο μάθημά μας. we will not be able to deepen our lesson.

Ο πρώτος όρος και ίσως ο πιο σημαντικός είναι η λέξη πολίτευμα. The first term and perhaps the most important is the word 'polity'.

Τι είναι το πολίτευμα; What is polity?

Ξέρετε τι είναι το πολίτευμα; Do you know what polity is?

Με τον όρο πολίτευμα, By the term 'polity',

ή αλλιώς θα το ακούσετε πολιτικό σύστημα, or otherwise known as the political system,

εννοούμε το σύνολο εκείνων των θεσμών... we mean the set of those institutions...

σύμφωνα με τους οποίους κυβερνάται ένα κράτος ή μία πολιτεία. by which a state or a government is governed.

Για παράδειγμα θα έχετε ακούσει For example, you may have heard

για το δικό μας πολίτευμα, about our own polity,

τώρα στη σύγχρονη εποχή, για τη Βουλή. nowadays, regarding the Parliament.

Η Βουλή είναι ένας θεσμός του πολιτεύματος. The Parliament is an institution of the polity.

Δηλαδή, το πολίτευμα είναι... In other words, polity is...

η τάξη με την οποία κάθε πολιτεία ρυθμίζει τόσο την οργάνωση της εξουσίας... the order by which each state regulates both the organization of power...

από τη θέση των πολιτών, όσο και από τη θέση αυτών που κυβερνούν. from the position of the citizens, as well as from the position of those who govern.

Είναι επίσης το σύνολο εκείνων των κανόνων... It is also the set of those rules...

που καθορίζουν ποια είναι τα άμεσα όργανα της πολιτείας, that determine what are the direct organs of the state,

δηλαδή ποιοι είναι αυτοί που εκλέγονται, meaning who is elected,

τις μεταξύ τους σχέσεις, their relations among themselves,

όπως επίσης τη σχέση των ατόμων, των πολιτών, as well as the relationship of individuals, the citizens,

δηλαδή όλων εμάς, meaning all of us,

με την εξουσία. with the authority.

Άρα, καταλαβαίνουμε... Therefore, we understand...

ότι το πολίτευμα είναι κάτι πάρα πολύ σημαντικό. that polity is something very important.

Μας δείχνει πώς κυβερνάται ένας τόπος.

Πολύ σημαντικό για την καθημερινή μας ζωή.

Για να δούμε όμως συγκεκριμένα σε εκείνη την εποχή, την Αρχαϊκή. But let's look specifically at that period, the Archaic period.

Ποια είναι η Αρχαϊκή εποχή; What is the Archaic era?

Κάθε ιστορικό πλαίσιο, κάθε ιστορικό γεγονός, Every historical context, every historical event,

πρέπει να εξετάζεται μέσα σε εκείνες τις συνθήκες, στις οποίες εμφανίζεται. must be considered in the circumstances in which it occurs.

Έτσι κι εμείς σήμερα θα δούμε το συγκεκριμένο χώρο και χρόνο, So today we will look at this particular time and place,

στον οποίο θα εξετάσουμε τα πολιτεύματα. in which we will examine the constitutions.

Δηλαδή θα απαντήσουμε στις ερωτήσεις:

Πότε; Ποιος; Πού, Γιατί, Πώς;

Τα αποτελέσματα δηλαδή του ιστορικού γεγονότος που εμείς εξετάζουμε. The results of the historical event we are examining.

Όπως είπα και πριν,

αν κοιτάξετε και το βιβλίο της Ιστορίας σας και τα πρώτα μαθήματα, if you look at your history book and your first lessons,

βρισκόμαστε στην Αρχαϊκή εποχή.

Μία λέξη που μας θυμίζει το αρχαίος, την αρχή. A word that reminds us of the ancient one, the beginning.

Δηλαδή, τα πρώτα βήματα του ελληνικού πολιτισμού.

Χρονολογικά η εποχή αυτή βρίσκεται μεταξύ του 700 π.Χ....

μέχρι και το 508 π.Χ.

Πολύ σημαντική χρονιά εκείνη,

γιατί έχει σχέση με τα πολιτεύματα.

Είναι εκείνη η χρονιά που ξέρουμε περίπου ότι...

ο Κλεισθένης, ένας μεγάλος Αθηναίος πολιτικός,

θεμελίωσε εκείνο το σύστημα,

το πολύ διάσημο που έχουμε και τώρα, the very famous one that we have now,

την πολύ γνωστή μας Δημοκρατία. our well-known democracy.

Στην πόλη της Αθήνας.

Μερικά σημαντικά γεγονότα...

ώστε να κατανοήσουμε την Αρχαϊκή εποχή και τα πολιτεύματά της.

Στην Αρχαϊκή εποχή έχει γίνει ο Β' ελληνικός ή μέγας αποικισμός. In the Archaic era has become the second Greek or mega colonization.

Δηλαδή πάρα πολλοί Έλληνες έχουν φύγει από τις εστίες της μητροπολιτικής Ελλάδας, That is, too many Greeks have left their homes in metropolitan Greece,

της σημερινής Ελλάδας,

και έχουν πάει σε πάρα πολλές πόλεις της Μεσογείου...

και έχουν ιδρύσει αποικίες.

Άρα έχουμε πολύ εμπόριο, έχουμε ανάπτυξη της οικονομίας. So we have a lot of trade, we have a growing economy.

Τα άτομα σιγά - σιγά γίνονται ανεξάρτητα.

Αποκτούν οικονομική δύναμη, They gain economic power,

κάτι το οποίο θα δούμε ότι επηρεάζει τη σχέση τους με την εξουσία. which we will see affects their relationship with power.

Δηλαδή, εθίζονται, συνηθίζουν στο να είναι ελεύθεροι. Πολύ σημαντικό! That is, they get addicted, they get used to being free. Very important!

Αυτή την εποχή, και θα το δούμε σε λίγο,

γίνεται και η κατάργηση της βασιλείας, and the abolition of the kingdom,

γιατί οι άνθρωποι σιγά - σιγά καταλαβαίνουν ότι δεν χρειάζονται κάποιον...

ο οποίος κληρονομικά θα πρέπει να τους διοικεί...

χωρίς να δίνει λογαριασμό και σε κανέναν. without answering to anyone.

Και τέλος εκείνη την εποχή εμφανίζεται σιγά - σιγά,

ένας καινούργιος τρόπος μάχης, a new way of fighting,

που θα βοηθήσει τους Έλληνες να κυριαρχήσουν στο Μεσογειακό χώρο.

Είναι η πολύ γνωστή, αν έχετε ακούσει, φάλαγγα.

Τη φάλαγγα, βέβαια, θα τη συναντήσουμε και σε επόμενο μάθημα.

Είναι ένας τρόπος μάχης τον οποίο έφεραν οι Δωριείς. It's a way of fighting that the Dorians brought.

Σε προηγούμενο μάθημα μιλήσαμε για την κάθοδο των Δωριέων. In a previous lesson we talked about the descent of the Dorians.

Πολύ σημαντικό για το πολίτευμα.

Κάθε πολίτης πια θα πρέπει να είναι και οπλίτης.

Βλέπουμε στη διαφάνειά μας τον χάρτη των αποικιών. We see on our slide the map of the colonies.

Οι Έλληνες πια αποκτούν πρόσβαση σε όλη τη Μεσόγειο. The Greeks now have access to the entire Mediterranean.

Έχουν οικονομική δύναμη.

Συνηθίζουν να πηγαίνουν σε ένα πλοίο ελεύθεροι, να πηγαίνουν όπου θέλουν, They are used to going on a ship freely, going wherever they want,

να εισπράττουν πλούτο, να δίνουν πλούτο. to collect wealth, to give wealth.

Ο πλούτος σημαίνει δύναμη.

Δύναμη οικονομική και δύναμη πολιτική.

Ο ευρύτερος χώρος τώρα. The wider area now.

Η Ελλάδα βρίσκεται στον τότε γνωστό κόσμο, Greece is in the then known world,

στις παρυφές της Περσικής Αυτοκρατορίας. on the outskirts of the Persian Empire.

Πάμε να απαντήσουμε σε ένα πολύ σημαντικό ερώτημα κάθε ιστορικού γεγονότος. We are going to answer a very important question of every historical event.

Όπως είπαμε μιλάμε για τους Έλληνες, As we said, we're talking about the Greeks,

οι οποίοι δημιουργούν πόλεις - κράτη, who create city-states,

όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο,

αλλά στον ευρύτερο μεσογειακό χώρο.

Έχουμε αναπτυγμένη ζωή στην πόλη.

Έχουμε οικονομική ανάπτυξη. We have economic growth.

Μία οικονομική ανάπτυξη που ενώ, όπως είδαμε πριν, υπήρχε ο βασιλιάς... An economic growth that while, as we saw before, there was the king...

και την έλεγχε απόλυτα, τώρα πια έχει ξεφύγει από τα χέρια του. and had complete control over it, it is now out of his hands.

Οι πολίτες πια έχουν οικονομική δύναμη.

Για να δούμε πώς αυτό επηρεάζει...

και την εξέλιξη των πολιτευμάτων - and the evolution of constitutions -

δηλαδή τον τρόπο με τον οποίο...

κυβερνούνταν οι πολίτες στην Ελλάδα εκείνη την εποχή.

Βέβαια, με τον όρο Ελλάδα εμείς εννοούμε τον ευρύτερο ελληνικό κόσμο.

Ξεκινάμε με την πολύ γνωστή μας βασιλεία.

Δεν θα επεκταθούμε πολύ. We won't go into too much detail.

Υπήρχε πριν από την Αρχαϊκή εποχή.

Την εξουσία την έχει ένας. Power is in the hands of one.

Αδιαμφισβήτητη εξουσία, συνήθως κληρονομική.

Καμιά φορά κάποιοι έδιναν συμβουλές και βοηθούσαν τον βασιλιά.

Όταν ο βασιλιάς ήθελε να ακούσει την άποψη των πολιτών,

συνήθως τους καλούσε στην αγορά και, αν ήθελε,

λάμβανε υπ' όψιν τι ήθελαν. was taking into account what they wanted.

Άρα ο βασιλιάς ήταν ο απόλυτος μονάρχης.

Είχε την απόλυτη εξουσία.

Έκανε ό,τι ήθελε.

Εδώ βλέπουμε και τον πολύ γνωστό βασιλιά Κόδρο της Αθήνας,

τον τελευταίο βασιλιά πριν η Αθήνα σιγά - σιγά ξεκινήσει...

να φτάνει στη Δημοκρατία.

Ξαφνικά οι πολίτες, κάποιοι μάλλον πολίτες, Suddenly the citizens, some of them probably citizens,

αποκτούν δύναμη.

Έχουν πολλά κτήματα. They have many estates.

Και τα κτήματα αυτά τους κατατάσσουν στους άριστους. Είναι οι άριστοι. And these estates rank them among the excellent. They are the excellent.

Δεν μπορεί ο βασιλιάς να τους αγνοήσει γιατί με τα κτήματα αποκτούν οικονομική δύναμη. The king cannot ignore them because with the estates they gain economic power.

Και αποκτούν και κάτι πολύ σημαντικό, And they also gain something very important,

δικό τους προσωπικό στρατό.

Οπότε ο βασιλιάς τους δίνει εξουσία και σιγά - σιγά παραμερίζουν τον βασιλιά. So the king gives them power and they slowly put the king aside.

Και πάμε σε ένα πολίτευμα στο οποίο κυβερνούν οι άριστοι.

Το λεγόμενο αριστοκρατικό πολίτευμα.

Σε κάποιες πόλεις της Ελλάδας εκτός από τους αρίστους,

οι οποίοι συνήθως ήταν ευγενείς, who were usually noblemen,

δηλαδή έδιναν τους τίτλους εξουσίας κληρονομικά στην οικογένειά τους, that is, they gave the titles of power to their family by inheritance,

εμφανίζονται και κάποιοι άλλοι άνθρωποι που έχουν καθαρά οικονομική δύναμη - there are some other people who have pure economic power -

δηλαδή συνήθως ελεύθεροι πολίτες που με το εμπόριο γίνονται πλούσιοι.

Αρχίζουν και αμφισβητούν την εξουσία των αριστοκρατών. They begin to challenge the power of the aristocrats.

Αυτοί οι ολίγοι, οι πλούσιοι θέλουν να κυβερνήσουν και αυτοί σαν τους αριστοκράτες.

Το πολίτευμα αυτό ονομάζεται ολιγαρχικό.

Δηλαδή, την αρχή, την εξουσία την έχουν οι ολίγοι.

Πάλι με αυτή τη λέξη καταλαβαίνουμε ότι ο πολύς λαός μένει απέξω, Again, with this word we understand that many people are left out,

δεν έχει πρόσβαση στην εξουσία.

Γίνονται διαμαρτυρίες σε πολλές πόλεις. There are protests in many cities.

Αυτό το εκμεταλλεύονται κάποιοι άνθρωποι,

οι οποίοι έχουν πρόσβαση είτε σε δικό τους στρατό...

είτε μπορούν και είναι δημαγωγοί, or they can and are demagogues,

λένε ωραία λόγια στον λαό, και του ζητάνε...

να τους βοηθήσει να πάρουν την εξουσία ακόμα και με τη βία.

Ποιοι είναι αυτοί;

Οι πολύ γνωστοί μας τύραννοι. Our all too familiar tyrants.

Έχουμε ακούσει τη λέξη.

Τυραννία. Τύραννος.

Τι ήταν επομένως ο τύραννος; So what was the tyrant?

Αυτοί οι άνθρωποι εκμεταλλεύονταν τη δυσαρέσκεια του λαού σε διάφορες πόλεις,

λόγω των ολιγαρχικών πολιτευμάτων,

των αριστοκρατών,

ακόμα και του βασιλιά.

Με λόγια κέρδιζαν την εύνοια του λαού, With words they won the favour of the people,

ο λαός τους έδινε εξουσία,

κυρίως μέσω προσωπικού στρατού, mainly through army personnel,

και αυτοί με τη βία κυβερνούσαν.

Έλα μου ντε όμως, που δεν κυβερνούσαν με τρόπο που να βοηθάει τον λαό.

Γι' αυτό και λέγονται τύραννοι. That's why they're called tyrants.

Εξυπηρετούσαν το δικό τους προσωπικό όφελος. They were serving their own personal benefit.

Δεν είναι βασιλιάδες, They are not kings,

αλλά λειτουργούν ως βασιλιάδες.

Κάνουν αυτό που θέλουν και, πολλές φορές,

μεταβιβάζουν την εξουσία και στην οικογένειά τους.

Ποιο ήταν το όπλο τους; What was their weapon?

Δημαγωγία, βία και σκληρή εξουσία. Demagoguery, violence and hard power.

Θα δούμε αργότερα ότι ένας πολύ γνωστός τύραννος στην Αθήνα ήταν ο Πεισίστρατος,

ο οποίος δημιούργησε πολύ άσχημες συνθήκες...

για την πλειοψηφία του λαού της Αθήνας,

κυρίως για εκείνους τους πολίτες...

οι οποίοι χρησιμοποιώντας τη μόρφωση και τη γνώση, who using education and knowledge,

δεν μπορούσαν να ανεχθούν την καταπίεση. could not tolerate oppression.

Πάμε στα αποτελέσματα όλης αυτής της διαδικασίας...

και της αλληλουχίας, αυτής της διαδοχής των πολιτευμάτων.

Γιατί καταλήξαμε στην τυραννία. Because we ended up with tyranny.

Η τυραννία δεν έφερε εκείνα τα θετικά αποτελέσματα... Tyranny did not bring those positive results...

που περίμεναν οι κάτοικοι. that the residents were waiting for.

Σιγά - σιγά ιδίως εκείνοι που είναι, ας το πούμε, πιο μορφωμένοι... Slowly, especially those who are, shall we say, more educated...

καταλαβαίνουν ότι πρέπει να υπάρχει μία ευρύτερη συναίνεση.

Πρέπει σιγά - σιγά όλος ο λαός να συμμετέχει στην εξουσία.

Εννοείται ότι θα δούμε αργότερα ότι τα διάφορα πολιτεύματα που είδαμε,

αλλά και αυτό που έρχεται και εντάσσει μέσα την πλειοψηφία του λαού, but also the one that comes in and integrates the majority of the people,

έχει διαφοροποιήσεις. Διαφέρει από περιοχή σε περιοχή.

Όμως σιγά - σιγά και ειδικά στην πόλη της Αθήνας,

οδεύουμε προς ένα άλλο πολίτευμα,

τη Δημοκρατία,

την οποία δεν θα αναλύσουμε σήμερα.

Αλλά η Δημοκρατία, περιληπτικά, But democracy, in summary,

σημαίνει ότι πρέπει να συμπεριλάβουμε την πλειοψηφία του λαού στη λήψη των αποφάσεων.

Δεν μπορεί ο λαός να μην έχει λόγο... The people cannot have no say...

στις αποφάσεις που παίρνει το κράτος για εκείνον.

Και μάλιστα εκείνη την εποχή μιλάμε για άμεση συμμετοχική Δημοκρατία,

όλοι δηλαδή είχαν λόγο και ήταν υποχρεωμένοι για αυτό. that is, they all had a say and were obliged to do so.

Σε πολλές πόλεις λοιπόν γίνονται επαναστάσεις για να διώξουν τους τυράννους. So in many cities there are revolutions to drive out the tyrants.

Οι αλλαγές αυτές συνεχίζονται.

Και στην Αθήνα σιγά - σιγά αρχίζει και ωριμάζει η κατάσταση,

για να οδηγηθούμε στη Δημοκρατία. to lead to democracy.

Εδώ έχουμε ένα γράφημα που μας δείχνει σιγά - σιγά,

από την κορυφή του τριγώνου μέχρι τη βάση,

ποια ήταν η πορεία της αλλαγής των πολιτευμάτων στην αρχαϊκή Ελλάδα.

Ξεκινάμε δηλαδή από τον έναν, τον βασιλιά,

πάμε στους ευγενείς, ακόμα περισσότεροι,

πάμε στους αριστοκράτες και μετά πάμε στους ολίγους,

στους πλούσιους, και στο τέλος καταλήγουμε στη βάση.

Στη βάση, βλέπετε και στο σχήμα, είναι οι πολλοί.

Είναι εκείνη η περίοδος που θα εξετάσουμε σε άλλο μάθημα,

που αφορά τη Δημοκρατία. concerning democracy.

Ας μην απατώμαστε, όμως, αγαπητά μας παιδιά,

ακόμα και σήμερα δεν υπάρχει παντού Δημοκρατία.

Και ακόμα και εκείνη την εποχή η Δημοκρατία από περιοχή σε περιοχή δεν ήταν ίδια.

Ποια ήταν η σημασία αυτής της εξέλιξης;

Ότι σιγά - σιγά οι πολίτες κατανοούν τη δύναμή τους. That little by little the citizens understand their power.

Τους αρέσει η αυτονομία, η ελευθερία.

Και αργότερα όταν ο ελληνικός κόσμος θα έρθει σε σύγκρουση με τον περσικό,

δεν θα διστάσει να πάρει τα όπλα για να αντιμετωπίσει την απολυταρχία,

τη σκλαβιά ενός απόλυτου μονάρχη που θα δούμε αργότερα ότι είναι ο Πέρσης βασιλιάς. the slavery of an absolute monarch who we will see later is the Persian king.

Και τώρα καθώς ολοκληρώνουμε σιγά - σιγά το μάθημά μας,

ας πάμε σε κάποιες σημαντικές ερωτήσεις ή ασκήσεις αυτοαξιολόγησης.

Και πάμε στην πρώτη μας άσκηση.

Τι εννοούμε σήμερα όταν χρησιμοποιούμε για κάποιον τη λέξη "τύραννος"; What do we mean today when we use the word "tyrant" for someone?

Την έχετε ακούσει όλοι στον καθημερινό σας λόγο.

Τι εννοούμε; Εννοούμε βέβαια αυτόν ο οποίος συμπεριφέρεται τυραννικά,

απολυταρχικά, κάνει αυτό που θέλει μόνος του, χωρίς να λογαριάζει κανέναν.

Κάτι σαν τους τυράννους της αρχαίας εποχής.

Το χρησιμοποιούμε βέβαια και για πολιτικούς...

ή και για ανθρώπους της καθημερινής μας ζωής.

Πάμε στην επόμενη δραστηριότητα.

Στην αριστερή στήλη βλέπουμε τα πολιτεύματα,

βασιλεία, αριστοκρατία, ολιγαρχία, τυραννίδα, δημοκρατία,

και βλέπουμε τι συμβαίνει σε κάθε από αυτά τα πολιτεύματα.

Τι συμβαίνει στη βασιλεία;

Την εξουσία την έχει ένας.

Τι συμβαίνει στην αριστοκρατία;

Το κράτος διοικούν οι ευγενείς, οι άριστοι. The state is run by the nobles, the excellent.

Στην ολιγαρχία το κράτος διοικούν μερικοί, πλούσιοι κυρίως.

Στην τυραννίδα τι κάνει ο λαός; Καταπιέζεται.

Στη Δημοκρατία, παρόλο που εμείς δεν την αναλύσαμε πολύ,

συμμετέχει ο λαός στην εξουσία του κράτους.

Αυτοί που κυβερνούσαν στο ολιγαρχικό πολίτευμα ποιοι ήταν;

Ο λαός; Ο τύραννος; Όχι βέβαια.

Ήταν οι ολίγοι.

Ποιοι δεν έδιναν λόγο σε κανέναν για ό,τι έκαναν;

Μα βέβαια, οι πολύ γνωστοί μας τύραννοι.

Στην Αθήνα, τέλος, σιγά - σιγά την εξουσία ποιος έπαιρνε;

Έχουμε και εδώ και την εικόνα του Θησέα.

Του ήρωα της Αθήνας.

Μα βέβαια, ο λαός.

Δηλαδή, καταλήγουμε σιγά - σιγά στην πολύ διάσημη και αγαπημένης μας Δημοκρατία.

Και κάπου εδώ ολοκληρώνεται και το σημερινό μας μάθημα. And this is where our lesson today comes to an end.

Ελπίζω να πήρατε πολύ σημαντικές γνώσεις...

για τα πολιτεύματα που θα σας βοηθήσουν...

όχι μόνο στην κατανόηση του μαθήματος της Ιστορίας,

αλλά και στην κατανόηση της πολιτικής μας και κοινωνικής ζωής.

Σας ευχαριστώ που μας παρακολουθήσατε και σας περιμένω στο επόμενό μας μάθημα.

Καλή συνέχεια!