La favola di Belfagor Arcidiavolo |Fabel||| |fable||Belfagor|Archdevil Ta|baśń|o|Belfagor|Arcydiabeł a|fábula||Belfagor|Arcidemonio Die Geschichte von Belfagor Archdevil The Tale of Belfagor Archdevil La historia de Belphegor el Archidiablo ベルファゴール大悪魔の物語 Het verhaal van Belfagor Aartsduivel A história de Belfagor Arquidiabo Bajka o Belfagorze Arcydiable.

Belfagor Arcidiavolo è mandato da Plutone in questo mondo con obbligo di dover prender moglie. ||||||||||obligation||devoir|| Belfagor|Archdevil||sent||Pluto|||world|with|obligation||have to|take a wife|wife Belfagor|Arcidiabo||||Plutão|||mundo||obrigação|||prender|esposa Belfagor|Arcydiabeł|jest|wysłany|przez|Plutona|do|ten|świat|z|obowiązkiem|do|musieć|wziąć|żonę ||||||||||義務|||| أرسل بلوتو Belphegor Archdevil إلى هذا العالم مع الالتزام بالزواج. Belphegor Archdevil is sent by Pluto to this world with the obligation of having to marry. Belphegor Archdevil es enviado por Plutón a este mundo con la obligación de tener que casarse. ベルファゴール大悪魔は、冥界の神プルトーネによってこの世界に妻を持つ義務を与えられて送られます。 Belfagor Arcydiabeł został wysłany przez Plutona na ten świat z obowiązkiem wzięcia żony. Ci viene, la prende; e non potendo soffrire la superbia di lei, ama meglio ritornarsi in Inferno, che ricongiungersi seco. |vient||prend|||||||||||||||| we|comes|the|he takes|||not being able|suffer|the|pride|||he loves|better|to return||Inferno|than|rejoin her|with her ele|vem||pega|||podendo|||soberania|||ama|melhor|retornar||Inferno||se reunir|consigo ||||||||||||||||||sich wiedervereinigen| ||||||彼女の傲慢||||||||||||| Nam|przychodzi|ją|bierze|i|nie|mogąc|znieść|jej|pycha|z|nią|woli|lepiej|wrócić|do|piekła|niż|połączyć się|z nią He comes to us, takes it; and not being able to bear her pride, he loves better to return to Hell than to be reunited with it. Él viene a nosotros, lo toma; y al no poder soportar su orgullo, ama más regresar al Infierno que reencontrarse con él. 彼は彼女を手に入れますが、彼女の傲慢さに耐えられず、再び地獄に戻る方がましだと愛してやまないのです。 Przybywa, bierze ją; a nie mogąc znieść jej pychy, woli wrócić do piekła, niż się z nią połączyć.

Leggesi nell'antiche memorie delle Fiorentine cose, come già s'intese per relazione d'alcuno santissimo uomo, la cui vita appresso qualunque in quelli tempi viveva era celebrata, che standosi astratto nelle sue orazioni vide, mediante quelle, come andando infinite anime di quelli miseri mortali, che nella disgrazia di Dio morivano, allo Inferno, tutte o la maggior parte si dolevono, non per altro che per aver tolta moglie, essersi a tanta infelicità condotte. ||||||||||||||||||||||||||stehend||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| it was read|in the ancient|memories||Florentine||||it was understood||relation|of someone|most holy||the|||among|any|||times|he lived||celebrated|that|standing|abstract|in the||prayers|he saw|through|those||going||souls||||||||||they died||||||greater|||they suffered|||||||taken|wife|having been||so much||conducted Czyta się|w starożytnych|pamięciach|Florentczyków||rzeczy|jak|już|zrozumiano|przez|relację|jakiegoś|świętego|człowieka|jego|którego|życie|według|jakikolwiek|w|tamtych|czasach|żył|była|chwalona|który|stojąc|odizolowany|w|jego|modlitwach|zobaczył|poprzez|te|jak|idąc|nieskończone|dusze|tych||nędznych|śmiertelników|którzy|w|niełaskę|Boga||umierali|do|piekła|wszystkie|lub|ta|większa|część|się|smuciły|nie|z powodu|innego|niż|przez|posiadanie|zabrana|żonę|się|do|taką|nieszczęścia|doprowadzone lê-se|nas antigas||das|||||se entendeu||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| We read in the ancient memoirs of the Florentines things, as already understood by the report of some most holy man, whose life was celebrated by anyone who lived in those times, who, remaining abstracted in his prayers, saw through them, as if going infinite souls of all or most of those miserable mortals who died in Hell in the misfortune of God lament, for no other reason than having taken their wives, having led themselves to so much unhappiness. W starych pamiętnikach florentyńskich czytamy, jak już dawno usłyszano z relacji pewnego bardzo świętego człowieka, którego życie w tamtych czasach było znane, że podczas modlitw, w których się oddawał, zobaczył, jak nieskończone dusze tych nieszczęsnych śmiertelników, którzy umierali w niełaskach Bożych, szły do piekła, a wszystkie lub większość z nich żaliły się, nie z innego powodu, jak tylko z powodu wzięcia żony, co doprowadziło je do takiego nieszczęścia. Donde che Minos, e Radamanto, insieme con gli altri Infernali Giudici n'avevano maraviglia grandissima; e non potendo credere queste calunnie, che costoro al sesso femmineo davano, esser vere, e crescendo ogni giorno le querele, ed avendo di tutto fatto a Plutone conveniente rapporto, fu deliberato d'aver sopra questo caso con tutti gli Infernali Principi maturo esamine, e pigliarne dipoi quel partito, che fusse giudicato migliore per iscuoprire questa fallacia, e conoscerne in tutto la verità. ||Minos||Radamanthus|together|||||||wonder|||||||slanders||these||sex|feminine|they gave||||||||disputes||||||||convenient|||deliberate|of having|||||||||mature|examination||to take them|after||||they were||||discover||fallacy||to know them|||| Gdzie|że|Minos|i|Radamant|razem|z|tymi|innymi|Piekielnymi|Sędziami|nie mieli|zdziwienia|ogromnego|i|nie|mogąc|uwierzyć|te|oszczerstwa|które|ci|do|płci||dawali|być|prawdziwe|i|rosnąc|codziennie|dzień|te|skargi|i|mając|z|wszystkim|zrobione|do|Plutona|odpowiedni|raport|był|postanowione|mieć|nad|tą|sprawą|z|wszystkimi|tymi|Piekielnymi|Książętami|dojrzały|badanie|i|podjąć|potem|tę|decyzję|która|byłaby|uznana|lepsza|dla|odkrycia|tę|oszustwo|i|poznania|w|całości|tę|prawdę Whence Minos, and Radamanto, together with the other Infernal Judges marveled very much; and not being able to believe these calumnies, which they alleged against the female sex, to be true, and the complaints increasing every day, and having made a suitable report on everything to Pluto, it was decided to have a mature examination of this case with all the Infernal Princes, and then to take that course which was judged best for discovering this fallacy, and knowing its truth in everything. Skąd Minos i Radamant, razem z innymi sędziami piekielnymi, byli bardzo zdumieni; i nie mogąc uwierzyć w te oszczerstwa, które ci ludzie przypisywali płci żeńskiej, jako prawdziwe, a skargi rosły z dnia na dzień, i mając o tym wszystkim odpowiedni raport do Plutona, postanowiono przeprowadzić dokładne dochodzenie w tej sprawie z wszystkimi książętami piekielnymi, a następnie podjąć decyzję, która zostanie uznana za najlepszą, aby odkryć tę oszustwo i poznać całą prawdę. Chiamatigli adunque a concilio, parlò Plutone in questa sentenza: Ancor che io, dilettissimi miei, per celeste disposizione, e per fatal sorte al tutto irrevocabile possegga questo regno, e che per questo io non possa essere obbligato ad alcuno giudizio, o celeste, o mondano, nondimeno perch'egli è maggiore prudenza di quelli che possono più, sottomettersi alle leggi e più stimare l'altrui giudizio, ho deliberato esser da voi consigliato, come in uno caso, il quale potrebbe seguire con qualche infamia del nostro imperio, io mi debba governare. ||||||||||||||||||||||||besitze|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| call him|therefore||council|he spoke||||sentence||||my dearest|||heavenly||||fatal||||irrevocable|I possess|||||||||I possess||obliged||some|judgment||||worldly|nonetheless|because he|||prudence||||||submitting||you read|||to estimate|of others|||||||recommended|||||||||||||||||| zawołajcie go|więc|na|zgromadzenie|przemówił|Pluton|w|tym|wyroku|Jeszcze|że|ja|najdrożsi|moi|przez|niebiańskie|przeznaczenie|i|przez|fatalną|los|do|całkowicie|nieodwołalny|posiadam|to|królestwo|i|że|przez|to|ja|nie|mogę|być|zobowiązany|do|nikogo|sądu|ani|niebiański|ani|ziemski|niemniej jednak|ponieważ on|jest|większy|mądrości|od|tych|którzy|mogą|bardziej|podporządkować się|prawom|prawom|i|bardziej|cenić|cudze|sądy|ja|postanowiłem|być|przez|was|doradzony|jak|w|jednym|przypadku|który|który|mógłby|nastąpić|z|jakąś|hańbą|z|naszego|imperium|ja|mnie|powinien|rządzić Therefore, called to council, Pluto spoke in this sentence: Although I, my dearest, possess this kingdom by celestial disposition and by a fate completely irrevocable, and that for this reason I cannot be bound by any judgment, either celestial or worldly, nevertheless because it is wiser for those who are more powerful to submit to laws and to value others' judgment more, I have decided to be advised by you, as in a case that could result in some disgrace to our empire, I should govern myself. Zwoławszy ich na zgromadzenie, przemówił Pluton w ten sposób: Chociaż ja, moi najdrożsi, z niebieskiego postanowienia i z fatalnego losu, całkowicie nieodwracalnego, posiadam to królestwo, i że z tego powodu nie mogę być zobowiązany do żadnego sądu, ani niebieskiego, ani ziemskiego, to jednak, ponieważ większa jest mądrość tych, którzy mogą bardziej podporządkować się prawom i bardziej cenić cudzy osąd, postanowiłem, abyście mnie doradzili, jak w przypadku, który mógłby prowadzić do jakiejś hańby naszego imperium, powinienem się rządzić. Perchè dicendo tutte l'anime degli uomini, che vengono nel nostro regno, esserne stato cagione la moglie, e parendoci questo impossibile, dubitiamo, che dando giudizio sopra questa relazione non possiamo essere calunniati come troppo crudeli, e non dando, come manco severi, e poco amatori della giustizia. dlaczego|mówiąc|wszystkie|dusze|ludzi|mężczyzn|którzy|przychodzą|do|naszego|królestwa|być|był|przyczyną|jego|żona|i|wydając się|to|niemożliwe|wątpimy|że|wydając|osąd|nad|tą|relacją|nie|możemy|być|oskarżeni|jako|zbyt|okrutni|i|nie|wydając|jako||surowi|i|mało|miłośnicy|sprawiedliwości| Because by saying that the cause of all the souls of men who come into our realm is the wife, and this seeming impossible to us, we fear that by giving judgment on this matter we may be accused of being too cruel, and by not giving judgment, of being less severe and less lovers of justice. Ponieważ mówiąc, że wszystkie dusze ludzi, które przychodzą do naszego królestwa, były przyczyną żony, a wydaje nam się to niemożliwe, wątpimy, że wydając osąd na podstawie tej relacji, nie możemy być oskarżani o zbytnią okrutność, a nie wydając, o mniejszą surowość i małą miłość do sprawiedliwości. E perchè l'uno peccato è da uomini leggieri, e l'altro da ingiusti, e volendo fuggire quegli carichi, che dall'uno e dall'altro potrebbono dipendere, e non trovandone il modo, vi abbiamo chiamati, acciocchè consigliandone ci aiutiate, e siate cagione, che questo regno, come per lo passato è vivuto senza infamia, così per l'avvenire viva. |||||||lightly||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| I|ponieważ|jeden|grzech|jest|od|ludzi|lekkomyślnych|i|drugi|od|niesprawiedliwych|i|chcąc|uciec|tamci|obciążenia|które|od jednego|i|od drugiego||zależeć|i|nie|znajdując|ten|sposób|was|mamy|wezwani|aby|doradzając|nam|pomogli|i|byli|przyczyną|że|to|królestwo|jak|przez|to|przeszłość|jest|żyło|bez|hańby|tak|przez|przyszłość|żyło And because one sin is caused by foolish men and the other by unjust ones, and wanting to avoid the accusations that could result from both, and not finding a way, we have called you so that by advising us, you may help us and be the reason that this kingdom, as in the past has lived without disgrace, so it may live in the future. Y como un pecado es de los hombres ligeros, y el otro de los injustos, y queriendo escapar de aquellas cargas que de unos y otros podían depender, y no hallando el camino, os hemos llamado, para que nos ayudéis con consejos. nosotros, y sea la causa de que este reino, como en el pasado ha vivido sin infamia, así vivirá en el futuro. A ponieważ jeden grzech jest od ludzi lekkomyślnych, a drugi od niesprawiedliwych, i chcąc uniknąć tych obciążeń, które mogłyby wynikać z jednego i drugiego, a nie znajdując sposobu, wezwaliśmy was, abyście, doradzając nam, pomogli, i byli przyczyną, że to królestwo, jak w przeszłości żyło bez hańby, tak w przyszłości żyło. Parve a ciascheduno di quegli Principi il caso importantissimo, e di molta considerazione, e concludendo tutti, come egli era necessario scoprirne la verità, erano discrepanti del modo. seemed|||||||||||||||||||||||||| wydawało się|każdemu||z|tych|Książąt|ten|przypadek|bardzo ważny|i|z|dużą|uwagą|i|kończąc|wszyscy|jak|on|był|konieczny|odkrycie|jego|prawdy|byli|różni|w|sposobie Each of those Princes considered the case very important and of great consideration, and all concluded that it was necessary to discover the truth, but they differed in the method. Każdemu z tych książąt wydawała się sprawa niezwykle ważna i godna uwagi, a kończąc wszyscy, jak to było konieczne, aby odkryć prawdę, różnili się co do sposobu. Perchè a chi pareva che si mandasse uno, a chi più, nel mondo, che sotto forma di uomo conoscesse personalmente questo esser vero. Dlaczego|do|kto|wydawał się|że|sobie|wysłałby|jeden|do|kto|więcej|w|świecie|który|pod|postaci|człowieka||znałby|osobiście|to|być|prawdziwe For some, it seemed necessary to send one person, for others more, into the world, who would personally know this being to be true in human form. Ponieważ niektórzy uważali, że należy wysłać jednego, a inni więcej, na świecie, który osobiście znałby tę prawdę pod postacią człowieka. A molti altri pareva potersi fare senza tanto disagio, costringendo varie anime con vari tormenti a scoprirlo. Wiele|innych|innym|wydawało się|móc|zrobić|bez|takiego|dyskomfortu|zmuszając|różne|dusze|z|różnymi|mękami|do|odkrycia go To many others, it seemed possible to do so without so much trouble, by forcing various souls with various torments to reveal it. Wielu innym wydawało się, że można to zrobić bez większych trudności, zmuszając różne dusze do odkrycia tego za pomocą różnych mąk. Pure la maggior parte consigliando che si mandasse, s'indirizzarono a questa opinione. nawet|ta|większa|część|doradzając|że|się|wysłałby|zwrócili się|do|tę|opinię Most of them also recommended that he be sent, so they agreed to this opinion. Jednak większość, doradzając, aby wysłać, skłoniła się ku tej opinii. E non si trovando alcuno, che volontariamente prendesse questa impresa, deliberarono che la sorte fosse quella, che lo dichiarasse. I|nie|się|znajdując|nikt|kto|dobrowolnie|podjąłby|to|przedsięwzięcie|zdecydowali|że|ta|los|był|ten|który|go|ogłosił And not finding anyone who would willingly take on this task, they decided that fate would be the one to choose. A ponieważ nie znalazł się nikt, kto dobrowolnie podjąłby się tego zadania, postanowili, że los zdecyduje, kto to ogłosi. La quale cadde sopra Belfagor Arcidiavolo, ma per l'addietro, avanti che cadesse dal cielo, Arcangelo; Il quale ancora che mal volentieri pigliasse questo carico, nondimeno costretto dallo imperio di Plutone si dispose a seguire quanto nel concilio s'era determinato, e obbligossi a quelle convenzioni, che fra loro solennemente erano state deliberate; le quali erano, che subito a colui, che fosse a questa commissione deputato, fossero consegnati centomila ducati, co' quali doveva venire nel mondo, e sotto forma d'uomo prender moglie, e con quella vivere dieci anni; e dopo, fingendo di morire, tornarsene, e per isperienza fare fede a' suoi superiori, quali sieno i carichi e le comodità del matrimonio. Która|która|upadła|na|Belfagor|Arcydiabeł|ale|za|wstecz|zanim|że|upadł|z|nieba|Archanioł|On|który|jeszcze|że|źle|chętnie|wziąłby|ten|ciężar|niemniej|zmuszony|przez|imperium|o||||swoim|||||||i||||||||||||te|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||wygody|z|małżeństwa The lot fell upon Belfagor Archdevil, but previously known as Archangel; Although he reluctantly took on this burden, he was compelled by Pluto's authority to follow what had been decided in the council and committed himself to the agreements that had been solemnly deliberated among them. These agreements stated that immediately upon being appointed to this mission, one hundred thousand ducats would be handed over to him, with which he should come into the world, take a wife in human form, and live with her for ten years; and afterwards, pretending to die, return and testify to his superiors from experience what the duties and comforts of marriage are. Los padł na Belfagora, Arcydiabła, ale wcześniej, zanim spadł z nieba, był Archaniołem; który, chociaż niechętnie przyjął ten ciężar, jednak zmuszony przez władzę Plutona, postanowił podążać za tym, co zostało ustalone na zjeździe, i zobowiązał się do tych umów, które między nimi zostały uroczyście ustalone; które to były, że natychmiast temu, kto został wyznaczony do tej misji, miało być przekazanych sto tysięcy dukatów, za które miał przyjść na świat, wziąć żonę w ludzkiej postaci i żyć z nią przez dziesięć lat; a potem, udając, że umiera, wrócić i na podstawie doświadczenia dać wiarę swoim przełożonym, jakie są ciężary i wygody małżeństwa. Dichiarossi ancora, che durante detto tempo e' fusse sottoposto a tutti gli disagi e a tutti quelli mali, che sono sottoposti gli uomini, e che si tira dietro la povertà, le carceri, la malattia, ed ogni altro infortunio, nel quale gli uomini scorrono, eccetto se con inganno o astuzia se ne liberasse. Oświadczył|jeszcze|że|w trakcie|wspomnianego|czasu|był|był|poddany|wszystkim||ludziom||i|||||którzy|||ludzie|ludzie||||||||||||||||||||napotykają|z wyjątkiem|jeśli|z|oszustwem|lub|przebiegłością|się|z tego|uwolniłby He declared also, that during said time he was subjected to all the hardships and all the evils that men are subjected to, and that he suffered poverty, prisons, illness, and any other misfortune that men encounter, unless he freed himself from it with deceit or cunning. Ogłoszono również, że w tym czasie miał być poddany wszystkim niedogodnościom i wszystkim tym złym rzeczom, którym podlegają ludzie, oraz że ciągnie za sobą ubóstwo, więzienia, choroby i wszelkie inne nieszczęścia, w które wpadają ludzie, chyba że w jakiś sposób oszustwa lub przebiegłości uda mu się uwolnić. Presa adunque Belfagor la condizione e i danari ne venne nel mondo, ed ordinato di sue masnade cavalli e compagni entrò onorevolissimamente in Firenze; la qual città innanzi a tutte l'altre elesse per suo domicilio, come quella, che gli pareva più atta a sopportare chi con arte usurarie esercitasse i suoi danari, e fattosi chiamare Roderigo di Castiglia prese una casa a fitto nel Borgo d'Ognissanti. ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||rent||| Wzięta|zatem|Belfagor|tę|warunek|i|swoje|pieniądze|||w||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||dzielnicy|Ognissanti Therefore, Belfagor took on the condition and the money and came into the world, and with his horses and companions, he entered Florence very honorably; he chose that city above all others as his domicile, as it seemed to him most suitable to bear someone who practiced his money with usury, and calling himself Rodrigo di Castile, he rented a house in the Borgo d'Ognissanti. Zatem Belfagor przyjął warunki i pieniądze, wszedł na świat, a po zorganizowaniu swoich towarzyszy i koni, wszedł w bardzo honorowy sposób do Florencji; to miasto wybrał na swoje miejsce zamieszkania, jako to, które wydawało mu się najbardziej odpowiednie do znoszenia kogoś, kto z użyciem sztuki lichwiarskiej miałby zarządzać swoimi pieniędzmi, i przyjąwszy imię Roderigo z Kastylii, wynajął dom w Borgo d'Ognissanti. E perchè non si potesse rinvenire le sue condizioni, disse essersi da piccolo partito di Spagna, e itone in Sorìa, ed avere in Aleppe guadagnato tutte le sue facoltà; donde s'era poi partito per venire in Italia a prender donna in luoghi più umani, e alla vita civile e all'animo suo più conformi. I|ponieważ|nie|się|mógł|odnaleźć|jego||warunki|powiedział|się|z|mały|wyjechał|z|Hiszpanii|i||||||||||||||||||||||||||bardziej||||||||||zgodnymi And so that his conditions could not be discovered, he said he had left Spain when he was young, went to Syria, and earned all his wealth in Aleppo; from there he had left to come to Italy to marry in more humane places and to a life more in line with his civilized nature. Aby nie można było odkryć jego warunków, powiedział, że jako mały opuścił Hiszpanię, a następnie udał się do Syrii, i że w Aleppo zdobył wszystkie swoje majątki; stamtąd odszedł, aby przyjechać do Włoch, by wziąć żonę w bardziej ludzkich miejscach, bardziej zgodnych z jego życiem cywilnym i duchem. Era Roderigo bellissimo uomo, e mostrava una età di trent'anni; ed avendo in pochi giorni dimostro di quante ricchezze abbondasse, e dando esempi di sè d'essere umano e liberale, molti nobili cittadini, che avevano assai figliuole, e pochi danari, se gli offerivano; tra le quali tutte Roderigo scelse una bellissima fanciulla, chiamata Onesta, figliuola d'Amerigo Donati, il quale n'avea tre altre insieme con tre figliuoli maschi, tutti uomini, e quelle erano quasi che da marito. ||||||||||||||||||||||||||||||||||many|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| Był|Roderigo|pięknym|mężczyzną|i|wydawał|około|wieku|lat|trzydziestu|i|mając|w|kilka|dni|pokazał|z|ile|bogactw|obfitował|i|dając|przykłady|z|siebie|bycia|ludzkim|i|hojnym|wielu|szlachetnych|obywateli|którzy|mieli|dużo|córek|i|mało|pieniędzy|mu|oferowali|oferowali|wśród|te|które|wszystkie|Roderigo|wybrał|jedną|piękną|dziewczynę|nazwaną|Onesta|córką||Donati|który|który||trzy|inne|razem|z|trzema|synami|męskimi|wszyscy|mężczyznami|i|te|były|prawie|że|od|męża Roderigo was a very handsome man, appearing to be thirty years old; and having in a few days shown how much wealth he possessed, and by proving himself to be kind and generous, many noble citizens, who had many daughters but little money, offered them to him; among all of them, Roderigo chose a most beautiful girl named Onesta, daughter of Amerigo Donati, who had three other daughters and three sons, all of whom were almost ready for marriage. Roderigo był bardzo przystojnym mężczyzną i wyglądał na trzydzieści lat; a w ciągu kilku dni pokazał, jakimi bogactwami dysponował, dając przykłady, że jest człowiekiem i hojnym, wielu szlachetnych obywateli, którzy mieli wiele córek i mało pieniędzy, oferowało mu się; spośród nich Roderigo wybrał najpiękniejszą dziewczynę, zwaną Onesta, córkę Ameriga Donati, który miał jeszcze trzy inne córki oraz trzech synów, wszyscy mężczyźni, a te były prawie gotowe do zamążpójścia. E benchè fusse d'una nobilissima famiglia, e di lui fosse in Firenze tenuto buono conto, nondimanco era, rispetto alla brigata havea et alla nobilità, poverissimo. I|chociaż|był|z|bardzo szlachetnej|rodziny|i|o|nim|był|w|Florencji|uważany|dobry|za|niemniej jednak|był|w porównaniu do|do|towarzystwa|miał|i|do|szlachectwa|bardzo biedny Although he came from a very noble family and was highly regarded in Florence, he was, compared to the group and nobility, very poor. I chociaż pochodził z bardzo szlachetnej rodziny, a w Florencji był uważany za osobę o dobrym imieniu, to jednak w porównaniu do towarzystwa i szlachectwa był bardzo biedny. Fecie Roderigo magnifiche et splendidissime noze, nè lasciò indietro alcuna di quelle cose, che in simili feste si desiderano. Zrobił|Roderigo|wspaniałe|i|wspanialsze|wesele|ani|zostawił|w tyle|żadną|z|te|rzeczy|które|w|podobnych|uroczystościach|się|pragnie Roderigo celebrated magnificent and splendid wedding festivities, not leaving anything behind that is desired in such celebrations. Roderigo zorganizował wspaniałe i niezwykle wystawne wesele, nie pomijając żadnej z tych rzeczy, które są pożądane na podobnych uroczystościach. Et essendo, per la legge che gli era stata data nello uscire d'inferno, sottoposto a tucte le passioni humane, subito cominciò a piglare piacere degli honori et delle pompe del mondo et havere caro di essere laudato intra gli huomini, il che gli arrecava spesa non piccola. I|będąc|przez|to|prawo|które|jemu|było|dane|dane|w|wyjściu|z piekła|poddany|do|wszystkim|ludzkimi|namiętnościami|ludzkimi|natychmiast|zaczął|do|czerpać|przyjemność|z|honorów|i|z|pomp|świata|świata|i|mieć|drogi|od|bycia|chwalonym|wśród|ich|ludzi|to|co|jemu|przynosiło|wydatki|nie|mała And being, by the law that had been given to him upon leaving hell, subjected to all human passions, he immediately began to take pleasure in the honors and pomp of the world and to value being praised among men, which brought him no small expense. A będąc, zgodnie z prawem, które otrzymał przy wyjściu z piekła, poddany wszelkim ludzkim namiętnościom, natychmiast zaczął czerpać przyjemność z honorów i przepychu świata oraz cieszyć się z bycia chwalonym wśród ludzi, co przynosiło mu niemałe wydatki. Oltr'a di questo non fu dimorato molto con la sua mona Onesta, che se ne innamorò fuori di misura, nè poteva vivere qualunque volta la vedeva stare trista et havere alcuno dispiacere. poza|od|tym|nie|był|zamieszkał|długo|z|tą|jego|żona|Onesta|która|się|w|zakochał|poza|od|miarą|ani|mógł|żyć|jakiekolwiek|raz|ją|widział|być|smutna|i|mieć|jakiekolwiek|zmartwienie Furthermore, he did not stay long with his wife, Onesta, who fell in love with him excessively, and could not bear to see her sad or displeased whenever he did. Ponadto nie spędzał zbyt wiele czasu z swoją żoną Onestą, która zakochała się w nim bez miary, ani nie mogła żyć, ilekroć widziała ją smutną i mającą jakiekolwiek zmartwienie. Haveva mona Onesta portato in casa di Roderigo, insieme con la nobilità et con la belleza, tanta superbia che non ne hebbe mai tanta Lucifero; et Roderigo, che aveva provata l'una et l'altra, giudicava quella della mogle superiore; ma diventò di lunga maggiore, come prima quella si accorse dello amore che il marito le portava; et parendole poterlo da ogni parte signoreggiare, sanza alcuna piatà o rispetto lo comandava, nè dubitava, quando da lui alcuna cosa gli era negata, con parole villane et iniuriose morderlo: il che era a Roderigo cagione di inestimabile noia. Miał|mona|Onesta|przyniesiony|do|domu|Roderigo|Roderigo||z|||i||||||co||||||||Roderigo||||||||||||||z||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||nieocenionej|udręki Onesta had brought into Roderigo's house, along with nobility and beauty, such pride that Lucifer never had as much; and Roderigo, who had experienced both, judged his wife's to be superior; but it became even greater, as soon as she realized the love that her husband had for her; and thinking she could dominate him in every way, without any pity or respect, she commanded him, and did not hesitate, when he denied her anything, to insult him with vile and offensive words: which caused Roderigo immeasurable suffering. Mona Onesta wniosła do domu Roderiga, razem z szlachectwem i urodą, taką pychę, jakiej nigdy nie miał Lucyfer; a Roderigo, który doświadczył zarówno jednego, jak i drugiego, uważał, że to, co miała żona, było wyższe; ale stała się znacznie większa, gdy tylko ta pierwsza zauważyła miłość, jaką mąż jej okazywał; a wydawało jej się, że może nim rządzić z każdej strony, bez jakiejkolwiek litości czy szacunku, rozkazywała mu, ani nie wahała się, gdy cokolwiek mu było odmawiane, gryźć go słowami wulgarnymi i obraźliwymi: co było dla Roderiga powodem nieocenionego zmartwienia. Pur nondimeno il suocero, i frategli, il parentado, l'obligo del matrimonio et, sopratutto, il grande amore le portava gli faceva havere patienza. |||||||relatives|||||||||||||| jednak|mimo to|ten|teść|i|bracia|to|rodzina|obowiązek|małżeństwa||i|przede wszystkim|to|wielka|miłość|jej|przynosił|mu|czynił|mieć|cierpliwość Yet, her father-in-law, brothers, relatives, the obligation of marriage, and above all, the great love he had for her made her have patience. Jednakże teściowie, bracia, krewni, obowiązek małżeństwa i, przede wszystkim, wielka miłość, jaką jej okazywał, sprawiały, że miał cierpliwość. Io voglo lasciare ire le grande spese, che, per contentarla, faceva in vestirla di nuove usanze et contentarla di nuove fogge, che continuamente la nostra città per sua naturale consuetudine varia; chè fu necessitato, volendo stare in pace con lei, aiutare al suocero maritare l'altre sue figliuole: dove spese grossa somma di danari. Ja|chcę|zostawić|iść|jej|duże|wydatki|które|aby|usatysfakcjonować ją|robił|w|ubieraniu jej|w|nowe|zwyczaje|i|usatysfakcjonować ją|w|nowe|style|które|ciągle|ją|nasze|miasto|z|jej|naturalnej|zwyczaju|zmienia|ponieważ|był|zmuszony|chcąc|być|w|pokoju|z|nią|pomóc|teściowi||wydać za mąż|inne|jego|córki|gdzie|wydał|dużą|sumę|w|pieniądzach I want to leave behind the great expenses that he made in dressing her in new customs to please her and in satisfying her with new fashions, which our city constantly changes due to its natural custom; as he was forced, in order to stay in peace with her, to help his father-in-law marry his other daughters: where he spent a large sum of money. Chcę pominąć wielkie wydatki, które, aby ją zadowolić, ponosił na ubieranie jej w nowe stroje i zaspokajanie jej nowymi fasonami, które nasza miasto nieustannie zmienia z powodu swojej naturalnej zwyczajności; ponieważ był zmuszony, chcąc żyć w zgodzie z nią, pomóc teściowi w wydaniu za mąż innych jego córek: gdzie wydał dużą sumę pieniędzy. Dopo questo, volendo havere bene con quella, gli convenne mandare uno de' frategli in Levante con panni, un altro in Ponemte con drappi, all'altro aprire uno battiloro in Firenze: nelle quali cose dispensò la maggior parte delle sue fortune. Po|tym|chcąc|mieć|dobre relacje|z|nią|jemu|wypadało|wysłać|jednego|z|braci|do|Lewantu|z|materiałami|jednego|innego|do|Ponente|z|tkaninami|innemu|otworzyć|jednego|bankiera|w|Florencji|w|których|sprawach|rozdzielił|największą|większą|część|z|jego| After this, wanting to be on good terms with her, he had to send one of his brothers to the Levant with fabrics, another to the West with textiles, and the other to open a goldsmith shop in Florence: in these matters, he spent most of his fortune. Po tym, chcąc dobrze wypaść w oczach tej, musiał wysłać jednego z braci na Wschód z tkaninami, drugiego na Zachód z materiałami, a innemu otworzyć battiloro we Florencji: w tych sprawach rozporządził większość swoich fortun. Oltre a di questo, nei tempi di carnasciali e di San Giovanni, quando tutta la città per antica consuetudine festeggia, e che molti cittadini nobili e ricchi con splendidissimi conviti si honorono, per non essere mona Onesta all'altre donne inferiore, voleva che il suo Roderigo con simili feste tucti gli altri superassi. Poza|do|tego|tego|w|czasach|karnawału|karnawału|i|św|św|Jan|kiedy|całe|to|miasto|z|starożytnej|zwyczaju|świętuje|i|że|wielu|obywateli|szlachetnych|i|bogatych|z|wspaniałymi|ucztami|się|uhonorowali|aby|nie|być|samotną|Onestą|od innych|kobiet|gorszą|chciała|żeby|jej|jej|Roderigo|z|podobnymi|świętami|wszystkimi|ich|innymi|przewyższył In addition to this, during the Carnival and San Giovanni times, when the whole city celebrates due to ancient traditions, and many noble and wealthy citizens honor themselves with splendid banquets, so that Onesta would not be inferior to other women, she wanted her Roderigo to outdo all others with similar festivities. Oprócz tego, w czasach karnawału i św. Jana, kiedy całe miasto z dawnej tradycji świętuje, a wielu szlachetnych i bogatych obywateli zaszczyca się wspaniałymi ucztami, aby nie być gorszą od innych kobiet, chciał, aby jego Roderigo przewyższył wszystkich innymi podobnymi świętami. Le quali cose tucte erano da lui per le sopradette cagioni sopportate; nè gli sarebbono, anchora che gravissime, parute gravi a farle, se da questo ne fussi nata la quiete della casa sua et s'egli havessi potuto pacificamente aspettare i tempi della sua rovina. Te|które|rzeczy|wszystkie|były|od|niego|z powodu|te|wyżej wymienione|przyczyny|zniesione|ani|mu|byłyby|nawet|że|bardzo poważne|wydawały się|poważne|do|ich zrobienia|jeśli|od|tego|z tego|byłby|powstała|ta|spokój|domu||jego|i|jeśli on|miałby|mógł|w pokoju|czekać|na|czasy|jego||upadku All these things he endured for the aforementioned reasons; nor would they have seemed burdensome to him, even if very serious, to do them, if the peace of his house had come from it and if he could have peacefully awaited the times of his ruin. Wszystkie te rzeczy były przez niego znoszone z powyższych powodów; i nie wydawałyby mu się, nawet jeśli byłyby bardzo ciężkie, trudne do zrealizowania, gdyby z tego nie wynikła cisza w jego domu i gdyby mógł spokojnie czekać na czasy swojej ruiny. Ma gl'interveniva l'opposito, perchè con le insopportabili spese, la insolente natura di lei infinite incommodità gli arrecava; et non erano in casa sua nè servi nè serventi che, nonchè molto tempo, ma brevissimi giorni la potessino sopportare; donde ne nascevano a Roderigo disagi gravissimi per non potere tenere servo fidato che havessi amore alle cose sua; et, nonchè altri, quegli diavoli, i quali in persona di famigli haveva condotti seco, più tosto elessono di tornarsene in inferno a stare nel fuoco, che vivere nel mondo sotto lo imperio di quella. Ale|mu przerywał|przeciwieństwo|ponieważ|z|te|niesamowitymi|wydatkami|jej|bezczelna|natura|od|niej|nieskończone|niedogodności|mu|przynosiła|i|nie|były|w|domu|jego|ani|służący|ani|służące|którzy|nie tylko|dużo|czasu|ale|bardzo krótkie|dni|ją|mogli|znieść|skąd|mu|rodziły się|dla|Roderiga|niedogodności|bardzo poważne|z powodu|nie|móc|mieć|służącego|zaufanego|który|miałby|miłość|do|rzeczy|jego|i|nie tylko|inni|ci|diabły|którzy|którzy|w|postaci|od|rodziny|miał|prowadzeni|ze sobą|bardziej|prędzej||do|powrócić|w|piekle|do|bycia|w|ogni|niż|żyć|w|świecie|pod|tym|panowaniem|tej|ta But the opposite happened, because with the unbearable expenses, her insolent nature caused him countless inconveniences; and there were no servants or maids in his house who could bear her, not only for a long time, but even for a few days; hence serious troubles arose for Roderigo because he could not keep a trusted servant who loved his things; and, not to mention others, those devils, who he had brought with him as household servants, would rather go back to hell to stay in the fire than live in the world under her rule. Jednak zdarzyło się odwrotnie, ponieważ przez nieznośne wydatki, jej bezczelna natura przynosiła mu nieskończone niedogodności; i w jego domu nie było ani sług, ani służby, którzy, nie tylko przez długi czas, ale nawet przez bardzo krótkie dni mogliby to znieść; stąd Roderigo miał ogromne trudności, nie mogąc utrzymać zaufanego sługi, który miałby miłość do jego spraw; a ci diabły, których w postaci sług przyprowadził ze sobą, woleli wrócić do piekła, aby stać w ogniu, niż żyć na świecie pod jej władzą. Standosi adunque Roderigo in questa tumultuosa et inquieta vita, et havendo per le disordinate spese già consumato quanto mobile si haveva riserbato, cominciò a vivere sopra la speranza dei ritratti, che di Ponente e di Levante aspettava; et havendo anchora buono credito, per non mancare di suo grado, prese a cambio. |||||||||||||||||||||reservado|||||||dos||||Ocidente|||Levante||||||||||||||| stojąc|zatem|Roderigo|w|towarzysząca|burzliwa|i|niespokojna|życie|i|mając|przez|te|nieuporządkowane|wydatki|już|wydał|ile|ruchome|się|miał|zarezerwowane|zaczął|na|żyć|z|tą|nadzieją|z|zwrotów|które|z|Zachodu|i|z|Wschodu|oczekiwał|i|mając|również|dobry|kredyt|aby|nie|brakować|z|swojego|statusu|wziął|na|wymianę Finding himself in this tumultuous and restless life, and having already consumed all the movable property he had reserved due to his disorderly spending, Roderigo began to live on the hope of the returns he expected from the West and the East; and still having good credit, in order not to fall short of his status, he started dealing. Zatem Roderigo, żyjąc w tym burzliwym i niespokojnym życiu, i mając przez nieuporządkowane wydatki już wyczerpane wszystko, co miał w rezerwie, zaczął żyć z nadziei na przychody, które oczekiwał z Zachodu i Wschodu; a mając jeszcze dobrą reputację, aby nie stracić swojego statusu, zaczął wymieniać. Et girandogli già molti marchi adosso, fu presto notato da quegli, che in simile exercizio in Mercato si travaglano. |kręcąc mu|już|wiele|znaków|na sobie|był|szybko|zauważony|przez|tych|którzy|w|podobnym|ćwiczeniu|na|rynku|się|trudzą Having many coins on him, he quickly caught the attention of those who work in such trading exercises in the Market. I mając już wiele znaków na sobie, szybko został zauważony przez tych, którzy w podobnym zajęciu trudzą się na rynku. Et essendo di già il caso suo tenero, vennero in un sùbito di Levante et di Ponente nuove come l'uno de' frategli di mona Onesta s'haveva giucato tutto il mobile di Roderigo, et che l'altro, tornando sopra una nave carica di sue mercatantie sanza essersi altrimenti assicurato, era insieme con quelle annegato. I|będąc|z|już|jego|przypadek|jego|delikatny|przyszli|w|jeden|nagle|z|Wschodu|i|z|Zachodu|wieści|jak|jeden|z|braci|z|mniszka|Onesta|miał|zagrany|całe|jego|mienie|z|Roderigo|i|że|drugi|wracając|na|jeden|statek|załadowany|z|jego|towarami|bez|się|w inny sposób|zabezpieczony|był|razem|z|tymi|utonął And since his situation was already delicate, news suddenly came from both the East and the West that one of the brothers of Mrs. Honesty had gambled away all of Roderigo's property, and that the other, returning on a ship loaded with his merchandise without having secured it otherwise, had drowned with them. A ponieważ jego sprawa była już delikatna, nagle nadeszły wieści ze Wschodu i Zachodu, że jeden z braci mona Onesta zagrał całe mienie Roderiga, a drugi, wracając na statku załadowanym swoimi towarami, nie zabezpieczając się w inny sposób, zatonął razem z nimi. Nè fu prima publicata questa cosa che i creditori di Roderigo si ristrinsono insieme; et giudicando che fosse spacciato, nè possendo ancora scoprirsi per non esser venuto il tempo dei pagamenti loro, conclusero che fosse bene osservarlo così destramente, acciochè dal detto al fatto di nascoso non se ne fuggisse. |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||so that|||||||||| Ani|był|wcześniej|opublikowana|ta|rzecz|że|i|wierzyciele|z|||||||||||||||nie|||||||||||||||||||||||się|z|wymknął This matter was not made public until the creditors of Roderigo gathered together; and judging that he was doomed, and unable to reveal themselves as the time for their payments had not yet come, they concluded that it was best to watch him closely, so that he would not escape from hidden words to deeds. Tampoco se hizo publicidad de esto antes de que los acreedores de Rodrigo se afinaran; y juzgando que estaba condenado, y no pudiendo aún descubrir que el tiempo de sus pagos no había llegado, concluyeron que era bueno observarlo tan diestramente, para que no escapara del dicho al hecho oculto. I zanim ta sprawa została publicznie ogłoszona, wierzyciele Roderiga zebrali się razem; i uznając, że jest stracony, a nie mogąc jeszcze ujawnić się, ponieważ nie nadszedł czas na ich płatności, postanowili, że dobrze będzie obserwować go tak sprytnie, aby nie uciekł od słowa do czynu. Roderigo dall'altra parte non veggendo al caso suo rimedio e sapendo quanto la legge infernale lo costringeva, pensò di fuggirsi in ogni modo; e montato una mattina a cavallo, abitando propinquo alla porta al Prato, per quella se ne uscì. Roderigo|z drugiej|strony|nie|widząc|w|przypadku|jego|ratunek|i|wiedząc|jak bardzo|ta|prawo|piekielne|go|zmuszało|pomyślał|do|ucieczki|w|każdy|sposób|i|wsiadając|jeden|poranek|na|konia|mieszkając|blisko|do|bramy|w|Prato|przez|tamtą|się|z niej|wyszedł Roderigo, on the other hand, seeing no remedy in his situation and knowing how much the infernal law constrained him, thought of escaping in every way; and one morning, having mounted his horse, as he lived near the Prato gate, he left through it. Roderigo z drugiej strony, nie widząc dla siebie ratunku i wiedząc, jak bardzo prawo piekielne go zmuszało, postanowił uciec za wszelką cenę; i pewnego ranka wsiadł na konia, mieszkając blisko bramy na Prato, przez nią się wydostał. Nè prima fu veduta la partita sua, che il romore si levò fra i creditori, i quali ricorsi ai magistrati, non solamente con i cursori, ma popularmente si missono a seguirlo. ani|wcześniej|była|widziana|ta|partia|jego|kiedy|ten|hałas|się|podniósł|wśród|i|wierzyciele|i|którzy|odwołali się|do|sędziów|nie|tylko|z|ci|posłańcy|ale|publicznie|się|zaczęli|do|ścigać go No sooner had his departure been seen, a commotion arose among the creditors, who went to the magistrates, not only with the officers, but also joined the populace in following him. I zanim jego wyjazd został zauważony, hałas podniósł się wśród wierzycieli, którzy, zwracając się do magistratów, nie tylko z posłańcami, ale także publicznie zaczęli go ścigać. Non era Roderigo, quando se gli lievò drieo il romore, dilungato da la città uno miglo; in modo che, vedendosi a male partito, deliberò, per fuggire più segreo, uscire di strada e a traverso per gli campi cercare sua fortuna. Nie|był|Roderigo|kiedy|się|mu|podniósł|za sobą|ten|hałas|oddalony|od|to|miasto|o|milę|w|sposób|że|widząc się|w|złym|położeniu|postanowił|aby|uciec|bardziej|bezpiecznie|wyjść|z|drogi|i|przez|w poprzek|przez|te|pola|szukać|swojego|szczęścia It wasn't Roderigo, when he heard the noise, coming from the city a mile away; so, finding himself in a bad situation, he decided to escape secretly, leaving the road and crossing through the fields to try his luck. No era Rodrigo, cuando el alboroto se levantó a sus espaldas, se extendía a una milla de la ciudad; de modo que, viéndose en mala situación, resolvió, para escapar más disimuladamente, salirse del camino y atravesar los campos en busca de fortuna. To nie był Roderigo, kiedy usłyszał hałas, oddalony od miasta o milę; w taki sposób, że widząc się w złej sytuacji, postanowił, aby uciec bardziej bezpiecznie, zjechać z drogi i przez pola szukać swojego szczęścia. Ma sendo, a fare questo, impedito da le assai fosse, che attraversano il paese, nè potendo per questo ire a cavallo, si mise a fuggire a piè e, lasciata la cavalcatura in su la strada, atraversando di campo in campo, coperto da le vigne e da' cannei, di che quel paese abonda, arrivò sopra Pereola a casa Gianmatteo del Bricha, lavoratore di Giovanni del Bene, e a sorte trovò Gianmatteo che arrecava a casa da rodere a i buoi, e se gli raccomandò prometendogli, che se lo salvava dalle mani de' suoi nimici, i quali, per farlo morire in prigione, lo seguitavano, che lo farebbe ricco e gliene darebbe innanzi alla sua partita tale saggio che gli crederrebbe; e quando questo non facessi, era contento che esso proprio lo ponessi in mano a i suoi aversarii. |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||was bringing||||gnaw|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| Ale|będąc|do|zrobienia|tego|powstrzymany|przez|te|bardzo|przeszkody|które|przecinają|ten|kraj|ani|mogąc|przez|to|jechać|na|koniu|on|postanowił|do|ucieczki|na|pieszo|i|zostawiając|tę|jazdę|na|drodze|tę|drogę|przechodząc|przez|pole|w|pole|ukryty|przez|te|winnice|i|przez|trzciny|przez|które|tamten|kraj|obfituje|dotarł|do|Pereoli|do|domu|Gianmatteo|z|Bricha|pracownik|z|Giovanni|z|Bene|i|do|szczęściu|znalazł|Gianmatteo|który|przynosił|do|domu|do|orania|do|dla|wołów|i|on|mu|polecił||że|jeśli|go|uratował|od|rąk|jego|swoich|wrogów|którzy|którzy|aby|go|zabić|w|więzieniu|go|ścigali|że|go|uczyniłby|bogatym|i|mu|dałby|przed|jego|jego|podróż|taki|dowód|że|mu|uwierzyłby|i|kiedy|to|nie|zrobiłby|był|zadowolony|że||sam|go|postawiłby|w|ręce|do|swoich|swoich|wrogów But in doing this, he was hindered by many ditches that crossed the country, and not being able to ride because of this, he started fleeing on foot, leaving the horse on the road, crossing from field to field, covered by vineyards and canes, which abound in that area, he arrived at Pereola at Gianmatteo del Bricha's house, a worker for Giovanni del Bene. luckily, Gianmatteo was there bringing food for the oxen, and Roderigo begged him to help save him from his enemies who were following him to kill him in prison. He promised to make him rich and give him a substantial sum before he left, and if he failed to do this, he agreed to let him fall into the hands of his enemies. Ale będąc, aby to zrobić, utrudniony przez liczne rowy, które przecinają kraj, i nie mogąc przez to jechać konno, zaczął uciekać pieszo i, zostawiając konia na drodze, przechodząc z pola na pole, ukryty w winnicach i trzcinowiskach, którymi ten kraj obfituje, dotarł do Pereoli do domu Gianmatteo del Bricha, robotnika Giovanni del Bene, i przypadkiem znalazł Gianmatteo, który przynosił do domu paszę dla wołów, i polecił mu się, obiecując, że jeśli uratuje go z rąk jego wrogów, którzy ścigali go, aby zabić w więzieniu, uczyni go bogatym i da mu przed jego wyjazdem taką radę, że mu uwierzy; a jeśli tego nie zrobi, zgadzał się, aby on sam oddał go w ręce jego przeciwników. Era Gio Matteo, ancorchè contadino, uomo animoso, e giudicando non potere perdere a piglare partito di salvarlo, gliene promisse; e cacciatolo in uno monte di leame, quale haveva davanti a la sua casa, lo ricoperse con cannucce e altre mondigle che per ardere haveva ragunate. Był|Gio|Matteo|chociaż|chłopem|człowiekiem|odważnym|i|sądząc|nie|mógł|stracić|w|podjęciu|decyzji|o|uratowaniu go|mu|obiecał|i|wypędzając go|w|jeden|stos|z|błota|który|miał|przed|do|jego|jego|dom|go|przykrył|słomą|trawą|i|innymi|gałęziami|które|do|palenia|miał|zgromadzone Gianmatteo, though a peasant, was a courageous man and thinking he had nothing to lose in helping him, he promised to do so. He hid him in a pile of straw in front of his house, covering him with canes and other rubbish he had gathered to burn. Był Gio Matteo, chociaż chłopem, człowiekiem odważnym, i uznając, że nie może stracić szansy na jego uratowanie, obiecał mu to; i schował go w górze nawozu, który miał przed swoim domem, przykrył go trzcinami i innymi gałęziami, które miał zgromadzone do palenia. Non era Roderigo apena fornito di nascondersi, che i suoi perseguitatori sopradgiunsono e, per ispaventi che facessero a Gio Matteo, non trassero mai da lui, che l'avesse visto. Nie|był|Roderigo|ledwie|zaopatrzony|w|ukrycie|gdy|jego||prześladowcy|nadbiegli|i|przez|przerażenia|które|zrobili|dla|Gio|Matteo|nie|wzięli|nigdy|od|niego|który|go|widział No sooner had Roderigo hidden himself than his pursuers arrived and, despite their terrifying threats, they never drew from him the fact that he had seen them. Nie minęło wiele czasu, jak Roderigo się ukrył, gdy jego prześladowcy przybyli i, w strachu, jaki wywołali u Gio Matteo, nigdy nie odwrócili się od niego, aby go nie zobaczyć. Talchè passati più innanzi, avendolo invano quel dì e quell'altro cerco, stracchi se ne tornarono a Firenze. Tak więc|minęli|bardziej|wcześniej|mając go|na próżno|tamten|dzień|i|tamten drugi|szukałem|zmęczeni|się|do niego|wrócili|do|Florencji Thus, after going further ahead and having searched for him in vain that day and the next, exhausted they returned to Florence. Tak więc, po przejściu dalej, po bezowocnym poszukiwaniu go tego dnia i następnego, zmęczeni wrócili do Florencji. Gio Matteo adunque cessato il rumore, e trattolo del luogo, dov'era, lo richiese della fede data. Gio|Matteo|zatem|ustał|ten|hałas|i|go|z|miejsca|gdzie był|go|zapytał|o|wiarę|daną Therefore, with the commotion ceased, Gio Matteo took him aside to the place where he was and asked him about the promise given. Gio Matteo więc, gdy hałas ustał, wyciągnął go z miejsca, w którym był, i zapytał o daną wiarę. Al quale, Roderigo disse: Fratel mio, io ho con teco un grande obbligo e lo voglio in ogni modo soddisfare; et perchè tu creda che io possa farlo, ti dirò chi io sono. Do|którego|Roderigo|powiedział|Bracie|mój|ja|mam|z|tobą|jeden|wielki|obowiązek|i|to|chcę|w|każdy|sposób|zaspokoić|i|aby|ty|uwierzył|że|ja|mogę|to zrobić|ci|powiem|kim|ja|jestem Na co Roderigo odpowiedział: Mój bracie, mam wobec ciebie wielki dług i chcę go w każdy sposób spłacić; a żebyś uwierzył, że mogę to zrobić, powiem ci, kim jestem. E quivi gli narrò di suo essere e delle leggi avute all'uscire d'Inferno, e della moglie tolta; e di più gli disse il modo, col quale lo voleva arrichire, che insomma sarebbe questo, che come si sentiva che alcuna donna fusse spiritata, credesse, lui essere quello che gli fosse addosso; nè mai se n'uscirebbe, s'egli non venisse a trarnelo; donde arebbe occasione di farsi a suo modo pagare da' parenti di quella: e rimasi in questa conclusione sparì via. I|tutaj|mu|opowiedział|o|jego|istnieniu|i|o|prawach|otrzymane|przy wyjściu|z Piekła|i|o|żonie|zabranej|i|o|więcej|mu|powiedział|ten|sposób|w|którym|go|chciał|wzbogacić|że|w końcu|byłby|to|że|jak|się|czuł|że|żadna|kobieta|byłaby|opętana|uwierzyłby|on|być|tym|który|mu|byłby|na nim|ani|kiedykolwiek|się|wydostałby|jeśli on|nie|przyszedłby|do|wyciągnięcia go|skąd|byłaby|okazja|do|zrobienia|w|swój|sposób|zapłacenia|przez|krewnych|tej|tamtej|i|pozostał|w|tej|konkluzji|zniknął|stąd And there he told him about his being and the laws he had when he left Hell, and his wife taken away; and furthermore he told him the way in which he wanted to enrich himself, which ultimately would be this, that whenever he sensed that a woman had been possessed by a spirit, he would make them believe that he was the one on her; and he would never leave until he came to draw it out; from there he would have the opportunity to be paid in his own way by her relatives: and having reached this conclusion, he disappeared. I tam opowiedział mu o swoim pochodzeniu i o prawach, jakie miał po wyjściu z Piekła, oraz o zabranej żonie; a ponadto powiedział mu sposób, w jaki chciał go wzbogacić, który w skrócie polegał na tym, że gdyby usłyszał, że jakaś kobieta jest opętana, miałby wierzyć, że to on jest tym, który ją opętał; i nigdy by się nie wydostał, gdyby on nie przyszedł, by ją wyciągnąć; stąd miałby okazję, by w swoim stylu zażądać zapłaty od krewnych tej kobiety: i pozostał w tym postanowieniu, a potem zniknął. Nè passarono molti giorni, che si sparse per tutta Firenze, come una figliuola di messer Ambrogio Amidei, la quale aveva maritata a Bonajuto Tebalducci, era indemoniata. Ani|minęło|wiele|dni|że|się|rozeszła|po|całej|Florencji|jak|jedna|córka|od|pana|Ambrogio|Amidei|ją|która|miała|zamężna|za|Bonajuto|Tebalducci|była|opętana And it wasn't long before it spread throughout Florence that a daughter of Messer Ambrogio Amidei, who had married Bonajuto Tebalducci, was possessed by a demon. Nie minęło wiele dni, a w całej Florencji rozeszła się wieść, że córka messera Ambrogio Amidei, która była zamężna z Bonajuto Tebalduccim, była opętana. Nè mancarono i parenti di farvi di quelli rimedj, che in simili accidenti si fanno, ponendole in capo la testa di San Zanobi, e il mantello di San Gio Gualberto, le quali cose tutte da Roderigo erano uccellate. Ani||i|krewni|od|dania|od|te|lekarstwa|które|w|podobnych|wypadkach|się|robi|kładąc je|na|głowę|tę|głowę|od|św|Zanobiego|i|ten|płaszcz|od|św|Jana|Gualberta|te|które|rzeczy|wszystkie|przez|Roderiga|były|oszukane And the relatives did not fail to resort to the remedies used in such accidents, placing on her head the head of San Zanobi, and the mantle of San Gio Gualberto, all of which were thwarted by Roderigo. Nie zabrakło krewnych, którzy podjęli się różnych środków, jakie w takich przypadkach się stosuje, kładąc jej na głowę głowę świętego Zanobiego i płaszcz świętego Gio Gualberto, które to wszystko zostało podstępnie zdobyte przez Roderiga. E per chiarir ciascuno, come il male della fanciulla era uno spirito et non altra fantastica immaginazione, parlava Latino, e disputava delle cose di Filosophia, e scopriva i peccati di molti; tra i quali scoperse quelli d'uno frate che si haveva tenuta una femmina vestita ad uso di Fraticino più di quattro anni nella sua cella; le quali cose facevano maravigliare ciascuno. I|dla|wyjaśnić|każdą osobę|jak|ten|zło|dziewczynki||było|jeden|duch|i|nie|inna|fantastyczna|wyobraźnia|mówił|po łacinie|i|dyskutował|o|rzeczach|filozofii||i|odkrywał|grzechy|grzechy|wielu|wielu|wśród|i|których|odkrył|ci|jednego|brata|który|się|miał|trzymał|jedną|kobietę|ubraną|w|stylu|dla|braciszka|więcej|niż|cztery|lata|w|jego|celi|te|które|rzeczy|czyniły|zdumiewać|każdą osobę And to clarify to everyone, the illness of the girl was a spirit and not another fantastic imagination, he spoke Latin, and debated about philosophical matters, and revealed the sins of many; among them he revealed those of a friar who had kept a female dressed as a little friar for over four years in his cell; these things amazed everyone. Aby wyjaśnić każdemu, jak zło dziewczyny było duchem, a nie inną fantastyczną wyobraźnią, mówił po łacinie, dyskutował o sprawach filozoficznych i odkrywał grzechy wielu; wśród nich odkrył grzechy pewnego brata, który przez ponad cztery lata trzymał kobietę ubraną jak brat w swojej celi; te rzeczy zadziwiały wszystkich. Viveva pertanto Mess Ambrogio mal contento, et aveva perduta ogni speranza di guarirla; quando Gio Matteo venne a trovarlo, e gli promise la salute de la sua figliuola, quando gli voglia donare cinquecento fiorini per comperare un podere a Peretola. Żył|zatem|Pan|Ambrogio|źle|zadowolony|i|miał|utracona|każda|nadzieja|na|wyleczenie jej|kiedy|Gio|Matteo|przyszedł|do|odwiedzenia go|i|mu|obiecał|zdrowie|zdrowie|jego|jej||córka|kiedy|mu|zechce|dać|pięćset|florenów|na|zakupienie|jednego|gospodarstwa|w|Peretola Therefore Mess Ambrogio lived discontented, having lost all hope of curing her; when Gio Matteo came to visit him, and promised the health of his daughter, if he would give five hundred florins to buy a property in Peretola. Zatem Mess Ambrogio żył w niezadowoleniu i stracił wszelką nadzieję na jej uzdrowienie; kiedy Gio Matteo przyszedł go odwiedzić i obiecał zdrowie jego córki, jeśli zechce mu ofiarować pięćset florenów na zakup działki w Peretoli. Accettò Mess Ambrogio il partito, dove Gio Matteo, fatte prima dire certe Messe, e fatte sue ceremonie per abbellire la cosa, s'accostò agli orecchi della fanciulla, e disse: Roderigo, io sono venuto a trovarti perchè tu m'osservi la promessa. Przyjął|Ksiądz|Ambrogio|ten|plan|gdzie|Gio|Matteo|zrobione|wcześniej|powiedzieć|pewne|msze|i|zrobione|jego|ceremonie|aby|upiększyć|tę|rzecz|zbliżył się|do|uszu|dziewczyny|dziewczyna|i|powiedział|Roderigo|ja|jestem|przyszedłem|do|znalezienia|ponieważ|ty|przestrzegasz|tę|obietnicę Mess Ambrogio accepted the deal, where Gio Matteo, after first saying certain masses, and performing his ceremonies to embellish the matter, approached the girl's ears and said: Roderigo, I have come to you so that you fulfill the promise. Mess Ambrogio zaakceptował propozycję, gdzie Gio Matteo, po odprawieniu pewnych mszy i dokonaniu ceremonii, aby upiększyć sprawę, zbliżył się do uszu dziewczyny i powiedział: Roderigo, przyszedłem cię odwiedzić, ponieważ chcesz dotrzymać obietnicy. Al quale Roderigo rispose: Io sono contento. Do|którego|Roderigo|odpowiedział|Ja|jestem|zadowolony To which Roderigo replied: I am content. Na co Roderigo odpowiedział: Jestem zadowolony. Ma questo non basta a farti ricco. Ale|to|nie|wystarcza|aby|uczynić cię|bogatym But this is not enough to make you rich. Ale to nie wystarczy, aby uczynić cię bogatym. E però, partito che io sarò di qui, enterrò nella figliuola di Carlo, Re di Napoli, nè mai n'uscirò senza te. I|however|departed|when|I|will be|from|here|I will bury|in the|daughter|of|Carlo|King|of|Naples|nor|ever|I will go out|without|you And therefore, once I am gone from here, I will be buried in the daughter of Charles, King of Naples, and I will never leave without you. A jednak, gdy stąd odejdę, pochowam się w córce Karola, króla Neapolu, i nigdy nie wyjdę bez ciebie. Faraiti allora fare una mancia a tuo modo, nè poi mi darai più briga. Faraiti|wtedy|dać|napiwek|napiwek|w|twój|sposób|ani|potem|mi|dasz|więcej|kłopot Do as you please then, give a tip in your own way, and you won't bother me anymore. Wtedy spraw, abyś dał napiwek po swojemu, a potem nie będziesz mi więcej zawracał głowy. Detto questo s'uscì d'addosso a colei con piacere ed ammirazione di tutta Firenze. Powiedziawszy|to|wyszedł|z siebie|do|tej|z|przyjemnością|i|podziwem|całej|całej|Florencji Having said this, he left her with pleasure and admiration of all of Florence. Po tych słowach z radością i podziwem całej Florencji oddalił się od niej. Non passò dipoi molto tempo, che per tutta Italia si sparse l'accidente venuto a la figliuola del Re Carlo. Nie|minęło|potem|dużo|czasu|że|przez|całą|Włochy|się|rozeszła|wypadek|który się zdarzył|do|córki|córka|króla|Król|Karol It was not long after that the incident involving the daughter of King Charles spread throughout all of Italy. Nie minęło wiele czasu, a w całych Włoszech rozeszła się wieść o wypadku, który spotkał córkę króla Karola. Nè trovandosi rimedio dei Frati valevole, avuta il Re notitia di Gio Matteo, mandò a Firenze per lui, il qual arrivato a Napoli dopo qualche finta cerimonia la guarì. Ani|znajdując się|lekarstwo|zakonników|Braci|skuteczne|mając|ten|Król|wiadomość|o|Gio|Matteo|wysłał|do|Florencji|dla|niego|ten|który|przybył|do|Neapolu|po|kilku|fałszywej|ceremonii|ją|uzdrowił Finding no remedy from the valuable Friars, the King, having received notice of Gio Matteo, sent for him to Florence, who arrived in Naples and was healed after some pretended ceremony. A ponieważ nie znaleziono skutecznego lekarstwa od braci, król, dowiedziawszy się o Gio Matteu, wysłał po niego do Florencji, a on, po pewnych pozornych ceremoniach, uzdrowił ją po przybyciu do Neapolu. Ma Roderigo prima che partisse, disse: Tu vedi, Gio Matteo, io t'ho osservate le promesse di averti arricchito; e però, sendo disobbligo, io non ti sono più tenuto di cosa alcuna. Ale|Roderigo|zanim|że|odszedł|powiedział|Ty|widzisz|Gio|Matteo|ja|cię|obserwowałem|te|obietnice|o|cię|wzbogaceniu|i|jednak||dług|ja|nie|cię|jestem|już|zobowiązany|do|rzeczy|jakiejkolwiek But Roderigo, before Gio Matteo departed, said: You see, Gio Matteo, I have kept my promises to make you rich; therefore, since you have shown ingratitude, I am no longer obligated to you in any way. Ale Roderigo, zanim odszedł, powiedział: Widzisz, Gio Matteo, obserwowałem twoje obietnice, że cię wzbogacę; dlatego, będąc w niewdzięczności, nie jestem już zobowiązany do niczego. Pertanto sarai contento non mi capitare più innanzi; perchè, dove io t'ho fatto bene, ti farei per l'avvenire male. zatem|będziesz|szczęśliwy|nie|mnie|napotkać|więcej|przed|ponieważ|gdzie|ja|ci|zrobiłem|dobrze|ci|zrobiłbym|na|przyszłość|źle Therefore, you will be pleased to not come before me anymore; because where I have done you good, I would do you harm in the future. Dlatego będziesz zadowolony, że nie spotkam cię więcej; bo tam, gdzie ci dobrze uczyniłem, w przyszłości uczyniłbym ci źle. Tornato adunque a Firenze Gio Matteo ricchissimo, perchè aveva avuto dal Re meglio che cinquanta mila ducati, pensava di godersi quelle ricchezze pacificamente; non credendo però che Roderigo pensasse di offenderlo. Po powrocie|zatem|do|Florencji|Gio|Matteo|bardzo bogaty|ponieważ|miał|otrzymał|od|króla|lepiej|niż|pięćdziesiąt|tysięcy|dukatów|myślał|z|cieszyć się|tymi|bogactwami|spokojnie|nie|wierząc|jednak|że|Roderigo|myślał|o|obrażeniu go So, Gio Matteo returned to Florence very wealthy, as he had received from the king more than fifty thousand ducats, and he hoped to enjoy that wealth peacefully. However, he did not believe that Roderigo intended to offend him. Gdy Gio Matteo wrócił do Florencji jako bardzo bogaty, ponieważ otrzymał od Króla więcej niż pięćdziesiąt tysięcy dukatów, myślał o tym, by spokojnie cieszyć się tym bogactwem; nie wierząc jednak, że Roderigo zamierza go skrzywdzić. Ma questo suo pensiero fu subito turbato da una novella che venne, come una figliuola di Lodovico VII. Ale|ten|jego|myśl|był|natychmiast|zaniepokojony|przez|jedną|nowinę|która|przyszła|jak|jedna|córka|Ludwika|Ludwik|VII But this thought of his was immediately disturbed by some news that arrived, like a daughter of Lodovico VII. Jednakże jego myśli zostały natychmiast zakłócone przez nowinę, która przyszła, jakoby córka Ludwika VII. Re di Francia era spiritata; La quale nuova alterò tutta la mente di Gio Matteo, pensando all'autorità di quel Re, e alle parole che gli aveva Roderigo dette. Król|Francji||był|zmartwiony|Ta|która|nowina|zmieniła|cały|jego|umysł|o|Gio|Matteo|myśląc|o autorytecie|tego||Króla|i|o|słowa|które|mu|był|Roderigo|powiedział The Queen of France was restless; this news completely altered the mind of Gio Matteo, thinking about the authority of that King, and the words that Roderigo had told him. Król Francji była opętana; Ta nowina całkowicie zmieniła myśli Gio Matteo, myśląc o autorytecie tego Króla i o słowach, które Roderigo mu powiedział. Non trovando adunque il Re a la sua figliuola rimedio, e intendendo la virtù di Gio Matteo, mandò prima a richiederlo semplicemente per uno suo cursore; ma allegando quello certe indisposizioni, fu forzato quel Re a richiederne la Signoria, la quale forzò Gio Matteo a ubbidire. Nie|znajdując|zatem|ten|król|do|tę|swoją|córkę|lekarstwo|i|rozumiejąc|tę|cnotę|od|Gio|Matteo|wysłał|najpierw|do|zapytania go|po prostu|przez|jednego|swojego|posłańca|ale|powołując się na|to|pewne|niedyspozycje|był|zmuszony|ten|król|do|zapytania o niego|tę|Władza|tę|która|zmusiła|Gio|Matteo|do|posłuszeństwa Therefore, not finding a solution for the King for his daughter, and knowing the virtue of Gio Matteo, he first sent a simple request through a messenger; but claiming certain ailments, that King was forced to request his Lordship, which forced Gio Matteo to obey. Nie znajdując więc dla swojej córki ratunku, a wiedząc o mocy Gio Mattego, najpierw wysłał po niego swojego posła; ale powołując się na pewne dolegliwości, król był zmuszony poprosić o jego przybycie, co zmusiło Gio Mattego do posłuszeństwa. Andato pertanto costui tutto sconsolato a Parigi, mostrò prima al Re, come egli era certa cosa, che per lo addietro aveva guarita qualche indemoniata, ma che non era per questo, ch'egli sapesse, o potesse guarire tutti; perchè se ne trovavano di sì perfida natura, che non temono nè minacci, nè incanti, nè alcuna Religione; ma con tutto questo era per fare suo debito e, non gli riuscendo, ne domandava scusa e perdono. Poszedł|zatem|ten|całkowicie|zrozpaczony|do|Paryża|pokazał|najpierw|królowi|król|jak|on|był|pewna|rzecz|że|przez|to|wcześniej|miał|uzdrowioną|niektóre|opętana|ale|że|nie|był|przez|to|że on|wiedział|lub|mógł|uzdrowić|wszystkich|ponieważ|jeśli|w nich|znajdowali|o|tak|perfidnej|naturze|którzy|nie|boją się|ani|groźby|ani|czary|ani|jakiejkolwiek|religii|ale|z|całym|tym|był|do|spełnienia|swojego|obowiązku|i|nie|mu|udając|w tym|prosił|przeprosiny|i|przebaczenie Therefore, this man went to Paris all disheartened, first showing the King how it was a certain fact that he had previously healed some demoniacs, but it was not for this reason that he knew, or could heal everyone; because there were some of such wicked nature, that they did not fear threats, or spells, or any religion; but despite all this, it was his duty and, not succeeding, he asked for forgiveness and pardon. Zatem ten człowiek, całkowicie zrozpaczony, udał się do Paryża, gdzie najpierw pokazał królowi, że jest pewne, iż wcześniej uzdrowił jakąś opętaną, ale że nie znaczy to, iż potrafiłby uzdrowić wszystkich; ponieważ zdarzały się takie o tak perfidnej naturze, że nie boją się ani gróźb, ani czarów, ani żadnej religii; ale mimo to zamierzał wypełnić swój obowiązek i, nie udając się to, prosił o przebaczenie. Al quale il Re turbato disse, che se non la guariva, che lo appenderebbe. Do|którego|ten|król|zaniepokojony|powiedział|że|jeśli|nie|ją|uzdrowił|że|go|powiesiłby To which the troubled King said that if he didn't heal her, he would hang him. Na co król, zaniepokojony, powiedział, że jeśli jej nie uzdrowi, to go powiesi. Sentì per questo Gio Matteo dolor grande; pure, fatto buon cuore fece venire l'indemoniata, e accostatosi all'orecchio di quella umilmente si raccomandò a Roderigo, ricordandogli il benificio fattogli, e di quanta ingratitudine sarebbe esempio, se lo abbandonasse in tanta necessità. Usłyszał|przez|to|Gio|Matteo|ból|wielki|jednak|będąc|dobrym|sercem|kazał|przyjść|opętana|i|zbliżywszy się|do ucha|od|tamtej|pokornie|się|polecił|Roderigowi||przypominając mu|ten|dobrodziejstwo|uczynione mu|i|o|jaką|niewdzięczność|byłby|przykładem|jeśli|go|porzuciłby|w|takiej|potrzebie Gio Matteo felt great pain for this; however, with a good heart, he brought the possessed woman, and approaching her humbly whispered in her ear, recommending himself to Roderigo, reminding him of the favor he had done for him, and what ingratitude it would be if he abandoned him in such great need. Z tego powodu Gio Matteo poczuł wielki ból; jednak, zbierając się na odwagę, kazał przyprowadzić opętaną i, zbliżając się do jej ucha, pokornie polecił się Roderigowi, przypominając mu o dobrodziejstwie, które mu uczynił, i o tym, jaką niewdzięcznością byłoby, gdyby go opuścił w takiej potrzebie. Al quale Roderigo disse: Deh! Do|którego|Roderigo|powiedział|Ach To which Roderigo said: Ah! Na co Roderigo odpowiedział: Ach! villan traditore, sì che tu hai ardire di venirmi innanzi? łajdak|zdrajca|tak|że|ty|masz|czelność|do|przyjście do mnie|naprzeciw Villain traitor, how dare you come before me? zdrajco, czy masz czelność stawić mi czoła? Credi tu poterti vantare d'essere arricchito per le mia mani? Wierzysz|ty|móc|chwalić się|bycia|wzbogaconym|przez|moje|moje|ręce Do you think you can boast of being enriched by my hands? Czy myślisz, że możesz się chwalić, że wzbogaciłeś się dzięki moim rękom? Io voglio mostrar a te ed a ciascuno, come io so dare e torre ogni cosa a mia posta; e innanzi che tu ti parta di quì, io ti farò impiccare in ogni modo. Ja|chcę||tobie|ciebie|i|każdemu|każdemu|jak|ja|potrafię|dać|i||każdą|rzecz|na|moje|miejsce|i|zanim|że|ty|ci|odejdzie|z|tutaj|ja|ci|sprawię|powiesić|w|każdy|sposób I want to show to you and to everyone, how I can give and take everything as I please; and before you leave here, I will have you hanged in every possible way. Chcę pokazać tobie i każdemu, jak potrafię dawać i zabierać wszystko według mojej woli; a zanim odejdziesz stąd, każę cię powiesić w każdy możliwy sposób. Donde che Gio Matteo non veggendo per allora rimedio, pensò di tentare la sua fortuna per un'altra via, e fatto andar via la spiritata, disse al Re: Sire, come io v'ho detto, e' ci sono di molti spiriti che sono sì maligni che con loro non si ha alcuno buono partito, e questo è un di quegli. Gdzie|że|Gio|Matteo|nie|widząc|dla|wtedy|rozwiązanie|pomyślał|o|spróbować|jego||szczęście|przez|inną|drogę|i|kazał|odejść|stąd|ją|opętana|powiedział|do|Króla|Panie|jak|ja|wam|powiedział|jest|tam|są|od|wielu|duchów|którzy|są|tak|złowrogie|że|z|nimi|nie|ma|ma|żaden|dobry|układ|i|to|jest|jednym|z|tych As Giovanni Matteo did not see a solution for the time being, he thought of trying his luck in another way. After sending away the possessed woman, he said to the King: Sire, as I have told you, there are many spirits that are so malevolent that there is no good outcome with them, and this is one of them. Skoro Gio Matteo nie widząc wówczas ratunku, postanowił spróbować swojego szczęścia inną drogą, i po odesłaniu opętanego, powiedział do Króla: Panie, jak już wam mówiłem, jest wielu duchów, które są tak złośliwe, że z nimi nie ma żadnej dobrej drogi, a to jest jeden z nich. Pertanto io voglio fare un'ultima sperienza; la quale se gioverà, la V. M. ed io aremo la intenzione nostra; quando non giovi, io sarò nelle tua forze e avrai di me quella compassione che merita la innocentia mia. Zatem|ja|chcę|zrobić|ostatnią|próbę|która|jeśli|jeśli|przyniesie korzyść|to|||i|ja|będziemy mieli|naszą|intencję|naszą|kiedy|nie|przyniesie korzyść|ja|będę|w||siłach|i|będziesz miał|ode mnie|mnie|tę|współczucie|które|zasługuje|na|moją niewinność|moją Therefore, I want to make a last attempt; if it succeeds, Your Majesty and I will achieve our goal; if it fails, I will be in your hands and you will have the compassion that my innocence deserves. Dlatego chcę zrobić ostatni eksperyment; jeśli to pomoże, Wasza Wysokość i ja osiągniemy nasze zamierzenia; jeśli nie pomoże, będę w twojej mocy i będziesz miał dla mnie współczucie, które zasługuje na moją niewinność. Farai pertanto fare in su la piaza di Nostra Dama un palco grande e capace di tutti i tuoi baroni e di tutto il crero di questa città; farai parare il palco di drappi di seta e d'oro; fabbricherai nel mezzo di quello uno altare; e voglio che Domenica mattina prossima tu col clero, insieme con tutti i tuoi Principi e Baroni, con la real pompa, con splendidi e ricchi abbigliamenti, convegnate sopra quello, dove celebrata prima una solenne Messa, farai venire l'indemoniata. Zrobisz|zatem|zbudować|na|na|tę|plac|do||||podium||i||z|wszystkimi|i|twoimi|baronami|i||||||||zrobisz|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||przyprowadzić|opętaną Therefore, you will have a large stage built in the plaza of Our Lady, capable of accommodating all your barons and the entire clergy of this city; the stage will be adorned with silk and gold fabrics; in the middle of it, you will build an altar; and I want you, next Sunday morning, to come with the clergy, along with all your Princes and Barons, in the royal pomp, with splendid and rich clothing, to stand on it, where after a solemn Mass is celebrated, you will bring the possessed woman. Zatem każesz zbudować na placu Nostra Dama dużą scenę, wystarczającą dla wszystkich twoich baronów i całego duchowieństwa tego miasta; każesz ozdobić scenę jedwabiem i złotem; zbudujesz na środku niej ołtarz; i chcę, abyś w najbliższą niedzielę rano z duchowieństwem, razem ze wszystkimi swoimi książętami i baronami, w królewskiej pompę, w wspaniałych i bogatych strojach, zebrali się na niej, gdzie najpierw odprawiona zostanie uroczysta msza, a ty przyprowadzisz opętaną. Voglio, oltre a questo, che dall'un canto della piazza sieno insieme venti persone almeno, che abbiano trombe, corni, tamburi, cornamuse, cembanelle, cemboli, e d'ogni altra qualità romori, i quali, quando io alzerò uno cappello, dieno in quegli strumenti, e, sonando, ne venghino verso il palco: le quali cose, insieme con certi altri segreti rimedj, credo che faranno partire questo spirito. Chcę|oprócz|do|tego|żeby|z jednej|strony|z|plac|były|razem|dwadzieścia|osób|przynajmniej|które|mają|trąby|rogi|bębny|dudki|cymbały|cymbały|i|wszelkiego|innego|jakości|hałasu|którzy|którzy|kiedy|ja|podniosę|jeden|kapelusz|zagrają|na|tych|instrumentach|i|grając|w ich stronę|przyjdą|w kierunku|na|scenę|je|które|rzeczy|razem|z|pewnymi|innymi|sekretami|sposobami|wierzę|że|sprawią|odejście|tego|ducha I want, in addition to this, that on one side of the square there are at least twenty people together, who have trumpets, horns, drums, bagpipes, dulcimers, cymbals, and all kinds of noises, which, when I raise a hat, play on those instruments and, sounding, come towards the stage: which things, along with some other secret remedies, I believe will get rid of this spirit. Chcę, oprócz tego, aby z jednej strony placu zebrało się przynajmniej dwadzieścia osób, które będą miały trąby, rogi, bębny, dudki, cymbały i wszelkiego rodzaju hałasy, które, gdy podniosę kapelusz, zagrają na tych instrumentach i, grając, podejdą w stronę sceny: te rzeczy, razem z pewnymi innymi tajemnymi środkami, wierzę, że sprawią, iż ten duch odejdzie. Fu subito dal Re ordinato tutto; e, venuta la domenica mattina e ripieno il palco di personaggi e la piazza di popolo, celebrata la messa, venne la spiritata condotta in sul palco per le mani di dua vescovi e molti Signori. Był|natychmiast|przez|króla|uporządkowane|wszystko|i|nadeszła|ta|niedziela|rano|i|wypełniony|ten|podium|przez|postacie|i|ta|plac|przez|lud|odprawiona|ta|msza|przyszedł|ta|duchowa|ceremonia|na|na|podium|przez|ręce|ręce|przez|dwóch|biskupów|i|wielu|panów Everything was immediately ordered by the King; and, on Sunday morning, with the stage filled with characters and the square crowded with people, after the mass had been celebrated, the spirited woman was brought onto the stage by two bishops and many Lords. Król natychmiast wszystko zorganizował; i gdy nadeszła niedziela rano, a scena była pełna postaci, a plac tłumu, odprawiono mszę, a opętana została wprowadzona na scenę przez dwóch biskupów i wielu panów. Quando Roderigo vide tanto popolo insieme e tanto apparato, rimase quasi che stupido, e fra se disse: Che cosa ha pensato di fare questo poltrone di questo villano? Kiedy|Roderigo|zobaczył|tyle|lud|razem|i|tyle|przepych|pozostał|prawie|że|głupi|i|wśród|siebie|powiedział|Co|rzecz|ma|pomyślał|o|zrobieniu|ten|leniwy|od|tego|wieśniaka When Roderigo saw so many people together and such an elaborate setup, he was almost stunned, and said to himself: What has this sluggard of a peasant thought of doing? Kiedy Roderigo zobaczył tylu ludzi razem i taką pompę, pozostał niemal osłupiały i pomyślał: Co ten tchórz z tego wieśniaka zamierza zrobić? Cred'egli sbigottirmi con questa pompa? Czy on|zaskoczy mnie|tą|tą|pompą Does he think to intimidate me with this pomp? Czy on myśli, że mnie przestraszy tą pompą? non sa egli che io sono uso a veder le pompe del cielo, e le furie dello Inferno? nie|wie|on|że|ja|jestem|przyzwyczajony|do|widzenia|te|pompy|nieba|nieba|i|te|furie|piekła|piekła Does he not know that I am used to seeing the grandeur of heaven, and the fury of hell? czy on nie wie, że jestem przyzwyczajony do oglądania pomp nieba i furii piekła? Io lo gastigherò in ogni modo. Ja|go|zaskoczę|w|każdy|sposób I will punish him in every way. Będę go karał na każdy możliwy sposób. E accostandosegli Gio Matteo e pregandolo che dovessi uscire, gli disse: Oh! I|zbliżając się do niego|Gio|Matteo|i|prosząc go|żeby|musiał|wyjść|mu|powiedział|Oh And as Matthew approached him and begged him to leave, he said to him: Oh! A gdy Gio Matteo się do niego zbliżył i prosił, aby wyszedł, powiedział: Och! tu hai fatto il bel pensiero! ty|masz|zrobiłeś|ten|ładny|myśl you have had a great thought! zrobiłeś piękny pomysł! Che credi tu fare con questi tuoi apparati? Co|wierzysz|ty|zrobić|z|te|twoje|urządzenia What do you think you will do with these tools of yours? Co myślisz, że zrobisz z tymi swoimi przygotowaniami? Credi tu fuggir per questo la potenza mia, e l'ira del Re? Wierz|ty|uciec|przez|to|moją|potęgę|moją|i|gniew|króla|król Do you think you can escape my power and the King's wrath by this? Czy wierzysz, że możesz uciec przed moją potęgą i gniewem Króla? Villano, ribaldo, io ti farò impiccare in ogni modo. wieśniaku|łajdaku|ja|ci|sprawię|powiesić|w|każdy|sposób Villain, rogue, I will have you hanged in any case. Chuliganie, łajdaku, każę ci powiesić w każdy możliwy sposób. E così ripregandolo quello, e quell'altro dicendogli villania, non parve a Gio Matteo di perder più tempo; e fatto il cenno col cappello, tutti quelli, ch'erano a romoreggiar deputati, diedero in quelli suoni, e con romori che andavano al cielo ne vennero verso il palco. I|so|ponownie go prosząc|tamten|i|tamten drugi|mówiąc mu|obelgi|nie|wydawało się|do|Gio|Matteo|z|tracić|więcej|czas|i|zrobiony|ten|znak|z|kapeluszem|wszyscy|tamci|którzy byli|do|hałasować|deputowani|dali|w|tamci|dźwięki|i|z|hałasy|które|szły|do|nieba|do nich|przyszli|w kierunku|ten|podium And so he reproached him, and the other calling him villainy, Gio Matteo seemed not to waste any more time; and making a gesture with his hat, all those who were deputed to make noise started making those sounds, and with noises that reached the sky they came towards the platform. I tak, prosząc go o to, a tamtemu mówiąc obelgi, Gio Matteo uznał, że nie ma sensu tracić więcej czasu; i dając znak kapeluszem, wszyscy, którzy byli wyznaczeni do hałasowania, zaczęli wydawać dźwięki, a z hałasami, które sięgały nieba, ruszyli w stronę sceny. Al quale rumore alzò Roderigo gli orecchi, e non sapendo che cosa fosse e stando forte maravigliato, tutto stupido domandò Gio Matteo: che cosa quella fosse? Do|jaki|hałas|podniósł|Roderigo|mu|uszy|i|nie|wiedząc|co|rzecz|była|i|będąc|bardzo|zdziwiony|całkowicie|głupi|zapytał|Gio|Matteo|co|rzecz|to|była At the sound of which Roderigo pricked up his ears, not knowing what it was and being greatly amazed, he foolishly asked Gio Matteo: what that was? Na ten hałas Roderigo podniósł uszy, nie wiedząc, co to jest, i będąc mocno zdziwiony, całkowicie osłupiały zapytał Gio Mattego: co to jest? Al quale Gio Matteo tutto turbato disse: Oimè! Roderigo mio, quella è la moglie tua, che ti viene a ritrovare. Do|którego|Gio|Matteo|całkowicie|zmartwiony|powiedział|Ojej|Roderigo|mój|tamta|jest|ta|żona|twoja|która|ci|przychodzi|do|odnalezienia To which Gio Matteo, troubled, said: Alas! My dear Roderigo, that is your wife, who has come to find you. Na co Gio Matteo, cały zaniepokojony, powiedział: O nie! Mój Roderigo, to twoja żona, która przychodzi cię szukać. Fu cosa maravigliosa, a pensare quanta alterazione di mente Recassi a Roderigo sentir ricordare il nome della moglie; la qual fu tanta, che non pensando s'egli era possibile o ragionevole, che la fosse dessa, senza replicare altro, tutto spaventato, se ne fuggì, lasciando la fanciulla libera; e volle più tosto tornarsene in Inferno a render ragione delle sua azioni, che di nuovo con tanti fastidj, dispetti e pericoli sottoporsi al giogo matrimoniale. Było|rzecz|wspaniała|do|myślenia|ile|zmiana|umysłu||przyniosłeś|do|Roderigo|usłyszeć|przypomnienie|o|imieniu|jego|żony|ona|która|była|tak wielka|że|nie|myśląc|czy on|był|możliwe|lub|rozsądne|że|ona|była|tą|bez|odpowiedzi|więcej|całkowicie|przestraszony|jeśli|z|uciekł|zostawiając|tą|dziewczynę|wolną|i|wolał|bardziej|prędko|wrócić|do|piekła|aby|oddać|sprawiedliwość|z|swoich|działań|niż|od|nowo|z|tyloma|udrękami|złośliwościami|i|niebezpieczeństwami|poddać się|do|jarzmu|małżeńskiego It was a marvelous thing to think how much mental turmoil Roderigo experienced upon hearing the name of his wife mentioned; so much so that, without thinking it possible or reasonable that it could be her, in great fright he fled, leaving the girl free; and he preferred to return to Hell to justify his actions, rather than subject himself once more to the marital yoke with such annoyances, displeasures, and dangers. To było coś wspaniałego, myśląc o tym, jaką zmianę w umyśle wywołało w Roderigo przypomnienie imienia żony; była ona tak wielka, że nie myśląc, czy to możliwe lub rozsądne, że to ona, bez dalszego powtarzania, cały przestraszony, uciekł, zostawiając dziewczynę wolną; i wolał raczej wrócić do Piekła, aby rozliczyć się ze swoimi czynami, niż ponownie narażać się na tyle uciążliwości, złośliwości i niebezpieczeństw, poddając się jarzmu małżeńskiego. E così Belfagor tornato in Inferno fece fede de' mali, che conduceva in una casa la moglie; Gio Matteo, che ne seppe più che 'l diavolo, si ritornò tosto lieto a casa. I|so|Belfagor|wrócił|do|piekła|uczynił|wiarę|o|złe|które|prowadził|do|jednego|domu|jego|żona|Gio|Matteo|który|o tym|wiedział|więcej|niż|diabeł|diabeł|się|wrócił|szybko|szczęśliwy|do|domu And so Belfagor, returned to Hell, witnessed the evils that led his wife into a house; Gio Matteo, who knew more than the devil, immediately returned home happy. I tak Belfagor wrócił do Piekła, składając świadectwo o złu, które przynosiła żona do domu; Gio Matteo, który wiedział więcej niż diabeł, szybko wrócił do domu z radością.