XIII

Прымусовае чаканне. - На пашы. - Жаба-птушка. - Хатні настрой. - Чалавек.

Спачатку іх грэў і сушыў агонь, а потым - сонца.

У сне яны паварочваліся да цяпла то адным, то другім бокам, пакуль не высахлі з усёй сваёй граззю. Спалі вельмі доўга, аднаўляючы сілы.

Першым прачнуўся Мірон і зараз жа кінуўся да вогнішча. Калі агонь зноў запалаў, Мірон сеў на зямлю, абхапіў рукамі свае худыя калені і задумаўся...

Праз некаторы час усхапіўся Віктар, паглядзеў на Мірона з такім выглядам, нібы зусім не чакаў яго тут сустрэць, і пачаў чухацца так, што пыл пайшоў ад яго, нібы дым ад вогнішча.

- А сёння я быў дома! - сказаў ён нарэшце.

- І я таксама, - задуменна адказаў Мірон. - Сёння пачаліся ў нас заняткі. Сёння нашы бацькі зусім ужо ўстрывожыліся. Сёння пачнуць нас усюды шукаць, толькі не тут...

- Можа, які сігнал можна даць? - сказаў Віктар.

- Каму ты дасі праз некалькі кіламетраў балот ды лясоў? - адказаў Мірон. - Я думаю, нам варта перасяліцца на той востраў, дзе мы ўчора былі. Усё ж такі бліжэй да людзей.

- Адкуль ты ведаеш, што бліжэй? Можа, зусім наадварот. А тут, на беразе...

- На якім беразе? - перапыніў Мірон. - Хіба ты не бачыш, што возера ў нас ужо няма? Вунь куды яно адсунулася. І адтуль па балоце, напэўна, ніхто да нас не падыдзе.

- А з лесу таксама ніхто да нас праз балота не пройдзе.

- А мы нікога не будзем чакаць, мы самі пойдзем, як падсохне.

- Можа, у ліпені і падсохне, але як дажыць да гэтага часу? - пахмура казаў Віктар.

- Дагэтуль было горш і то пражылі, а там пойдуць грыбы, ягады.

- Падохнем ад гэткай ежы. Глянь, якія ўжо мы зрабіліся, - Віктар паглядзеў на свае кастлявыя рукі. - А ты, брат, зусім на Дон Кіхота стаў падобны.

Мірон уважліва паглядзеў на свайго таварыша і толькі цяпер заўважыў, як той змяніўся за гэты час: не толькі шчокі, але і нос, і рот, і нават вочы здаваліся не тымі.

- А ты на Санча Панса зусім не падобны, - сказаў Мірон, усміхнуўшыся. - Давай тады паснедаем. Ёсць печаная рыба, ды сушанай, можа, хопіць на два-тры дні. Ёсць яшчэ аер, бярозавы сок.

- А там зноў завядзём хатнюю жывёлу! - ужо весела падхапіў Віктар.

Пасля снедання настрой у хлопцаў яшчэ больш палепшыўся.

- Хадзем на паляванне! - крыкнуў Віктар. - Ды памыемся дзе-небудзь. А перасяляцца на той востраў пачакаем - хай падсохне.

Узялі свае дубіны і павольна накіраваліся ў лес. Цяпер, калі выявілася, што ім так ці іначай прыйдзецца яшчэ сядзець тут некалькі дзён, хлопцы супакоіліся і маглі зноў накіраваць сваю ўвагу і энергію на «авалоданне» востравам.

У адным кутку, пад елкай, знайшлі яшчэ некалькі апошніх журавін, у другім месцы паскублі маладога шчаўя, а ў арэшніку знайшлі крыху леташніх арэхаў. Калі ўбачылі ліпу, Мірон спыніўся і сказаў:

- А мы забыліся яшчэ на гэтую спажыву. Маладзенькае лісце ліпы не горш за салату.

Пакаштаваў Віктар і застаўся вельмі задаволены.

- Гэта нават лепш за аер і шчаўе! Э-э, жыць можна! А ўлетку, мусіць, яшчэ больш усялякага дабра набярэцца.

Раптам ён спыніўся і ўтаропіўся на верхавіну дрэва. Зірнуў Мірон і яшчэ болей здзівіўся: там, высока над зямлёй, скакала жаба. Ярка-зялёная, з белым жыватом і дзвюма чорнымі з жоўтымі палоскамі па баках, яна мела лёгкі і жвавы выгляд і спрытна пераскаквала з галіны на галіну.

- Як яна сюды забралася? - спытаўся Мірон.

- Ды яна жыве на дрэве, як птушка, - адказаў Віктар. - Наогул такіх жаб шмат на свеце. Ёсць у паўднёвай і сярэдняй Эўропе. Вось, як бачыш, сустрэлася і ў нас. Яна таксама жывіцца казюлькамі, як і птушка. А ікру адкладае на зямлі, у вадзе.

- Дык вось чаму людзі кажуць, што часам жабы нараджаюцца ў арэхах! А я лічыў гэта байкай, - сказаў Мірон. - Наогул, колькі цікавых рэчаў ёсць у нас у прыродзе, пра якія мы нічога не ведаем.

- Калі прыцісне бяда, можна будзе і жаб пакаштаваць, не гэтых, а тых, што на зямлі. Трэба думаць, што рэч няшкодная.

- Калі трэба будзе, пакаштуем і жаб, - са смешнай пакорлівасцю ўздыхнуў Мірон.

Нічога больш спажыўнага на гэты раз не здабылі.

- Добра, што хоць крыху папасвіліся, - казалі хлопцы, калі ішлі дадому.

Сонца ўжо заходзіла, калі яны вярнуліся на сваю стаянку. Паправілі вогнішча. Агонь весела затрашчаў. Пасля ўчарашніх турбот іх «дом» здаваўся такім прытульным, родным, нібы яны тут і нарадзіліся.

- Няма чаго дурыцца, заўтра абавязкова пайду памыюся, - нездаволена бурчаў Мірон. - А ты як сабе хочаш.

- Заўтра і я пайду, - са смехам адказаў Віктар. - Але вось што: адной чарапахі для чаю мала, трэба яшчэ пасудзіну зрабіць з бяросты.

- Рэч добрая, - згадзіўся Мірон.

Віктар адышоўся да бярозы.

І раптам ён закрычаў так, што рэха пакацілася па ўсім лесе:

- Мірон! Што гэта такое? ! Мірон ускочыў, нібы яго хто тыцнуў пад бок. Падбег да Віктара і ўбачыў, што той падымае з зямлі недакурак.

- Што гэта такое?! - паўтарыў Віктар.

- Недакурак, - спакойна адказаў Мірон.

- Адкуль?! - зароў Віктар.

Тут ужо і Мірон сцяміў, што справа сур’ёзная.

- Пакажы, - прамовіў ён дрыжачым голасам.

Недакурак быў сухі, свежы...

Хлопцы пазіралі адзін на аднаго, як ачмурэлыя.

- Можа, ты? - шэптам запытаўся Віктар.

- Ідзі ты к ліху! - раззлаваўся Мірон. - Хутчэй ты сам.

- І не я. Значыцца...

- ...тут нядаўна быў чалавек, - скончыў Мірон. І быў ён не пазней учарашняга дня, бо ў перадапошнюю ноч быў дождж і недакурак пажаўцеў бы.

- А я думаю, што сёння, - упэўнена адказаў Віктар, - бо сёння я тут быў і ў кожным разе такую незвычайную рэч заўважыў бы.

- Відаць, ён быў тут, калі нас не было, і падумаў, што нікога няма. Можа, ён і недалёка паспеў адысціся.

- Гэй! Людзі! Сюды! - загукалі хлопцы што было сілы.

Прыслухаліся - ніхто не адгукаецца.

Зноў пачалі крычаць, зноў прыслухаліся. Потым пабеглі наперад, нібы шалёныя, кідаліся ва ўсе бакі і крычалі датуль, пакуль не страцілі голас. Але ўсё было дарэмна...

- Няма! Пайшоў, - апусціў галаву Віктар. - А ён ведае дарогу.

- Добра ўжо і тое, што сюды можна прыйсці, - сказаў Мірон. - А калі можна прыйсці, значыцца, можна і выйсці.

- Але як, калі не ведаеш, знайсці гэтую сцежку?

- Вядома, нялёгка. Затое мы пэўна ведаем, што яна ёсць. І гэта добра.

Доўга абмяркоўвалі яны гэтае здарэнне, нават заснуць не маглі. Вельмі шкадавалі, што чалавек не знайшоў іх. Але ж затое ў іх з’явілася надзея хутка выбрацца з гэтай пушчы.

І калі нарэшце, здавалася, яны паснулі, Віктар раптам усхапіўся і штурхнуў Мірона ў бок.

- Чаго ты? - нездаволена буркнуў той.

- Слухай, - трывожным шэптам пачаў Віктар. - А што, калі... ён... наўмысля не хацеў сустрэцца з намі?

- Ну, вот яшчэ што выдумаў! Спі. Заўтра ўбачым.

- Не, ты толькі падумай: будка, вогнішча, чарапаха з сокам, розныя хатнія рэчы, а галоўнае - барсучыная скура ў будцы. Хіба можна падумаць, што нікога няма? Га?

- А чаму ж не? - адказаў Мірон, але ўжо не так упэўнена. - Калі мы пойдзем, то пакінем жа і вогнішча, і будку.

- А чарапаху? А барсучыную скуру?

- Ну, ён мог на гэта не звярнуць увагі.

- Але ж ён, здаецца, стаяў і курыў тут.

Довады Віктара пахіснулі і Мірона. Але як яны ні меркавалі, растлумачыць гэты незразумелы факт ніяк не маглі. Ну, хто мог хавацца ад іх і навошта?..

Так і паснулі ў трывожным няведанні.