82 – Oljefondet
Oliefonds
82 – Der Ölfonds
82 – The oil fund
82 – Le fonds pétrolier
82 – Het oliefonds
82 – Fundusz naftowy
82 – O fundo petrolífero
82 – Нефтяной фонд
82 – Нафтовий фонд
I dag skal vi snakke om Statens pensjonsfond utland, bedre kjent som Oljefondet.
||||||de staat|pensioenfonds|buitenland||||
|||||||fund emerytalny|||||
Today we are going to talk about the Government Pension Fund abroad, better known as the Oil Fund.
Før vi gjør det: Dere kan støtte podkasten på Patreon.1.
||||jullie||ondersteunen|||
Det setter jeg veldig pris på.
|||heel erg||
I really appreciate that.
Jeg legger også ved ei lenke til Paypal om noen foretrekker å donere ett beløp.
|||||||Paypal|||||doneren||bedrag
||||||||||preferuje||||
I am also attaching a link to Paypal if anyone would prefer to donate an amount.
Ellers finner dere transkripsjonen på nettsida.
|||de transcriptie||website
|||transkrypcję||
W przeciwnym razie transkrypcję znajdziesz na stronie internetowej.
All informasjonen er i deskripsjonen.
Alle|de informatie|||
Nå, til episoden!
Oljefondet er det største og mest verdifulle fondet i verden.
olie fonds||||||waardevolle|fonds||
The oil fund is the largest and most valuable fund in the world.
Akkurat nå, den fjerde september 2021, er fondet verdt over 12,000 milliarder kroner, eller 12 billioner om du vil.
||||september|||||miljarden|||miljarden|||
Right now, on the fourth of September 2021, the fund is worth over NOK 12,000 billion, or 12 trillion if you like.
Det er altså 12*1012.
It is therefore 12*1012.
Jest to zatem 12*1012.
På godt norsk: Utrolig mye penger!
||heel veel geld|||
In good Norwegian: An incredible amount of money!
Fondet er eid av den norske staten som oppretta det i 1990 under navnet Statens petroleumsfond.
|||door|||staat|die|opgericht||||naam||olie fonds
The fund is owned by the Norwegian state, which established it in 1990 under the name Statens petroleumfond.
Fundusz jest własnością państwa norweskiego, które utworzyło go w 1990 roku pod nazwą Statens Petroleumfond.
Grunnen til dette var at det blei oppretta for å hindre at oljepengene skulle skape ubalanse i norsk økonomi.
||||||||||||olie-inkomsten||||||
|||||||utworzono|||||||||||
The reason for this was that it was created to prevent the oil money from creating an imbalance in the Norwegian economy.
Powodem tego było to, że został stworzony, aby zapobiec tworzeniu się nierównowagi w norweskiej gospodarce przez pieniądze z ropy.
Olje kan ofte skape ubalanse i land med mindre økonomier ettersom det da blir en for stor del av BNPen over en for kort tidsperiode.
|||creëren|onevenwichtigheid|||||economieën||||||||||BBP|||||tijdperiode
Oil can often create an imbalance in countries with smaller economies as it then becomes too large a part of GDP over too short a period of time.
Ropa naftowa może często powodować brak równowagi w krajach o mniejszych gospodarkach, ponieważ staje się wówczas zbyt dużą częścią PKB w zbyt krótkim czasie.
Dette blir ofte kalt for hollandsk syke og betyr at en naturressurs tar fullstendig over økonomien i et land.
|||||Nederlands||||||natuurlijke hulpbron||volledig|||||
|||||||||||zasób naturalny||całkowicie|||||
This is often called the Dutch disease and means that a natural resource completely takes over the economy of a country.
Nazywa się to często chorobą holenderską i oznacza, że zasoby naturalne całkowicie przejmują kontrolę nad gospodarką kraju.
For å unngå dette oppretta den norske stat en fond for å investere oljepenger i utlandet.
||vermijden|||||staat||fonds|||investeren|olievoorraden||
To avoid this, the Norwegian state created a fund to invest oil money abroad.
Aby tego uniknąć, państwo norweskie utworzyło fundusz do inwestowania pieniędzy z ropy naftowej za granicą.
Slik skulle man unngå hollandsk syke.
|||||ziekte van Holland
This is how to avoid Dutch disease.
Statens petroleumsfond blei oppretta i 1990, men det blei ikke opparbeida kapital i fondet før i 1996.
|||||||||accumulated capital|||||
|||||||||opgebouwd|||||
|||||||||zgromadzona|||||
The Norwegian Petroleum Fund was established in 1990, but capital was not raised in the fund until 1996.
Norweski Fundusz Naftowy powstał w 1990 roku, ale kapitał w funduszu został pozyskany dopiero w 1996 roku.
Grunnen til dette var at statsbudsjettet blei gjort opp med underskudd.
reden||||||||op||tekort
||||||||||deficyt
The reason for this was that the state budget was settled with a deficit.
Powodem tego był fakt, że budżet państwa został obciążony deficytem.
Det vil si at den norske staten brukte mer penger enn de fikk inn.
||||||||||||kregen|
Oznacza to, że państwo norweskie wydało więcej pieniędzy, niż otrzymało.
For å dekke dette måtte de bruke oljepenger, og derfor blei det ikke satt inn penger i fondet før i 1996.
||dekken|||||||||||||||||
To cover this, they had to use oil money, and therefore no money was put into the fund until 1996.
Fondet vokste likevel kjapt etter 1996.
|groeide|||
|||szybko|
The fund nevertheless grew rapidly after 1996.
Niemniej jednak po 1996 r. fundusz szybko się rozwijał.
I løpet av de første 20 årene, altså fra 1996 til 2016, blei det overført 3,500 milliarder kroner til fondet.
|||||||||||overgedragen||||
||||||czyli|||||przekazane||||
During the first 20 years, i.e. from 1996 to 2016, NOK 3,500 billion was transferred to the fund.
W ciągu pierwszych 20 lat, tj. od 1996 do 2016 roku, do funduszu przekazano 3,5 miliarda NOK.
Fondet er altså mye større enn det man bare har satt inn fra oljeinntekt.
||||groter|||||||||olievergoeding
||więc|||||||||||dochody z ropy
The fund is therefore much larger than what has only been deposited from oil income.
Fundusz jest zatem znacznie większy niż środki zdeponowane wyłącznie z dochodów z ropy.
Det blei overført 3,500 milliarder kroner over 20år, men på denne perioden var fondet verdt 7,500 milliarder kroner.
|||||||||||||waard geweest||
NOK 3,500 billion was transferred over 20 years, but during this period the fund was worth NOK 7,500 billion.
I dag er det verdt hele 12,000 milliarder kroner.
Det er så høye summer at det nesten ikke går an å se for seg hvor mye penger det er!
||||bedragen|||||||||||||||
The sums are so high that it is almost impossible to imagine how much money there is!
Sumy są tak wysokie, że niemal nie sposób sobie wyobrazić, ile to jest pieniędzy!
For å sette det litt i perspektiv så er 12,000 milliarder kroner nok til å gi hver eneste nordmann 2,2 millioner kroner hver.
|||||||||||genoeg|||||enige||||
To put it into perspective, NOK 12,000 billion is enough to give every single Norwegian NOK 2.2 million each.
Dla porównania: 12 000 miliardów NOK wystarczy, aby każdy Norweg otrzymał po 2,2 miliona NOK.
Man kan kjøpe opp hele den norske boligmassen, altså alle boliger i Norge, for ca.
|||opkopen||||woningvoorraad|||woningen||||
You can buy up the entire Norwegian housing stock, i.e. all homes in Norway, for approx.
9000 milliarder kroner.
Da har man fortsatt 3000 milliarder kroner igjen å bruke.
||||||overblijven||
Then you still have NOK 3,000 billion left to spend.
W takim razie pozostało Ci jeszcze 3 000 miliardów NOK do wydania.
Det er mye penger!
I dag er ikke oljepengene hovedinntekten for fondet.
|||||hoofdinkomen||
Dziś pieniądze z ropy nie są głównym dochodem funduszu.
Etter 2009 var avkastningen av fondet, altså det man tjente på investeringene, høyere enn nettotilførselen av nye oljepenger.
||de opbrengst||||||earned||investeringen|||netto-invoer|||
||zwrot|||||||||||netto wpływ|||
After 2009, the return on the fund, i.e. what was earned on the investments, was higher than the net inflow of new oil money.
Po 2009 roku zwrot z funduszu, czyli to, co zarobiono na inwestycjach, był wyższy od napływu netto nowych pieniędzy z ropy.
Navnet fondet fikk i 1990, Norges petroleumsfond, var derfor ikke særlig passende lenger.
|||||||daarom||||
||||||||||odpowiednie|
The name the fund was given in 1990, Norges petroleumfond, was therefore no longer very appropriate.
Nazwa nadana funduszowi w 1990 r. – Norges Petroleumfond – nie była już zatem zbyt odpowiednia.
Fondet bytta derfor navn til Statens pensjonsfond utland.
|veranderde||naam||||
The fund therefore changed its name to the Government Pension Fund abroad.
W związku z tym fundusz zmienił nazwę na Rządowy Fundusz Emerytalny za granicą.
Grunnen til at det heter pensjonsfond er at det skal være en forsikring for Norge etter at olja tar slutt.
||||||||||||verzekering|||||olie||
The reason it is called a pension fund is that it will be insurance for Norway after the oil runs out.
Når Norge ikke lenger tjener penger fra olje, skal vi likevel ha en god buffer i oljefondet som gjør at vi kan omstille oss til en ny hverdag.
||||||||||||||||||||||transition|||||
||||verdient||||||||||buffer||||||||omschakelen|||||dagelijks leven
||||||||||||||||||||||przekształcić|||||
When Norway no longer earns money from oil, we will still have a good buffer in the oil fund that will enable us to adjust to a new everyday life.
Kiedy Norwegia przestanie zarabiać na ropie, nadal będziemy mieli dobry bufor w funduszu naftowym, który pozwoli nam dostosować się do nowej codzienności.
Slik kan oljefondet sammenlignes litt med et pensjonsfond.
|||vergeleken worden||||
|||może być porównywane||||
In this way, the oil fund can be somewhat compared to a pension fund.
W ten sposób fundusz naftowy można porównać do funduszu emerytalnego.
Navnet viser også til hvordan man ser for seg at Norge kommer til å utvikle seg i framtida.
|toont||||||||||||||||
The name also refers to how Norway is envisioned to develop in the future.
Nazwa nawiązuje także do przyszłego rozwoju Norwegii.
Fødselstallene i Norge er lave, noe som vil gjøre at man vil få flere og flere eldre som ikke jobber i framtida.
Birth rates|||||||||||||||||||||
Geboortecijfers||||laag|||||||||||||||||toekomst
The birth rates in Norway are low, which means that there will be more and more elderly people who do not work in the future.
Wskaźniki urodzeń w Norwegii są niskie, co oznacza, że w przyszłości będzie coraz więcej osób starszych, które nie będą pracować.
Dette koster penger, og Oljefondet kan dermed være en måte å dekke disse utgiftene på.
|||||||||||||uitgaven|
|||||||||||||wydatki|
This costs money, and the Oil Fund can thus be a way of covering these expenses.
To kosztuje, dlatego Fundusz Naftowy może stanowić sposób na pokrycie tych wydatków.
Selv om fondet offisielt heter Statens pensjonsfond utland, så er det bedre kjent i Norge som Oljefondet.
|||officieel|||||||||||||
Although the fund is officially called the Statens pensjonsfond utland, it is better known in Norway as the Oil Fund.
Chociaż fundusz oficjalnie nosi nazwę Statens pensjonsfond utland, w Norwegii jest lepiej znany jako Fundusz Naftowy.
Fondet er investert i 9123 forskjellige selskaper, blant annet Apple, Nestlé, Microsoft og Samsung.
||geïnvesteerd||verschillende|||and others|||Microsoft||Samsung
The fund is invested in 9,123 different companies, including Apple, Nestlé, Microsoft and Samsung.
I gjennomsnitt eier fondet 1,4% av alle børsnoterte selskaper i verden.
||owns||||beursgenoteerde|||
||posiada||||notowanych na giełdzie|||
On average, the fund owns 1.4% of all listed companies in the world.
Fundusz posiada średnio 1,4% wszystkich notowanych spółek na świecie.
Investeringene er fordelt på 70 ulike land.
||verdeeld||verschillende|
||rozłożone|||
The investments are spread over 70 different countries.
Inwestycje są rozdzielone pomiędzy 70 różnych krajów.
Mesteparten av fondet er investert i aksjer, men noe er også investert i rentepapirer og eiendom og infrastruktur.
meeste deel||||||aandelen|||||||rente-instrumenten||||
Większość|||||||||||||papierów dłużnych||nieruchomość||
Most of the fund is invested in shares, but some is also invested in interest-bearing securities and property and infrastructure.
Większość funduszu inwestowana jest w akcje, ale część inwestuje się także w oprocentowane papiery wartościowe oraz nieruchomości i infrastrukturę.
Det er den norske staten som eier fondet.
The Norwegian state owns the fund.
Właścicielem funduszu jest państwo norweskie.
Fondet er underlagt Finansdepartementet, et av de totalt 15 departementene i Norge.
||onderworpen|Financiën|||||departementen||
||podlegający||||||||
The fund is subordinate to the Ministry of Finance, one of a total of 15 ministries in Norway.
Fundusz podlega Ministerstwu Finansów, jednemu z 15 ministerstw w Norwegii.
Departementene utgjør til sammen forvaltninga av regjeringa i Norge.
|vormen|||de overheid||de regering||
Departamenty|stanowią|||administracja rządowa||||
Together, the ministries make up the administration of the government in Norway.
Ministerstwa wspólnie tworzą administrację rządową w Norwegii.
Finansdepartementet har altså ansvaret for Oljefondet i Norge.
||dus|||||
|||odpowiedzialność||||
Ministerstwo Finansów odpowiada zatem za Fundusz Naftowy w Norwegii.
Selve forvaltninga av fondet er gjort av Norges Bank Investment Management (NBIM) som er en del av Norges Bank.
De eigenlijke||||||||Bank|Investering|beheer|Norges Bank Beleggingsbeheer|die||||||
The fund itself is managed by Norges Bank Investment Management (NBIM), which is part of Norges Bank.
Sam fundusz jest zarządzany przez Norges Bank Investment Management (NBIM), który jest częścią Norges Bank.
Det er disse som har ansvaret for å forvalte fondet på en hensiktsmessig og sikker måte.
||||||||beheer van|||||||
||||||||zarządzać||||właściwy sposób|||
It is these who are responsible for managing the fund in an appropriate and safe manner.
Odpowiadają za prawidłowe i bezpieczne zarządzanie funduszem.
Investeringsstrategien er i hovedsak passiv.
Investeringsstrategie|||in hoofdzaak|passief
|||głównie|
The investment strategy is mainly passive.
Strategia inwestycyjna jest głównie pasywna.
Aksjer blir altså kjøpt basert på en bredt sammensatt markedsindeks.
||||gebaseerd|||breed|samengesteld|markindex
||więc||||||złożony|
Shares are thus bought based on a broadly composed market index.
Akcje nabywa się zatem w oparciu o szeroko skomponowany indeks rynkowy.
En markedsindeks vil si prisutviklinga av markedet over tid.
||||prijsontwikkeling||de markt||
A market index means the price development of the market over time.
Indeks rynkowy oznacza rozwój cen na rynku w czasie.
Denne investeringsstrategien vil gjøre at avkastningen til fondet vil være svært lik avkastningen i aksjemarkedet.
|||||||||||zoals|||aandelenmarkt
||||||||||||||rynek akcji
This investment strategy will mean that the return on the fund will be very similar to the return on the stock market.
Taka strategia inwestycyjna będzie oznaczać, że stopa zwrotu z funduszu będzie bardzo zbliżona do stopy zwrotu z giełdy.
Går det generelle aksjemarkedet oppover, så vil også fondet sannsynligvis gå oppover.
||algemene|||||||waarschijnlijk||
If the general stock market goes up, the fund will probably go up too.
Jeśli ogólna giełda pójdzie w górę, fundusz prawdopodobnie też pójdzie w górę.
Mesteparten av investeringa skjer passivt, men det er også en del av forvaltninga som skjer aktivt.
||investering||passief|||||||||||actief
Most of the investment takes place passively, but there is also part of the management that takes place actively.
Większość inwestycji odbywa się w sposób pasywny, ale jest też część zarządzania, która odbywa się aktywnie.
Andelen av aktiv forvaltning er begrensa gjennom flere retningslinjer som skal gjøre at man ikke tar for stor risiko i investeringa.
|||management|||||guidelines||||||||||||
Het aandeel|||beheer||beperkt||meerdere|richtlijnen||||||||||||
Udział|||||ograniczona|||wytyczne||||||||||||
The proportion of active management is limited through several guidelines which will ensure that one does not take too great a risk in the investment.
Udział aktywnego zarządzania ograniczony jest kilkoma wytycznymi, które sprawią, że nie podejmie się zbyt dużego ryzyka w inwestycji.
Likevel er det ikke bare avkastninga som er viktig for investeringsstrategien til Oljefondet; det er også viktig at investeringene er etisk forsvarlige.
toch|||||de opbrengst|||||||||||||||ethisch|ethisch verantwoord
|||||zwrot z inwestycji||||||||||||||||etycznie uzasadnione
Nevertheless, it is not only the yield that is important for the investment strategy of the Oil Fund; it is also important that the investments are ethically sound.
Niemniej jednak dla strategii inwestycyjnej Funduszu Naftowego ważna jest nie tylko rentowność; ważne jest również, aby inwestycje były uzasadnione etycznie.
Altså at man ikke investerer i uetiske bransjer eller selskaper.
||||investeert||oneerlijke|sectoren||
This means that one does not invest in unethical industries or companies.
Oznacza to, że nie inwestuje się w nieetyczne branże czy firmy.
Helt siden 2004 har det vært egne etiske retningslinjer for investering.
||||||ethische|||investering
Całkowicie|od 2004 roku||||||||
Ever since 2004, there have been separate ethical guidelines for investment.
Od 2004 roku obowiązują odrębne wytyczne etyczne dotyczące inwestycji.
Disse retningslinjene er fastsatte av Finansdepartementet.
|||established||
|richtlijnen||vastgestelde||
|||ustalone||Ministerstwo Finansów
These guidelines have been laid down by the Ministry of Finance.
Dette gjør at fondet ikke har lov til å investere i tobakk og våpenproduksjon.
|||||||||||tabak||wapenproductie
This means that the fund is not allowed to invest in tobacco and weapons production.
Oznacza to, że fundusz nie może inwestować w produkcję tytoniu i broni.
I tillegg prøver man å unngå selskaper som bryter menneskerettigheter, tar i bruk barnearbeid eller som skaper store ødeleggelser av miljøet.
|||||||||||||child labor|||||||
|aanvulling||||||||mensenrechten||||kinderarbeid|||||verwoestingen||
||||||||łamią||||||||||zniszczenia||
In addition, they try to avoid companies that violate human rights, use child labor or cause major damage to the environment.
Ponadto starają się unikać firm, które łamią prawa człowieka, wykorzystują pracę dzieci lub powodują poważne szkody dla środowiska.
Det er veldig vanlig for styresmakter i et land å bruke mer penger enn man får inn.
|||||overheden|||||||||||
|||||władze państwowe|||||||||||
It is very common for governments in a country to spend more money than they receive.
Bardzo często zdarza się, że rządy w danym kraju wydają więcej pieniędzy, niż otrzymują.
Kanskje er dette en av baksidene ved et demokrati; nemlig at det er sterke insentiver for å bruke mer penger enn man får inn ettersom man da får utretta en større del av løftene fra valget.
|||||schaduwzijde|||democratie|namelijk|||||prikkende prikkende||||||||||||||bereiken|||||beloftes||verkiezingen
|||||tylnych|||||||||zachęty||||||||||ponieważ||||osiągnięta|||||obietnic||
Perhaps this is one of the downsides of a democracy; namely that there are strong incentives to spend more money than you receive, as you then get to fulfill a larger part of the promises from the election.
Być może jest to jedna z wad demokracji; mianowicie, że istnieją silne zachęty do wydawania większej ilości pieniędzy, niż się otrzymuje, ponieważ w ten sposób można spełnić większą część obietnic wyborczych.
Dette gjør det mer sannsynlig å bli valgt igjen.
|||||||gekozen|
This makes it more likely to be re-elected.
To zwiększa prawdopodobieństwo, że zostanie ponownie wybrany.
Likevel er ikke dette en strategi som fungerer på sikt.
|||||||||long term
|||||strategie||||langdurig
Nevertheless, this is not a strategy that works in the long term.
Nie jest to jednak strategia, która sprawdza się długoterminowo.
For å unngå at flere regjeringer over tid bruker for mye av fondet, noe som ville ha ført til at fondet til slutt forsvant, så finnes det en handlingsregel for fondet.
||||||||||||||||||||||||||||action rule||
|||||regeringen|||||||||||||||||||||||handlingsregel||
|||||||||||||||||||||||zniknął||istnieje|||reguła działania||
In order to avoid that several governments spend too much of the fund over time, which would have led to the fund eventually disappearing, there is a rule of action for the fund.
Aby uniknąć sytuacji, w której kilka rządów z biegiem czasu wyda zbyt dużo środków z funduszu, co doprowadziłoby do jego ostatecznego zniknięcia, obowiązuje ogólna zasada dotycząca funduszu.
Handlingsregelen kom i 2001 og er noen retningslinjer for bruken av inntektene fra fondet.
Handelingsregel||||||||||de inkomsten||
The rules of action came in 2001 and are some guidelines for the use of the income from the fund.
Regulamin działania powstał w 2001 roku i zawiera pewne wytyczne dotyczące wykorzystania dochodów z funduszu.
Handlingsregelen sier at staten ikke skal bruke mer enn fondets avkastning for å dekke underskudd i statsbudsjettet.
||||||||||return on investment||||||
|||||||||fonds|opbrengst||||||
||||||||||dochód||||deficyt||
The operating rule states that the state must not use more than the fund's return to cover deficits in the state budget.
Ettersom man ikke vet hva avkastningen av fondet vil bli, så har man satt den forventa avkastningen til 3%.
Omdat|||||||||||||||verwachte||
|||||||||||||||oczekiwana||
As it is not known what the return on the fund will be, the expected return has been set at 3%.
Ponieważ nie wiadomo jaka będzie stopa zwrotu z funduszu, oczekiwaną stopę zwrotu ustalono na poziomie 3%.
Dette er altså så mye regjeringa har lov til å bruke.
This is how much the government is allowed to spend.
Tyle rząd może wydać.
I statsbudsjettet i begynnelsen av 2020 var det planlagt å bruke 240 milliarder kroner fra fondet.
|||||||gepland||||||
In the state budget at the beginning of 2020, it was planned to spend NOK 240 billion from the fund.
Dette var under 3%, altså i henhold til handlingsregelen.
|||||accord||
ditto|||||volgens||
|||||zgodnie||zasada działania
This was below 3%, i.e. in accordance with the action rule.
Było to poniżej 3%, czyli zgodnie z zasadą działania.
Dette økte til 430 milliarder på grunn av koronapandemien.
|stegen||||||coronapandemie
This increased to 430 billion due to the corona pandemic.
For å dekke utgiftene fra koronapandemien så brukte man mer penger fra fondet.
To cover the expenses from the corona pandemic, more money was used from the fund.
Dette var over 3% og dermed et brudd på handlingsregelen.
||||||break||
||||||overtreding||
||||||naruszenie zasady||
This was over 3% and thus a breach of the action rule.
Było to ponad 3% i tym samym stanowiło naruszenie zasady działania.
Likevel er det lett å forstå at man tok ut mer penger akkurat under koronapandemien for å minske underskuddet i statsbudsjettet.
Toch|||||||||||||||||verkleinen|het tekort||
|||||||||||||||||zmniejszyć|deficyt||
Nevertheless, it is easy to understand that more money was withdrawn during the corona pandemic in order to reduce the deficit in the state budget.
Oljefondet kan slik være en forsikring mot kriser.
|||||||crisissen
The oil fund can thus be an insurance policy against crises.
Fundusz naftowy może zatem stanowić polisę ubezpieczeniową na wypadek kryzysów.
Det er derimot viktig at dette ikke blir en ny normal ettersom fondet da vil forsvinne over tid.
|||||dit||word|||normaal|||||||
However, it is important that this does not become a new normal, as the fund will then disappear over time.
Ważne jest jednak, aby nie stało się to nową normą, ponieważ fundusz z czasem zniknie.
Det var alt for denne episoden.
Ha en vidunderlig dag videre!
||wonderful||
||wonderful||
||cudowny||
Miłego dnia!
Ha det bra!
