13 De tocht door de Alpen |Tour||| The|journey|through|the|Alps 13 Die Reise durch die Alpen 13 Το ταξίδι στις Άλπεις 13 El viaje por los Alpes 13 Le voyage à travers les Alpes 13 Alpler boyunca yolculuk 13 The journey through the Alps

De tocht door de Alpen deel 1 The|journey|through|the|Alps|part The journey through the Alps part 1

In een lange, lange rij trok het kinderleger door het Karwendelmassief. ||||||||||Karwendelmassiv In|a|long|long|line|marched|the|children's army|through|the|Karwendel massif In a long, long line, the children's army marched through the Karwendel massif. Over smalle paden, over wegen die deze naam nauwelijks mochten dragen, langs woeste bergbeken, over rotsen en spleten, door dichte wouden, doornig struikgewas, over stenige hellingen en puntige rotsblokken. |||||||||durften||||||Felsen||Spalten||dichten||dornig|Gestrüpp||steile|Hängen||spitze|felsen Over|narrow|paths|over|roads|that|this|name|hardly|could|bear|along|wild|mountain streams|over|rocks|and|crevices|through|dense|forests|thorny|shrubbery|over|stony|slopes|and|pointed|boulders Über schmale Wege, über Pfade, die diesen Namen kaum verdienen, entlang wilder Gebirgsbäche, über Felsen und Spalten, durch dichte Wälder, dorniges Gestrüpp, über steinige Hänge und spitze Felsen. Over narrow paths, along roads that could hardly bear that name, past wild mountain streams, over rocks and crevices, through dense forests, thorny underbrush, over stony slopes and pointed rock blocks. Ze klommen. |kletterten They|climbed Sie stiegen höher. They climbed. Het werd kouder en kouder. ||||kälter It|became|colder|and|colder Es wurde kälter und kälter. It became colder and colder. Niets bleef hun bespaard. |||verschont geblieben Nothing|remained|them|spared Nothing was spared from them. En al die tijd regende het. And|all|that|time|rained|it And all that time it rained.

De rotsen schreiden. ||Die Felsen schreiten. The|rocks|cried Die Felsen schieden. The rocks were screeching. Rondom hoorden ze water murmelen, borrelen, soppen. ||||murmeln|blubbern|platschen Around|they heard|it|water|murmuring|bubbling|sloshing Rundherum hörten sie das Wasser murmeln, gurgeln, sieden. Around them, they heard water murmuring, bubbling, sloshing. Hun voeten zakten op vlakke gedeelten tot de enkels in de modder. ||sanken|||Abschnitte|||||| Their|feet|sank|on|flat|areas|up to|the|ankles|in|the|mud Ihre Füße sanken an flachen Stellen bis zu den Knöcheln im Schlamm. Their feet sank into the mud up to their ankles on flat areas. De pakken met gedroogde levensmiddelen op hun ruggen zogen het vocht op en werden loodzwaar. ||||||||zogen||Feuchtigkeit||||bleischwer The|bags|with|dried|food|on|their|backs|absorbed|the|moisture|up|and|became|leaden heavy The packs of dried food on their backs absorbed the moisture and became leaden. De schoenen van slecht gelooide huiden kleefden aan hun gezwollen voeten. |Schuhe|||schlecht gegerbten|Häuten|kleben|||geschwollenen|Füße The|shoes|of|poorly|tanned|hides|stuck|to|their|swollen|feet Die Schuhe aus schlecht gegerbtem Leder klebten an ihren geschwollenen Füßen. The shoes made of poorly tanned hides stuck to their swollen feet. Ze stonken, schuurden hun tenen kapot. |stanken|scheuerten||Zehen| They|stank|rubbed|their|toes|sore Sie stanken, scheuerten ihre Zehen kaputt. They stank, rubbing their toes raw. Modder plakte aan hun handen, hun kleren, in hun haren. |kleben|||||||| Mud|stuck|to|their|hands|their|clothes|in|their|hair Mudder klebte an ihren Händen, ihren Kleidern, in ihren Haaren. Mud stuck to their hands, their clothes, in their hair. De pijlen trokken krom in de kokers. |||krumm|||Rohren The|arrows|pulled|crooked|in|the|tubes Die Pfeile bogen sich in den Röhren. The arrows bent in the quivers. De henneptouwen krompen en snoerden in hun vlees. |Hanfseile|schrumpften und schnitten||schnürten||| The|hemp ropes|shrank|and|tightened|into|their|flesh Die Hanfseile schrumpften und schnürten sich in ihr Fleisch. The hemp ropes shrank and tightened in their flesh. Om hun honger te stillen, knabbelden ze al lopend op de keiharde koeken, want droog hout om vuurtjes te stoken was nauwelijks te vinden. |||||knabberten|||laufend|||steinharten|Kekse|denn|trocken|holz||Feuer||anzuzünden|||| To|their|hunger|to|satisfy|nibbled|they|already|walking|on|the|rock-hard|biscuits|because|dry|wood|to|little fires|to|burn|was|hardly|to|find Um ihren Hunger zu stillen, knabberten sie während des Gehens an den harten Keksen, denn trockenes Holz zum Feuer machen war kaum zu finden. To satisfy their hunger, they nibbled on the hard biscuits while walking, as dry wood to start fires was hardly to be found. Als ze voor de nacht toch vuur moesten maken, dan moesten ze eerst stevige bomen omhakken waarvan het harsrijke binnenste nog wel wilde branden. |||||||||||||feste|Bäume|fällen|von dem||harzreiche|Innere|||wilde| If|they|for|the|night|nevertheless|fire|had to|make|then|had to|they|first|sturdy|trees|chop down|from which|the|resin-rich|inner part|still|well|would|burn Wenn sie für die Nacht doch Feuer machen mussten, mussten sie zuerst feste Bäume fällen, deren harzreiches Inneres noch brennen wollte. If they had to make a fire for the night, they first had to chop down sturdy trees whose resinous insides would still burn. Maar het sprokkelhout was drijfnat, het gras dat ze nodig hadden om het vuur op gang te krijgen wilde geen vlam vatten. ||Kleinholz||durchnass|||||||||||||bekommen|wollte||Flamme|fangen But|the|kindling|was|soaking wet|the|grass|that|they|needed|had|to|the|fire|up|going|to|get|would|no|flame|catch Aber das Reisig war tropfnass, das Gras, das sie brauchten, um das Feuer zu entzünden, wollte keine Flamme fangen. But the kindling was soaking wet, and the grass they needed to get the fire going wouldn't catch flame. De vonken uit hun vuurstenen doofden in de gestaag neervallende regen. ||||||||stetig|fallenden| The|sparks|from|their|flint|extinguished|in|the|steadily|falling|rain Die Funken aus ihren Feuersteinen erloschen im stetig fallenden Regen. The sparks from their flint extinguished in the steadily falling rain. Een kampvuur opbouwen en aanhouden werd een specialiteit waarbij het aankwam op vindingrijkheid en een gelukkige hand. |||||||Spezialität|bei dem||||Einfallsreichtum|||| A|campfire|to build|and|to maintain|became|a|specialty|where|it|came down|to|resourcefulness|and|a|lucky|hand Ein Lagerfeuer aufzubauen und aufrechtzuerhalten wurde zu einer Spezialität, bei der Einfallsreichtum und ein glücklicher Zufall entscheidend waren. Building and maintaining a campfire became a specialty that relied on ingenuity and a lucky hand. Carolus verzon de dolste dingen om zijn kleine onderdanen te beschermen tegen de dagenlange depressie. ||||||||||||||Depression Charles|invented|the|craziest|things|to|his|little|subjects|to|protect|against|the|days-long|depression Carolus erfand die verrücktesten Dinge, um seine kleinen Untertanen vor der mehrtägigen Depression zu schützen. Carolus invented the wildest things to protect his little subjects from the days-long depression. Maar in dit gebergte was geen taai riet om afdakjes van te vlechten. ||||||zäh|Schilfrohr||Überdachungen|von|| But|in|this|mountain range|was|no|tough|reed|to|little roofs|from|to|weave Aber in diesem Gebirge gab es kein zähes Schilfrohr, um Dächer daraus zu flechten. But in this mountain range, there was no tough reed to weave into thatch. Er waren geen wilgentakken om windschermen van te bouwen. |||Weidenzweige||Windschutzscheiben||| There|were|no|willow branches|to|windbreaks|of|to|build Es gab keine Weidenäste, um Windschutzwände zu bauen. There were no willow branches to build windbreaks. Huiverend, doornat en moe kropen de geluksvogels 's avonds in holen en spleten of probeerden een beschutte slaapplaats te vinden onder druipend geboomte. Zitternd|durchnässt|||||Glücksvögel||||||Spalten|||||Schlafplatz||||tropfendes|Baumwerk Shivering|soaking wet|and|tired|crawled|the|lucky birds|in the|evening|in|burrows|and|crevices|or|tried|a|sheltered|sleeping place|to|find|under|dripping|trees Shivering, drenched, and tired, the lucky ones crawled into holes and crevices in the evening or tried to find a sheltered sleeping place under dripping trees. De meesten van hen echter waren prijsgegeven aan de kille regendruppels, de snijdende wind, de allesdoordringende kilte. ||||||preisgegeben|||kalten|Regentropfen|||||allesdurchdringende| The|most|of|them|however|were|given up|to|the|cold|raindrops|the|biting|wind|the|all-pervading|chill Most of them, however, were left to the chilly raindrops, the biting wind, the all-pervasive cold.

Hun voeten gleden uit op de modderige geitenpaden en glibberige rotsen. ||||||matschigen|||glitschigen| Their|feet|slipped|out|on|the|muddy|goat paths|and|slippery|rocks Their feet slipped on the muddy goat paths and slippery rocks. Er ging geen uur voorbij of er verongelukte een kind, omdat het in de diepte stortte, zijn nek brak, verdronk of door vallend gesteente werd getroffen. |||||als|||||||||Tiefe|||Nacken||ertrank|||fallendem|Gestein|wurde|getroffen There|went|no|hour|passed|or|there|was killed in an accident|a|child|because|it|in|the|depth|fell|its|neck|broke|drowned|or|by|falling|rock|was|struck Es verging keine Stunde, da kam ein Kind ums Leben, weil es in die Tiefe stürzte, sich das Genick brach, ertrank oder von fallenden Steinen getroffen wurde. Not an hour went by without a child dying, either by falling into the depths, breaking their neck, drowning, or being struck by falling rocks. Hoestend, met druipende neuzen, snakkend naar adem, rillend van koude en koorts zochten ze hun weg naar boven, steeds hoger. Hustend||||schnappend|||zitternd||||Fieber|suchten|||||oben||höher Coughing|with|dripping|noses|gasping|for|breath|shivering|from|cold|and|fever|they searched|they|their|way|to|above|ever|higher Hustend, mit rieselnden Nasen, nach Luft schnappend, zitternd vor Kälte und Fieber suchten sie ihren Weg nach oben, immer höher. Coughing, with dripping noses, gasping for breath, shivering from cold and fever, they sought their way upward, higher and higher. Ze werden slechts overeind gehouden door de nooit aflatende hoop dat het klimaat aan de andere zijde van de bergmuur beter zou zijn. ||nur|über Wasser|gehalten||||nachlassende|Hoffnung|||||||Seite|||Bergmauer||würde| They|were|only|upright|kept|by|the|never|ceasing|hope|that|the|climate|on|the|other|side|of|the|mountain wall|better|would|be Sie wurden nur durch die niemals nachlassende Hoffnung gestützt, dass das Klima auf der anderen Seite der Bergwand besser sein würde. They were only kept upright by the unrelenting hope that the climate on the other side of the mountain wall would be better. Hoeveel kinderen kwamen om in de drie eindeloze dagen die ze nodig hadden om het hoogste punt te bereiken? |||||||||||||||höchste|Punkt|| How many|children|came|to|in|the|three|endless|days|that|they|needed|had|to|the|highest|point|to|reach How many children perished in the three endless days it took them to reach the highest point? Dolf wist het niet. Dolf|knew|it|not Dolf did not know. Hij had zijn leven gewaagd om tweeënvijftig kinderen te redden uit de hebzuchtige handen van Graaf Romhild von Scharnitz. ||||gewagt||||||||gierigen|||||| He|had|his|life|risked|to|fifty-two|children|to|save|from|the|greedy|hands|of|Count|Romhild|von|Scharnitz Er hatte sein Leben riskiert, um zweiundfünfzig Kinder aus den gierigen Händen von Graf Romhild von Scharnitz zu retten. He had risked his life to save fifty-two children from the greedy hands of Count Romhild von Scharnitz. Maar deze slachtoffertjes kon hij niet redden. ||Opferchen|||| But|these|little victims|could|he|not|save Aber diese Opfer konnte er nicht retten. But he could not save these victims. Het kinderleger was te groot. The|children's army|was|too|large Die Kinderarmee war zu groß. The child army was too large. Hij noch zijn vrienden konden overal tegelijk zijn. He|nor|his|friends|could|everywhere|at the same time|be Weder er noch seine Freunde konnten überall gleichzeitig sein. Neither he nor his friends could be everywhere at once. Er stierven nog anderen, niet door een ongeluk: aan een longontsteking, aan uitputting, aan een hartverlamming of aan verraderlijke trucjes van Moeder Natuur, die geen medelijden kende en onbarmhartig toesloeg. |stürben||||||Unfall|||Lungenentzündung||Erschöpfung||||||hinterlistige|||||||Mitleid|kannte||unbarmherzig|toesloeg There|died|more|others|not|by|an|accident|from||pneumonia|from|||||||treacherous|tricks|of|Mother|Nature|who|no|mercy|knew|and|unmercifully|struck Es starben noch andere, nicht durch einen Unfall: an einer Lungenentzündung, an Erschöpfung, an Herzlähmung oder an hinterhältigen Tricks von Mutter Natur, die kein Mitleid kannte und unbarmherzig zuschlug. Others died as well, not from an accident: from pneumonia, from exhaustion, from heart failure, or from the treacherous tricks of Mother Nature, who showed no mercy and struck mercilessly. Ze werden aangevallen door wilde dieren, gebeten door slangen, verpletterd door steenlawines. ||||||||Schlangen|zerquetscht|| They|were|attacked|by|wild|animals|bitten|by|snakes|crushed|by|rock avalanches Sie wurden von wilden Tieren angegriffen, von Schlangen gebissen, von Steinschlägen erschlagen. They were attacked by wild animals, bitten by snakes, crushed by avalanches. Boven hun hoofden cirkelden de roofvogels. Above|their|heads|circled|the|birds of prey Above their heads, the birds of prey circled. Een arend die midden op de dag een klein, wat achtergebleven kind aanviel, werd weliswaar door Bertho gedood, die zich als ordebewaker in de achterhoede bevond, maar de vogel had het kind toch zo toegetakeld dat het diezelfde avond stierf. |Adler|||||||||||angriff|||||getötet||||Ordnungshüter|||Hinterhalt||||||||||zugerichtet|||derselbe||stierf An|eagle|that|middle|on|the|day|a|small|somewhat|left behind|child|attacked|was|admittedly|by|Bertho|killed|who|himself|as|order keeper|in|the|rear guard|was|but|the|bird|had|it|child|||maimed|that|it|that same|evening|died An eagle that attacked a small, somewhat lagging child in the middle of the day was indeed killed by Bertho, who was acting as a keeper of order in the rear guard, but the bird had so maimed the child that it died that same evening. En Bertho had er weer een litteken bij. ||||||Narbe|dabei And|Bertho|had|there|again|a|scar|added Und Bertho hatte wieder eine Narbe dazu bekommen. And Bertho had another scar. Op deze grauwe dag viel de schemering vroeg in - en duurde lang. |||||||früh|||| On|this|gray|day|fell|the|twilight|early|in|and||long An diesem trüben Tag brach die Dämmerung früh ein - und dauerte lange. On this gloomy day, twilight fell early - and lasted long. Leonardo, vooraan, ontdekte wat hogerop een redelijk vlakke bergweide die een goede kampplaats bood. Leonardo|at the front|discovered|somewhat|higher up|a|fairly|flat|mountain meadow|which|a|good|campsite|offered Leonardo, vorne, entdeckte weiter oben eine relativ ebene Almwiese, die einen guten Lagerplatz bot. Leonardo, at the front, discovered a relatively flat mountain meadow higher up that offered a good camping spot. Willem merkte op dat de omringende bergmuren vol holen en gaten zaten; hij ging er één binnen om te zien of het een geschikte plek zou zijn voor de zieken om er te overnachten - en stond toen oog in oog met een bruine beer. |||||umgebenden|||||||||||hinein|||||||geeigneter|Platz|||||||||übernachten|||dann||||||braune|ber Willem|noticed|that|the|the|surrounding|mountain walls|full|holes|and|gaps|were|he|went|there|one|inside|to|to|see|if|it|a|suitable|place|would|be|for|the|sick|to|there|to|overnight|and|stood|then|eye|in|eye|with|a|brown|bear Willem bemerkte, dass die umgebenden Bergwände voller Höhlen und Löcher waren; er ging in eine hinein, um zu sehen, ob es ein geeigneter Ort für die Kranken wäre, um dort zu übernachten - und stand dann einem Braunbären gegenüber. Willem noticed that the surrounding mountain walls were full of hollows and holes; he entered one to see if it would be a suitable place for the sick to spend the night - and then came face to face with a brown bear.

De beer stond op zijn achterpoten, zwaaide dreigend met de voorpoten en gromde. ||||||schwang||||Vorderpfoten|| The|bear|stood|on|its|hind legs|waved|threateningly|with|the|front paws|and|growled Der Bär stand auf seinen Hinterbeinen, schwang drohend mit seinen Vorderbeinen und brummte. The bear stood on its hind legs, waved threateningly with its front paws, and growled. Het dier was geschrokken, het was bang voor mensen. |||||war||| The|animal|was|startled|it|was|afraid|of|people Das Tier war erschrocken, es hatte Angst vor Menschen. The animal was startled, it was afraid of people. Een paar kinderen waren Willem nagelopen, zagen het beest en gilden. A|few|children|had|Willem|chased|saw|the|beast|and|screamed A few children had followed Willem, saw the beast, and screamed. De beer, in paniek geraakt door de vreemde geuren en geluiden, liet zich zakken op zijn vier poten en stormde naar voren. |||||||||||||||||Beinen|||| The|bear|in|panic|driven|by|the|strange|smells|and|sounds|let|himself|lower|on|his|four|paws|and|charged|forward|ahead The bear, panicked by the strange smells and sounds, dropped down on its four legs and charged forward.

Leonardo was er al, buiten adem, gewaarschuwd door het gegil, door de kreet: ‘Een beer, een beer, help ons' en hij vloog op het dier af, dat grommend en met zwaaiende kop boven de gevallen Willem stond. Leonardo|war|er|schon|außerhalb||gewarnt|||Geschrei|||Schrei|||||hilf||||flog||||||grummelnd|||schwingendem||über||gefallenen|| Leonardo|was|there|already|out of|breath|warned|by|the|screaming|by|the|cry|A|bear|||help|us|and|he|flew|at|the|animal|towards|that|growling|and|with|swinging|head|over|the|fallen|Willem|stood Leonardo war bereits da, außer Atem, gewarnt durch das Geschrei, durch den Schrei: 'Ein Bär, ein Bär, hilf uns' und er flog auf das Tier zu, das brummend und mit schwenkendem Kopf über dem gefallenen Willem stand. Leonardo was already there, out of breath, alerted by the screaming, by the cry: 'A bear, a bear, help us' and he rushed towards the animal, which was growling and standing over the fallen Willem with a swinging head. Zonder aarzelen liet de student zijn knots op de berenkop neerkomen. |||||||||Bärenkopf| Without|hesitation|let|the|student|his|club|on|the|bear's head|come down Ohne Zögern ließ der Student seinen Knüppel auf den Bärenkopf herabkommen. Without hesitation, the student brought his club down on the bear's head. Hij moest wel, hij had het beloofd. |musste||||| He|had to|indeed|he|had|it|promised Er musste, er hatte es versprochen. He had to, he had promised. De beer deinsde terug, brulde, schudde zijn gebeukte kop, draaide zich om en maakte zich uit de voeten. ||wich zurück|||||geschlagene||||||||von||füße The|bear|recoiled|back|roared|shook|his|battered|head|turned|himself|around||made|himself|out|the|feet Der Bär sprang zurück, brüllte, schüttelte seinen geschlagenen Kopf, drehte sich um und machte sich aus dem Staub. The bear recoiled, roared, shook its battered head, turned around, and made a run for it.

Hij holde recht op een groepje kinderen af die schreeuwend uiteenstoven. ||||||||||auseinanderstoben He|ran|straight|towards|a|small group|children|away|who|screaming|scattered Er rannte gerade auf eine Gruppe von Kindern zu, die schreiend auseinanderstoben. It ran straight towards a group of children who screamed and scattered. Het arme dier zag nauwelijks iets. The|poor|animal|saw|hardly|anything Das arme Tier sah kaum etwas. The poor animal could hardly see anything. Zijn harde schedel kon een klap wel verdragen, maar hij voelde toch de pijn. ||||||wohl||||||| His|hard|skull|could|a|blow|indeed|withstand|but|he|felt|still|the|pain Its hard skull could withstand a blow, but it still felt the pain. Bertho en Carolus schoten pijlen op hem af, die hem wel raakten maar niet door zijn dikke huid drongen en in de haveloze vacht bleven hangen. ||||||||||||||||||||||zerrissene|zottiges Fell||hängen Bertho|and|Carolus|shot|arrows|at|him|away|which|him|indeed|hit|but|not|through|his|thick|skin|penetrated|and|in|the|shabby|fur|remained|hanging Bertho and Carolus shot arrows at him, which hit him but did not penetrate his thick skin and got stuck in his ragged fur. Leonardo holde het beest na, zonder hem in te halen (hij keek wel uit) en de beer krabbelde, doodsbang, grommend en protesterend tegen de helling op, takjes, modder, steentjes achter zich wegtrappend. |verfolgte|||nach|ohne||||einholen|er|konnte|||||||totterngespannt|grummelnd||protestierend|gegen||Abhang||Ästchen|Schlamm|Steine||| Leonardo|chased|the|beast|after|without|it|in|to|catch|he|looked|well|out|and|the|bear|scrambled|deathly afraid|growling|and|protesting|up|the|slope|up|twigs|mud|small stones|behind|himself|kicking away Leonardo jagte das Tier, ohne es einzuholen (er passte auf) und der Bär krabbelte, todangst, grummelnd und protestierend den Hang hinauf, trat Ästchen, Schlamm und Steine hinter sich weg. Leonardo chased the beast, without catching up to him (he was careful) and the bear scrambled, terrified, growling and protesting up the slope, kicking away twigs, mud, and stones behind him. Hij verdween achter de rotsen uit het gezicht en Leonardo keerde terug. |||||aus|||||| He|disappeared|behind|the|rocks|from|the|sight|and|Leonardo|returned|back Er verschwand hinter den Felsen aus dem Blickfeld und Leonardo kehrte zurück. He disappeared behind the rocks out of sight and Leonardo returned.

De kinderen ontvingen hem met rouw en bewondering. |||||Trauer|| The|children|received|him|with|mourning|and|admiration Die Kinder empfingen ihn mit Trauer und Bewunderung. The children received him with mourning and admiration. Willem was dood. Willem|was|dead Willem was dead. Doodgeslagen door die ontzagwekkende klauw van het angstige dier. |||furchterregende|Klaue|||ängstliche| Killed|by|that|awe-inspiring|claw|of|the|frightened|animal Killed by that awe-inspiring claw of the fearful beast. Drie andere kinderen bleken lichtgewond en konden de rest van hun leven teren op het verhaal hoe zij eens, in de bergen, werden aangevallen door een bloeddorstige beer, hoe ze zich verweerd hadden en het hadden overleefd. ||||Leicht verletzt||||||||zehren von|||Geschichte|||einmal||||||||blutdürstenden|||||verwehrt|||||überlebt Three|other|children|turned out to be|slightly injured|and|could|the|rest|of|their|lives|subsist|on|the|story|how|they|once|in|the|mountains|were|attacked|by|a|bloodthirsty|bear|how|they|themselves|defended|had||||survived Three other children turned out to be slightly injured and could live off the story for the rest of their lives about how they were once attacked by a bloodthirsty bear in the mountains, how they fought back and survived. De mare over Leonardo's heldendaad, over hoe hij alleen en gewapend met niets dan een stuk hout een woeste beer, huizenhoog, op de vlucht had gejaagd, ging van mond tot mond. |Die Nachricht|von||Heldentat||||||bewaffnet|||als||Stück|||wilder||haushoch|auf||||||||| The|tale|about||heroic deed||how|he|alone|and|armed|with|nothing|than|a|piece|wood|a|fierce|bear|towering|into|the|flight|had|chased|went|from|mouth|to|mouth Die Legende über Leonardos Heldentat, darüber wie er allein und bewaffnet mit nichts als einem Stück Holz einen riesigen, wütenden Bären in die Flucht geschlagen hatte, ging von Mund zu Mund. The tale of Leonardo's heroism, about how he alone and armed with nothing but a piece of wood had chased a towering, ferocious bear away, spread from mouth to mouth. Nu was hij een held uit een sprookje. Now|was|he|a|hero|from|a|fairy tale Jetzt war er ein Held aus einem Märchen. Now he was a hero from a fairy tale.

Dolf wist van niets. Dolf|knew|of|nothing Dolf wusste von nichts. Dolf knew nothing. Hij was bezig aan de andere zijde van het kamp, probeerde met behulp van Frieda, Mariecke en Hilde een beschutte plek in te richten voor de hoestende kleintjes, en op het geschreeuw hoger op de helling lette hij niet. ||||||||||||Hilfe|||||||geschützte|Platz|||einrichten|||hustenden|||||Geschrei|höher|||Hügel|letzte|| He|was|busy|on|the|other|side|of|the|camp|tried|with|help|of|Frieda|Mariecke|and|Hilde|a|sheltered|place|in|to||for|the|coughing|little ones|and|at|the|shouting|higher|on|the|slope|paid attention|he|not He was busy on the other side of the camp, trying to set up a sheltered spot for the coughing little ones with the help of Frieda, Mariecke, and Hilde, and he didn't pay attention to the shouting higher up the slope. Duizenden kinderen die hun kampement opbouwden, maakten altijd een heidens lawaai - hij was dat gewend. |||||||||heidens||||| Thousands|children|who|their|campsite|set up|made|always|a|pagan|noise|he|was|that|used Thousands of children setting up their camp always made a hell of a noise - he was used to that.

De nacht verliep verder vrij rustig. The|night|passed|further|quite|quietly The night went on quite peacefully. De beer liet zich niet meer zien. The|bear|let|himself|not|anymore|see The bear did not show itself anymore. De wolven durfden niet te naderen, afgeschrikt als ze werden door de vuren, de zorgvuldige bewaking. ||||||abgeschreckt||||||||| The|wolves|dared|not|to|approach|frightened|as|they|were|by|the|fires|the|careful|surveillance The wolves did not dare to approach, frightened as they were by the fires, the careful watch. Leonardo sliep die nacht niet; hij bleef het kamp inspecteren, in slaap gesukkelde wachtertjes wekken, hij bleef op zijn hoede. |||||||||inspizieren|||eingeschlafene|Wächterchen||||auf||Hüte Leonardo|slept|that|night|not|he|remained|the|camp|inspecting|in|sleep|struggling|little guards|waking|he|remained|on|his|guard Leonardo did not sleep that night; he kept inspecting the camp, waking up sleepy little guards, he remained on his guard. Zelfs dat ontging Dolf. ||entging| Even|that|escaped|Dolf Even that escaped Dolf. Sinds Leonardo het bevel over de ordetroepen op zich had genomen, bemoeide Dolf zich daar weinig mee. ||||||Ordnungstruppen|||||||||| Since|Leonardo|the|command|over|the|order troops|on|himself|had|taken|involved|Dolf|himself|there|little|with Since Leonardo had taken command of the order troops, Dolf had little to do with it. Hij vertrouwde volledig op zijn vriend. He|trusted|completely|on|his|friend He completely trusted his friend.

En hij was hondsmoe. |||hundemüde And|he|was|dead tired And he was dead tired.

Bij het aanbreken van de dag trokken ze verder. ||Anbruch|||||| At|the|breaking|of|the|day|they moved||further At the break of day, they moved on. Ze dronken modderwater. ||Schlammwasser They|drank|mud water They drank muddy water. De woeste bergbeken en watervallen zagen bruin van weggespoelde aarde. |||||||von|weggespülter| The|wild|mountain streams|and|waterfalls|looked|brown|from|washed away|soil The wild mountain streams and waterfalls looked brown from washed away soil. Het water smaakte ook naar aarde, naar dode dieren, naar rottend groen. ||||||||||verrottendem| The|water|tasted|also|of|earth||dead|animals||rotting|green The water also tasted of earth, of dead animals, of rotting greenery. De gerookte vissen begonnen te beschimmelen, de graankoeken werden week en dreigden uit elkaar te vallen. |||||schimmeln||Getreidekekse||weich|||||| The|smoked|fishen|began|to|mold|The|grain cookies|became|soft|and|threatened|apart|each other|to|fall Die geräucherten Fische begannen zu schimmeln, die Grießkekse wurden weich und drohten auseinanderzufallen. The smoked fish began to mold, the grain cakes became soggy and threatened to fall apart. Het gedroogde vlees zwol op en begon te stinken. |||schwoll||||| The|dried|meat|swelled|up|and|began|to|stink Das getrocknete Fleisch schwoll an und begann zu stinken. The dried meat swelled and started to stink. De niet-aflatende regenbuien, de gure wind en de vermoeidheid van de lange klim dompelden de kinderen in een soort verdoving. |||||kalte||||Müdigkeit||||langen Aufstieg|tauchten||||||Betäubung The|||rain showers|the|harsh|wind|and|the|fatigue|from|the|long|climb|immersed|the|children|in|a|kind| Die unaufhörlichen Regenfälle, der rauhe Wind und die Müdigkeit vom langen Aufstieg tauchten die Kinder in eine Art Benommenheit. The relentless rain showers, the biting wind, and the fatigue from the long climb plunged the children into a kind of stupor. Ze baden hartstochtelijk om zonneschijn, om warmte - en kregen nog meer nattigheid. |baden|Leidenschaftlich|||||||||Nässe They|bathed|passionately|for|sunshine|for|warmth|and|received|even|more|wetness Sie badeten leidenschaftlich um Sonnenschein, um Wärme - und bekamen noch mehr Nässe. They prayed passionately for sunshine, for warmth - and received even more wetness. Ze smeekten de Heilige Maagd om bescherming - en zagen een kleine jager verongelukken, die achter een gems aanging en in een spleet viel. ||||||||||||||||Gämse|ging||||Spalte| They|begged|the|Holy|Virgin|for|protection|and|saw|a|little|hunter|die in an accident|who|after|a|chamois|went after|and|in|a|crevice|fell Sie flehten die Heilige Jungfrau um Schutz an - und sahen einen kleinen Jäger verunglücken, der einem Gams nachging und in einen Spalt fiel. They begged the Holy Virgin for protection - and saw a small hunter have an accident, who was chasing a chamois and fell into a crevice.

De doden konden nauwelijks begraven worden. The|dead|could|hardly|be buried|were Die Toten konnten kaum begraben werden. The dead could hardly be buried. Meestal was de grond te stenig en te hard. |||||steinig||| Usually|was|the|ground|too|stony|and|too|hard Most of the time the ground was too stony and too hard. Dan legden ze de lijkjes bijeen en stapelden er losse stenen op. ||||Leichlein||||||| Then|they laid|them|the|little bodies|together|and|stacked|there|loose|stones|on Dann legten sie die Leichname zusammen und stapelten lose Steine darauf. Then they gathered the little bodies together and piled loose stones on top. Maar ze verlangden er zozeer naar de pas te bereiken en een blik op het daarachter gelegen Inndal te kunnen werpen dat ze daarmee niet veel tijd verspilden. ||||sosehr|||Passhöhe||||||||||Inndal|||||||||| But|they|longed|for it|so much|to|the|pass|to|reach|and|a|glance|at|the|behind it|located|Inndal|to|be able to|cast|that|they|with that|not|much|time|wasted Aber sie sehnten sich so sehr danach, den Pass zu erreichen und einen Blick auf das dahinterliegende Inndal werfen zu können, dass sie damit nicht viel Zeit verschwenden. But they longed so much to reach the pass and catch a glimpse of the Inndal behind it that they did not waste much time. En wat hadden die begrafenissen voor zin? ||||Beerdigungen|| And|what|had|those|funerals|for|meaning Und was hatten diese Beerdigungen für einen Sinn? And what was the point of those funerals? De aasdieren zouden diezelfde nacht nog de keien opzij werpen en zich aan de dode kinderen te goed doen. |Aas Tiere||||||Kieselsteine|||||||||zu|gut| The|scavengers|would|that same|night|still|the|stones|aside|throw|and|themselves|on|the|dead|children|to|feed|do Die Aasfresser würden in derselben Nacht noch die Steine beiseite werfen und sich an den toten Kindern laben. The scavengers would throw the stones aside that same night and feast on the dead children.

Ze klommen. They|climbed Sie kletterten. They climbed. Hoger en hoger. Higher|and|higher Höher und höher. Higher and higher. Tegen de middag van de derde dag veranderden de striemende buien in een zeurderig motregentje, waarvan ze nog altijd doornat en koud werden. ||||||||||Regenschauer|||nörgelndes|Nieselregen|von dem||||durchnass||kalt| Towards|the|afternoon|of|the|third|day|changed|the|lashing|downpours|into|a|nagging|drizzle|of which|they|still|always|soaking wet|and|cold|became By midday of the third day, the lashing downpours had turned into a droning drizzle, which still left them soaking wet and cold. Bovendien kwamen ze nu in de mist. Moreover|they came|they|now|into|the|fog Moreover, they were now entering the fog. Hoe hoger ze klommen, hoe dikker de nevels werden die opstegen uit de beboste hellingen. |||||||||||||bewaldeten| The higher|higher|they|climbed|the thicker|thicker|the|mists|became|which|rose|from|the|forested|slopes The higher they climbed, the thicker the mists became that rose from the wooded slopes. Soms konden ze geen hand voor ogen zien. Sometimes|could|they|no|hand|in front of|eyes|see Sometimes they couldn't see a hand in front of their face. Dan stapten een paar kleintjes mis, vielen in een beek, gleden in de afgrond, raakten de aansluiting met de anderen kwijt en verdwaalden. |stiegen|||Kleinen|missen|||||||||verloren||Anschluss||||verloren||verirrten Then|stepped|a|few|little ones|wrong|fell|into|a|stream|slid|into|the|abyss|lost|the|connection|with|the|others|lost|and|got lost Dann stolperten ein paar Kleine, fielen in einen Bach, rutschten in die Tiefe, verloren den Anschluss zu den anderen und verirrten sich. Then a few little ones would go astray, fall into a stream, slide into the abyss, lose connection with the others, and get lost. Verkoudheid teisterde hen. Erkältung|heimsuchte| Cold|plagued|them Eine Erkältung plagte sie. Colds plagued them. De hele nacht, de hele dag verscheurde de hoest hun borst. ||||||zerriss|||| The|whole|night|the|whole|day|tore apart|the|cough|their|chest Die ganze Nacht, den ganzen Tag zerriss der Husten ihre Brust. All night, all day, the cough tore at their chest. Ze niesden, snoven, schraapten hun pijnlijke kelen. |niesen|schnäuzen|kratzten|||Hälse They|sneezed|sniffed|cleared|their|painful|throats They sneezed, sniffled, and cleared their painful throats. Koortsachtig keken ze door hun tranende ogen naar de steenmassa's rondom, die geheimzinnig uit de mist kwamen opduiken en die ze weer even geheimzinnig achter zich zagen verdwijnen. Fieberhaft|||||||||Steinmassen|||||||||||||||||| Feverishly|looked|they|through|their|tearful|eyes|at|the|masses of stone|around|which|mysteriously|from|the|mist|came|rising up|and|which|they|again|momentarily|mysteriously|behind||saw|disappear Feverishly, they looked through their teary eyes at the stone masses around them, which mysteriously emerged from the mist and which they saw mysteriously disappear behind them. Toch trokken ze verder, hoger en hoger, door niets te weerhouden op hun weg naar Jeruzalem. ||||höher|||||zu|||||| Yet|they traveled|they|further|higher|and|higher|through|nothing|to|hinder|in|their|journey|to|Jerusalem Still, they pressed on, higher and higher, with nothing holding them back on their way to Jerusalem.

Frieda ontdekte bijen - en nesten vol wilde honing. ||Bienen||Nester||| Frieda|discovered|bees|and|nests|full|wild|honey Frieda discovered bees - and nests full of wild honey. Honing was goed voor ontstoken kelen. Honey|was|good|for|inflamed|throats Honey was good for inflamed throats. Ze trommelde een aantal jongens en meisjes bijeen en die waagden hun leven om de bijennesten te plunderen. |trommelte|||||||||wagten|||||Bienennester plündern|| They|gathered|a|number of|boys|and|girls|together|and|they|risked|their|lives|to|the|bee nests|to|plunder She gathered a number of boys and girls, and they risked their lives to raid the beehives. Vele van die kinderen werden gestoken, één van hen stierf zelfs aan bijensteken. ||||||einer||||||Bienenstichen Many|of|those|children|were|stung|one|of|them|died|even|from|bee stings Viele dieser Kinder wurden gestochen, eines von ihnen starb sogar an einem Bienenstich. Many of those children were stung, and one of them even died from bee stings. Maar de druipende honingraten brachten verlichting voor de zieken. |||Honigwaben||||| But|the|dripping|honeycombs|brought|relief|for|the|sick Doch die tropfenden Honigwaben brachten Linderung für die Kranken. But the dripping honeycombs brought relief to the sick.

Laat in de middag van de derde dag bereikten ze eindelijk de pas. Late|in|the|afternoon|of|the|third|day|they reached|they|finally|the|pass Spät am Nachmittag des dritten Tages erreichten sie endlich den Pass. Late in the afternoon of the third day, they finally reached the pass. Het mistte nog steeds. |regnete|| It|was foggy|still|continuously Es nebelte immer noch. It was still misty. Het dal vóór hen was overdekt met een dikke wolkenlaag, zodat ze nauwelijks beseften dat ze boven waren. |||||||||Wolkenlage|||||||| The|valley|in front of|them|was|covered|with|a|thick|layer of clouds|so that|they|hardly|realized|that|they|above|were Das Tal vor ihnen war mit einer dicken Wolke bedeckt, sodass sie kaum bemerkten, dass sie oben waren. The valley before them was covered with a thick layer of clouds, so they hardly realized that they were above. De wind was gaan liggen, de regen was opgehouden, maar alles droop. ||war|gehen|liegen|||||||tropfte The|wind|was|to go|lie down|the|rain|was|stopped|but|everything|dripped Der Wind hatte sich gelegt, der Regen hatte aufgehört, aber alles tropfte. The wind had died down, the rain had stopped, but everything was dripping. Alleen uit het feit dat ze begonnen te dalen, konden ze opmaken dat deze zijde van de bergmuur was overwonnen. ||||||||||||||Seite|||||überwunden worden war Only|from|the|fact|that|they|began|to|descend|could|they|conclude|that|this|side|of|the|mountain wall|was|overcome The only thing they could deduce from the fact that they started to descend was that this side of the mountain wall had been conquered.

Maar die afdaling kostte ook slachtoffers. |||||Opfer But|that|descent|cost|also|victims Aber dieser Abstieg kostete auch Opfer. But that descent also cost lives. De smalle weg zigzagde langs de bergwanden en was zo glad als een ijsbaan. ||||||||||glatt|||Eisbahn The|narrow|road|zigzagged|along|the|mountain walls|and|was|as|slippery|as|an|ice rink Der schmale Weg schlängelte sich entlang der Berghänge und war so glatt wie eine Eisbahn. The narrow path zigzagged along the mountain walls and was as slippery as an ice rink. Ze konden nauwelijks zien waar ze liepen, ze konden geen vijf meter voor zich uit kijken, en de bochten kwamen altijd onverwacht. ||||||||||||||||||Kurven|||unerwartet They|could|hardly|see|where|they|walked|they|could|no|five|meters|in front of|themselves|out|look|and|the|turns|came|always|unexpectedly Sie konnten kaum sehen, wo sie gingen, sie konnten nicht fünf Meter vor sich schauen, und die Kurven kamen immer unerwartet. They could hardly see where they were walking, they couldn't look five meters ahead, and the turns always came unexpectedly. Menig kind gleed uit, rolde tien meter naar beneden, kwam met een klap tegen een boomstam aan om snikkend, met gekneusde botten te blijven liggen. Manches||glitt||||||||||||||||||geprellte|geprellte Knochen||bleiben| Many|child|slipped|out|rolled|ten|meters|down|down|came|with|a|thud|against|a|tree trunk|on|to|sobbing|with|bruised|bones|to|remain|lying Many children slipped, rolled down ten meters, and came to a thud against a tree trunk, lying there sobbing with bruised bones. De sterken - ordebewaarders, jagers, vissers en leerlooiers - haalden hen weer op, zoekend en roepend. ||Ordnungshüter|||||||||suchend|| The|strong|order keepers|hunters|fishermen|and|tanners|picked|them|again|up|searching|and|calling The strong ones - orderlies, hunters, fishermen, and tanners - picked them up again, searching and calling. Honderden grote jongens en meisjes sjouwden met gewonde, zieke of huilende kindertjes. |||||schleppten|mit||||| Hundreds|big|boys|and|girls|carried|with|injured|sick|or|crying|little children Hunderte große Jungen und Mädchen schleppten verletzte, kranke oder weinende Kinder. Hundreds of big boys and girls carried injured, sick, or crying little ones. Van zingende, biddende kruisvaarders waren ze veranderd in lastdieren. ||||||||Lasttiere From|singing|praying|crusaders|were|they|changed|into|pack animals Von singenden, betenden Kreuzfahrern hatten sie sich in Lasttiere verwandelt. They had changed from singing, praying crusaders into pack animals. De tweede os hadden ze kort voor de top verloren in een verraderlijk diepe kloof. ||||||||Spitze||||verräterisch|| The|second|ox|had|they|shortly|before|the|summit|lost|in|a|treacherous|deep|ravine Die zweite Ochse hatten sie kurz vor dem Gipfel in einer heimtückisch tiefen Schlucht verloren. They had lost the second ox just before the summit in a treacherously deep ravine. Zo diep was deze kloof dat ze het gevallen dier niet konden bereiken en het loeiend en brullend moesten achterlaten. ||||||||||||erreichen|||brüllend|||| So|deep|was|this|ravine|that|they|the|fallen|animal|not|could|reach|and|it|mooing|and|roaring|had to|leave behind This ravine was so deep that they could not reach the fallen animal and had to leave it bellowing and roaring. Bertho zond een paar pijlen naar beneden, in de hoop het beest te kunnen doden, maar het was vergeefs. |||||||||||Tier|||||||vergeblich Bertho|sent|a|few|arrows|down|down|in|the|hope|the|beast|to|be able to|kill|but|it|was|in vain Bertho shot a few arrows down, hoping to kill the beast, but it was in vain. Ze moesten de os, hulpeloos en zwaargewond, aan zijn lot overlaten. ||||||schwer verletzt|||| They|had to|the|ox|helpless|and|severely injured|to|its|fate|abandon They had to leave the ox, helpless and severely injured, to its fate. Dolf hoopte dat de wilde dieren hem spoedig uit zijn lijden zouden helpen. ||||||||aus||Leiden|| Dolf|hoped|that|the|wild|animals|him|soon|from|his|suffering|would|help Dolf hoped that the wild animals would soon help him out of his misery.

Ze daalden. They|descended They descended. Soms te snel, en dat liep uit op ongelukken. |||||lief||| Sometimes|too|fast|and|that|led|to|to|accidents Manchmal zu schnell, und das führte zu Unfällen. Sometimes too quickly, which led to accidents. In de scherpe bochten van het pad brokkelde de doorweekte bergwand onder hun voeten af. |||||||brach ab|||Bergwand|||| In|the|sharp|bends|of|the|path|crumbled|the|soaked|mountain wall|under|their|feet|away In den scharfen Kurven des Pfades bröckelte der durchnässte Berghang unter ihren Füßen. In the sharp bends of the path, the soaked mountain wall crumbled beneath their feet. Vijf kinderen stierven aan het eten van giftige bessen. Five|children|died|from|the|eating|of|poisonous|berries Fünf Kinder starben an dem Essen von giftigen Beeren. Five children died from eating poisonous berries. Toen de avond dreigde te vallen, veel vroeger dan anders, moesten ze hun kamp opslaan in het steil aflopende woud, want deze zijde van de Karwendel had niets te bieden dan steile hellingen, overdekt met bomen. |der|Abend|drohte|||||||||||aufbauen||||abfallenden||denn|||||||||bieten|als||Hänge|bedeckt||Bäume When|the|evening|threatened|to|fall|much|earlier|than|usual|had to|they|their|camp|set up|in|the|steep|descending|forest|because|this|side|of|the|Karwendel|had|nothing|to|offer|than|steep|slopes|covered|with|trees Als der Abend drohte herein zu brechen, viel er viel früher als sonst, mussten sie ihr Lager im steil abfallenden Wald aufschlagen, denn diese Seite des Karwendel hatte nichts zu bieten als steile Hänge, bedeckt mit Bäumen. As evening threatened to fall, much earlier than usual, they had to set up their camp in the steeply sloping woods, for this side of the Karwendel had nothing to offer but steep slopes covered with trees. De vuren die zij met veel getob hadden aangestoken, rookten hevig en gaven weinig warmte. ||||||Kummer und Sorgen||angezündet||||gaben|| The|fires|that|they|with|much|struggle|had|lit|smoked||and|gave|little|warmth Die Feuer, die sie mit viel Mühe entfacht hatten, rauchten heftig und spendeten wenig Wärme. The fires they had struggled to light were smoking heavily and provided little warmth. Dolf, die zijn waterdichte windjack aan een rillend kind had uitgeleend, lag doornat en bibberend bij het smeulende vuur en dacht met wrok aan Nicolaas, aan de baronskinderen en de twee monniken die nu droog en warm in de tent huisden. ||||||||||ausgeliehen|||||||schwelenden|||||Groll||||||||||||trocken||||||hausten sich in Dolf|who|his|waterproof|windbreaker|to|a|shivering|child|had|lent out|lay|soaking wet|and|shivering|by|the|smoldering|fire|and|thought|with|resentment|of|Nicolaas|to|the|baron’s children|and|the|two|monks|who|now|dry|and|warm|in|the|tent|resided Dolf, der seine wasserdichte Windjacke an einem zitternden Kind ausgeliehen hatte, lag durchnässt und zitternd am glimmenden Feuer und dachte mit Groll an Nikolaus, an die Baronskinder und die beiden Mönche, die jetzt trocken und warm im Zelt wohnten. Dolf, who had lent his waterproof windbreaker to a shivering child, lay soaking wet and shivering by the smoldering fire, bitterly thinking of Nicolaas, the baron's children, and the two monks who were now dry and warm in the tent. Hij moest zich beheersen om niet op te springen, naar de tent te rennen. |||||||||||||rennen He|had to|himself|control|to|not|up|to|jump|towards|the|tent|to|run He had to control himself not to jump up and run to the tent. Het liefst zou hij de elitegroep aan hun haren naar buiten hebben gesleept. ||||||||||||gezogen He|preferably|would|he|the|elite group|by|their|hair|outside|outside|had|dragged He would have preferred to drag the elite group out by their hair. Maar welk recht had hij om zich te beklagen over hun egoïsme? ||||||||beklagen|||Egoismus But|what|right|did he have|he|to|himself|to|complain|about|their|selfishness But what right did he have to complain about their selfishness? Hun tent was een statussymbool. ||||Statussymbol Their|tent|was|a|status symbol Their tent was a status symbol. Geen van de andere kinderen, die bibberend van kou probeerden te slapen, zou het in zijn hoofd halen om tegen deze vorm van ongelijkheid te protesteren; het paste in hun wereldbeeld. |||||||||||||||||||||||Ungleichheit|||||||Weltbild None|of|the|other|children|who|shivering|from|cold|tried|to|sleep|would|it|in|their|mind|conceive|to|against|this|form|of|inequality|to|protest|it|fit|in|their|worldview None of the other children, who were shivering from the cold trying to sleep, would think of protesting against this form of inequality; it fit into their worldview.

Was het in Dolfs eeuw anders? Was|it|in|Dolf's|century|different Was it different in Dolf's era? In grote delen van de twintigste-eeuwse wereld namen machthebbers en staatshoofden het er goed van, ook al crepeerde de bevolking van honger, armoede en ellende. |||||zwanzigste|||||||||||||krepierte|||||Armut|| In|large|parts|of|the|||world|took|power holders|and|heads of state|it|there|well|from|also|although|perished|the|population|from|hunger|poverty|and|misery In large parts of the twentieth-century world, those in power and heads of state lived well, even as the population was dying of hunger, poverty, and misery. Wie in die landen tot opstand durfde op te roepen, werd in de gevangenis geworpen, gemarteld, vermoord. ||||||wagte|||||||Gefängnis||gequält|ermordet Who|in|those|countries|to|rebellion|dared|up|to|call|was|in|the|prison|thrown|tortured|killed Wer in die Länder zur Rebellion aufrief, wurde ins Gefängnis geworfen, gefoltert und ermordet. Anyone in those countries who dared to call for rebellion was thrown in prison, tortured, or killed. De twintigste eeuw - Dolf had het herhaaldelijk op de televisie gezien - was niet beter dan de dertiende, zelfs niet beschaafder. ||||||wiederholt|||||||||||||zivilisierter The|twentieth|century|Dolf|had|it|repeatedly|on|the|television|seen|was|not|better|than|the||even|not|more civilized Das zwanzigste Jahrhundert - Dolf hatte es wiederholt im Fernsehen gesehen - war nicht besser als das dreizehnte, nicht einmal zivilisierter. The twentieth century - Dolf had seen it repeatedly on television - was no better than the thirteenth, not even more civilized. De mensen waren dezelfden gebleven: leugenachtig, zelfzuchtig en wreed. |||||verlogen|||grausam The|people|were|the same|remained|deceitful|selfish|and|cruel Die Menschen waren dieselben geblieben: lügenhaft, egoistisch und grausam. The people had remained the same: deceitful, selfish, and cruel. Ook in Dolfs tijd werden hele landstreken verwoest en volkeren uitgemoord ter wille van een idee, ter wille van de buit, ter wille van de macht. |||||||||Völker||zum||||||wegen|||Beute||der Willen|||Macht Also|in|Dolf's|time|were|whole|regions|destroyed|and|peoples|exterminated|for|sake|of|an|idea|for|sake|of|the|loot|for|sake|of|the|power Even in Dolf's time, entire regions were devastated and peoples exterminated for the sake of an idea, for the sake of plunder, for the sake of power. Het verzet tegen uitbuiting en dictatuur was in Dolfs eeuw groter, maar er leefden ook viermaal zoveel mensen dan in deze Middeleeuwen. |Widerstand||||||||||||lebten||viermal|||als|||Mittelalter The|resistance|against|exploitation|and|dictatorship|was|in|Dolf's|century|greater|but|there|lived|also|four times|as many|people|than|in|this|Middle Ages Der Widerstand gegen Ausbeutung und Diktatur war in Dolfs Jahrhundert größer, aber es lebten auch viermal so viele Menschen wie in diesen Mittelalterschichten. The resistance against exploitation and dictatorship was greater in Dolf's century, but there were also four times as many people as in these Middle Ages. De onderdrukkingsmethoden waren in Dolfs tijd geraffineerder. |Unterdrückungsmethoden|||||raffinierter The|oppression methods|were|in|Dolf's|time|more refined Die Unterdrückungsmethoden waren in Dolfs Zeit raffinierter. The methods of oppression were more refined in Dolf's time. Maar een verzetsman folteren met gloeiend ijzer en duimschroeven of met elektronische apparatuur - dat kwam op hetzelfde neer. |||foltern||glühend|||Daumenschrauben|||elektronischen|Ausrüstung|||||hinauslaufen But|a|resistance fighter|to torture|with|glowing|iron|and|thumbscrews|or|with|electronic|equipment|that|came|to||down Aber einen Widerstandskämpfer mit glühendem Eisen und Daumenpressen oder mit elektronischen Geräten zu foltern - das kam im Grunde auf dasselbe hinaus. But torturing a resistance fighter with hot iron and thumbscrews or with electronic equipment - it amounted to the same thing. Tussen de lijfeigene die met de zweep werd bedreigd, en een moderne fabrieksarbeider die met werkloosheid werd bedreigd, was het verschil in wezen niet zo groot. ||||||Peitsche||bedroht|||||||Arbeitslosigkeit|||||||Wesen||| Between|the|serfs|who|with|the|whip|was|threatened|and|a|modern|factory worker|who|with|unemployment|was|threatened|was|the|difference|in|essence|not|so|large Zwischen dem Leibeigenen, der mit der Peitsche bedroht wurde, und einem modernen Fabrikarbeiter, der mit Arbeitslosigkeit bedroht wurde, war der Unterschied im Wesentlichen nicht so groß. The difference between the serf who was threatened with a whip and a modern factory worker who was threatened with unemployment was essentially not that great. Beiden werden uitgebuit en zoet gehouden. ||ausgenutzt||süß gehalten| Both|were|exploited|and|sweet|kept Beide wurden ausgebeutet und süß gehalten. Both were exploited and kept docile. De horige met kerkelijke plechtigheden en de belofte van de hemel. |||kirchlichen|Zeremonien|||||| The|serf|with|religious|ceremonies|and|the|promise|of|the|heaven Der Leibeigene mit kirchlichen Zeremonien und dem Versprechen des Himmels. The serf with ecclesiastical ceremonies and the promise of heaven. De twintigste-eeuwse arbeider met voetbaltoto's en vakantietoeslag |||Arbeiter||Fußballwetten||Urlaubsvergütung The|||worker|with|football pools|and|holiday allowance The twentieth-century worker with football pools and holiday pay. maar vrij waren zij geen van beiden. but|free|were|they|no|of|both but neither of them were free. De noodzaak om in hun levensonderhoud te voorzien, en dat precies zó te doen als de hoge heren hun voorschreven, gold voor de twintigste-eeuwer evenzeer als voor de horigen die Dolf op de akkers had zien zwoegen. |Notwendigkeit||||||versorgen|||genau|||||||||vorschrieben|||||Jahrhundert|ebte.||||Leibeigenen||||||||schuften The|necessity|to|in|their|livelihood|to|provide|and|that|exactly|so|to|do|as|the|high|lords|their|prescribed|applied|for|the|||equally|as|for|the|serfs|who|Dolf|in|the|fields|had|seen|toil Die Notwendigkeit, für ihren Lebensunterhalt zu sorgen und das genau so zu tun, wie es die hohen Herren vorschrieben, galt für den zwanzigsten Jahrhundert ebenso wie für die Leibeigenen, die Dolf auf den Feldern hatten schuften sehen. The necessity to provide for their livelihood, and to do so exactly as the high lords prescribed, applied to the twentieth-century worker just as much as to the serfs that Dolf had seen toiling in the fields.

Maar deze kinderen, hoewel misleid door een sprookje, déze kinderen waren vrij! ||||misleid|||Märchen|||| But|these|children|although|misled|by|a|fairy tale|these|children|were|free Aber diese Kinder, obwohl von einem Märchen irregeführt, diese Kinder waren frei! But these children, although misled by a fairy tale, these children were free! Zij werden belaagd door het klimaat, door wilde dieren en ontberingen, door duizend gevaren, maar hun besluit om naar Jeruzalem te gaan hadden ze zélf genomen. ||belästigt||||||||||||||||||||||selbst| They|were|besieged|by|the|climate|by|wild|animals|and|hardships|by|thousand|dangers|but|their|decision|to|to|Jerusalem|to|go|had|they|themselves|made Sie wurden vom Klima, von wilden Tieren und Entbehrungen, von tausend Gefahren bedrängt, aber ihren Entschluss, nach Jerusalem zu gehen, hatten sie selbst gefasst. They were besieged by the climate, by wild animals and hardships, by a thousand dangers, but their decision to go to Jerusalem was made by themselves. Al die wezen en verschoppelingen en weggelopen kleine lijfeigenen waren vrijwilligers. All|those|beings|and|outcasts|and|runaway|little|serfs|were|volunteers All diese Wesen und Ausgestoßenen und davongelaufenen kleinen Leibeigenen waren Freiwillige. All those orphans and outcasts and runaway little serfs were volunteers.

De gevolgen van hun vrijwillig genomen besluit kwamen voor hun eigen rekening. |Folgen|||freiwillig|||kamen|||| The|consequences|of|their|voluntarily|made|decision|came|for|their|own|account Die Folgen ihrer freiwillig getroffenen Entscheidung gingen zu ihren Lasten. The consequences of their voluntarily made decision were their own responsibility. Ze wisten dat ze tijdens de lange tocht konden bezwijken - en toch gingen ze verder, steeds verder. |||||||||nachgeben||||||| They|knew|that|they|during|the|long|journey|could|succumb|and|yet|went|they|further|ever|further Sie wussten, dass sie auf der langen Reise zusammenbrechen könnten - und doch machten sie weiter, immer weiter. They knew that they could succumb during the long journey - and yet they continued, further and further. Wie niet meer wilde, kon achterblijven of een andere bestemming zoeken, zoals Fredo en zijn achthonderd volgelingen. |||||||||Ziel||||||| Who|not|anymore|wanted|could|stay behind|or|another||destination|seek|like|Fredo|and|his|eight hundred|followers Wer nicht mehr wollte, konnte zurückbleiben oder ein anderes Ziel suchen, wie Fredo und seine achthundert Anhänger. Those who no longer wanted to could stay behind or seek another destination, like Fredo and his eight hundred followers. Dolf voelde zich opeens van binnen warm worden toen de betekenis van dit kinderleger tot hem doordrong. ||||||||als||Bedeutung||||||doordrang Dolf|felt|himself|suddenly|from|inside|warm|to become|when|the|meaning|of|this|children's army|to|him|penetrated Dolf wurde plötzlich von innen warm, als die Bedeutung dieses Kinderheeres zu ihm durchdrang. Dolf suddenly felt a warmth inside when the meaning of this child army sank in. Voor het eerst in hun armzalig bestaan hadden deze kindertjes zelf een besluit kunnen nemen. |||||armselig||||||||| For|the|first|in|their|miserable|existence|had|these|little children|themselves|a|decision|could|make Zum ersten Mal in ihrem elenden Dasein hatten diese Kinder selbst eine Entscheidung treffen können. For the first time in their miserable existence, these little ones had been able to make a decision for themselves. Dat was voldoende geweest om van verwaarloosde weesjes en uitgebuite werkezels een leger te smeden dat zich door geen enkel gevaar, geen enkele moeilijkheid liet terughouden van het gestelde doel. ||||||verwaisten|Waisen||ausgebeuteten||||||||||kein||||Schwierigkeit|||||gesetzten| That|was|sufficient|been|to|of|neglected|little orphans|and|exploited|work donkeys|a|army|to|forge|that|itself|by|no|single|danger|no||difficulty|let|deterred|from|the|set|goal Das hätte ausgereicht, um aus vernachlässigten Waisenkindern und ausgebeuteten Arbeitselefanten eine Armee zu schmieden, die sich von keiner Gefahr, von keiner Schwierigkeit von dem gesetzten Ziel abhalten ließ. That would have been enough to forge an army from neglected orphans and exploited workhorses that would not be deterred from their goal by any danger or difficulty. Het kon niet louter vroomheid zijn wat hen voortdreef. |||nur|||||vortrieb It|could|not|merely|piety|be|what|them|drove forward Es konnte nicht bloß Frömmigkeit sein, die sie antrieb. It could not have been mere piety that drove them. Na ruim een eeuw van kruistochten waren die al lang over hun hoogtepunt heen. After|more than|a|century|of|crusades|were|they|already|long|past|their|peak|past Nach über einem Jahrhundert von Kreuzzügen waren diese längst über ihren Höhepunkt hinaus. After more than a century of crusades, they had long passed their peak. De volwassenen hadden er niet veel zin meer in. ||||||Lust|| The|adults|had|there|not|much|interest|anymore|in Die Erwachsenen hatten nicht mehr viel Lust darauf. The adults were no longer very enthusiastic about it. Maar de kinderen nog wel! But|the|children|still|well Aber die Kinder schon! But the children still! Die roken de vrijheid, een kans op een ander, beter leven. |rauchen||||||||| They|smelled|the|freedom|a|chance|at|a|different|better|life Die schnupperten die Freiheit, eine Chance auf ein anderes, besseres Leben. They smelled freedom, a chance for a different, better life.

Ze werden ongetwijfeld bedrogen door Anselmus. They|were|undoubtedly|deceived|by|Anselmus They were undoubtedly deceived by Anselmus. Wat de kinderen te wachten stond in Genua, kon Dolf nog altijd niet raden. What|the|children|to|waiting|stood|in|Genoa|could|Dolf|still|always|not|guess What awaited the children in Genoa, Dolf still could not guess. In elk geval géén wonder. |||kein| In|every|case|no|miracle In jedem Fall kein Wunder. In any case, no wonder. Maar dat daar iets beslissends zou gebeuren, stond voor Dolf vast. ||||entscheidendes||||||fest But|that|there|something|decisive|would|happen|was|for|Dolf|certain Aber dass dort etwas Entscheidendes passieren würde, war für Dolf klar. But that something decisive would happen there was certain for Dolf. En dan zouden deze kinderen opnieuw voor een keuze staan. And|then|would|these|children|again|in front of|a|choice|stand Und dann würden diese Kinder erneut vor einer Wahl stehen. And then these children would once again face a choice. Hij was nieuwsgierig hoe ze zouden beslissen, elk voor zich, over hun toekomst. He|was|curious|how|they|would|decide|each|for|themselves|about|their|future He was curious how they would decide, each for themselves, about their future.

Maar - o jongens! But|oh|boys But - oh boys! - welk een kracht huisde er in één zo'n vrij mensenkind! |||wohnt|||||| what|a|power|resided|there|in|one|such|free|human child - what a power resided in such a free child of man! Hoeveel doorzettingsvermogen en idealisme! |Durchhaltevermögen||Idealismus How much|perseverance|and|idealism How much perseverance and idealism! Dolf, koud en moe, was plotseling trots op deze kinderen, op hun moed en hun vermogen tot lijden. Dolf|cold|and|tired|was|suddenly|proud|of|these|children|on|their|courage|and|their|ability|to|suffering Dolf, cold and tired, was suddenly proud of these children, of their courage and their ability to suffer. Hij begreep nu waarom hij niet kon nalaten zich voor hen in te spannen. |||||||lassen||||||anstrengen He|understood|now|why|he|not|could|refrain|himself|for|them|in|to|exert Er verstand jetzt, warum er sich nicht davon abhalten konnte, sich für sie einzusetzen. He now understood why he could not help but strive for them. Ze waren het waard. sie||| They|were|it|worth Sie waren es wert. They were worth it.