Zo werden Iran en Amerika aartsvijanden
De Verenigde Staten en Iran...
Ze zijn weer eens bezig.
Op mijn bevel heeft de VS gisteravond Qassem Soleimani geëxecuteerd.
De belangrijkste militair van Iran.
Dood aan Amerika! - Al hun leiders moeten worden gedood!
Om zo de liquidatie van hun generaal Soleimani te wreken.
Waar gaat dit heen?
Daarvoor moet je eerst weten waar 'dit' vandaan komt.
Zodat je het nieuws hierover de komende tijd beter kunt volgen.
Want de dood van generaal Soleimani is een nieuwe bladzijde...
...in dit 67 jaar dikke boek over de geschiedenis tussen de Verenigde Staten en Iran.
Want waarom zijn die twee nou eigenlijk aartsvijanden?
Dit boek begint in 1953...
...als de Amerikaanse geheime dienst CIA de macht in Iran op een sluwe manier naar z'n hand zet.
Maar we moeten eerst nog iets verder terug.
Als de Sjah, een soort koning, Reza Pahlavi, het voor het zeggen krijgt in Iran.
Hij maakt van Iran een seculiere, moderne staat...
...en een constitutionele monarchie.
Zoals in Nederland.
De banden tussen Iran en het Westen zijn opperbest.
Het is lekker zakendoen.
Ook voor de VS, zelfs militair.
Iran is op een zeker punt zelfs Amerika's grootste wapenimporteur.
En niet onbelangrijk:
Iran heeft knetterveel...
...olie.
Maar die industrie is sinds begin 1900 voor een heel groot deel in handen van de Britten...
...de supermacht destijds.
En Iran profiteert er maar weinig van.
Tot...
Dan bestempelt de democratisch gekozen premier Mohammed Mossadeq...
...de Britse oliebelangen in Iran als koloniale uitbuiting.
Hij nationaliseert de olie-industrie om Iran er zelf aan te laten verdienen.
Maar daar steken de Britten een stokje voor.
Met de hulp van de kapitalistische Amerikanen.
Die ten tijde van de Koude Oorlog vrezen dat Iran onder invloed komt te staan van het communisme.
En daar begint het conflict tussen de VS en Iran.
Om de regering van premier Mossadeq omver te werpen, bekokstoven de Britse dienst MI6 en de Amerikaanse CIA...
...achter de schermen een gedetailleerd plan. Met de naam:
Operatie Ajax.
Bedoeld om Iran te ontwrichten en het Mossadeq onmogelijk te maken.
De CIA manipuleert Iraanse media door journalisten om te kopen en betaalt mensen om onrust te stoken.
Gevolg: rellen.
Het Iraanse leger grijpt hard in.
Op het eerste oog tegen zijn eigen burgers dus. Het volk keert zich daarom tegen hem.
Mossadeq verliest de grip.
Precies zoals de Amerikanen in hun masterplan hadden uitgestippeld.
Want nu is het een abc'tje om de Westers-gezinde Sjah, inmiddels de zoon van Reza Pahlavi...
...die eigenlijk geen echte politieke macht meer had, weer aan het roer te krijgen.
De VS profiteert met hem flink van de lucratieve Iraanse olie-industrie.
Mossadeq wordt gearresteerd en sterft uiteindelijk in huisarrest.
De staatsgreep is compleet.
Maar het volk profiteert nauwelijks van de samenwerking met het Westen.
De economie draait slecht, er is corruptie, armoede...
...de Sjah gedraagt zich steeds meer als een dictator en laat politieke tegenstanders opsluiten en executeren.
Dat in combinatie met de steeds grotere politieke en culturele invloeden van de VS...
...is de voedingsbodem voor een volksopstand.
Eind jaren 70 wordt de Sjah dan ook van zijn troon gestoten...
...tijdens de Iraanse Revolutie.
De islamitische geestelijke ayatollah Khomeini...
...trekt de macht naar zich toe en vormt Iran na 26 jaar pro-Westers bewind om...
...tot een fundamentalistisch islamitische staat en de haat naar Amerika is groot.
Maar het gaat verder dan vlaggen verbranden.
Na de Iraanse Revolutie heerst de angst dat Amerika in het geheim werkt aan een tweede Operatie Ajax.
Om dat te voorkomen bezet een groep radicale Iraanse studenten datzelfde jaar nog de Amerikaanse ambassade.
En gijzelt 63 diplomaten, 444 dagen lang.
Pas na lang onderhandelen en onder meer het ontdooien van Iraanse banktegoeden in het buitenland...
...worden de gijzelaars vrijgelaten.
Een vernedering door de VS.
Het is daarna ook meteen afgelopen met elkaars ambassade.
Want de diplomatieke betrekkingen tussen de VS en Iran worden verbroken. Tot op de dag van vandaag.
Maar daar zijn we nog niet.
Want rond dezelfde tijd is er ook de Iran-Irakoorlog.
Als de Iraakse dictator Saddam Hoessein Iran binnenvalt om de olievelden in te nemen.
Later blijkt dat Irak informatie daarvoor kreeg ingefluisterd van Amerika.
Aan de andere kant zijn er in 1983 meerdere aanslagen op Amerikaanse doelen in de regio...
...waarbij honderden Amerikanen omkomen. De VS houdt Iran verantwoordelijk.
Over olie op het vuur gesproken.
Het volgende Amerikaanse middel in de strijd tegen Iran?
Economische sancties.
Om het land te raken waar het pijn doet: in de portemonnee.
Bijvoorbeeld een internationaal verbod op handel in Iraanse olie...
Waar de export van Iran voor 80 procent op drijft.
President Reagan stelt sancties in omdat Iran volgens de VS terreurgroepen in de regio steunt...
...zoals Hezbollah en Hamas.
En elf jaar later breidt president Clinton die sancties verder uit.
Iran zou met zijn uraniumverrijkingsprogramma werken aan kernwapens...
...en de vrees daarvoor wordt bepaald niet minder als in 2005...
...Mahmoud Ahmadinejad president wordt.
Die onder meer zegt dat 9/11 in scene is gezet en Israël van de kaart moet worden geveegd.
In 2006 en 2010 volgen er nog meer sancties.
Dit keer van de Verenigde Naties en de Europese Unie.
Om de druk op Iran nog verder op te voeren om te stoppen met z'n kernprogramma.
Iran wordt hard geraakt.
Het land glijdt zo hard af dat het geen andere uitweg ziet dan het gesprek aan te gaan.
Onder leiding van de nieuw gekozen en veel gematigdere president Hassan Rohani.
Heel voorzichtig begint de handel met Iran weer op gang te komen en...
...doen Westerse bedrijven weer zaken in het land.
In 2015 is er zelfs een historisch akkoord met de Westerse wereld over het inperken van het kernprogramma.
In ruil voor het intrekken van sancties.
Het nucleaire akkoord.
Nu komt de handel weer echt op gang en ook diplomatieke banden worden weer aangehaald.
Na decennia van spanningen gloort er nu weer hoop aan de horizon.
Maar dan begint het hoofdstuk...
...Donald Trump.
Eind 2016 wordt hij gekozen tot president en hij zet de harde lijn richting Iran uit het verleden voort.
Alles om te voorkomen dat Iran te machtig wordt in het Midden-Oosten.
Al tijdens zijn verkiezingscampagne noemt hij het nucleaire akkoord rampzalig.
Hij vindt dat Iran veel meer water bij de wijn moet doen...
...maar überhaupt vertrouwt hij Iran voor geen cent.
Hij belooft zijn kiezers opnieuw te zullen onderhandelen voor een betere deal.
In 2018 zegt Trump de deal met Iran op.
Sindsdien zijn de twee landen weer terug bij af en stapelen de incidenten zich op.
Iran dreigt zijn kernprogramma te hervatten...
...de VS stelt weer nieuwe sancties in...
...in de Perzische Golf is het crisis...
...olietankers worden aangevallen...
...een Amerikaanse drone wordt uit de lucht gehaald...
...een aanval op olie-installaties op Irans aartsrivaal Saoedi-Arabië zet de...
...spanningen in de regio verder op scherp...
...en in de buurlanden Irak, Syrië en Jemen vergroot Iran zijn invloed via...
...proxy-oorlogen en hebben niet zelden Iraanse generaals van de Revolutionaire Garde daar een aandeel in...
...op plekken waar ook de Amerikanen zo hun belangen hebben...
...en militair aanwezig zijn.
Dat alles bij elkaar zorgt de voorbije weken voor meerdere incidenten.
En op 3 januari 2020 bereikt het een kookpunt.
De dood van generaal Qassem Soleimani.
De op één na machtigste man van Iran...
...na ayatollah Khamenei.
Dus waar gaat dit heen?
Tsjah, niemand weet nog hoe dit boek verdergaat.
De lontjes zijn kort.
Wat dat betreft zou ik ook vooral deze video even kijken, over Iran en die andere aartsrivaal.
En als je dan toch bezig bent.
Kijk ze gewoon even allemaal en vergeet niet te abonneren.
