Tajemnicza wyprawa Tomka - Alfred Szklarski, W kraju Jakutów (1)

W kraju Jakutów (1)

Gromadka jeźdźców cichaczem przemykała się przez pagórkowatą dziewiczą tajgę. Za pomocą kompasu Smuga i Wilmowski wiedli ją ukosem od Amuru na północny zachód ku rzece Urkan, prawemu dopływowi Zei. W ten sposób omijali leżącą około sto kilometrów na południowy zachód stację kolejową Newer[122], skąd wprost na północ wybiegał stary trakt do Ałdanu, prowadzący stamtąd dalej aż do Jakucka, stolicy kraju Jakutów. Według planu Smugi wyprawa powinna dotrzeć do szlaku w okolicy zachodniego podnóża gór Tukuringra[123]. Byłaby to połowa drogi od stacji Newer do Gór Stanowych, za którymi znajdował się Płaskowyż Ałdański, obramowany na północy górnym biegiem rzeki Ałdan, na zachodzie rzeką Olokma, a na wschodzie Uczurem. Od Gór Stanowych do miasta Ałdan dzieliłoby ich jeszcze tylko około dwustu osiemdziesięciu kilometrów.

[122] Newer bądź Bolszoj Newer.

Oczywiście uczestnicy wyprawy zdawali sobie sprawę, że jest to droga uciążliwa, pełna wielu nieoczekiwanych niebezpieczeństw. Od chwili wzięcia Pawłowa do niewoli każde zetknięcie się z oficjalnymi władzami cywilnymi bądź wojskowymi mogło grozić uwięzieniem. Legalna dotąd wyprawa łowiecka przemieniła się w grupę dywersyjną, której działalność wymierzona była przeciwko ustrojowi carskiego państwa.

Toteż szczególnie Smuga i bosman często mierzyli Pawłowa zasępionym wzrokiem. Z jego powodu nastąpiło przedwczesne zdemaskowanie skrzętnie ukrywanego celu wyprawy, co według pierwotnego planu mogło ewentualnie nastąpić dopiero po uprowadzeniu zesłańca. Mimo to Wilmowski kategorycznie sprzeciwił się zabiciu agenta. Podczas burzliwej narady uratował mu życie, oświadczając, iż zgładzenie Pawłowa uniemożliwi mu dalszą przyjaźń z nimi. Pod takim naciskiem Smuga i bosman musieli ustąpić.

Tomek z mocno bijącym sercem w milczeniu słuchał żarliwej obrony wroga. Od chwili opuszczenia Nerczyńska sama myśl o konieczności zabicia Pawłowa napawała go zgrozą. Nie odważył się jednak przeciwstawiać starszym, bardziej doświadczonym przyjaciołom, którzy ponosili odpowiedzialność za pomyślny przebieg wyprawy.

Wilmowski wszakże nie zważał na nic, ocalił Pawłowa, bo tak nakazywała mu prawość i szlachetność. Tomek z uwielbieniem wpatrywał się w ojca i odetchnął z ulgą, gdy obydwaj przyjaciele podporządkowali się jego woli.

Oszczędzenie Pawłowa jeszcze bardziej powikłało niebezpieczną sytuację uczestników wyprawy. Według dawnego planu zamierzali przewieźć zesłańca w klatce, przebranego za tygrysa, do Władywostoku, tam razem z nim wsiąść na statek. W obecnej sytuacji stało się to zupełnie niemożliwe. Wystąpili przeciw prawu i tym samym zamknęli sobie wstęp do jakiegokolwiek dużego miasta portowego, rojącego się od policji i wojska. O nieoczekiwanym pokrzyżowaniu uprzednich planów należało jak najszybciej powiadomić przebywającego na statku Pandita Davasarmana. Toteż Smuga wyprawił Pawłowa z obozu pod pretekstem, że na przystani ma oczekiwać posłańca od Gołosowowa i podczas jego nieobecności poczynił niezbędne przygotowania. Przede wszystkim część niepotrzebnego już sprzętu obozowego jak wozy, klatki ze zwierzętami, a także Udadżalakę oraz Goldów załadował na statek płynący w dół Amuru do Chabarowska. Tam Udadżalaka miał rozstać się z tropicielami i dalej pojechać pociągiem do Kraju Ussuryjskiego.

Instrukcje przesłane przez Udadżalakę dla Pandita Davasarmana zalecały mu spieszne opuszczenie Władywostoku. Smuga doradzał kilkusetkilometrowy rejs do japońskiego portu Otaru na zachodnim wybrzeżu wyspy Hokkaido[124], skąd po dwóch miesiącach od chwili opuszczenia obozu nad Amurem przez Udadżalakę, powinien wyruszyć w kierunku zatoki Tierniej na wybrzeżu Kraju Ussuryjskiego. Tam bowiem Smuga zamierzał doprowadzić wyprawę po uwolnieniu zesłańca.

[124] Hokkaido, dawniej zwana Jezo – jedna z czterech wielkich wysp japońskich położona najbardziej na północy, oddzielona od Kraju Ussuryjskiego Morzem Japońskim. Przeważnie górzysta, w większości porosła lasami iglastymi i liściastymi; główny producent ryżu, warzyw; przemysł drzewny, połowy ryb. Na wyspie tej, na polecenie Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego, Wacław Sieroszewski prowadził w latach 1902–1903 badania nad życiem zamieszkujących tam Ajnów.

W myśl dalszej instrukcji Davasarman powinien w ustalone dni dwa razy w tygodniu przybliżać się w nocy do brzegu, wygaszając światła na statku. Znaki ogniowe nadawane z lądu sposobem indiańskim miały oznaczać, że łódź ze statku może przybyć po członków wyprawy.

Cały plan uprowadzenia zesłańca, szczegółowo opracowany przez Smugę, wymagał od wszystkich członków wyprawy jak najdokładniejszego wykonania. Ekspedycja operująca na lądzie musiała ściśle współdziałać z Davasarmanem czuwającym na statku na morzu. Najmniejsze niedopatrzenie mogło spowodować nieobliczalne w skutkach następstwa, toteż Smuga, zmuszony przez Wilmowskiego do trzymania Pawłowa w niewoli, nakazał bosmanowi strzec go jak oka w głowie.

Pawłow tymczasem, upewniwszy się, że życiu jego nic na razie nie zagraża, udawał przestraszonego i potulnego. Wiedział, dokąd dąży wyprawa. Miał więc kilka tygodni czasu, by przy nadarzającej się okazji pomyśleć o odwecie. Teraz dopiero mógł w pełni ocenić olbrzymie doświadczenie podróżnicze spiskowców, jak w myślach nazywał uczestników wyprawy. W obcym kraju, posługując się jedynie niezbyt dokładną mapą i kompasem, szybko zdążali ku celowi, unikając osiedli. Oszczędzali konie, zapasy żywności, zacierali ślady po wieczornych biwakach, wykorzystywali leśne mokradła i grunt o skalistym podłożu, by mylić tropy.

Wyprawa przeszła w bród rzekę Urkan, po czym, posuwając się wokół podnóża gór Tukuringra, ominęła leżące na południu przy szlaku dwie osady. Po ponownej przeprawie przez zakole Urkanu Smuga wyprowadził kawalkadę na stary szlak. Wierzchowce ponaglone ruszyły z kopyta. Teraz w ciągu jednego dnia przebyli długi odcinek drogi, zaledwie czterokrotnie napotykając małe karawany krajowców.

Smuga nie obawiał się takich przygodnych spotkań z ludnością tubylczą. W tych okolicach Syberii Wschodniej, rozciągającej się z zachodu na wschód na przestrzeni trzech tysięcy kilometrów, a z południa na północ mierzącej ponad dwa tysiące pięćset kilometrów[125], dość rzadko spotykało się znienawidzonych przez krajowców przedstawicieli carskiej administracji. Uczestnicy wyprawy, ubrani w półkożuszki baranie, futrzane czapki oraz w buty filcowe, nie zwracali na siebie zbytnio uwagi, w razie konieczności Wilmowski, posługując się dokumentami Pawłowa, mógł udawać agenta do specjalnych poruczeń gubernatorskich.

Tuż przed wieczorem podróżnicy dostrzegli na horyzoncie dymy unoszące się z kominów. Było to już ostatnie osiedle na szlaku przed Górami Stanowymi. Wkrótce też Smuga sprowadził wyprawę z traktu. Zanim zapadła noc, rozłożyli się obozem w łęgowym lasku topolowym nad brzegiem jednego z dopływów Zei. Tutaj również popasali przez cały dzień następny. Konie musiały wypocząć przed forsowną przeprawą przez Góry Stanowe, które mieli przejść pomiędzy źródłami rzek Ałdan i Gonam, wypływającymi z tego łańcucha górskiego.

Następne dni były bardzo nużące tak dla jeźdźców, jak i wierzchowców. Szlak wspinał się na kamieniste górskie zbocza, to opadał po osypiskach w dzikie wąwozy, wiódł przez wartkie strumienie po chybotliwych balach bądź zmuszał do przeprawy przez usiane głazami brody. Smuga teraz wciąż ponaglał wszystkich do pośpiechu. Miał nadzieję, że w Jakucji uda się im wymienić zmęczone wierzchowce lub nabyć inne. Przecież Jakuci, szczególnie osiadli wzdłuż wędrownego szlaku, oprócz bydła i owiec hodowali konie, znane z odporności na trudy.

Bosman, który nie lubił górskich wędrówek, jak zwykle utyskiwał na wyboistym, trudnym szlaku. Nie odchodząc ani na krok od Pawłowa, nie mógł swobodnie rozmawiać z Tomkiem ani przekomarzać się z nim. Toteż odetchnął z niezmierną ulgą, gdy w końcu ujrzeli przed sobą rozległą panoramę Płaskowyżu Ałdańskiego.

Wilmowski powstrzymał wierzchowca, a w ślad za nim uczynili to inni. Oto przybyli do wrót Syberii Wschodniej, mało wówczas znanej i w większości bezludnej, tajemniczej krainy.

Była ona prawdziwym królestwem tajgi i najsroższej na świecie zimy. Gdyby człowiek mógł lotem ptaka wznieść się wysoko ponad nią, ujrzałby w pełni krótkiego tutaj lata bezkresny leśny kobierzec ciemnej zieleni, okolony na południowym krańcu żółtozielonym pasem stepów, ścielących się przeważnie na zboczach gór, a na północnych rubieżach oddzielony od Oceanu Arktycznego około trzystukilometrową brudnozieloną tundrą. Wśród tego leśnego oceanu, niby lądy i potężne wyspy, wznosiły się grzbiety pasm górskich, pokryte rdzawego koloru porostami i bladożółtym chrobotkiem reniferowym bądź też zupełnie nagie: czarne, szare, żółte i czerwone skały. Długie niebieskie wstęgi szeroko rozgałęzionych rzek i na wyżynach połyskujące niezliczone jeziora urozmaicały krajobraz.

Podczas zimy rozległa kraina jakby zapadała w letarg. Już we wrześniu ziemia zaczynała stygnąć i podmarzać; w październiku przyoblekała się w zimowy biały kożuch śniegu. Wszystkie rzeki i jeziora pokrywały się lodem. Noce stawały się coraz dłuższe. Życiodajne słońce na krótko tylko rozświetlało bezmierne przestrzenie. Gdy zachodziło, znikały ptaki, wszelki zwierz krył się w norach. Nawet wiatry cichły, gdy całe życie zamierało w okowach srogiej zimy. Tylko od czasu do czasu słychać było w tajdze trzask drzew pękających od mrozu.

Gdyby istniał Demon Zimy, to chyba tę właśnie krainę obrałby za królestwo. Bo tutaj zima właściwie nigdy się nie kończyła. Jedynie od kwietnia do sierpnia cofała się podstępnie w głąb skutej wiecznym mrozem ziemi, przyczajała się na szczytach gór Sajanów, Wierchojańskich i Czerskiego[126], gdzie nawet latem bieliły się czapy nigdy nietopniejącego śniegu. Nieraz też, nawet w lecie po upalnym dniu, ziemię pokrywał w nocy biały szron bądź szalały gradowe nawałnice. Tutaj właśnie, w Syberii Wschodniej, w Kotlinie Ojmiakońskiej, pomiędzy wschodnim krańcem łańcucha Gór Wierchojańskich a Górami Czerskiego, znajdował się biegun zimna[127] półkuli północnej.

[126] Jan Czerski – polski badacz Syberii Wschodniej. Urodzony w 1845 r. w guberni witebskiej. W wieku lat 17 został zesłany po powstaniu styczniowym 1863 r. na Syberię, gdzie wcielono go przymusowo do oddziału wojskowego stacjonującego w Omsku. Zwolniony ze służby w roku 1869, studiował w Omsku anatomię porównawczą, a potem osiadł w Irkucku i poświęcił się badaniom geologii i geografii Syberii Wschodniej. Podczas szeregu wypraw prowadził badania w Kraju Zabajkalskim, w Sajanach oraz na dalekiej północy w Górach Wierchojańskich, w dorzeczu Indygirki i Kołymy. Po uwolnieniu z zesłania przez 5 lat przebywał w Petersburgu, pracując w Akademii Nauk. Latem 1891 r. Czerski z żoną i 12-letnim synem wyruszył z Irkucka konno do Wierchnie-Kołymska poprzez łańcuchy Gór Wierchojańskich i grzbiety równoległych do nich gór, które później nazwano Górami Czerskiego. Spędzona w niedostatku zima w Wierchnie-Kołymsku mocno osłabiła zdrowie Czerskiego. Mimo to wypłynął statkiem w dalszą drogę. Zmarł w 1892 r. nad Kołymą i został pochowany przy ujściu rzeki Omołon. Przed śmiercią zobowiązał żonę do prowadzenia wyprawy do Niżnie-Kołymska. Czerski jest autorem wielu cennych prac badawczych. Oprócz masywu górskiego w północno-wschodniej Syberii nazwę Góry Czerskiego nadano jednemu z pasm górskich Zabajkala, równoległemu do rzeki Ingoda i dalej na wschód do Czyty.

[127] Biegun zimna – miejsce na Ziemi, w którym temperatura powietrza jest najniższa. Do niedawna za biegun zimna na półkuli północnej uważano okolice Wierchojańska, gdzie temperatura spada do –60°C, lecz później badania ustaliły, że biegun zimna znajduje się nieco dalej na północy, w Kotlinie Ojmiakońskiej, gdzie zanotowano przeszło –70°C. Na półkuli południowej biegun zimna leży na Antarktydzie. Zanotowano tam –83°C.

Smuga z uwagą przysłuchiwał się wyjaśnieniom Wilmowskiego na temat geograficznego położenia kraju i panujących tam warunków atmosferycznych. Zbliżała się połowa sierpnia. Przelotne deszcze oznaczały, że krótka w tych okolicach jesień jest już za pasem i najdalej za cztery lub pięć tygodni nastanie trwająca około siedmiu miesięcy surowa, sucha zima. Spoglądając ze wzniesienia, Smuga wypatrzył u stóp gór rozległą dolinę. Kilka pasemek dymu wolno płynącego ku niebu wskazywało na bliskość sadyb ludzkich.

– W drogę! – zawołał, uderzając arkanem wierzchowca.

Ruszyli w dół stoku wprost do widocznej jak na dłoni doliny. Smuga jadący obok Wilmowskiego po cichu dzielił się z nim uwagami. Był już najwyższy czas na wymianę koni zmęczonych długą drogą. Według przypuszczeń Smugi przed nimi mogło znajdować się letnie osiedle jakuckie. Spotkanie z krajowcami w tej bezludnej okolicy nie mogło mieć niebezpiecznych następstw dla wyprawy. Nie było również podstaw do obaw, że ktokolwiek może tutaj rozpoznać Pawłowa. Jego urzędowa działalność ograniczała się tylko do południowej części Syberii, między Irkuckiem i Chabarowskiem.

Po uzgodnieniu z Wilmowskim, jaką taktykę należy zastosować przy spotkaniu z krajowcami, Smuga wysunął się na czoło kawalkady. W gardzieli kotliny stało kilka malowniczych, białosrebrnych uras, w jakich pasterze jakuccy zazwyczaj mieszkali w lecie przy swoich stadach. Urasa od najdawniejszych czasów stanowiła rodzimą formę jakuckiego domku. Budowano ją z cienkich, długich żerdzi ustawionych w kształcie ostrosłupa i obkładano na zewnątrz białą korą brzozową.

Jednakowej wielkości płaty kory układano jak dachówki i starannie zszywano włosiem. Urasa nie ma okien; nieduży otwór drzwiowy zakrywano bydlęcą lub końską skórą. Nieco światła przenikało do wnętrza budowli jedynie przez dymnik w daszku.

Urasy, swoim kształtem, jak i pokryciem z białosrebrnej kory o pięknych, misternych, naturalnych deseniach, przywiodły Tomkowi na myśl indiańskie tipi. Nie miał jednak czasu na podziwianie ich przyjemnych dla oka kształtów, kilku mężczyzn bowiem już zbliżało się ku nim.

Byli to Jakuci. Łatwo można było ich rozpoznać po bardzo śniadej cerze, zbliżonej do barwy mosiądzu, oraz po oczach mniej skośnych niż u Mongołów i Tunguzów. Ich twarze, pozbawione zarostu, ożywiające się jedynie w przystępie wielkiego wzruszenia lub gniewu, sprawiały wrażenie wykutych z kamienia. Niektórzy mieli na głowach sukienne czapki, inni zaś przytrzymywali swe twarde, czarne włosy kolorowymi chustkami bądź też po prostu przewiązywanymi przez czoło rzemykami. Ubranie ich składało się z welwetowych sonów, to jest rodzaju kaftana sięgającego kolan i podbitego sukienną podszewką, oraz nałożonych na nogi długich sztylp zwanych suturuo. Starsi nosili wokół talii skórzane pasy, za którymi tkwiły zatknięte: z lewej strony nóż w pochwie, a z prawej krzesiwo i woreczek z hubką. Zza miękkich cholew ostronosych butów z końskiej skóry wystawały fajeczka i kapciuch na tytoń.

Jak się później Tomek przekonał, Jakuci pod sony zakładali na gołe ciało koszule i krótkie, obcisłe spodenki skórzane, zwane syali. Do ich nogawek, posiadających na końcu metalowe kółka, przymocowywali sztylpy. Owych syali nie zdejmowali nawet na noc do spania.

Jakuci otoczyli podróżników półkolem. Smuga zsiadł z konia, po czym pozdrowił ich w języku rosyjskim.

– Witajcie! – odparł łamaną ruszczyzną jeden z Jakutów. – Czy jesteście Nucza?

Smuga nie zrozumiał pytania, albowiem mianem Nucza[128] Jakuci określali białych ludzi z południa, w potocznej zaś mowie Rosjan. Toteż pytająco spojrzał na Wilmowskiego. Ten jednak również nie mógł odgadnąć, o co Jakutowi chodziło. Naraz Pawłow zeskoczył z konia i zanim bosman mógł go zatrzymać, stanął u boku Smugi.

[128] Nucza pochodzi od tunguskiego łucza, czyli straszydło.

– On nie jest Nucza, to Bielak! – zawołał.

W tej chwili Pawłow poczuł na swoim ramieniu ciężką, twardą dłoń bosmana. Obejrzał się, a napotkawszy groźny wzrok marynarza, zaraz usłużnie wytłumaczył po rosyjsku:

– Oni Rosjan nazywają Nucza, zaś Bielak oznacza Polaka… To nic złego!

– Dziękuję za… pomoc, lecz odzywaj się pan tylko wtedy, gdy cię o to poproszę – dwuznacznie ostrzegł Smuga.

Agent umilkł, uśmiechając się złośliwie. Polacy przeważnie byli znani Jakutom jako więźniowie, gdyż surowa, odludna Syberia Wschodnia stanowiła dla rządu carskiego główny ośrodek zesłań dla szczególnie niebezpiecznych przestępców politycznych. Tutaj większość z nich umierała z wycieńczenia. Niektórzy zesłańcy przydzielani byli przez władze administracyjne poszczególnym gminom jakuckim, które musiały utrzymywać ich na swój koszt. Oczywiście na tym tle nieraz powstawały ostre zatargi, powodujące niechęć do zesłańców.

Tym wszakże razem zamierzona złośliwość agenta chybiła celu, Jakuci bowiem życzliwiej spojrzeli na Smugę.

– Był tu już jeden taki – znów odezwał się Jakut. – Wszystko umiał, uczył nas. Bielak dobry… Witajcie! Opowiadajcie!

Po tym zwyczajowym u Jakutów powitaniu Smuga z Wilmowskim zaczęli wyjaśniać pół po rosyjsku, pół na migi cel swego przybycia do osady. Po dłuższych pertraktacjach zdołali osiągnąć porozumienie. Jakuci zgodzili się za pewną opłatą wypożyczyć świeże konie, zatrzymując w zastaw zmęczone wierzchowce podróżników. W drodze powrotnej z Ałdanu miała nastąpić powtórna wymiana i w ten sposób wierzchowce ostatecznie powracały do swych pierwotnych właścicieli. Była to więc transakcja korzystna dla obydwu stron.

To hear audio for this text, and to learn the vocabulary sign up for a free LingQ account.

Άνοιγμα αυτού του μαθήματος στο LingQ

W kraju Jakutów (1) В|стране|Якутов В стране якутов (1)

[122] Newer bądź Bolszoj Newer. Невер|будь|Большой|Невер [122] Невера или Большой Невера.

Oczywiście uczestnicy wyprawy zdawali sobie sprawę, że jest to droga uciążliwa, pełna wielu nieoczekiwanych niebezpieczeństw. Конечно|участники|экспедиции|осознавали|себе|дело|что|есть|это|дорога|трудная|полная|многих|неожиданных|опасностей Конечно, участники экспедиции осознавали, что это трудный путь, полный многих неожиданных опасностей. Od chwili wzięcia Pawłowa do niewoli każde zetknięcie się z oficjalnymi władzami cywilnymi bądź wojskowymi mogło grozić uwięzieniem. С момента|времени|взятия|Павлова|в|плен|каждое|столкновение|себя|с|официальными|властями|гражданскими|или|военными|могло|угрожать|заключением в тюрьму С момента захвата Павлова в плен любое столкновение с официальными гражданскими или военными властями могло угрожать тюремным заключением. Legalna dotąd wyprawa łowiecka przemieniła się w grupę dywersyjną, której działalność wymierzona była przeciwko ustrojowi carskiego państwa. легальная|до сих пор|экспедиция|охотничья|превратилась|в||группу|диверсионную|чья|деятельность|направленная|была|против|устройству|царского|государства Законная до сих пор охотничья экспедиция превратилась в диверсионную группу, деятельность которой была направлена против устройства царского государства.

Toteż szczególnie Smuga i bosman często mierzyli Pawłowa zasępionym wzrokiem. Поэтому|особенно|Смуга|и|боцман|часто|смотрели|Павлова|угрюмым|взглядом ||||||||похмурим поглядом| Поэтому особенно Смуга и боцман часто смотрели на Павлова угрюмым взглядом. Z jego powodu nastąpiło przedwczesne zdemaskowanie skrzętnie ukrywanego celu wyprawy, co według pierwotnego planu mogło ewentualnie nastąpić dopiero po uprowadzeniu zesłańca. С|его|причины|произошло|преждевременное|разоблачение|тщательно|скрытого|цели|экспедиции|что|согласно|первоначального|плана|могло|возможно|произойти|только|после|похищении|ссыльного Из-за него произошло преждевременное разоблачение тщательно скрываемой цели экспедиции, что согласно первоначальному плану могло произойти лишь после похищения ссыльного. Mimo to Wilmowski kategorycznie sprzeciwił się zabiciu agenta. Несмотря на|это|Вильмовский|категорически|противился|себе|убийству|агента Тем не менее, Вилмовский категорически выступил против убийства агента. Podczas burzliwej narady uratował mu życie, oświadczając, iż zgładzenie Pawłowa uniemożliwi mu dalszą przyjaźń z nimi. Во время|бурной|совещания|спас|ему|жизнь|заявив|что|уничтожение|Павлова|помешает|ему|дальнейшую|дружбу|с|ними Во время бурного совещания он спас ему жизнь, заявив, что уничтожение Павлова помешает ему продолжать дружбу с ними. Pod takim naciskiem Smuga i bosman musieli ustąpić. Под|таким|давлением|Смуга|и|боцман|должны были|уступить Под таким давлением Смуга и боцман были вынуждены уступить.

Tomek z mocno bijącym sercem w milczeniu słuchał żarliwej obrony wroga. Томек|с|сильно|бьющимся|сердцем|в|молчании|слушал|жаркой|защиты|врага Томек с сильно бьющимся сердцем молча слушал горячую защиту врага. Od chwili opuszczenia Nerczyńska sama myśl o konieczności zabicia Pawłowa napawała go zgrozą. С момента|момента|ухода|Нерчинск|сама|мысль|о|необходимости|убийства|Павлова|наполняла|его|ужасом ||||||||||||жахом С момента выхода Нерчинская сама мысль о необходимости убить Павлова наполняла его ужасом. Nie odważył się jednak przeciwstawiać starszym, bardziej doświadczonym przyjaciołom, którzy ponosili odpowiedzialność za pomyślny przebieg wyprawy. Не|осмелился|себя|однако|противостоять|старшим|более|опытным|друзьям|которые|несли|ответственность|за|успешный|ход|экспедиции Тем не менее, он не осмелился противостоять старшим, более опытным друзьям, которые несли ответственность за успешное проведение экспедиции.

Oszczędzenie Pawłowa jeszcze bardziej powikłało niebezpieczną sytuację uczestników wyprawy. Сохранение|Павлова|еще|более|усложнило|опасную|ситуацию|участников|экспедиции Сохранение Павлова еще больше усложнило опасную ситуацию участников экспедиции. Według dawnego planu zamierzali przewieźć zesłańca w klatce, przebranego za tygrysa, do Władywostoku, tam razem z nim wsiąść na statek. Согласно|старого|плану|намеревались|перевезти|ссыльного|в|клетке||за|тигра|в|Владивосток|там|вместе|с|ним|сесть|на|корабль Согласно старому плану, они собирались перевезти ссыльного в клетке, переодетого в тигра, во Владивосток, там вместе с ним сесть на корабль. W obecnej sytuacji stało się to zupełnie niemożliwe. В|текущей|ситуации|стало|себя|это|совершенно|невозможным В текущей ситуации это стало совершенно невозможным. Wystąpili przeciw prawu i tym samym zamknęli sobie wstęp do jakiegokolwiek dużego miasta portowego, rojącego się od policji i wojska. Восстали|против|закону|и|тем|самым образом|закрыли|себе|вход|в|любое|большое|город|портовый|кишащего|собой|от|полиции|и|армии Они выступили против закона и тем самым закрыли себе вход в какой-либо крупный портовый город, кишащий полицией и армией. O nieoczekiwanym pokrzyżowaniu uprzednich planów należało jak najszybciej powiadomić przebywającego na statku Pandita Davasarmana. О|неожиданном|нарушении|предыдущих|планов|следовало|как|можно скорее|уведомить|находящегося|на|корабле|Пандита|Давасармана О неожиданном срыве прежних планов следовало как можно скорее уведомить находящегося на корабле Пандита Давасармана. Toteż Smuga wyprawił Pawłowa z obozu pod pretekstem, że na przystani ma oczekiwać posłańca od Gołosowowa i podczas jego nieobecności poczynił niezbędne przygotowania. Поэтому|Смуга|отправил|Павлова|из|лагеря|под|предлогом|что|на|пристани|должен|ожидать|посланца|от|Голосова|и|во время|его|отсутствия|сделал|необходимые|приготовления Поэтому Смуга отправил Павлова из лагеря под предлогом, что на пристани его ждет посланец от Голосова, и во время его отсутствия он сделал необходимые приготовления. Przede wszystkim część niepotrzebnego już sprzętu obozowego jak wozy, klatki ze zwierzętami, a także Udadżalakę oraz Goldów załadował na statek płynący w dół Amuru do Chabarowska. Прежде|всего|часть|ненужного|уже|оборудования|лагерного|как|повозки|клетки|с|животными|и|также|Удажалаку|и|Голдов|загрузил|на|корабль|плывущий|в|вниз|Амура|в|Хабаровск Прежде всего, часть уже ненужного лагерного оборудования, такого как повозки, клетки с животными, а также Удаджалаку и Голдов, загрузили на корабль, идущий вниз по Амуру в Хабаровск. Tam Udadżalaka miał rozstać się z tropicielami i dalej pojechać pociągiem do Kraju Ussuryjskiego. Там|Удаджалака|должен был|расстаться|с ними|с|следопытами|и|дальше|поехать|поездом|в|страну|Уссурийского Там Удаджалка должен был расстаться с преследователями и дальше поехать поездом в Уссурийский край.

Instrukcje przesłane przez Udadżalakę dla Pandita Davasarmana zalecały mu spieszne opuszczenie Władywostoku. Инструкции|отправленные|через|Удаджалака|для|Пандита|Давасармана|рекомендовали|ему|срочное|покидание|Владивостока Инструкции, отправленные Удаджалкой для Пандита Давасармана, рекомендовали ему спешно покинуть Владивосток. Smuga doradzał kilkusetkilometrowy rejs do japońskiego portu Otaru na zachodnim wybrzeżu wyspy Hokkaido[124], skąd po dwóch miesiącach od chwili opuszczenia obozu nad Amurem przez Udadżalakę, powinien wyruszyć w kierunku zatoki Tierniej na wybrzeżu Kraju Ussuryjskiego. Смуга|советовал|многокилометровый|рейс|в|японский|порт|Отару|на|западном|побережье|острова|Хоккайдо|откуда|через|двух|месяцах|от|момента|выхода|лагеря|над|Амуром|через|Удаджалаку|должен||в|направлении|залива|Тирней|на|побережье|стране|Уссурийского Смуга советовал многокилометровый рейс в японский порт Отару на западном побережье острова Хоккайдо[124], откуда через два месяца после выхода из лагеря на Амуре Удаджалака должен был отправиться в сторону залива Тирней на побережье Уссурийского края. Tam bowiem Smuga zamierzał doprowadzić wyprawę po uwolnieniu zesłańca. Там|ибо|Смуга|намеревался|довести|экспедицию|после|освобождения|ссыльного Там Смуга намеревался завершить экспедицию после освобождения ссыльного.

W myśl dalszej instrukcji Davasarman powinien w ustalone dni dwa razy w tygodniu przybliżać się w nocy do brzegu, wygaszając światła na statku. В|соответствии|дальнейшей|инструкции|Давосарман|должен|в|установленные|дни|два|раза|в|неделю|приближаться|к|в|ночное|к|берегу|гасить|огни|на|судне Согласно дальнейшей инструкции, Давасарман должен был в установленные дни дважды в неделю приближаться ночью к берегу, гасив огни на корабле. Znaki ogniowe nadawane z lądu sposobem indiańskim miały oznaczać, że łódź ze statku może przybyć po członków wyprawy. Знаки|огненные|передаваемые|с|земли|способом|индейским|должны были||что|лодка|с|корабля|может|прибыть|за|членов|экспедиции Сигналы огня, передаваемые с земли индейским способом, должны были означать, что лодка с корабля может прийти за членами экспедиции.

Cały plan uprowadzenia zesłańca, szczegółowo opracowany przez Smugę, wymagał od wszystkich członków wyprawy jak najdokładniejszego wykonania. Весь|план|похищения|ссыльного|подробно|разработанный|Смогу||требовал|от|всех|членов|экспедиции|как|можно точного|выполнения Весь план похищения ссыльного, подробно разработанный Смугой, требовал от всех членов экспедиции максимально точного выполнения. Ekspedycja operująca na lądzie musiała ściśle współdziałać z Davasarmanem czuwającym na statku na morzu. Экспедиция|действующая|на|суше|должна была|строго|взаимодействовать|с|Давосарманом|наблюдающим|на|корабле|на|море Экспедиция, действующая на суше, должна была тесно сотрудничать с Давосарманом, который следил за кораблем на море. Najmniejsze niedopatrzenie mogło spowodować nieobliczalne w skutkach następstwa, toteż Smuga, zmuszony przez Wilmowskiego do trzymania Pawłowa w niewoli, nakazał bosmanowi strzec go jak oka w głowie. Наименьшее|недосмотр|могло|вызвать|непредсказуемые|в|последствиях|последствия|поэтому|Смуга|вынужденный|Wilmowskiego||к|удержанию|Павлова|в|неволе|приказал|боцману|охранять|его|как|глаза|в|голове Меньшая ошибка могла привести к непредсказуемым последствиям, поэтому Смуга, вынужденный Вилмовским держать Павлова в плену, приказал боцману охранять его как зеницу ока.

Smuga nie obawiał się takich przygodnych spotkań z ludnością tubylczą. Смуга|не|боялся|себя|таких|случайных|встреч|с|населением|коренных Смуга не боялся таких случайных встреч с местным населением. W tych okolicach Syberii Wschodniej, rozciągającej się z zachodu na wschód na przestrzeni trzech tysięcy kilometrów, a z południa na północ mierzącej ponad dwa tysiące pięćset kilometrów[125], dość rzadko spotykało się znienawidzonych przez krajowców przedstawicieli carskiej administracji. В|этих|окрестностях|Сибири|Восточной|простирающейся|себя|с|запада|на|восток|на|протяжении|трех|тысяч|километров|а|с|юга|на|север|измеряющей|более|два|тысячи|пятьсот|километров|довольно|редко|встречалось|себя|ненавидимых|местными|жителями|представителями|царской|администрации В этих местах Восточной Сибири, протянувшейся с запада на восток на три тысячи километров и с юга на север на более чем две тысячи пятьсот километров, довольно редко встречались ненавидимые местными жителями представители царской администрации. Uczestnicy wyprawy, ubrani w półkożuszki baranie, futrzane czapki oraz w buty filcowe, nie zwracali na siebie zbytnio uwagi, w razie konieczności Wilmowski, posługując się dokumentami Pawłowa, mógł udawać agenta do specjalnych poruczeń gubernatorskich. Участники|экспедиции|одетые|в|полукожаные куртки|овечьи|меховые|шапки|и|в|обувь|войлочные|не|обращали|на|себя|слишком|внимания|в|случае|необходимости|Вильмовский|пользуясь|собой|документами|Павлова|мог|притворяться||для|специальных|поручений|губернаторских Участники экспедиции, одетые в полушубки из овчины, меховые шапки и валенки, не привлекали к себе особого внимания, в случае необходимости Вилмовский, используя документы Павлова, мог притвориться агентом для особых поручений губернаторства.

Następne dni były bardzo nużące tak dla jeźdźców, jak i wierzchowców. Следующие|дни|были|очень|утомительными|так|для|всадников|как|и|лошадей Следующие дни были очень утомительными как для всадников, так и для лошадей. Szlak wspinał się na kamieniste górskie zbocza, to opadał po osypiskach w dzikie wąwozy, wiódł przez wartkie strumienie po chybotliwych balach bądź zmuszał do przeprawy przez usiane głazami brody. Тропа|поднималась|себя|на|каменистые|горные|склоны|то|спускалась|по|осыпям|в|дикие|ущелья|вел|через|бурные|ручьи|по|неустойчивым|бревнам|или|заставлял|к|переправе|через|усыпанными|камнями|отмели Тропа поднималась на каменистые горные склоны, то спускалась по осыпям в дикие ущелья, вела через бурные ручьи по шатким бревнам или заставляла переправляться через усыпанные камнями отмели. Smuga teraz wciąż ponaglał wszystkich do pośpiechu. Смуга|сейчас|все еще|подгонял|всех|к|спешке Смуга теперь все еще подгонял всех к спешке. Miał nadzieję, że w Jakucji uda się im wymienić zmęczone wierzchowce lub nabyć inne. Имел|надежду|что|в|Якутии|удастся|им||обменять|уставшие|скакуны|или|купить|другие Он надеялся, что в Якутии им удастся обменять уставших лошадей или приобрести других. Przecież Jakuci, szczególnie osiadli wzdłuż wędrownego szlaku, oprócz bydła i owiec hodowali konie, znane z odporności na trudy. ведь|Якуты|особенно|оседлые|вдоль|кочевого|пути|кроме|скота|и|овец|разводили|лошадей|известные|за|устойчивости|к|трудностям |||||||||||||||||труднощі Ведь якуты, особенно осевшие вдоль кочевого пути, кроме скота и овец, разводили лошадей, известных своей стойкостью к трудностям.

Bosman, który nie lubił górskich wędrówek, jak zwykle utyskiwał na wyboistym, trudnym szlaku. Босман|который|не|любил|горных|походов|как|обычно||на|ухабистом|трудном|пути Босман, который не любил горные походы, как обычно жаловался на ухабистую, трудную тропу. Nie odchodząc ani na krok od Pawłowa, nie mógł swobodnie rozmawiać z Tomkiem ani przekomarzać się z nim. Не|отходя|ни|на|шаг|от|Павлова|не|мог|свободно|разговаривать|с|Томком|ни|подшучивать|себя|с|ним Не отходя ни на шаг от Павлова, он не мог свободно разговаривать с Томком и подшучивать над ним. Toteż odetchnął z niezmierną ulgą, gdy w końcu ujrzeli przed sobą rozległą panoramę Płaskowyżu Ałdańskiego. Поэтому|вздохнул|с|неимоверной|радостью|когда|в|конце|увидели|перед|собой|обширную|панораму|Плоскогорья|Алданского Поэтому он вздохнул с огромным облегчением, когда наконец увидели перед собой обширную панораму Алданского плато.

Była ona prawdziwym królestwem tajgi i najsroższej na świecie zimy. Она была|она|настоящим|королевством|тайги|и|самой суровой|в|мире|зимы Это было настоящим королевством тайги и самой суровой зимы в мире. Gdyby człowiek mógł lotem ptaka wznieść się wysoko ponad nią, ujrzałby w pełni krótkiego tutaj lata bezkresny leśny kobierzec ciemnej zieleni, okolony na południowym krańcu żółtozielonym pasem stepów, ścielących się przeważnie na zboczach gór, a na północnych rubieżach oddzielony od Oceanu Arktycznego około trzystukilometrową brudnozieloną tundrą. Если бы|человек|мог|полетом|птицы|подняться|себя|высоко|над|ней|он увидел бы|в|полном|короткого|здесь|лета|бескрайний|лесной|ковёр|тёмной|зелени|окружённый|на|южном|краю|жёлто-зелёным|поясом|степей|стелящихся|себя|преимущественно|на|склонах|гор|а|на|северных|рубежах|отделённый|от|Океана|Арктического|около|трёхсоткилометровой|грязно-зелёной|тундрой Если бы человек мог подняться высоко над ней, как птица, он увидел бы в полном объеме короткое здесь лето — бескрайний лесной ковёр тёмно-зелёного цвета, окружённый на южном краю желтовато-зелёной полосой степей, которые в основном простираются по склонам гор, а на северных рубежах отделены от Северного океана примерно трёхсоткилометровой грязно-зелёной тундрой. Wśród tego leśnego oceanu, niby lądy i potężne wyspy, wznosiły się grzbiety pasm górskich, pokryte rdzawego koloru porostami i bladożółtym chrobotkiem reniferowym bądź też zupełnie nagie: czarne, szare, żółte i czerwone skały. Среди|этого|лесного|океана|как бы|земли|и|мощные|острова|поднимались|себя|хребты|цепей|горных|покрытые|ржавого|цвета|лишайниками|и|бледно-желтым|мхом|северного оленя|или|тоже|совершенно|голые|черные|серые|желтые|и|красные|скалы |||||||||||||||іржавого|||||||||||||||| Среди этого лесного океана, как земли и могучие острова, поднимались хребты горных цепей, покрытые ржавого цвета лишайниками и бледно-жёлтым мхом оленя или же совершенно голые: чёрные, серые, жёлтые и красные скалы. Długie niebieskie wstęgi szeroko rozgałęzionych rzek i na wyżynach połyskujące niezliczone jeziora urozmaicały krajobraz. Длинные|голубые|ленты|широко|разветвленных|рек|и|на|возвышенностях|сверкающие|бесчисленные|озера|разнообразили|пейзаж ||||||||||||урізноманітнювали| Длинные голубые ленты широко разветвлённых рек и на возвышенностях сверкающие бесчисленные озёра разнообразили пейзаж.

Podczas zimy rozległa kraina jakby zapadała w letarg. Во время|зимы|обширная|страна|как будто|погружалась|в|летаргию Зимой обширная страна, казалось, погружалась в летаргию. Już we wrześniu ziemia zaczynała stygnąć i podmarzać; w październiku przyoblekała się w zimowy biały kożuch śniegu. Уже|в|сентябре|земля|начинала|остывать|и|подмерзать|в|октябре|одевалась|себя|в|зимний|белый|покров|снега Уже в сентябре земля начинала остывать и подмерзать; в октябре она одевалась в зимнюю белую шубу снега. Wszystkie rzeki i jeziora pokrywały się lodem. Все|реки|и|озера|покрывались|собой|льдом Все реки и озера покрывались льдом. Noce stawały się coraz dłuższe. Ночи|становились||всё|длиннее Ночи становились все длиннее. Życiodajne słońce na krótko tylko rozświetlało bezmierne przestrzenie. Жизнедающее|солнце|на|коротко|только|освещало|безмерные|пространства Животворящее солнце лишь на короткое время освещало безбрежные просторы. Gdy zachodziło, znikały ptaki, wszelki zwierz krył się w norach. Когда|заходило|исчезали|птицы|всякий|зверь|прятался|себя|в|норах Когда оно заходило, исчезали птицы, всякие звери прятались в норах. Nawet wiatry cichły, gdy całe życie zamierało w okowach srogiej zimy. Даже|ветры|утихали|когда|вся|жизнь|останавливалось|в|оковах|суровой|зимы Даже ветры стихали, когда вся жизнь замирала в оковах суровой зимы. Tylko od czasu do czasu słychać było w tajdze trzask drzew pękających od mrozu. Только|от|времени|до|времени|слышно|было|в|тайге|треск|деревьев|ломающихся|от|мороза Только время от времени в тайге слышался треск деревьев, лопающихся от мороза.

Gdyby istniał Demon Zimy, to chyba tę właśnie krainę obrałby za królestwo. Если|существовал|Демон|Зимы|то|наверное|эту|именно|страну|выбрал бы|за|королевство Если бы существовал Демон Зимы, то, наверное, именно эту страну он выбрал бы своим королевством. Bo tutaj zima właściwie nigdy się nie kończyła. Потому что|здесь|зима|на самом деле|никогда|(частица возвратного глагола)|не|заканчивалась Потому что здесь зима, по сути, никогда не заканчивалась. Jedynie od kwietnia do sierpnia cofała się podstępnie w głąb skutej wiecznym mrozem ziemi, przyczajała się na szczytach gór Sajanów, Wierchojańskich i Czerskiego[126], gdzie nawet latem bieliły się czapy nigdy nietopniejącego śniegu. Только|с|апреля|по|августа|отступала|себя|хитро|в|глубь|скованной|вечным|морозом|земли|поджидала|себя|на|вершинах|гор|Саян|Вирхо-Янских|и|Чёрского|где|даже|летом|белели|себя|шапки|никогда|не тающего|снега Только с апреля по август она хитро отступала вглубь земли, скованной вечным морозом, пряталась на вершинах гор Саян, Вилюйских и Чёрского, где даже летом белели шапки никогда не тающего снега. Nieraz też, nawet w lecie po upalnym dniu, ziemię pokrywał w nocy biały szron bądź szalały gradowe nawałnice. Не раз|тоже|даже|в|лето|после|знойном|дне|землю|покрывал|в|ночь|белый|иней|или|свирепствовали|градовые|шквалы Не раз, даже летом после жаркого дня, землю покрывал ночью белый иней или бушевали градины. Tutaj właśnie, w Syberii Wschodniej, w Kotlinie Ojmiakońskiej, pomiędzy wschodnim krańcem łańcucha Gór Wierchojańskich a Górami Czerskiego, znajdował się biegun zimna[127] półkuli północnej. Здесь||в|Сибири|Восточной||котловине|Оймяконской|между|восточным|краем|цепи|гор|Верхоянских|и|горами|Чёрского|находился|(частица возвратного глагола)|полюс|холода|полушария|северного Здесь, в Восточной Сибири, в Оймяконской котловине, между восточным краем хребта Верхоянских гор и горами Чарского, находилась полюс холода[127] северного полушария.

[126] Jan Czerski – polski badacz Syberii Wschodniej. Ян|Чёрский|польский|исследователь|Сибири|Восточной [126] Ян Чарский – польский исследователь Восточной Сибири. Urodzony w 1845 r. w guberni witebskiej. Родился|в|году|в|губернии|Витебской Родился в 1845 году в Витебской губернии. W wieku lat 17 został zesłany po powstaniu styczniowym 1863 r. na Syberię, gdzie wcielono go przymusowo do oddziału wojskowego stacjonującego w Omsku. В|возрасте|лет|был|сослан|после|восстания|Январского|года|на|Сибирь|где|его|его|принудительно|в|подразделение|военное|стационирующее|в|Омске В 17 лет был сослан после восстания 1863 года в Сибирь, где его принудительно зачислили в военное подразделение, дислоцированное в Омске. Zwolniony ze służby w roku 1869, studiował w Omsku anatomię porównawczą, a potem osiadł w Irkucku i poświęcił się badaniom geologii i geografii Syberii Wschodniej. Уволенный|из|службы|в|году|изучал|в|Омске|анатомию|сравнительную|и|потом|осел|в|Иркутске|и|посвятил|себя|исследованиям|геологии|и|географии|Сибири|Восточной Уволенный со службы в 1869 году, он изучал в Омске сравнительную анатомию, а затем поселился в Иркутске и посвятил себя исследованиям геологии и географии Восточной Сибири. Podczas szeregu wypraw prowadził badania w Kraju Zabajkalskim, w Sajanach oraz na dalekiej północy w Górach Wierchojańskich, w dorzeczu Indygirki i Kołymy. Во время|ряда|экспедиций|проводил|исследования|в|стране|Забайкалье|в|Саянах|а также|на|далекой|северной|в|горах|Верхоянских|в|бассейне|Индигирки|и|Колымы Во время ряда экспедиций он проводил исследования в Забайкалье, в Саянах, а также на далеком севере в Верхоянских горах, в бассейне Индигирки и Колымы. Po uwolnieniu z zesłania przez 5 lat przebywał w Petersburgu, pracując w Akademii Nauk. После|освобождения|из|ссылки|в течение|лет|жил|в|Санкт-Петербурге|работая|в|Академии|Наук После освобождения из ссылки он провел 5 лет в Санкт-Петербурге, работая в Академии наук. Latem 1891 r. Czerski z żoną i 12-letnim synem wyruszył z Irkucka konno do Wierchnie-Kołymska poprzez łańcuchy Gór Wierchojańskich i grzbiety równoległych do nich gór, które później nazwano Górami Czerskiego. Летом|года|Черский|с|женой|и|12-летним|сыном|отправился|из|Иркутска|верхом|в|||через|цепи|гор|Верхоянских|и|хребты|параллельных|к|ним|горам|которые|позже|назвали|горами|Черского Летом 1891 года Чёрский с женой и 12-летним сыном отправился из Иркутска верхом в Верхне-Колымск через цепи Верхоянских гор и гребни, параллельные им, которые позже были названы горами Чёрского. Spędzona w niedostatku zima w Wierchnie-Kołymsku mocno osłabiła zdrowie Czerskiego. Проведенная|в|нужде|зима|в|||сильно|ослабила|здоровье|Черского Зима, проведенная в нужде в Верхне-Колымске, сильно подорвала здоровье Чёрского. Mimo to wypłynął statkiem w dalszą drogę. Несмотря на|это|вышел в море|на корабле|в|дальнейшую|дорогу Тем не менее, он отправился в дальнейший путь на корабле. Zmarł w 1892 r. nad Kołymą i został pochowany przy ujściu rzeki Omołon. Умер|в|году|над|Колымой|и|был|похоронен|у|устья|реки|Омонон Он умер в 1892 году на Колыме и был похоронен у устья реки Омонон. Przed śmiercią zobowiązał żonę do prowadzenia wyprawy do Niżnie-Kołymska. Перед|смертью|обязал|жену|к|ведению|экспедиции|в|| Перед смертью он обязал свою жену возглавить экспедицию в Нижне-Колымск. Czerski jest autorem wielu cennych prac badawczych. Черский|является|автором|многих|ценных|работ|исследовательских Чжерский является автором многих ценных исследовательских работ. Oprócz masywu górskiego w północno-wschodniej Syberii nazwę Góry Czerskiego nadano jednemu z pasm górskich Zabajkala, równoległemu do rzeki Ingoda i dalej na wschód do Czyty. Кроме|массива|горного|в|||Сибири|название|Горы|Черского|было дано|одному|из|цепей|горных|Забайкала|параллельному|к|реке|Ингода|и|дальше|на|восток|к|Чите Кроме горного массива на северо-восточной Сибири, название Горы Чжерского было дано одной из горных цепей Забайкалья, параллельной реке Ингода и далее на восток до Читы.

[127] Biegun zimna – miejsce na Ziemi, w którym temperatura powietrza jest najniższa. Полюс|холода|место|на|Земле|в|котором|температура|воздуха|является|самой низкой [127] Полюс холода – место на Земле, где температура воздуха самая низкая. Do niedawna za biegun zimna na półkuli północnej uważano okolice Wierchojańska, gdzie temperatura spada do –60°C, lecz później badania ustaliły, że biegun zimna znajduje się nieco dalej na północy, w Kotlinie Ojmiakońskiej, gdzie zanotowano przeszło –70°C. До|недавнего времени|за|полюс|холода|на|полушарии|северном|считался|окрестности|Вирхоянска|где|температура|падает|до|–60°C|но|позже|исследования|установили|что|полюс|холода|находится||немного|дальше|на|севере|в|котловине|Оймяконской|где|было зафиксировано|более|–70°C До недавнего времени полюсом холода в северном полушарии считались окрестности Верхоянска, где температура опускается до –60°C, но позже исследования установили, что полюс холода находится немного дальше на севере, в Оймяконской котловине, где зафиксировано более –70°C. Na półkuli południowej biegun zimna leży na Antarktydzie. На|полушарии|южном|полюс|холода|лежит|на|Антарктиде На южном полюсе холодный полюс находится в Антарктиде. Zanotowano tam –83°C. Зафиксировано|там|–83°C Там зафиксировано –83°C.

Smuga z uwagą przysłuchiwał się wyjaśnieniom Wilmowskiego na temat geograficznego położenia kraju i panujących tam warunków atmosferycznych. Смуга|с|вниманием|прислушивался|себя|объяснениям|Вильмовского|на|тему|географического|положения|страны|и|существующих|там|условиях|атмосферных Смужка с вниманием слушал объяснения Вилмовского о географическом положении страны и существующих там атмосферных условиях. Zbliżała się połowa sierpnia. Приближалась|себя|середина|августа Приближалась середина августа. Przelotne deszcze oznaczały, że krótka w tych okolicach jesień jest już za pasem i najdalej za cztery lub pięć tygodni nastanie trwająca około siedmiu miesięcy surowa, sucha zima. Проливные|дожди|означали|что|короткая|в|этих|окрестностях|осень|уже||за|углом|и|не позднее|через|четыре|или|пять|недель|наступление|продолжающаяся|около|семи|месяцев|суровая|сухая|зима Мимолетные дожди означали, что короткая осень в этих местах уже на подходе, и не позднее чем через четыре или пять недель наступит суровая, сухая зима, которая продлится около семи месяцев. Spoglądając ze wzniesienia, Smuga wypatrzył u stóp gór rozległą dolinę. Смотря|с|возвышенности|Смуга|заметил|у|подножий|гор|обширную|долину Смотря с возвышенности, Смуга заметил у подножия гор обширную долину. Kilka pasemek dymu wolno płynącego ku niebu wskazywało na bliskość sadyb ludzkich. Несколько|струй|дыма|медленно|текущего|к|небу|указывало|на|близость|поселений|человеческих Несколько струй дыма, медленно поднимающихся к небу, указывали на близость человеческих поселений.

– W drogę! В|путь – В путь! – zawołał, uderzając arkanem wierzchowca. закричал|ударяя||скакуна – закричал, ударяя арканом по лошади.

Byli to Jakuci. Были|это|Якуты Это были якуты. Łatwo można było ich rozpoznać po bardzo śniadej cerze, zbliżonej do barwy mosiądzu, oraz po oczach mniej skośnych niż u Mongołów i Tunguzów. Легко|можно|было|их|распознать|по|очень|смуглой|коже|близкой|к|цвету|латуни|и|по|глазам|менее|косым|чем|у|монголов|и|тунгусов ||||||||||||міді|||||||||| Их легко было узнать по очень смуглой коже, близкой к цвету бронзы, а также по глазам, менее раскосым, чем у монголов и тунгусов. Ich twarze, pozbawione zarostu, ożywiające się jedynie w przystępie wielkiego wzruszenia lub gniewu, sprawiały wrażenie wykutych z kamienia. Их|лица|лишенные|волос|оживляющиеся|себя|только|в|приступе|великого|волнения|или|гнева|производили|впечатление|вырезанных|из|камня Их лица, лишенные растительности, оживлявшиеся лишь в моменты сильного волнения или гнева, производили впечатление вырезанных из камня. Niektórzy mieli na głowach sukienne czapki, inni zaś przytrzymywali swe twarde, czarne włosy kolorowymi chustkami bądź też po prostu przewiązywanymi przez czoło rzemykami. Некоторые|имели|на|головах|суконные|шапки|другие|же|держали|свои|жесткие|черные|волосы|цветными|платками|или|тоже|по|просто|перевязанными|через|лоб|ремешками Некоторые носили суконные шапки, другие же держали свои жесткие черные волосы цветными платками или просто перевязанными через лоб ремешками. Ubranie ich składało się z welwetowych sonów, to jest rodzaju kaftana sięgającego kolan i podbitego sukienną podszewką, oraz nałożonych na nogi długich sztylp zwanych suturuo. Одежда|их|состояло|из|из|бархатных|штанов|это|есть|рода|кафтан|доходящего|до колен|и|подбитого|платьевой|подкладкой|а также|надетых|на|ноги|длинных|чулок|называемых|сутуро Их одежда состояла из бархатных сонов, то есть своего рода кафтанов до колен, подбитых суконной подкладкой, и длинных штыров, называемых сутуруо, надетых на ноги. Starsi nosili wokół talii skórzane pasy, za którymi tkwiły zatknięte: z lewej strony nóż w pochwie, a z prawej krzesiwo i woreczek z hubką. |носили|вокруг|талии|кожаные|пояса|за|которыми|были|застрявшие|с|левой|стороны|нож|в|ножнах|и|с|правой|кресало|и|мешочек|с|трутом |||||||||||||||||||||||грибом для вогню Старшие носили вокруг талии кожаные пояса, за которыми были заправлены: с левой стороны нож в ножнах, а с правой — кресало и мешочек с трутом. Zza miękkich cholew ostronosych butów z końskiej skóry wystawały fajeczka i kapciuch na tytoń. Из-за|мягких|голенищ|остроносых|обуви|из|конской|кожи|торчали|трубочка|и|тапок|для|табак Из мягких голенищ остроносых ботинок из конской кожи торчали трубка и трубка для табака.

Jak się później Tomek przekonał, Jakuci pod sony zakładali na gołe ciało koszule i krótkie, obcisłe spodenki skórzane, zwane syali. Как|себя|позже|Томек|убедился|Якуты|под|сон|надевали|на|голое|тело|рубашки|и|короткие|обтягивающие|шорты|кожаные|называемые|сяли Как позже убедился Томек, якуты под сонь закладывали на голое тело рубашки и короткие, обтягивающие кожаные шорты, называемые сяли. Do ich nogawek, posiadających na końcu metalowe kółka, przymocowywali sztylpy. |||имеющих|на|конце|металлические|колесики|прикрепляли|шпоры К их штанинам, имеющим на конце металлические кольца, прикрепляли штаны. Owych syali nie zdejmowali nawet na noc do spania. тех|штор|не|снимали|даже|на|ночь|для|сна Эти сяли не снимали даже на ночь для сна.

Jakuci otoczyli podróżników półkolem. Якуты|окружили|путешественников|полукругом Якуты окружили путешественников полукругом. Smuga zsiadł z konia, po czym pozdrowił ich w języku rosyjskim. Смуга|спешился|||после|чего||их|на|языке|русском Смуга слез с лошади, после чего поприветствовал их на русском языке.

Smuga nie zrozumiał pytania, albowiem mianem Nucza[128] Jakuci określali białych ludzi z południa, w potocznej zaś mowie Rosjan. Смуга|не|понял|вопроса|ибо|именем|Нуча|Якуты|называли|белых|людей|с|юга|в|разговорной|же|речи|русских Смуга не понял вопроса, так как под именем Нуча[128] якуты называли белых людей с юга, а в разговорной речи - русских. Toteż pytająco spojrzał na Wilmowskiego. Поэтому|вопросительно|посмотрел|на|Вилмовского Поэтому он вопросительно посмотрел на Вилмовского. Ten jednak również nie mógł odgadnąć, o co Jakutowi chodziło. Этот|однако|тоже|не|мог|угадать|о|что|Якуту|было нужно Однако тот тоже не мог догадаться, о чем говорил якут. Naraz Pawłow zeskoczył z konia i zanim bosman mógł go zatrzymać, stanął u boku Smugi. Вдруг|Павлов||с|лошади|и|прежде чем|боцман|мог|его|остановить|встал|у|боку|Смуги Вдруг Павлов спрыгнул с лошади, и прежде чем боцман успел его остановить, он встал рядом со Смугой.

Agent umilkł, uśmiechając się złośliwie. Агент|замолчал|улыбаясь|себя|злорадно Агент замолчал, злобно улыбаясь. Polacy przeważnie byli znani Jakutom jako więźniowie, gdyż surowa, odludna Syberia Wschodnia stanowiła dla rządu carskiego główny ośrodek zesłań dla szczególnie niebezpiecznych przestępców politycznych. Поляки||были|известны|Якутам|как|заключенные|так как|суровая|безлюдная|Сибирь|Восточная|являлась|для|правительства|царского|главный|центр|ссылок|для|особенно|опасных|преступников|политических Поляки в основном были известны якутам как заключенные, так как суровая, безлюдная Восточная Сибирь была для царского правительства главным центром ссылки для особенно опасных политических преступников. Tutaj większość z nich umierała z wycieńczenia. Здесь|большинство|из|них|умирала|от|истощения Здесь большинство из них умирало от истощения. Niektórzy zesłańcy przydzielani byli przez władze administracyjne poszczególnym gminom jakuckim, które musiały utrzymywać ich na swój koszt. Некоторые|ссыльные|распределялись|были|через|власти|административные|отдельным|общинам|якутским|которые|должны были|содержать|их|на|свой|счет ||||||||гмінам Якута|||||||| Некоторые ссыльные назначались административными властями в отдельные якутские общины, которые должны были содержать их за свой счет. Oczywiście na tym tle nieraz powstawały ostre zatargi, powodujące niechęć do zesłańców. Конечно|на|этом|фоне|не раз|возникали|резкие|конфликты|вызывающие|неприязнь|к|ссыльным Конечно, на этом фоне иногда возникали острые конфликты, вызывающие неприязнь к ссыльным.

Po tym zwyczajowym u Jakutów powitaniu Smuga z Wilmowskim zaczęli wyjaśniać pół po rosyjsku, pół na migi cel swego przybycia do osady. По|этому|обычному|у|якутов|приветствию|Смуга|с|Вилмовским|начали|объяснять|полуслова|по|русски|полуслова|на|жестах|цель|своего|прибытия|в|поселение После этого обычного приветствия у якутов Смуга с Вилмовским начали объяснять полупо-русски, полупо-жестами цель своего приезда в поселение. Po dłuższych pertraktacjach zdołali osiągnąć porozumienie. После|длительных|переговоров|смогли|достичь|соглашение После длительных переговоров им удалось достичь соглашения. Jakuci zgodzili się za pewną opłatą wypożyczyć świeże konie, zatrzymując w zastaw zmęczone wierzchowce podróżników. Якуты|согласились|(частица возвратного глагола)|за|определенную|плату|арендовать|свежие|лошади|удерживая|в|залог|уставшие|верховые лошади|путешественников Якуты согласились за определенную плату арендовать свежих лошадей, оставив в залог уставших скакунов путешественников. W drodze powrotnej z Ałdanu miała nastąpić powtórna wymiana i w ten sposób wierzchowce ostatecznie powracały do swych pierwotnych właścicieli. В||возвращения|из|Аулдана|должна|произойти|повторная|замена|и|в|этот|способ|верховые животные|окончательно|возвращались|к|своих|первоначальным|владельцам На обратном пути из Аладана должна была произойти повторная обмен, и таким образом, животные окончательно возвращались к своим первоначальным владельцам. Była to więc transakcja korzystna dla obydwu stron. была|это|значит|сделка|выгодная|для|обеих|сторон Таким образом, это была выгодная сделка для обеих сторон.

SENT_CWT:AFkKFwvL=6.08 PAR_TRANS:gpt-4o-mini=3.63 ru:AFkKFwvL openai.2025-02-07 ai_request(all=213 err=0.00%) translation(all=170 err=0.00%) cwt(all=2488 err=1.37%)