Learn Real Polish Podcasts, Najnowsza historia Polski

Najnowsza historia Polski

Cześć!

Jak zwykle z Warszawy mówi do Was Piotr. Witam wszystkich bardzo serdecznie i zapraszam na dzisiejszą audycję. Ostatnio były małe problemy z moją stroną, przez kilka dni godzin ;) nie można było wejść na stronę realpolish.pl Na szczęście sytuacja została opanowana i myślę, że teraz wszystko będzie dobrze. Jest nas coraz więcej, coraz więcej osób słucha podkastów po polsku, coraz więcej osób wchodzi na moją stronę i firma, w której płacę za hosting, czyli miejsce na serwerze internetowym powiedziała mi, że wykorzystuję całą moc komputera. Powiedzieli, że zużywam całą moc procesora, a nawet przekraczam limity, które od nich dostałem. Być może tak jest dlatego, że jest nas tak dużo i z tego bardzo się cieszę, a być może to wynika z ataków robotów spamerskich. Sam już nie wiem, ale nie martwmy się tym. To są tylko problemy techniczne, które mam nadzieję uda mi się pokonać. Moi drodzy, ostatnio przygotowuję dla Was trochę dłuższe podkasty, być może wydaje się Wam, że te podkasty są zbyt trudne, ale myślę, że jeśli ktoś naprawdę chce nauczyć się polskiego to powinien jak najwięcej słuchać po polsku.

Dlatego chcę dać Wam możliwość słuchania po polsku, chcę w ten sposób pomóc w nauce polskiego. Moim zdaniem podkasty są dobrym dodatkiem do łatwych historyjek. Historyjki z pytaniami i odpowiedziami (100 Daily Polish Stories) są niezastąpione dla tych, którzy chcą zacząć mówić po polsku. Tam znajdziecie podstawowe słownictwo, łatwe historyjki, łatwe pytania i odpowiedzi. Wszystko po to, żeby jak najszybciej przestawić się na myślenie po polsku. Podkasty natomiast pozwalają na ćwiczenie rozumienia ze słuchu. Nie trzeba rozumieć każdego słowa, wystarczy że rozumiecie mniej więcej o czym mówię. Ok? Takie są różnice. Historyjki są do nauki mówienia, a podkasty są do ćwiczenia słuchania. Świetnie, tym razem chcę opowiedzieć trochę o powojennej historii Polski.

O tym co działo się w Polsce po II Wojnie Światowej. Oczywiście nie będzie to zbyt szczegółowa opowieść, ale mam nadzieję, że po dzisiejszej audycji będziecie wiedzieli więcej o Polsce, będziecie lepiej rozumieli historię Polski. OK, zaczynajmy.

Jesteśmy w roku 1945. Po zakończeniu wojny, tak jak inne kraje Europy wschodniej, Polska dostała się pod wpływy ZSRR. Oficjalnie była państwem niepodległym, ale realnie była zależna od decyzji podejmowanych w Moskwie. Polska była częścią reżimu sowieckiego. Polacy nie mogli decydować o swojej przyszłości, nie mogli decydować o tym jak będzie wyglądała Polska, jaka będzie gospodarka, jaka będzie polska polityka. Polacy po wojnie przeżywali bardzo trudny czas, byliśmy kompletnie zależni od Związku Radzieckiego. Dziś opowiem Wam w jaki sposób Polacy wywalczyli wolność.

To nie stało się w kilka lat, ta walka trwała wiele dziesięcioleci, ale w końcu jesteśmy wolni. W końcu sami decydujemy o sobie. Oczywiście to nie było łatwe, nie było łatwo zdobyć wolność, trwało to długo, ale w końcu stało się, w końcu jesteśmy wolni. W końcu możemy decydować o sobie. Po II Wojnie Światowej społeczeństwo polskie w większości nie zaakceptowało reżimu stalinowskiego.

Większość ludzi była temu przeciwna. Zbrodnie stalinizmu, represje wobec polskich patriotów, aparat ucisku, cenzura, propaganda, terror – wszystko to trochę zelżało po śmierci Stalina w 1953 roku. Zaczęto wtedy zwalniać z więzień pierwszych niesłusznie skazanych więźniów politycznych. Cofnijmy się do roku 1956.

Dziesięć lat po wojnie w Polsce wybuchają pierwsze protesty. Ludzie mają dość głodu, ludzie mają dość stalinizacji. W Poznaniu wybuchają pierwsze strajki. Poznań to miasto w zachodniej części Polski. Dochodzi do walk, w których ginie około 70 osób. Po tych wydarzeniach próbowano poprawić słabą gospodarkę.

Częściowo zmieniono system polityczno-ekonomiczny. Jednak zmiany te były tylko powierzchowne, niewielkie. Tylko po to, żeby ludzie przestali się buntować. Po kolejnych dziesięciu latach dochodzi do powstania w Czechosłowacji i na Węgrzech. W 1968 roku stłumiono studencki ruch demokratyczny, polskie wojsko uczestniczy w tłumieniu Praskiej Wiosny. Lata 50. i lata 60. były niesamowicie ciężkie.

Brakuje wszystkiego, a jednocześnie Polska jest zmuszana do darmowych dostaw węgla do Związku Radzieckiego. Władze widziały trudności, władze rozumiały, że trzeba coś dać ludziom, bo inaczej nastąpi bunt. W latach 60. nastąpiło pewne rozluźnienie reżimu, nastąpiły małe zmiany. Między innymi po raz pierwszy w krajach socjalistycznych wystąpił zachodni zespół rockowy Rolling Stones. Był kwiecień 1967 roku. Stonsi, tak u nas nazywani byli Rolling Stones, Stonsi dali w Warszawie dwa krótkie koncerty. To było coś symbolicznego, to było symboliczne wydarzenie. Po raz pierwszy Polska otworzyła się na zachód. Do tej pory nikt nie był za “żelazną kurtyną”. Świat zachodni tak naprawdę nie wiedział co dzieje się na wschodzie. Kontakty z zachodem były sporadyczne i trudne. Polacy oczywiście nie mieli paszportów, nie mogli opuszczać kraju. Nie każdy mógł dostać paszport. Wyjazd na zachód Europy był bardzo trudny, nie mówiąc już o Stanach, praktycznie niemożliwy dla przeciętnego Polaka. Jak więc możecie sobie wyobrazić, koncert Rolling Stones w 1967 roku, był czymś niezwykłym.

Oznaczał początek szukania kontaktów ze światem zachodnim. Koncert odbył się w Pałacu Kultury i Nauki. Nie wiem czy wiecie, ale ten pałac, do tej pory najwyższy budynek w Warszawie to prezent dla Warszawy od ZSRR. Jeśli nie wiecie jak wygląda PKiN to zobaczcie na filmiku, który kiedyś zrobiłem. (Wycieczka po Warszawie) Ok, Jesteśmy teraz w roku 1970, w tym roku dochodzi do kolejnego kryzysu.

Na wybrzeżu buntują się robotnicy. Brakuje żywności, brakuje artykułów przemysłowych, brakuje mieszkań, wszystkiego. Wtedy do władzy dochodzi Edward Gierek i rozpoczyna się epoka tak zwanego przyspieszonego rozwoju gospodarczego. Za ten rozwój zapłaciliśmy kredytami zaciągniętymi w zachodnich bankach. W tym czasie Polska zaciągnęła ogromne kredyty w komercyjnych bankach zachodnich. W latach 70. powstaje opozycyjna organizacja demokratyczna, tak zwany KOR czyli Komitet Obrony Robotników.

Jest to jakby zaczątek Solidarności. Polacy próbują walczyć o swoje prawa, a socjalistyczna władza stara się wszystkimi metodami im przeszkodzić. Zdarzają się pobicia działaczy, zwolnienia z pracy, zatrzymania w areszcie, socjalistyczna codzienność, cenzura i propaganda. Sytuacja gospodarcza Polski jest bardzo trudna.

Kredyty zaciągnięte przez Gierka, brak żywności w sklepach, brak mieszkań i artykułów przemysłowych. Ludziom brakowało jedzenia, wszystko było wydzielane. Można było kupić wydzieloną ilość mięsa, cukru, masła. Wszystko było na tak zwane kartki, talony. Jeśli nie miałeś talonu, niczego nie mogłeś kupić w sklepie. Wszystkiego brakowało. Sytuacja była bardzo trudna. Polacy widzieli dwie rzeczywistości, jedną przedstawioną przez reżim socjalistyczny i propagandę, a drugą tę prawdziwą. Można powiedzieć, że to był taki rodzaj schizofrenii. Co innego widzisz na własne oczy, a co innego widzisz w telewizji i gazetach. Świetnie to widać w dwóch filmach Andrzeja Wajdy, “Człowiek z Żelaza” i “Człowiek z Marmuru”.

Filmy te opowiadają o tym jak reżim wykorzystuje normalnych ludzi do swoich celów. Aparat polityczny potrzebował normalnych ludzi do celów propagandowych. Robił ze zwykłych ludzi bohaterów, a gdy nie byli już potrzebni, wtedy zostawali na uboczu, zostawali zapomnieni. W ten sposób działała propaganda przez cały czas zimnej wojny. Ciągle pracowano nad sztucznym obrazem rzeczywistości. Aparat propagandy bardzo dbał o to, aby obraz przedstawiany społeczeństwu był o wiele ładniejszy od tego, co było widać na co dzień. W 1978 roku dochodzi do dwóch bardzo ważnych wydarzeń.

Zanim o nich opowiem, musicie wiedzieć, że to w jaki sposób Polska odzyskała niepodległość, ma silny związek z katolicyzmem i religią. Muszę powiedzieć, że katolicyzm miał ogromny wpływ na odzyskanie przez Polskę wolności. Siła, która pozwoliła odzyskać wolność płynęła wtedy z katolicyzmu. Polacy czerpali siłę z wiary. Wracamy więc do roku 1978, w tym roku Karol Wojtyła zostaje wybrany Papieżem i wybiera imię Jan Paweł II.

Karol Wojtyła jest człowiekiem, który przeżył to co dotknęło większość Polaków. Jego życie związane było z Krakowem. Kraków leży bardzo blisko obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, po niemiecku Auschwitz. Karol Wojtyła przeżył wszytko to, co wiąże się z nazizmem, stalinizmem. Wszystko to co dotknęło Polaków, dotknęło również Karola Wojtyłę. Wszystkie okropności wojny, głód i śmierć. Jego cała rodzina zginęła w czasie wojny. Gdy miał 20 lat został zupełnie sam. Wszyscy z jego rodziny zginęli. Nie miał nikogo. Wielu Polaków miało podobny los do losów rodziny Karola Wojtyły. Wielu Polaków straciło całe rodziny w czasie wojny, wielu Polaków straciło swoich najbliższych, swoje dzieci, rodziców, swoich mężów lub żony. Jan Paweł II jest osobą, która miała ogromny wpływ na świadomość Polaków i na wiarę Polaków. Muszę Wam teraz powiedzieć, o pewnym obrazie, o pewnym symbolu.

O obrazie, który jest chyba najważniejszym obrazem dla polskich katolików. Myślę tu o cudownym obrazie Matki Boskiej Częstochowskiej. Wiara, duchowość, te specjalne wibracje i odczucia były wtedy bardzo bliskie Polakom, były bardzo ważne. Cała sfera duchowa odgrywała ważną rolę. Matka Boska Częstochowska to obraz namalowany na desce, na drewnie.

Przedstawia Matkę Boską z Dzieciątkiem Jezus. Nie wiadomo kiedy powstał ten obraz i kto go namalował. Jest bardzo stary. Mówi się, że namalował go św. Łukasz Ewangelista. Legenda mówi, że obraz został namalowany na fragmencie stołu, na którym jadł Jezus i jego święta rodzina. Matka Boska Częstochowska | wikipedia

W roku 326 cesarzowa Helena otrzymała ten obraz w darze od wiernych, gdy przyjechała do Jerozolimy.

1000 lat później obraz znalazł się na zamku w Bełzie. Gdy pewnego dnia Saraceni zaatakowali zamek, wtedy książę Władysław wystawił obraz Matki Boskiej na murach miasta. Strzała z łuku wystrzelona przez jednego z Tatarów wbiła się w obraz i od tej pory na obrazie pojawiła się krew. Saraceni zawrócili i nie zdobyli miasta. W końcu w 1382 roku obraz trafia do klasztoru w Częstochowie. Na twarzy Matki Bożej możecie zobaczyć trzy blizny, trzy rysy.

Na jej policzku są trzy rysy, dwie równoległe i jedna poprzeczna. Te cięcia powstały gdy w 1430 roku Jasna Góra została obrabowana przez Husytów. Z obrazem wiąże się wiele cudów, wiele niewyjaśnionych rzeczy.

W świątyni klasztoru na Jasnej Górze w Częstochowie znajduje się księga, w której zapisane są wszystkie cuda dokonane przed cudownym obrazem. W XVII wieku, podczas potopu szwedzkiego, święty obraz obronił klasztor w Częstochowie przed najazdem wojsk szwedzkich. Polski król Jan Kazimierz nazwał Matkę Bożą – Królową Polski. Teraz często ten obraz nazywany jest Czarną Madonną, ponieważ przez wieki farba na nim stała się prawie czarna. Wracamy do naszej historii.

Jan Paweł II obrał sobie Matkę Bożą jako swoją matkę, był bardzo mały gdy stracił swoją prawdziwą mamę. Lech Wałęsa, kolejny człowiek, który był przeciwnikiem reżimu, człowiek, który w przyszłości dostanie Pokojową Nagrodę Nobla, zawsze nosił mały znaczek z Matką Boską Częstochowską. Lech Wałęsa powiedział, że prosi Matę Boską Częstochowską, aby pomogła mu uwolnić Polskę. Polacy to naród katolicki.

Religia i wiara zawsze była schronieniem dla Polaków. Inaczej niż Czesi i Słowacy, Polacy zawsze byli bardzo religijni. W czasach, gdy Polska nie istniała na mapach, Polacy znajdywali siłę we wierze i religii. W czasach niewoli Matka Boska, muzyka Fryderyka Chopina i poezja Adama Mickiewicz to było to, co pomagało nam przetrwać. Polski nie było, Polska pozostała tylko w głowach, w umysłach i w naszych sercach. Dlatego wybranie Polaka, Jana Pawła II na Papieża było znakiem dla Polaków.

Pierwszy Polak, pierwszy Słowianin został Papieżem. W Polaków znowu wstąpiła wiara. Jan Paweł II wybiera Matkę Boską na swoją matkę. Środowiska katolickie zaczynają nawoływać do oporu przeciwko władzy. Jan Paweł II przyjeżdża do Polski, całuje polską ziemię i mówi pamiętne słowa: – Nie lękajcie się! (No tengais miedo, Don't be afraid) - Przyszłość Polski zależy od Was i musi od Was zależeć!

To jest nasza Ojczyzna. To jest nasze być i nasze mieć i nikt nie może pozbawić nas prawa ażeby przyszłość tego naszego być i mieć nie zależała od nas. Z drugiej strony mamy robotnika, który przewodzi strajkom w Gdańsku.

Powstaje ogromny ruch, który nazywa się Solidarność. Logo, znak Solidarności staje się rozpoznawalny na całym świecie. Tych dwóch liderów, Papież przywódca kościoła i Lech Wałęsa przywódca Solidarności zmieniają historię Polski.

Latem 1979 roku Jan Paweł II odwiedza Polskę. W 1980 roku dochodzi do strajków w Gdańsku. Te dwa wydarzenia to początek zmian w Polsce. Miliony ludzi przychodzi na spotkania z Papieżem. Miliony ludzi popiera Solidarność. Wielka siła, wielka wiara wzmacnia Polaków, wzmacnia katolików. Proszę, żebyście dobrze zrozumieli. Nie mówimy tu o fanatyzmie religijnym, ani o nietolerancji, tylko o sile i wierze milionów ludzi, którym Matka Boska, Chopin, Mickiewicz dali siłę przeżyć tak wiele lat niewoli. Wiara i polityka, ogromny ruch społeczny. Solidarność miała 10 milionów członków. Ten ruch społeczny zmienił historię Polski. Zmienił historię Europy. Władze musiały zacząć się liczyć z tak ogromną siłą, z tak ogromną ilością ludzi, którzy byli przeciwko niewoli. Lech Wałęsa w 1980 roku | wikipedia

W ciągu roku cały świat wiedział już co to jest Solidarność, wszyscy słyszeli o elektryku z Gdańska.

Wszystko to zaczyna się, gdy w Rosji od wielu lat u władzy jest Breżniew. Breżniew próbuje ignorować problem, stara się go nie widzieć. Ekonomia wschodniej Europy jest w bardzo złym stanie. Solidarność strajkuje. Pewnego dnia, 13 grudnia 1981 roku zostaje aresztowanych 600 osób z Solidarności włącznie z Lechem Wałęsą. Władza socjalistyczna, u władzy był wtedy Wojciech Jaruzelski, ogłasza w Polsce stan wojenny. Wszystko to co wcześniej wywalczyła Solidarność: wolne związki zawodowe, zamrożenie cen, likwidacja cenzury i inne reformy, wszystko to zostało zlikwidowane. Stan wojenny odbierał wszystko. Rozmowy telefoniczne były podsłuchiwane, ścisła cenzura, zakaz opuszczania domów po godzinie 22:00, aresztowania… W jeden dzień aresztowano 600 osób i zdelegalizowano Solidarność. Stan wojeny, 1981 rok | wikipedia

Ruch solidarnościowy był bardzo mocny, kilka lat później nastąpiła transformacja ostateczna.

Nie tylko w Polsce, ale w całej Europie wschodniej. Wkrótce efekt domino, zapoczątkowany w Polsce odmieni historię Europy. W 1989 roku, w ciągu jednego roku kraj po kraju przechodzi na stronę demokracji. Upada żelazna kurtyna. Ale to wszystko nie mogłoby się wydarzyć bez Polaków. Jeszcze w czasie stanu wojennego, w 1982 roku umiera Breżniew.

Po nim władzę w Związku Radzieckim przejmuje Andropow, ale wkrótce i on umiera. Następny jest Czernienko, który również umiera. Mamy serię trzech śmierci w krótkim czasie. Ta seria śmierci doprowadza do wyboru w 1986 roku Michaiła Gorbaczowa. Gorbaczow mówi: dług Związku Radzieckiego jest tak duży, że nie można już zamykać na to oczu. Gorbaczow zapoczątkował reformy ekonomiczne. Te reformy nazywano pieriestrojka, czyli przebudowa. Gorbaczow wprowadził glasnost, czyli jawność, przejrzystość. Rozpoczęły się reformy, złagodzono cenzurę, dzięki jego polityce możliwa stała się pokojowa rewolucja w Europie Wschodniej i w Niemczech. Zatem mamy Jana Pawła II, mamy Lecha Wałęsę i mamy Michaiła Gorbaczowa.

Stary porządek rzeczy ma się ku końcowi, kończy się. Kryzys ekonomiczny w Związku Radzieckim odbija się w całym bloku socjalistycznym. W 1981 roku mamy stan wojenny, w 1986 roku Gorbaczow rozpoczyna reformy, w 1989 roku przemiany stają się realne. W 1989 roku rozpoczynają się rozmowy, rozmowy między władzami socjalistycznymi, a Solidarnością. Te rozmowy nazywane są Okrągłym Stołem. Okrągły Stół to jedno z najważniejszych wydarzeń w najnowszej historii Polski. Do tych rozmów doszło po kolejnych protestach społecznych. Ale Okrągły Stół nie byłby możliwy, gdyby nie pieriestrojka. Rozpoczyna się wielki narodowy dialog na temat reform, na temat przyszłości Polski, na temat wolności Polski. Gorbaczow mówi wtedy, że Polska jest wolna i może decydować o swojej przyszłości. Wtedy kończy się walka Polaków o wolność, w czerwcu 1989 roku Polska jest wolna, wtedy kończy się dla Polaków zimna wojna. Kończą się najtrudniejsze czasy. Reżim sowiecki, cenzura, aresztowania, głód, wszystko to kończy się w 1989 roku. Wszystko to rozpoczęło się gdzieś dawno w przeszłości, kiedy Polska straciła niepodległość podczas rozbiorów między Austrię, Prusy i Rosję. Późniejsza walka o wolność podczas II wojny światowej, a potem czasy stalinowskie, stan wojenny, wszystko to kończy się, gdy Gorbaczow wypowiada słowa: Polska jest wolna i może decydować o swojej przyszłości. W Polsce odbywają się wybory.

Tadeusz Mazowiecki zostaje premierem, a rok później Lech Wałęsa zostaje prezydentem Polski. Polacy maja to na co czekali tak długo – możliwość decydowania o własnej przyszłości. Kiedy patrzę teraz na to co dzieje się w Ukrainie, przypomina mi się stan wojenny, przypomina mi się nasza walka o wolność.

Polacy rozumieją, że ludzie chcą być wolni, że Ukraińcy chcą sami decydować o swoim losie. Dlatego jesteśmy za wolną Ukrainą, wspieramy wolność, niech każdy naród decyduje o sobie. Widzimy z przekazów co dzieje się w Kijowie, widzimy że giną ludzie. To wszystko jest smutne i przerażające. Cóż mogę więcej powiedzieć… chyba nic. Pozdrawiam wszystkich, w szczególności przyjaciół z Ukrainy, trzymajcie się!

Jeśli macie jakieś pytania, to jak zwykle piszcie do mnie lub zamieszczajcie pytania w komentarzach, albo na facebooku. Na koniec przypomnę jeszcze tylko o 100 historyjkach po polsku i o historyjkach z idiomami. Jeśli macie chęć to możecie kupić sobie te kursy u mnie na stronie. Dobrze, to już naprawdę wszystko na dziś, żegnam Was bardzo serdecznie i zapraszam na następny raz, trzymajcie się zdrowo, pa, pa!

To hear audio for this text, and to learn the vocabulary sign up for a free LingQ account.

Άνοιγμα αυτού του μαθήματος στο LingQ

Najnowsza historia Polski Neueste|Neuere Geschichte Polens| Latest|Recent history|Latest Polish history a mais recente|| Найновіша|| Jüngere polnische Geschichte The recent history of Poland Historia reciente de Polonia Storia recente della Polonia História recente da Polónia Новейшая история Польши Новітня польська історія

Cześć! Hi!

Jak zwykle z Warszawy mówi do Was Piotr. |||Warschau|||euch|Piotr |"As usual"||||||Peter Piotr spricht wie immer aus Warschau zu Ihnen. As always from Warsaw, Piotr talks to you. Witam wszystkich bardzo serdecznie i zapraszam na dzisiejszą audycję. |alle||||||heutige|Sendung |||warmly||||today's|broadcast |||||||сьогоднішню|радіопередачу |||cordialmente||||| Ein herzliches Willkommen an Sie alle und willkommen zur heutigen Sendung. Hello everyone, I am very cordial and invite you to today's program. Ostatnio były małe problemy z moją stroną, przez kilka dni godzin ;) nie można było wejść na stronę realpolish.pl Na szczęście sytuacja została opanowana i myślę, że teraz wszystko będzie dobrze. |||||||||||||||||||||||контролировалась||||||| letztens|||Probleme|||Seite|für||Tagen|Stunden||||zugreifen auf||Seite|realpolish|pl||||wurde|unter Kontrolle||||||| Recently||||||website|||days|hours||"could not"||access|||realpolish.pl|realpolish.pl website|Fortunately|Fortunately|situation|was brought under|under control||I think|||everything|will be| ||||||página|||||||||||||||||controlada||||||| ||||||сайтом||||||||увійти на|||||||||взята під контроль||||||| Kürzlich gab es kleine Probleme mit meiner Website, für ein paar Tage oder Stunden ;) war es nicht möglich, auf realpolish.co.uk zuzugreifen. Glücklicherweise ist die Situation unter Kontrolle gebracht worden und ich denke, dass jetzt alles in Ordnung sein wird. Recently there were small problems with my site, for a few days of hours;) you could not visit the realpolish.pl website Fortunately, the situation was overcome and I think that everything will be fine now. Останнім часом на моєму сайті виникла невелика кількість проблем протягом декількох годин;) ви не могли відвідати веб-сайт realpolish.pl. На щастя, ситуація була подолана, і я думаю, що все буде добре. Jest nas coraz więcej, coraz więcej osób słucha podkastów po polsku, coraz więcej osób wchodzi na moją stronę i firma, w której płacę za hosting, czyli miejsce na serwerze internetowym powiedziała mi, że wykorzystuję całą moc komputera. ||||||||||||||||||||||||хостинг|||||||||||| ||immer mehr||immer mehr|||hört|Podcasts|||immer|||besucht|||Seite||Firma||in der ich|ich bezahle||Hosting||Platz||Server|Webserver|hat gesagt|||nutze aus|alle|Rechenleistung|komputera ||more and more||more and more|more and more|||podcasts||||||visits|||||hosting company|||pay for||web hosting|that is|||server space|online server|told|||using up||power of|computer's capacity ||||||||||||||||||||||плачу||||||||сказала|||використовую||потужність комп'ютера| ||||||||||||||entra||||||||pago||||||servidor|||||eu utilizo||| There are more and more of us, more and more people listen to podcasts in Polish, more and more people come to my site and the company in which I pay for hosting, i.e. a place on the internet server told me that I use all the power of the computer. З нас все більше і більше, все більше і більше людей слухають подкасти на польській мові, все більше і більше людей приходять на мій сайт і компанію, де я оплачую хостинг, тобто місце на веб-сервері сказала мені, що я використовую всю потужність комп'ютера. Powiedzieli, że zużywam całą moc procesora, a nawet przekraczam limity, które od nich dostałem. ||использую||||||превышаю||||| Sie sagten||verbrauche|die ganze|Leistung|Prozessors|||überschreite|Grenzwerte|||ihnen|bekommen habe They said||use up||power|processor's power|||exceed|limits given to me|||from them|I received ||estou usando||||||ultrapasso|||||recebi Сказали||використовую||потужність процесора|процесора|||перевищую||||| Sie sagten, ich verbrauche die gesamte CPU-Leistung und überschreite sogar die Grenzen, die ich von ihnen erhalten habe. They said that I use all the power of the processor, and even exceed the limits that I got from them. Być może tak jest dlatego, że jest nas tak dużo i z tego bardzo się cieszę, a być może to wynika z ataków robotów spamerskich. ||||||||||||||||||||вытекает||||спам-роботов |||||||wir|ja|||with||||freue|||||resultiert aus||Angriffe|Roboter|Spam-Roboter |||||||||||||very much||"am glad"|||"maybe"||results from||spam bot attacks|spam bots|spamming robots' ||||||||||||||||||||випливає з|||| |||||||||||||||alegro|||||resulta de||||spammerskich Vielleicht liegt es daran, dass wir so viele sind, und darüber bin ich sehr froh, oder vielleicht liegt es an den Angriffen der Spam-Roboter. Perhaps this is because there are so many of us and I am very happy about it, and this may be due to the attacks of spammer robots. Talvez seja porque somos muitos e estou muito feliz com isso, e talvez isso se deva a ataques de bots de spam. Sam już nie wiem, ale nie martwmy się tym. ||||||не переживай|| ||||||lass uns nicht|| I||||||worry about|| ||||||не хвилюймося|| ||||||não nos preocupemos|| Ich weiß es selbst nicht mehr, aber machen wir uns keine Gedanken darüber. I do not know myself anymore, but let's not worry about it. To są tylko problemy techniczne, które mam nadzieję uda mi się pokonać. ||||technische||||gelingen|||überwinden |||technical issues|technical|||hope|I manage|||overcome |||||que|||conseguir|||superar Das sind nur technische Probleme, die ich hoffentlich überwinden kann. These are just technical problems that I hope I can overcome. Moi drodzy, ostatnio przygotowuję dla Was trochę dłuższe podkasty, być może wydaje się Wam, że te podkasty są zbyt trudne, ale myślę, że jeśli ktoś naprawdę chce nauczyć się polskiego to powinien jak najwięcej słuchać po polsku. |liebe|letztens|bereite vor||euch|||Podcasts|||es scheint||||diese|||zuo||||||jemand|||||||sollte||am meisten||| |dear||||||longer||might be||"seems to you"|||||podcasts||too|too difficult||I think|||someone|really||||Polish language||should|as much as|as much as possible||in Polish| |||||||mais longos||||||||||||||||||||||||||o máximo possível||| |||||||довші|||||||||||надто|||||||||||||||||| Meine lieben Freunde, in letzter Zeit habe ich einige längere Podcasts für euch vorbereitet. Vielleicht denkt ihr, dass diese Podcasts zu schwierig sind, aber ich denke, wenn jemand wirklich Polnisch lernen will, sollte er so viel wie möglich auf Polnisch hören. Dear ones, I've been preparing a bit longer podcasts for you, maybe it seems to you that these podcasts are too difficult, but I think that if someone really wants to learn Polish, he should listen as much as possible in Polish.

Dlatego chcę dać Wam możliwość słuchania po polsku, chcę w ten sposób pomóc w nauce polskiego. ||geben||Möglichkeit|zuhören|||||||helfen bei der||| |"want to"|give||opportunity|listening to Polish|in Polish||"want to"||this way|way|help with||learning|Polish language Deshalb möchte ich Ihnen die Möglichkeit geben, auf Polnisch zu hören, ich möchte Ihnen helfen, auf diese Weise Polnisch zu lernen. That's why I want to give you the opportunity to listen in Polish, I want to help you learn Polish in this way. Moim zdaniem podkasty są dobrym dodatkiem do łatwych historyjek. |||||||легким| |||||Zusatz||einfachen|Geschichten |opinion|podcasts||good|addition||easy|short stories |||||||легких| |||||acessório||fáceis| Meiner Meinung nach sind Podcasts eine gute Ergänzung zu einfachen Geschichten. In my opinion, podcasts are a good addition to easy stories. Historyjki z pytaniami i odpowiedziami (100 Daily Polish Stories) są niezastąpione dla tych, którzy chcą zacząć mówić po polsku. |||||||Истории||незаменимы|||||||| Geschichten||Fragen||Antworten|täglich||Geschichten||unersetzlich||denen||wollen|anfangen||| ||questions||with answers|daily||stories||indispensable|||||start||| |||||||||inestimáveis|||||começar||| |||||щоденні||Історії||незамінні|||||||| Die Geschichten mit Fragen und Antworten (100 Daily Polish Stories) sind unentbehrlich für alle, die anfangen wollen, Polnisch zu sprechen. Stories with questions and answers (100 Daily Polish Stories) are irreplaceable for those who want to start speaking Polish. Історії з питаннями та відповідями (100 щоденних польських розповідей) незамінні для тих, хто хоче почати говорити польською мовою. Tam znajdziecie podstawowe słownictwo, łatwe historyjki, łatwe pytania i odpowiedzi. ||grundlegende||einfache|Geschichten||||Antworten |"you will find"|basic|vocabulary||short stories|easy|||answers ||основну|лексика|||||| |vocês encontrarão|||||||| Dort finden Sie einen Grundwortschatz, einfache Geschichten, einfache Fragen und Antworten. There you will find basic vocabulary, easy stories, easy questions and answers. Wszystko po to, żeby jak najszybciej przestawić się na myślenie po polsku. |||||schnellstmöglich|umstellen|||denken|| Everything|||"in order to"|as quickly as|as quickly as possible|switch over||to|thinking|in Polish| |||||o mais rápido|se ajustar|||pensamento|| |||||якнайшвидше|переключитися||||| All dies, um so schnell wie möglich auf Polnisch denken zu können. Everything to switch to thinking in Polish as soon as possible. Podkasty natomiast pozwalają na ćwiczenie rozumienia ze słuchu. |hingegen|ermöglichen|Podcasts hingegen|Übung|Verständnis||des Hörverstehens Podcasts|on the other hand|allow||listening practice|listening comprehension|from the|listening comprehension ||||вправи|розуміння на слух|| |porém|permitem||exercício|compreensão|| Mit Podcasts hingegen können Sie Ihr Hörverständnis trainieren. Podcasts allow you to practice listening comprehension. Nie trzeba rozumieć każdego słowa, wystarczy że rozumiecie mniej więcej o czym mówię. |man muss||jedes||||ihr versteht|weniger|||was| |"need to"||every|words|"is enough"||you understand||more or less||what| |é necessário||||basta||||mais ou menos||| Sie müssen nicht jedes Wort verstehen, Sie müssen nur mehr oder weniger verstehen, wovon ich spreche. You don't have to understand every word, just understand more or less what I'm talking about. Ok? Ok Approx? Takie są różnice. ||различия solche||Das sind Unterschiede. Such are the||These are differences. ||diferenças ||Такі відмінності. Das sind die Unterschiede. These are the differences. Historyjki są do nauki mówienia, a podkasty są do ćwiczenia słuchania. Geschichten||||Sprechen||||||Hören Short stories|||learning|speaking||podcasts|||practicing|listening practice ||||мовлення|||||вправи для| |||aprendizado|fala|||||exercitar|audição Mit Geschichten lernt man sprechen und mit Podcasts das Zuhören. Stories are for learning to speak, and podcasts are for practicing listening. Świetnie, tym razem chcę opowiedzieć trochę o powojennej historii Polski. super||||erzählen|||nachkriegs-|| Great|this time|this time||tell about|||post-war||Poland's |||||||повоєнній|| ótimo|||||||pós-guerra|| Gut, dieses Mal möchte ich ein wenig über die polnische Nachkriegsgeschichte sprechen. Great, this time I want to talk a little about the post-war history of Poland.

O tym co działo się w Polsce po II Wojnie Światowej. |||geschah||||nach der||| |||happened|||||World War|War|War Über die Ereignisse in Polen nach dem Zweiten Weltkrieg. About what happened in Poland after World War II. Oczywiście nie będzie to zbyt szczegółowa opowieść, ale mam nadzieję, że po dzisiejszej audycji będziecie wiedzieli więcej o Polsce, będziecie lepiej rozumieli historię Polski. |||||подробная|||||||||вы будете||||||||| ||||zuo|detaillierte|Geschichte|||||||Sendung|werdet|gewusst haben||||||versteht|| "Of course"||will be||too|detailed|story|||||after|today's|broadcast|"you will"|"will know"|more||Poland|"you will"|better|understand||Poland's history |||||detalhada|||||||hoje||||||||||| |||||детальна||||||||радіопередачі|||||||||| Natürlich wird es keine sehr detaillierte Geschichte sein, aber ich hoffe, dass Sie nach der heutigen Sendung mehr über Polen wissen und die polnische Geschichte besser verstehen. Of course, this story will not be too detailed, but I hope that after today's broadcast you will know more about Poland and understand Polish history better. Claro, não será uma história muito detalhada, mas espero que depois da transmissão de hoje você saiba mais sobre a Polônia, entenda melhor a história polonesa. OK, zaczynajmy. |OK, fangen wir an. |"OK, let's start." |Гаразд, починаймо. OK, fangen wir an. OK, let's get started.

Jesteśmy w roku 1945. wir sind|| |in|year We are in 1945. Po zakończeniu wojny, tak jak inne kraje Europy wschodniej, Polska dostała się pod wpływy ZSRR. |||||||||||||влияние| |Beendigung||||||Europas|Osteuropas||geriet unter||unter|Einflussbereich|UdSSR After|end of|war|||other|countries|of Eastern Europe|eastern Europe|Poland|fell under||under the influence|influence|Soviet Union ||||||||||se tornou|||| ||||||||східної Європи|||||| After the war, just like other Eastern European countries, Poland came under the influence of the USSR. Após o fim da guerra, como outros países do Leste Europeu, a Polônia caiu sob a influência da URSS. Oficjalnie była państwem niepodległym, ale realnie była zależna od decyzji podejmowanych w Moskwie. |||независимым||||зависимой|||принимаемых решений|| offiziell||Staat|unabhängiger Staat||tatsächlich||abhängig von Entscheidungen||Entscheidungen|getroffenen Entscheidungen||Moskau Officially||a sovereign state|independent||in reality||dependent on||decisions|made in Moscow||Moscow ||um estado|independente||realmente||dependente|||tomadas|| ||державою|незалежною|||||||вжитих|| Offiziell war es ein unabhängiger Staat, aber in Wirklichkeit war es von den Entscheidungen in Moskau abhängig. Officially, it was an independent state, but it was realy dependent on decisions taken in Moscow. Polska była częścią reżimu sowieckiego. ||Teil|Regimes|sowjetischen Poland||part of|regime|Soviet ||parte|regime| Polen war Teil des Sowjetregimes. Poland was part of the Soviet regime. Polacy nie mogli decydować o swojej przyszłości, nie mogli decydować o tym jak będzie wyglądała Polska, jaka będzie gospodarka, jaka będzie polska polityka. |||entscheiden über||ihrer|Zukunft||||||||aussehen wird||welche||Wirtschaft||||Politik Poles||could not|decide|||||||||||"would look like"|||will be|economy||||Polish politics ||||||||||||||||||economia|||| |||вирішувати|||майбутнє||||||||||||економіка|||| Die Polen konnten nicht über ihre Zukunft entscheiden, sie konnten nicht entscheiden, wie Polen aussehen würde, wie die Wirtschaft aussehen würde, wie die polnische Politik aussehen würde. Poles could not decide about their future, they could not decide how Poland will look like, what the economy will be like, what Polish policy will be like. Polacy po wojnie przeżywali bardzo trudny czas, byliśmy kompletnie zależni od Związku Radzieckiego. |||переживали||||||||| |nach||erlebten||||wir waren|vollständig|abhängig von||dem Verband|Sowjetunion |after|war|went through||||we were|completely|dependent on||the Soviet Union|Soviet |||viviam|||||||||Soviético |||переживали|||||повністю||||радянського союзу Poles after the war experienced a very difficult time, we were completely dependent on the Soviet Union. Dziś opowiem Wam w jaki sposób Polacy wywalczyli wolność. |||||||завоевали| |||||||erkämpften| |"I will tell"|"to you all"|||way||fought for|freedom |||||||conquistaram| |||||||здобули|свободу Heute werde ich Ihnen erzählen, wie die Polen ihre Freiheit gewonnen haben. Today, I will tell you how the Poles won freedom.

To nie stało się w kilka lat, ta walka trwała wiele dziesięcioleci, ale w końcu jesteśmy wolni. |||||||||||десятилетий||||| |nicht|ist geschehen|||||die|Kampf|dauerte||Jahrzehnte|||||frei |not|happened|"happened"||a few|years||struggle|lasted|many|decades|||||free ||||||||luta|||décadas|||||livres ||||||||боротьба|тривала||десятиліть||||| Es ist nicht in ein paar Jahren passiert, dieser Kampf hat viele Jahrzehnte gedauert, aber wir sind endlich frei. This has not happened in a few years, this fight has lasted for many decades, but in the end we are free. W końcu sami decydujemy o sobie. |||entscheiden||uns ||ourselves|decide|| Letztendlich entscheiden wir selbst. After all, we decide for ourselves. Oczywiście to nie było łatwe, nie było łatwo zdobyć wolność, trwało to długo, ale w końcu stało się, w końcu jesteśmy wolni. ||||||||erlangen||dauerte||||||ist||||| "Of course"||||easy|||easily|to gain||lasted||||||||||| |||||||||свободу|тривало||||||||||| ||||||||conseguir||||||||se||||| Natürlich war es nicht einfach, es war nicht einfach, Freiheit zu erlangen, es hat lange gedauert, aber schließlich ist es passiert, wir sind endlich frei. Of course, it wasn't easy, it wasn't easy to get freedom, it lasted a long time, but finally it happened, we are finally free. W końcu możemy decydować o sobie. |||||unsereinem |||decide|| Am Ende können wir selbst entscheiden. In the end we can decide about ourselves. Po II Wojnie Światowej społeczeństwo polskie w większości nie zaakceptowało reżimu stalinowskiego. |||||||||приняло|| ||||die Gesellschaft|||der Mehrheit||akzeptierte nicht|Regime|stalinistischen ||||society|Polish society||for the most part||accepted||Stalinist regime ||||sociedade||||||| ||||суспільство|||більшості|||| Nach dem Zweiten Weltkrieg akzeptierte die polnische Gesellschaft das stalinistische Regime größtenteils nicht. After the Second World War, the majority of Polish society did not accept the Stalinist regime.

Większość ludzi była temu przeciwna. ||||против Die Mehrheit||||dagegen Most|||to it|opposed to it ||||contrária ||||проти цього Die meisten Menschen waren dagegen. Most people were against it. Zbrodnie stalinizmu, represje wobec polskich patriotów, aparat ucisku, cenzura, propaganda, terror – wszystko to trochę zelżało po śmierci Stalina w 1953 roku. |||||||угнетения|||||||||||| Verbrechen|des Stalinismus|Repressionen|gegenüber|polish|polnische Patrioten|Apparat|des Drucks|Zensur|Propaganda|Terror||||nachgelassen hat||nach Stalins Tod|Stalins|| Crimes|Stalinism's|repression against|against||Polish patriots|apparatus|oppression apparatus|censorship|propaganda|terror|||a bit|eased a bit||death of Stalin|Stalin's death|| |||||||de opressão|||||||||morte||| Злочини сталінізму|сталінізму||щодо||||апарат утисків|||||||послабшало||||| Die Verbrechen des Stalinismus, die Unterdrückung der polnischen Patrioten, der Unterdrückungsapparat, die Zensur, die Propaganda, der Terror - all das ließ nach Stalins Tod 1953 etwas nach. Stalinist crimes, repressions against Polish patriots, the apparatus of oppression, censorship, propaganda, terror - all this somewhat eased after Stalin's death in 1953. Zaczęto wtedy zwalniać z więzień pierwszych niesłusznie skazanych więźniów politycznych. ||освобождать||||неправомерно|осуждённых|| Man begann||entlassen||Gefängnissen|ersten|zu Unrecht|zu Unrecht Verurteilten|Gefangene|politischen It began|at that time|release||prisoners|first|wrongly|wrongly convicted|political prisoners|political prisoners começou-se||liberar||prisões|primeiros|injustamente|condenados|prisioneiros| Розпочали тоді звільняти||звільняти||в'язниць||несправедливо|засуджених|в'язнів| Zu diesem Zeitpunkt wurden die ersten zu Unrecht verurteilten politischen Gefangenen aus dem Gefängnis entlassen. It was then that the first wrongly convicted political prisoners were released from prisons. Cofnijmy się do roku 1956. вернёмся||| Lassen Sie uns zurück||| Let's go back||| voltemos||| Повернімося||| Let's go back to 1956.

Dziesięć lat po wojnie w Polsce wybuchają pierwsze protesty. ||||||вспыхивают|| ||||||brechen aus||Proteste Ten||after|war|||break out|first|protests ||||||explodem|| ||||||спалахують|| Zehn Jahre nach dem Krieg brechen in Polen die ersten Proteste aus. Ten years after the war, the first protests erupted in Poland. Ludzie mają dość głodu, ludzie mają dość stalinizacji. ||genug|Hunger|||genug|Stalinismus ||"had enough of"|hunger||"are fed up with"|"had enough of"|Stalinist repression ||досить||||досить|сталінізації Die Menschen haben den Hunger satt, die Menschen haben die Stalinisierung satt. People are fed up with hunger, people are fed up with Stalinization. W Poznaniu wybuchają pierwsze strajki. |Posen|brechen aus||Streiks |In Poznań|are breaking out||strikes |Poznań||| |У Познані|вибухають|| Die ersten Streiks brechen in Posen aus. The first strikes break out in Poznań. Poznań to miasto w zachodniej części Polski. Posen||||westlichen|Teil| Poznań||||western|| Poznań|||||| Познань||||західній|| Posen ist eine Stadt im Westen Polens. Poznań is a city in the western part of Poland. Dochodzi do walk, w których ginie około 70 osób. Es kommt zu||Kämpfen||in denen|stirbt|ungefähr| It comes to||clashes|||"dies"|about|people ||бої|||гинуть|| chegam|||||morre|| Es gibt Kämpfe, bei denen etwa 70 Menschen getötet werden. There are fights in which about 70 people die. Po tych wydarzeniach próbowano poprawić słabą gospodarkę. |diesen|Ereignissen|versucht wurde|verbessern|schwache|Wirtschaft ||events|attempted|improve|weak|economy |||tentou-se||| ||події|намагалися||слабку| Nach diesen Ereignissen wurde versucht, die schwache Wirtschaft zu verbessern. After these events, attempts were made to improve the weak economy.

Częściowo zmieniono system polityczno-ekonomiczny. частично|||| Teilweise|geändert|System|politisch|wirtschaftlich Partially|partially changed||political|economic Частково|||| Das politische und wirtschaftliche System wurde teilweise verändert. The political and economic system has been partially changed. Jednak zmiany te były tylko powierzchowne, niewielkie. |||||поверхностные| |Änderungen|diese|||oberflächlich|geringfügig However|changes||||superficial|minor |||||поверхневі| Diese Veränderungen waren jedoch nur oberflächlich und geringfügig. However, these changes were only superficial, small. Tylko po to, żeby ludzie przestali się buntować. |||||aufhörten||auflehnen |just to||||stopped||rebel |||||перестали||бунтуватися Nur damit die Leute aufhören zu randalieren. Just to make people stop rebelling. Po kolejnych dziesięciu latach dochodzi do powstania w Czechosłowacji i na Węgrzech. ||zehn||kommt es zu||Aufstand||Tschechoslowakei|||Ungarn |"another"|ten|years|leads to||uprising||Czechoslovakia|||Hungary ||||||||Чехословаччині|||Угорщина Nach weiteren zehn Jahren kommt es zu einem Aufstand in der Tschechoslowakei und in Ungarn. After another ten years, it is established in Czechoslovakia and Hungary. W 1968 roku stłumiono studencki ruch demokratyczny, polskie wojsko uczestniczy w tłumieniu Praskiej Wiosny. ||подавили||||||участвует||подавлении|| ||niedergeschlagen|studentischen|Bewegung|demokratischen||Militär|nimmt teil||Unterdrückung|Prager|Prager Frühling ||suppressed|student|movement|democratic movement||military|participates||suppressing|Prague Spring|Prague Spring ||придушено||||||бере участь||придушенні|Празької|Празької весни 1968 wurde die demokratische Studentenbewegung unterdrückt, die polnische Armee beteiligt sich an der Unterdrückung des Prager Frühlings. In 1968, the student democratic movement was suppressed, the Polish army participated in the suppression of the Prague Spring. Lata 50. i lata 60. były niesamowicie ciężkie. ||||незавомительно| ||||unglaublich|schwierig The years||||incredibly|very difficult ||||неймовірно| Die 1950er und 1960er Jahre waren unglaublich hart. The 1950s and 1960s were incredibly hard.

Brakuje wszystkiego, a jednocześnie Polska jest zmuszana do darmowych dostaw węgla do Związku Radzieckiego. ||||||вынуждена||||||| es fehlt|von allem||gleichzeitig|||gezwungen||kostenlosen|kostenlose Lieferungen|Kohle||dem Verband|Sowjetunion "Is lacking"|everything||at the same time|||forced||free|deliveries|coal|to|Soviet Union| |||||||||постачання|вугілля|||радянського союзу Es mangelt an allem, und gleichzeitig ist Polen gezwungen, kostenlos Kohle an die Sowjetunion zu liefern. It lacks everything, and at the same time Poland is forced to free coal supplies to the Soviet Union. Władze widziały trudności, władze rozumiały, że trzeba coś dać ludziom, bo inaczej nastąpi bunt. Behörden|saw|Schwierigkeiten|die Behörden|verständlich||||geben||||wird geschehen|Aufstand Authorities|"saw"|difficulties|authorities|understood||"one must"||give to people|||"otherwise"|"will occur"|rebellion ||||||||||||настане| Die Behörden sahen die Schwierigkeiten, die Behörden verstanden, dass den Menschen etwas gegeben werden musste, sonst würde es zu einem Aufstand kommen. The authorities saw difficulties, the authorities understood that something had to be given to people, otherwise there would be rebellion. W latach 60. nastąpiło pewne rozluźnienie reżimu, nastąpiły małe zmiany. ||||ослабление|||| ||es kam|gewisses|Lockerung|Regime|es gab||Änderungen |"in the years"|occurred|certain|relaxation of|of the regime|"occurred"|small|small changes ||||послаблення режиму|||| In den 1960er Jahren gab es eine gewisse Lockerung des Regimes, es gab kleine Veränderungen. In the 1960s there was some relaxation of the regime, small changes took place. Między innymi po raz pierwszy w krajach socjalistycznych wystąpił zachodni zespół rockowy Rolling Stones. ||||||Ländern|sozialistischen|aufgetreten|westliche|Band|Rockband|Rolling Stones|Stones |||||||socialist countries|performed|Western|band|rock band|Rolling Stones|Rolling Stones |||||||||західний|гурт|роковий|Роллінг Стоунз|Роллінг Стоунз Unter anderem trat die westliche Rockband Rolling Stones erstmals in sozialistischen Ländern auf. Among other things, the western rock band Rolling Stones performed for the first time in the socialist countries. Był kwiecień 1967 roku. |April| |April| Es war April 1967. It was April 1967. Stonsi, tak u nas nazywani byli Rolling Stones, Stonsi dali w Warszawie dwa krótkie koncerty. Stonsi||wie||genannt|wurden||die Stones|die Stones|gaben|||||Konzerte The Stones||||called||||The Stones|gave|||||concerts Стоунзи|||||||||дали||||| Die Stonsi, so wurden die Rolling Stones hier genannt, die Stonsi gaben zwei kurze Konzerte in Warschau. Stons, that is what Rolling Stones were called here, Stons gave two short concerts in Warsaw. To było coś symbolicznego, to było symboliczne wydarzenie. |||symbolisch|||symbolisch|Ereignis |||symbolic|||symbolic|event |||||||подія Es war symbolisch, es war ein symbolisches Ereignis. It was symbolic, it was a symbolic event. Po raz pierwszy Polska otworzyła się na zachód. ||||hat sich|||Westen ||||opened up|||the West ||||відкрилася||| Zum ersten Mal öffnete sich Polen nach Westen. For the first time Poland opened to the west. Do tej pory nikt nie był za “żelazną kurtyną”. ||||||||занавесом |dieser|pory|||||eiserner|Eisernen Vorhang |||no one||||iron|iron curtain |||||||залізною|залізною завісою Bisher war niemand hinter dem "eisernen Vorhang". Until now, no one was behind the "iron curtain". Świat zachodni tak naprawdę nie wiedział co dzieje się na wschodzie. die Welt|westliche||||wusste||passiert|||Osten |Western world|||||||||the east |західний||||знав|||||сході Die westliche Welt wusste nicht wirklich, was im Osten geschah. The western world did not really know what was going on in the east. Kontakty z zachodem były sporadyczne i trudne. ||||спорадические|| Die Kontakte||Westen||sporadisch|| Contacts||the West||sporadic|| ||||спорадичні|| Die Kontakte zum Westen waren sporadisch und schwierig. Contacts with the west were sporadic and difficult. Polacy oczywiście nie mieli paszportów, nie mogli opuszczać kraju. |||||не||| ||||Pässe|||verlassen| ||||passports|||leave| |||||||покидати| Die Polen hatten natürlich keine Pässe, sie konnten das Land nicht verlassen. Of course, Poles did not have passports, they could not leave the country. Nie każdy mógł dostać paszport. ||konnte||Pass |||get|passport Nicht jeder konnte einen Pass bekommen. Not everyone could get a passport. Wyjazd na zachód Europy był bardzo trudny, nie mówiąc już o Stanach, praktycznie niemożliwy dla przeciętnego Polaka. Ausreise||West Europe|Europas|||||zu sprechen|||den USA|praktisch|unmöglich||durchschnittlichen|durchschnittlichen Polen Trip|||of Europe|||||||||virtually|impossible||average|Pole |||||||||||Сполучені Штати||||середньостатистичного| Die Reise nach Westeuropa war sehr schwierig, ganz zu schweigen von den Staaten, für den durchschnittlichen Polen praktisch unmöglich. Going west of Europe was very difficult, let alone the US, practically impossible for the average Pole. Jak więc możecie sobie wyobrazić, koncert Rolling Stones w 1967 roku, był czymś niezwykłym. ||könnt|sich|vorstellen|Konzert||||||etwas|außergewöhnlich ||||imagine||||||||extraordinary Wie Sie sich vorstellen können, war das Rolling Stones-Konzert 1967 etwas Außergewöhnliches. As you can imagine, the Rolling Stones concert in 1967 was something extraordinary.

Oznaczał początek szukania kontaktów ze światem zachodnim. bedeutete||Suche nach|Kontakte||westlichen Welt|westlichen meant||seeking|contacts with||the Western world|Western world Означав початок|||||| Es war der Beginn der Suche nach Kontakten mit der westlichen Welt. It marked the beginning of seeking contacts with the Western world. Koncert odbył się w Pałacu Kultury i Nauki. |stattfand|||Palast||| |took place|||Palace of|Culture||Science and Culture Das Konzert fand im Palast der Kultur und Wissenschaft statt. The concert took place at the Palace of Culture and Science. Nie wiem czy wiecie, ale ten pałac, do tej pory najwyższy budynek w Warszawie to prezent dla Warszawy od ZSRR. |wie||ihr wisst|||Palast||dieser|Zeitpunkt|höchste|Gebäude||||Geschenk|||| ||||||palace||||tallest||||||||| ||||||||||найвищий||||||||| Ich weiß nicht, ob Sie es wissen, aber dieser Palast, das bislang höchste Gebäude in Warschau, ist ein Geschenk der UdSSR für Warschau. I do not know if you know, but this palace, until now the tallest building in Warsaw is a gift for Warsaw from the USSR. Jeśli nie wiecie jak wygląda PKiN to zobaczcie na filmiku, który kiedyś zrobiłem. |||||PKiN||schaut euch||dem Video||mal|gemacht |||||Palace of Culture||look at||the video||| |||||Палац культури||||||| Wenn Sie nicht wissen, wie der Palast der Kultur und Wissenschaft aussieht, schauen Sie sich das Video an, das ich einmal gemacht habe. If you do not know what PKiN looks like, check out the video that I once did. (Wycieczka po Warszawie) Stadtrundfahrt|| Tour|| Екскурсія|| (Rundgang durch Warschau) (Trip around Warsaw) Ok, Jesteśmy teraz w roku 1970, w tym roku dochodzi do kolejnego kryzysu. |||||||Jahr|kommt es zu||einem weiteren|Krise ||||||||there is||another|crisis ||||||||||наступного|кризи Also, wir schreiben das Jahr 1970, und in diesem Jahr gibt es eine weitere Krise. Ok, We are now in 1970, this year another crisis is coming.

Na wybrzeżu buntują się robotnicy. ||бунтуют|| |An der Küste|rebellieren||Arbeiter |the coast|are rebelling||workers |на узбережжі|||робітники An der Küste kommt es zu Arbeiterunruhen. Workers rebel at the coast. Brakuje żywności, brakuje artykułów przemysłowych, brakuje mieszkań, wszystkiego. ||||промышленных||| es fehlt|Lebensmittel|es fehlt||industrieller Produkte||Wohnungen| "There's a shortage"|food||industrial goods|industrial goods|is lacking|housing|everything |їжі||товарів промислових|промислових товарів||| Es gibt keine Lebensmittel, keine Industriegüter, keine Wohnungen, alles. There is a shortage of food, there are no industrial goods, there is a shortage of housing, everything. Wtedy do władzy dochodzi Edward Gierek i rozpoczyna się epoka tak zwanego przyspieszonego rozwoju gospodarczego. ||||||||||||ускоренного|развития|экономического |zu|zur Macht|an die Macht|Edward|Gierek||beginnt||Ära||sogenannten|beschleunigten|wirtschaftlichen Entwicklung|wirtschaftlichen Entwicklung Then||power|comes to power|Edward Gierek|Edward Gierek||begins||era||so-called|accelerated||economic development ||||Едвард Гєрек|Ґєрек|||||||прискореного|розвитку|економічного розвитку Dann kommt Edward Gierek an die Macht und die Ära der sogenannten beschleunigten wirtschaftlichen Entwicklung beginnt. Then Edward Gierek comes to power and the era of so-called accelerated economic development begins. Za ten rozwój zapłaciliśmy kredytami zaciągniętymi w zachodnich bankach. |||||взятыми||| ||Entwicklung|wir haben bezahlt|Krediten|aufgenommenen||westlichen|westlichen Banken ||development|we paid|loans from banks|taken out||Western|banks ||||кредитами|залученими||| Wir haben diese Entwicklung mit Krediten westlicher Banken bezahlt. We paid for this development with loans taken out in western banks. W tym czasie Polska zaciągnęła ogromne kredyty w komercyjnych bankach zachodnich. ||||aufgenommen hat|große|Kredite||kommerziellen||westlichen ||||took out|huge|loans||commercial banks|banks| ||||взяла||||||західних In dieser Zeit nahm Polen umfangreiche Kredite bei westlichen Geschäftsbanken auf. At that time, Poland incurred huge loans in commercial Western banks. W latach 70. powstaje opozycyjna organizacja demokratyczna, tak zwany KOR czyli Komitet Obrony Robotników. ||entsteht|oppositionelle|Organisation|demokratische||sogenannte|Komitee zur Arbeiterverteidigung||Komitee|Verteidigung der|Arbeiter ||an opposition organization|opposition|organization|democratic organization||so-called|Workers' Defense Committee||Committee|Defense of|Workers' Defense ||виникає||||||Комітет Оборони Робітників|||| In den 1970er Jahren wurde die demokratische Oppositionsorganisation, das so genannte KOR (Komitee zur Verteidigung der Arbeiter), gegründet. In the 1970s, an opposition democratic organization was established, the so-called KOR or the Workers' Defense Committee.

Jest to jakby zaczątek Solidarności. |||начало| ||als ob|Anfang|der Solidarność-Bewegung ||like|beginning of|Solidarity ||||Солідарності Es ist wie der Beginn der Solidarität. It is like the beginning of Solidarity. Polacy próbują walczyć o swoje prawa, a socjalistyczna władza stara się wszystkimi metodami im przeszkodzić. |versuchen|kämpfen um||ihre|Rechte||sozialistische|Macht|sich bemüht||mit allen|Method|ihnen|behindern |are trying|fight|||rights||socialist|government|tries||all possible|by all means||hinder them ||боротися|||||||||усіма|||завадити Die Polen versuchen, für ihre Rechte zu kämpfen, und die sozialistischen Behörden versuchen, sie mit allen Mitteln zu verhindern. Poles are trying to fight for their rights, and socialist power tries to prevent them by all means. Zdarzają się pobicia działaczy, zwolnienia z pracy, zatrzymania w areszcie, socjalistyczna codzienność, cenzura i propaganda. |||деятелей|увольнения|||аресты||||||| Es gibt||Schlägereien|Aktivisten|Entlassungen|||Festnahmen||im Gefängnis||sozialistischer Alltag||| Incidents of||beatings of|activists|dismissals from work|||detentions||detention center|socialist|everyday life|censorship||propaganda Трапляються||побиття|активістів||||||||повсякденне життя||| Es gibt Schläge, Entlassungen, Haftstrafen, sozialistischen Alltag, Zensur und Propaganda. There are beating activists, dismissal from work, detention in custody, socialist everyday life, censorship and propaganda. Sytuacja gospodarcza Polski jest bardzo trudna. |economic|||| |economic|Poland's economic situation|||difficult |економічна|||| Die wirtschaftliche Situation in Polen ist sehr schwierig. The economic situation in Poland is very difficult.

Kredyty zaciągnięte przez Gierka, brak żywności w sklepach, brak mieszkań i artykułów przemysłowych. |aufgenommen||Gierek|Mangel an|Lebensmittel|||Mangel an||||industriellen Gütern |taken out||Gierek's administration|lack of|food||stores|lack of|||industrial goods|industrial goods |взяті||Гєрек||продуктів харчування|||||||промислових товарів Von Gierek aufgenommene Kredite, Mangel an Lebensmitteln in Geschäften, Mangel an Wohnungen und Industriegütern. Loans taken by Gierek, lack of food in stores, lack of housing and industrial goods. Ludziom brakowało jedzenia, wszystko było wydzielane. |fehlte||||zugeteilt |were lacking||||rationed out |||||розподілялося Den Menschen fehlte das Essen, alles wurde abgesondert. People lacked food, everything was secreted. Można było kupić wydzieloną ilość mięsa, cukru, masła. |||zugeteilte||||Butter |||allocated|amount|||butter |||виділену|кількість||| Sie könnten eine separate Menge Fleisch, Zucker, Butter kaufen. You could buy a separate amount of meat, sugar, butter. Wszystko było na tak zwane kartki, talony. ||||sogenannte||Gutscheine ||||so-called|ration cards|ration coupons ||||||талони, купони Alles war für die sogenannten Karten, Gutscheine. Everything was on so-called cards, vouchers. Jeśli nie miałeś talonu, niczego nie mogłeś kupić w sklepie. ||hattest|Gutschein|||konntest||| ||you had|voucher|anything||could||| Wenn man keinen Gutschein hatte, konnte man im Laden nichts kaufen. If you did not have a voucher, you could not buy anything in the store. Wszystkiego brakowało. |fehlte Everything|was missing Es fehlte alles. Everything was missing. Sytuacja była bardzo trudna. Die Situation war sehr schwierig. The situation was very difficult. Polacy widzieli dwie rzeczywistości, jedną przedstawioną przez reżim socjalistyczny i propagandę, a drugą tę prawdziwą. |sahen||Realitäten||dargestellt durch||Regime|sozialistisches||Propaganda|||| |"saw"||realities||presented||socialist regime|socialist regime||propaganda||the other||real one |||реальності||представлену|||||||||справжню Die Polen sahen zwei Realitäten, eine vom sozialistischen Regime und der Propaganda, die andere real. Poles saw two realities, one depicted by the socialist regime and propaganda, and the other real one. Można powiedzieć, że to był taki rodzaj schizofrenii. ||||||Art|Schizophrenie "One could"|"say"||||||schizophrenia ||||||різновид| Man könnte sagen, es war diese Art von Schizophrenie. You could say it was a kind of schizophrenia. Co innego widzisz na własne oczy, a co innego widzisz w telewizji i gazetach. ||siehst||eigene||||||||| |"something else"|"you see"||own|||||||||newspapers Sie sehen mit eigenen Augen und was Sie im Fernsehen und in den Zeitungen sehen. What else you see with your own eyes, and what else you see on television and newspapers. Świetnie to widać w dwóch filmach Andrzeja Wajdy, “Człowiek z Żelaza” i “Człowiek z Marmuru”. |||||||Wajda's|Mensch||Eisen||||Marmur ||||||Andrzej Wajda's|Wajda's|||Iron||||Marble ||видно|||||Вайди|||Заліза||||Мармуру Dies wird in zwei Filmen von Andrzej Wajda, Man of Iron und Man of Marble, auf brillante Weise demonstriert. This is clearly seen in Andrzej Wajda's two films, "Man of Iron" and "Man of Marble".

Filmy te opowiadają o tym jak reżim wykorzystuje normalnych ludzi do swoich celów. |||||||использует||||| ||erzählen|||||ausnutzt|normalen||||Zwecke ||tell||||regime|uses|ordinary||||purposes In diesen Filmen wird gezeigt, wie das Regime normale Menschen für seine Zwecke benutzt. These films talk about how the regime uses normal people for its purposes. Aparat polityczny potrzebował normalnych ludzi do celów propagandowych. |politische|brauchte|||||propagandistischen Zwecken |political apparatus|needed|||||propaganda purposes Der politische Apparat brauchte normale Menschen für Propagandazwecke. The political apparatus needed normal people for propaganda purposes. Robił ze zwykłych ludzi bohaterów, a gdy nie byli już potrzebni, wtedy zostawali na uboczu, zostawali zapomnieni. ||||||||||||||||забытыми ||gewöhnlichen||Helden||||||gebraucht||blieben||im Abseits|remained|vergessen ||ordinary||heroes||||||needed||they remained||the sidelines|they became|forgotten ||||героїв||||||||||на узбіччі|| Er machte gewöhnliche Menschen zu Helden, und wenn sie nicht mehr gebraucht wurden, wurden sie vergessen aus dem Weg gelassen. He made heroes of ordinary people, and when they were no longer needed, they remained aloof, forgotten. W ten sposób działała propaganda przez cały czas zimnej wojny. |||funktionierte|||||kalten| |||operated|||||Cold| ||||||||холодної| So funktionierte die Propaganda während des Kalten Krieges. In this way, propaganda was active throughout the Cold War. Ciągle pracowano nad sztucznym obrazem rzeczywistości. |||искусственным|| Ständig|Es wurde gearbeitet.||künstlichen|künstliches Bild| Continuously|was being worked||artificial|image|of reality Постійно||||штучним образом реальності|реальності Es wurde ständig an einem künstlichen Bild der Realität gearbeitet. They were still working on an artificial picture of reality. Aparat propagandy bardzo dbał o to, aby obraz przedstawiany społeczeństwu był o wiele ładniejszy od tego, co było widać na co dzień. |||должен был заботиться||||||обществу|||||||||||| |Propagandaapparat||sorgte dafür|||||dargestellt|der Gesellschaft||||schöner|||||||| Propaganda apparatus|propaganda machine||"took care"||||image|presented to|to the public||||nicer|||||||| ||||||||представлений|суспільству||||гарніший|||||видно||| Der Propagandaapparat sorgte dafür, dass das Bild, das der Öffentlichkeit vermittelt wurde, viel schöner war als das, was man tagtäglich sah. The propaganda apparatus took great care to ensure that the picture presented to the public was much nicer than what could be seen every day. W 1978 roku dochodzi do dwóch bardzo ważnych wydarzeń. ||kommt es zu|||||Ereignisse ||"there are"||two||important|events |||||||подій 1978 finden zwei sehr wichtige Ereignisse statt. In 1978 there are two very important events.

Zanim o nich opowiem, musicie wiedzieć, że to w jaki sposób Polska odzyskała niepodległość, ma silny związek z katolicyzmem i religią. ||||||||||||||||||||религией ||ihnen||||||||||wiedererlangte|Unabhängigkeit||starke|Zusammenhang||Katholizismus||Religion Before||||"you must"|"to know"||||"the way"|way||regained|independence|||connection||Catholicism||religion Перш ніж|||||знати|||||||відновила|незалежність|||зв'язок|||| Bevor ich Ihnen davon erzähle, müssen Sie wissen, dass die Art und Weise, wie Polen die Unabhängigkeit wiedererlangt hat, eine starke Beziehung zum Katholizismus und zur Religion hat. Before I tell you, you must know that how Poland regained its independence has a strong relationship with Catholicism and religion. Muszę powiedzieć, że katolicyzm miał ogromny wpływ na odzyskanie przez Polskę wolności. ||||||||восстановление||| |||Katholizismus|||Einfluss||Wiedererlangung||| |||Catholicism||huge|influence||regaining|||freedom ||||||||відновлення||| Ich muss sagen, dass der Katholizismus einen großen Einfluss darauf hatte, dass Polen seine Freiheit wiedererlangte. I must say that Catholicism had a huge impact on Poland's regaining freedom. Siła, która pozwoliła odzyskać wolność płynęła wtedy z katolicyzmu. |die Stärke|ermöglichte|wiedererlangen||strömte|||des Katholizismus Strength||allowed|regain||flowed|||Catholicism |||відновити|свободу|плинула||| Die Kraft zur Wiedererlangung der Freiheit ging damals vom Katholizismus aus. The strength that allowed to regain freedom flowed from Catholicism. Polacy czerpali siłę z wiary. |schöpften|||des Glaubens The Polish people|drew|||faith Die Polen schöpften Kraft aus ihrem Glauben. Poles drew strength from faith. Wracamy więc do roku 1978, w tym roku Karol Wojtyła zostaje wybrany Papieżem i wybiera imię Jan Paweł II. ||||||||Wojtyła|wird gewählt|gewählt|zum Papst||wählt|||| |||||||Charles|Wojtyła|becomes|elected|Pope||chooses|||| Повертаємось||||||||Войтила|||Папою Римським|||||| Wir gehen also zurück auf 1978, dieses Jahr wird Karol Wojtyła zum Papst gewählt und wählt den Namen Johannes Paul II. We are going back to 1978, this year Karol Wojtyła is elected Pope and chooses the name of John Paul II.

Karol Wojtyła jest człowiekiem, który przeżył to co dotknęło większość Polaków. ||||||||коснулось|| |Wojtyła||||überlebt hat|||betroffen hat|| |Wojtyła||human being||experienced|||affected|the majority of| |||||пережив те, що|||торкнулося|| Karol Wojtyła ist ein Mann, der erlebt hat, was mit den meisten Polen passiert ist. Karol Wojtyła is a man who survived what affected most Poles. Jego życie związane było z Krakowem. ||verbunden|||Krakau verbunden ||connected|||Krakow Sein Leben war mit Krakau verbunden. His life was related to Krakow. Kraków leży bardzo blisko obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, po niemiecku Auschwitz. ||||Konzentrationslager|Konzentrationslager||Auschwitz||| Kraków|||close to|camp|concentration camp||Auschwitz concentration camp|||Auschwitz ||||табору концентраційного|||Освенцимі||| Krakau liegt ganz in der Nähe des Konzentrationslagers in Oświęcim, Auschwitz in deutscher Sprache. Krakow is very close to the Auschwitz concentration camp, in German Auschwitz. Karol Wojtyła przeżył wszytko to, co wiąże się z nazizmem, stalinizmem. |||alles|||zusammenhängt mit|||Nazismus|Stalinismus Karol|Wojtyła|experienced|everything|||is connected|||Nazism|Stalinism ||||||пов'язане з|||| Karol Wojtyła erlebte alles, was mit Nationalsozialismus und Stalinismus zu tun hatte. Karol Wojtyła survived everything associated with Nazism and Stalinism. Wszystko to co dotknęło Polaków, dotknęło również Karola Wojtyłę. |||berührte||berührte|||Karol Wojtyła |||affected||touched||Karol Wojtyła|Karol Wojtyła |||торкнулося||торкнулося|||Кароля Войтили Alles, was den Polen passiert ist, hat auch Karol Wojtyła berührt. Everything that affected Poles also affected Karol Wojtyła. Wszystkie okropności wojny, głód i śmierć. |||||смерть |Gräuel||Hunger||Tod |horrors||hunger||death |жахіття|||| All die Schrecken von Krieg, Hunger und Tod. All the horrors of war, hunger and death. Jego cała rodzina zginęła w czasie wojny. |||ums Leben gekommen||| |entire||perished|||war Seine gesamte Familie starb während des Krieges. His whole family died during the war. Gdy miał 20 lat został zupełnie sam. |||was left|| Als er 20 war, war er völlig alleine. When he was 20 he was completely alone. Wszyscy z jego rodziny zginęli. ||||sind gestorben ||||died Seine ganze Familie starb. All of his family were killed. Nie miał nikogo. ||niemanden |had|no one Er hatte niemanden. He had no one. Wielu Polaków miało podobny los do losów rodziny Karola Wojtyły. ||||Schicksal||Schicksale|||Wojtyłas ||had||fate||fates|||of Wojtyła ||||доля||доль сімей|||Войтили Viele Polen hatten ein ähnliches Schicksal wie die Familie von Karol Wojtyła. Many Poles had a similar fate to the fate of Karol Wojtyła's family. Wielu Polaków straciło całe rodziny w czasie wojny, wielu Polaków straciło swoich najbliższych, swoje dzieci, rodziców, swoich mężów lub żony. ||verloren||||||||verloren|||||||ihre Ehemänner|| ||lost|entire|||||||lost||loved ones|||||husbands|| ||втратило||||||||втратило|||||батьків|||| Viele Polen haben während des Krieges ganze Familien verloren, viele Polen haben ihre Angehörigen, ihre Kinder, ihre Eltern, ihre Ehemänner oder -frauen verloren. Many Poles lost their entire families during the war, many Poles lost their loved ones, their children, parents, their husbands or wife. Jan Paweł II jest osobą, która miała ogromny wpływ na świadomość Polaków i na wiarę Polaków. ||||||||||Bewusstsein||||Glauben| ||John Paul II||person|||huge|influence||consciousness||||faith of Poles| Johannes Paul II. ist eine Person, die einen enormen Einfluss auf das Bewusstsein des polnischen Volkes und auf den Glauben des polnischen Volkes gehabt hat. John Paul II is a person who had a huge impact on the awareness of Poles and the faith of Poles. Muszę Wam teraz powiedzieć, o pewnym obrazie, o pewnym symbolu. |||||einem|Bild|||Symbol |||||a certain|painting||certain|symbol Ich muss Ihnen jetzt von einem bestimmten Bild, einem bestimmten Symbol erzählen. I must tell you now, about a certain picture, about a certain symbol.

O obrazie, który jest chyba najważniejszym obrazem dla polskich katolików. |Bild||||wichtigsten||||katholischen Polen |the painting||||most important|image|"for"|Polish|Catholics ||||||образом||| Über das Bild, das wahrscheinlich das wichtigste Bild für die polnischen Katholiken ist. About the image, which is probably the most important image for Polish Catholics. Myślę tu o cudownym obrazie Matki Boskiej Częstochowskiej. |||wunderschönen|Bild||der Gottesmutter|von Tschenstochau |||miraculous|painting|Mother|of Our Lady|of Częstochowa |||чудотворному|образі||Божої Матері|Ченстоховської Ich denke dabei an das wundertätige Bild der Muttergottes von Tschenstochau (Częstochowa). I am thinking about the miraculous image of Our Lady of Częstochowa. Wiara, duchowość, te specjalne wibracje i odczucia były wtedy bardzo bliskie Polakom, były bardzo ważne. |духовность|||вибрации||ощущения|||||||| Glaube|Spiritualität|||Schwingungen||Gefühle||||nahe|||| Faith|spirituality|||vibrations||feelings||||close to|to Poles||| |духовність|||вібрації||||||близькі|||| Der Glaube, die Spiritualität, diese besonderen Schwingungen und Gefühle standen den Polen damals sehr nahe, sie waren sehr wichtig. Faith, spirituality, these special vibrations and feelings were very close to Poles at that time, they were very important. Cała sfera duchowa odgrywała ważną rolę. |сфера||играла|| |spirituelle Sphäre|spiritual|spielte|| |sphere|spiritual realm|played||important role |сфера діяльності|||| Die gesamte geistige Sphäre spielte eine wichtige Rolle. The whole spiritual sphere played an important role. Matka Boska Częstochowska to obraz namalowany na desce, na drewnie. |Göttliche|Tschenstochauer|||gemalt||Holzbrett||auf Holz Mother of God|Holy|of Częstochowa||painting|painted||wooden board||on wood ||Ченстоховська|||||дошці||на дереві Die Muttergottes von Tschenstochau ist ein auf eine Holztafel gemaltes Bild. Our Lady of Częstochowa is a picture painted on a wooden board.

Przedstawia Matkę Boską z Dzieciątkiem Jezus. stellt dar|Mutter Gottes|Gottesmutter||Kindlein Jesus| depicts|Mother|Holy Mary||the Child| Зображує||Богородицю||Дитятком Ісусом| Es stellt die Jungfrau Maria mit dem Jesuskind dar. It depicts the Mother of God with Baby Jesus. Nie wiadomo kiedy powstał ten obraz i kto go namalował. |man weiß nicht||entstand|||||| |it is not known||was created||painting||||painted it Es ist nicht bekannt, wann dieses Gemälde entstanden ist und wer es gemalt hat. It is not known when this painting was created and who painted it. Jest bardzo stary. ||very old Es ist sehr alt. He is very old. Mówi się, że namalował go św. |||er malte|| |||painted it||St. Es wird gesagt, dass es von St. gemalt wurde It is said that he was painted by Saint. Łukasz Ewangelista. |Evangelist Luke the Evangelist|Luke the Evangelist |Лука Євангеліст Luke the Evangelist. Legenda mówi, że obraz został namalowany na fragmencie stołu, na którym jadł Jezus i jego święta rodzina. |||||||Fragment|Tisch|||aß||||| The legend|||the painting|was painted on|painted||fragment of||||ate|Jesus|||holy| |||||||||||їв||||| Die Legende besagt, dass das Bild auf ein Fragment des Tisches gemalt wurde, auf dem Jesus und seine heilige Familie gegessen haben. Legend says that the picture was painted on a fragment of the table on which Jesus and his holy family ate. Matka Boska Częstochowska | wikipedia |||Jasna Góra |||Wikipedia page |Богородиця||Матір Божа Ченстоховська Unsere Liebe Frau von Tschenstochau | wikipedia Our Lady of Częstochowa wikipedia

W roku 326 cesarzowa Helena otrzymała ten obraz w darze od wiernych, gdy przyjechała do Jerozolimy. ||царица||получила||||||верных|||| ||Kaiserin|Helena|erhielt||||als Geschenk||der Gläubigen||nach Jerusalem kam||Jerusalem ||Empress Helena|Helena|received||image||as a gift||the faithful||she arrived||Jerusalem ||імператриця|Олена|||||у дарунок||вірян||приїхала||Єрусалим Im Jahr 326 erhielt die Kaiserin Helena bei ihrer Ankunft in Jerusalem dieses Bild als Geschenk der Gläubigen. In 326, Empress Helena received this picture as a gift from the faithful when she came to Jerusalem.

1000 lat później obraz znalazł się na zamku w Bełzie. |||fand sich|||Castle|w|Belz |later|the painting|"was found"|||castle||Belz |||знайшовся|||||Белзі Tausend Jahre später fand das Gemälde seinen Weg in das Schloss von Belz. 1000 years later, the painting found itself at the castle in Bełz. Gdy pewnego dnia Saraceni zaatakowali zamek, wtedy książę Władysław wystawił obraz Matki Boskiej na murach miasta. |||Sarazenen|angegriffen haben|Burg||Prinz||stellte aus|||||Mauern| |one||Saracens|attacked|castle||prince|Prince Władysław|displayed|||of the Blessed Mother||walls of| |||сарацини||||князь||виставив|||||стіни міста| Als eines Tages die Sarazenen die Burg angriffen, zeigte Prinz Władysław an den Stadtmauern ein Gemälde der Jungfrau Maria. When one day the Saracens attacked the castle, then Prince Władysław put up a picture of the Virgin Mary on the city walls. Strzała z łuku wystrzelona przez jednego z Tatarów wbiła się w obraz i od tej pory na obrazie pojawiła się krew. Pfeil||des Bogens|abgeschossen||einen||Tataren|sich bohrte||||||||||erschien||Blut Arrow||bow|shot||||one of Tatars|embedded||into|the painting||||||the painting|appeared||blood Стріла||лука|випущена|||||встромилася||||||||||||кров Ein Pfeil von einem Bogen, der von einem der Tataren abgeschossen wurde, steckte ins Bild und von diesem Moment an erschien Blut auf dem Bild. An arrow from a bow shot by one of the Tatars stuck into the picture and from that moment blood appeared in the picture. Saraceni zawrócili i nie zdobyli miasta. Сарацины||||завоевали| |kehrten um|||einnahmen| the Saracens|turned back|||did not capture| |повернули назад|||захопили| Die Sarazenen kehrten um und eroberten die Stadt nicht. The Saracens turned back and did not conquer the city. W końcu w 1382 roku obraz trafia do klasztoru w Częstochowie. |||||||монастыря|| |||||gelangt||Kloster||Tschenstochau |||||arrives at||monastery||Częstochowa |||||потрапляє||монастиря||Ченстохові Schließlich wurde das Gemälde 1382 in das Kloster in Częstochowa überführt. Finally, in 1382, the painting goes to the monastery in Częstochowa. Na twarzy Matki Bożej możecie zobaczyć trzy blizny, trzy rysy. |||||||шрамы|| |||Gottes||||Narben|| |face||of God||||scars|three|lines |обличчі||Божої Матері||||шрами||шрами Auf dem Gesicht Unserer Lieben Frau sehen Sie drei Narben, drei Merkmale. On the face of the Mother of God you can see three scars, three features.

Na jej policzku są trzy rysy, dwie równoległe i jedna poprzeczna. ||||||||||поперечная ||Wange|||||parallel|||quer verlaufend ||cheek|there are||scratches||parallel|||crosswise ||щока|||||паралельні|||поперечна Auf ihrer Wange befinden sich drei Merkmale, zwei parallele und eines quer. There are three features on her cheek, two parallel and one transverse. Te cięcia powstały gdy w 1430 roku Jasna Góra została obrabowana przez Husytów. |резки|||||||||| |Diese Schnitte|entstanden sind||||||wurde|ausgeraubt||Hussiten |cuts|||||Jasna|Mountains||robbed||Hussites |ці порізи|утворилися|||||||пограбована||гуситами Diese Kürzungen wurden vorgenommen, als Jasna Góra 1430 von den Hussiten ausgeraubt wurde. These cuts were made when in 1430 Jasna Góra was robbed by the Hussites. Z obrazem wiąże się wiele cudów, wiele niewyjaśnionych rzeczy. |||||чудес||| ||verbindet sich|||Wunder||ungeklärten| |the image|is associated|||miracles||unexplained| |образом|пов'язано|||чудес||нез'ясованих| Mit einem Gemälde sind viele Wunder verbunden, viele Dinge, die ungeklärt sind. There are many miracles associated with the picture, many unexplained things.

W świątyni klasztoru na Jasnej Górze w Częstochowie znajduje się księga, w której zapisane są wszystkie cuda dokonane przed cudownym obrazem. |храме||||||||||||||||||| |der Tempel|||hellen||||||Buch|||eingetragen|||Wunder|vollbracht||| |temple|monastery's||Bright|Jasna Góra|in||"is located"|"is located"|the book|||recorded|||miracles|performed||miraculous|the miraculous image ||монастиря|на|Ясній||||||книга|||||||здійснені|||образом Im Tempel des Klosters in Jasna Góra in Częstochowa befindet sich ein Buch, in dem alle Wunder aufgezeichnet sind, die vor dem wundersamen Gemälde vollbracht wurden. In the temple of the monastery at Jasna Góra in Częstochowa there is a book in which all miracles performed before the miraculous picture are recorded. W XVII wieku, podczas potopu szwedzkiego, święty obraz obronił klasztor w Częstochowie przed najazdem wojsk szwedzkich. ||||потопа||||защитил|монастырь|||||| ||||Sintflut|Swedish|||verteidigte|Kloster||||Einfall|Truppen|schwedischen |17th century|||the Deluge|Swedish Deluge|||defended|monastery||||invasion|of the troops|Swedish |||||шведського потопу||||монастир||||навалом|| Im 17. Jahrhundert, während der schwedischen Sintflut, verteidigte das heilige Bild das Kloster in Częstochowa gegen die Invasion schwedischer Truppen. In the 17th century, during the Swedish invasion, the holy image defended the monastery in Częstochowa against the invasion of the Swedish army. Polski król Jan Kazimierz nazwał Matkę Bożą – Królową Polski. ||Jan|||Mutter Gottes|Gottes|| |king||Kazimierz the King|named||Mother of God|Queen of Poland| ||||||Божу|королевою| Der polnische König Jan Kazimierz nannte die Gottesmutter die Königin von Polen. Polish king Jan Kazimierz called the Mother of God - the Queen of Poland. Teraz często ten obraz nazywany jest Czarną Madonną, ponieważ przez wieki farba na nim stała się prawie czarna. |||||||||||краска|||||| ||||genannt|||Schwarze Madonna|||Jahrhunderte|Farbe|||||| ||||called|||Black Madonna|||centuries|paint|||has become|||black ||||||Чорною|Чорною Мадонною|тому що||||||||майже| Dieses Gemälde wird oft als "Schwarze Madonna" bezeichnet, weil die Farbe im Laufe der Jahrhunderte fast schwarz geworden ist. Now often this picture is called the Black Madonna, because for centuries the paint on it has become almost black. Wracamy do naszej historii. Wir kehren zu unserer Geschichte zurück. We return to our history.

Jan Paweł II obrał sobie Matkę Bożą jako swoją matkę, był bardzo mały gdy stracił swoją prawdziwą mamę. |||wählte aus|||||||||||verloren hat|||Mutter |||chose|||Mother of God|||mother|||||lost|||mom |||обрав|||||||||||втратив||| Johannes Paul II. Wählte die Mutter Gottes als seine Mutter, er war sehr klein, als er seine wahre Mutter verlor. John Paul II chose the Mother of God as his mother, he was very small when he lost his real mother. Lech Wałęsa, kolejny człowiek, który był przeciwnikiem reżimu, człowiek, który w przyszłości dostanie Pokojową Nagrodę Nobla, zawsze nosił mały znaczek z Matką Boską Częstochowską. ||||||противником||||||||||||||||| Lech|Wałęsa|||||Gegner des Regimes||||in||erhalten wird|Friedens-|Preis|Nobel||trug||Abzeichen||Mutter Gottes||Tschenstochauer Madonna Lech Wałęsa|Wałęsa|another||||opponent of|regime|||||will receive|Peace Prize|award|Nobel Peace Prize||wore||sticker|||the Blessed Virgin|Czestochowa Madonna Лех Валенса|Валенса|||||противником|||||майбутньому||мирну||||||||||Ченстоховською Lech Wałęsa, ein weiterer Regimegegner, der später den Friedensnobelpreis erhalten sollte, trug immer ein kleines Abzeichen mit der Muttergottes von Tschenstochau. Lech Wałęsa, another man who was an opponent of the regime, a man who would win the Nobel Peace Prize in the future, always wore a small badge with Our Lady of Częstochowa. Lech Wałęsa powiedział, że prosi Matę Boską Częstochowską, aby pomogła mu uwolnić Polskę. ||сказал|||||||||| |||||Mutter||||help||befreien| Lech Wałęsa|Wałęsa|||he asks|Mother|Holy Mary|||help||free| |||||||||||звільнити| Lech Walesa sagte, er bitte die Muttergottes von Tschenstochau um Hilfe bei der Befreiung Polens. Lech Wałęsa said that he was asking the Divine Mother of Częstochowa to help him free Poland. Polacy to naród katolicki. |||katholisch ||nation|Catholic Die Polen sind ein katholisches Volk. Poles are a Catholic nation.

Religia i wiara zawsze była schronieniem dla Polaków. |||||убежищем|| ||Glaube|||Zuflucht|| Religion||faith|||shelter|| |||||притулком|| Religion und Glaube waren schon immer ein Zufluchtsort für Polen. Religion and faith have always been a refuge for Poles. Inaczej niż Czesi i Słowacy, Polacy zawsze byli bardzo religijni. ||die Tschechen|||||||religious Otherwise|than|the Czechs||Slovaks|||||religious Im Gegensatz zu Tschechen und Slowaken waren die Polen immer sehr religiös. Unlike Czechs and Slovaks, Poles have always been very religious. W czasach, gdy Polska nie istniała na mapach, Polacy znajdywali siłę we wierze i religii. |||||существовала||||||||| |||||existierte||auf den Karten||fanden|||im Glauben||religion |||||existed||maps||found|strength||faith||religion |||||||||знаходили||||| Zu einer Zeit, als Polen auf den Karten nicht existierte, fanden die Polen Stärke im Glauben und in der Religion. At a time when Poland did not exist on maps, Poles found strength in faith and religion. W czasach niewoli Matka Boska, muzyka Fryderyka Chopina i poezja Adama Mickiewicz to było to, co pomagało nam przetrwać. ||||||||||||||||||выжить |in den Zeiten|der Knechtschaft||||Friedrich|Chopin||Dichtung|||||||half a word||überleben ||captivity||Mother of God|music|Frederic Chopin|Chopin's music||poetry|Adam Mickiewicz|Adam Mickiewicz|||||helped||survive |||||||Шопена|||||||||||пережити In der Zeit der Gefangenschaft haben uns die Muttergottes, die Musik von Fryderyk Chopin und die Gedichte von Adam Mickiewicz zum Überleben verholfen. During the captivity, the Mother of God, the music of Fryderyk Chopin and poetry of Adam Mickiewicz were what helped us survive. Polski nie było, Polska pozostała tylko w głowach, w umysłach i w naszych sercach. ||||geblieben||in|Köpfen||Geistern||||Herzen ||||remained|||minds||minds||||hearts |||||||||розумах|||| Es gab kein Polen, Polen blieb nur in unseren Köpfen, in unseren Gedanken und in unseren Herzen. There was no Polish, Poland remained only in our heads, in our minds and in our hearts. Dlatego wybranie Polaka, Jana Pawła II na Papieża było znakiem dla Polaków. |Wahl||||||des Papstes||Zeichen|| |the election of|Pole|John Paul II|John Paul II|||the Pope||sign|| |обрання||||||Папу Римського||знаком|| Daher war die Wahl eines Polen, Johannes Paul II., Zum Papst ein Zeichen für die Polen. Therefore, the election of a Pole, John Paul II as Pope was a sign for Poles.

Pierwszy Polak, pierwszy Słowianin został Papieżem. |||Slawen|| |Pole||Slav||Pope |||||Папою Римським Der erste Pole, der erste Slaw wurde Papst. The first Pole, the first Slav, became Pope. W Polaków znowu wstąpiła wiara. ||again|eingekehrt ist|Glaube |||has returned|faith |||вселилася| Der Glaube trat wieder in die Polen ein. Faith again entered the Poles. Jan Paweł II wybiera Matkę Boską na swoją matkę. |||wählt aus||||| |||chooses||Divine Mother|||mother Johannes Paul II. Wählt die Mutter Gottes als seine Mutter. John Paul II chooses the Mother of God as his mother. Środowiska katolickie zaczynają nawoływać do oporu przeciwko władzy. |||призывать|||| katholische Kreise|katholische|beginnen|aufzurufen||Widerstand leisten|gegen|der Macht Catholic environments|Catholic circles||call for||resistance|against|authority Католицькі кола|||закликати|||проти| Katholische Kreise rufen zum Widerstand gegen die Behörden auf. Catholic circles are beginning to call for resistance against the authorities. Jan Paweł II przyjeżdża do Polski, całuje polską ziemię i mówi pamiętne słowa: – Nie lękajcie się! ||||||||||||||бойтесь| |||ankommt|||küsst|||||denkwürdige|||fürchtet euch nicht| |||arrives|||kisses||the land|||memorable||do not|Do not fear| ||||||||||||||не бійтеся| Johannes Paul II. Kommt nach Polen, küsst den polnischen Boden und sagt die denkwürdigen Worte: - Hab keine Angst! John Paul II comes to Poland, kisses Polish land and says memorable words: - Do not be afraid! (No tengais miedo, Don’t be afraid) |habt|Angst|Seid nicht|habt|ängstlich |don't have|fear|Don't|Don't be|Nie bój się |не бійтеся|Не бійтеся|Не бійтеся||Не бійтеся (Kein Tengais Miedo, keine Angst) (No tengais miedo, Don't be afraid) - Przyszłość Polski zależy od Was i musi od Was zależeć! Die Zukunft||abhängen von euch|||||||abhängen von euch ||depends|||||||depend on Майбутнє|||||||||залежати від - Die Zukunft Polens hängt von Ihnen ab und muss von Ihnen abhängen! - The future of Poland depends on you and must depend on you!

To jest nasza Ojczyzna. |||Das ist unser Vaterland. |||Homeland |||Це наша Батьківщина. Dies ist unser Heimatland. This is our homeland. To jest nasze być i nasze mieć i nikt nie może pozbawić nas prawa ażeby przyszłość tego naszego być i mieć nie zależała od nas. |||Sein|||haben|||||berauben||Recht|damit||||||||abhängig wäre von|| |||||||||||deprive||right|"so that"||||||||depended on|| ||||||||||||||щоб|майбутнє|||||||залежала|| Dies ist unser Sein und unser Haben, und niemand kann uns das Recht nehmen, die Zukunft dieses unseres Seins und Habens nicht von uns abhängig zu machen. It is ours to be and to have ours and no one can deprive us of the right that our future be and have our future. Z drugiej strony mamy robotnika, który przewodzi strajkom w Gdańsku. ||||||предводит||| ||||Arbeiter||führt an|Streiks||Danzig ||||worker||leads|strikes|| ||||робітника||очолює|||Гданську Auf der anderen Seite haben wir den Arbeiter, der die Streiks in Danzig anführt. On the other hand, we have a worker who leads strikes in Gdansk.

Powstaje ogromny ruch, który nazywa się Solidarność. ||||||Солидарность A huge movement||||||Solidarność A huge movement|huge|movement||||Solidarity Виникає|||||| Es entsteht eine riesige Bewegung namens Solidarität. A huge movement is emerging, which is called Solidarity. Logo, znak Solidarności staje się rozpoznawalny na całym świecie. |||||узнаваемый||| Logo|das Zeichen||||wiedererkennbar|||Welt Solidarity logo|symbol|Solidarity's logo|becomes||recognizable||| |||||впізнаваним||| Das Logo, das Zeichen der Solidarität, ist weltweit erkennbar. The logo, the sign of Solidarity becomes recognizable all over the world. Tych dwóch liderów, Papież przywódca kościoła i Lech Wałęsa przywódca Solidarności zmieniają historię Polski. ||Führer||Führer|||||Führer||verändern|| ||leaders|the Pope|leader|||||leader|Solidarity movement|are changing|| |||Папа Римський|лідер|||||лідер|||| Diese beiden Führer, der Papst, der Kirchenführer und Lech Walesa, der Führer der Solidarität, verändern die Geschichte Polens. These two leaders, Pope church leader and Lech Wałęsa leader of Solidarity are changing the history of Poland.

Latem 1979 roku Jan Paweł II odwiedza Polskę. |||||посетит| |||||besucht| In the summer|year||||visits|Poland Im Sommer 1979 besucht Johannes Paul II. Polen. In the summer of 1979, John Paul II visits Poland. W 1980 roku dochodzi do strajków w Gdańsku. ||kommt es zu||Streiks|| ||leads to||strikes|| 1980 kommt es in Danzig zu Streiks. In 1980 there were strikes in Gdańsk. Te dwa wydarzenia to początek zmian w Polsce. |||||Veränderungen|| ||events|||changes|| ||події||||| Diese beiden Ereignisse markieren den Beginn des Wandels in Polen. These two events are the beginning of changes in Poland. Miliony ludzi przychodzi na spotkania z Papieżem. ||kommen|||| Millions||come||||the Pope ||||||Папою Millionen von Menschen kommen, um den Papst zu treffen. Millions of people come to meet the Pope. Miliony ludzi popiera Solidarność. ||поддерживают| ||unterstützen| ||support|Solidarity movement ||підтримують| Millionen von Menschen unterstützen die Solidarität. Millions of people support Solidarity. Wielka siła, wielka wiara wzmacnia Polaków, wzmacnia katolików. ||||укрепляет||| |||Glaube|stärkt||stärkt| |||faith|strengthens||strengthens|Catholics ||||зміцнює||| Große Kraft, großer Glaube stärkt die Polen, stärkt die Katholiken. Great strength, great faith strengthens Poles, strengthens Catholics. Proszę, żebyście dobrze zrozumieli. |dass ihr||verstanden |you||understood |щоб ви|| Ich bitte darum, dass Sie es richtig machen. Please understand well. Nie mówimy tu o fanatyzmie religijnym, ani o nietolerancji, tylko o sile i wierze milionów ludzi, którym Matka Boska, Chopin, Mickiewicz dali siłę przeżyć tak wiele lat niewoli. ||||||||нетолерантности||||||||||||||||||| ||||Fanatismus||||Intoleranz|||||Glauben||||||Chopin||||überleben||||Knechtschaft ||||religious fanaticism|religious fanaticism|||intolerance|||||faith|millions of people||||Holy Mother|||gave||survive||||captivity |||||||||||||||||||Шопен||||пережити|||| Wir sprechen nicht über religiösen Fanatismus oder Intoleranz, sondern über die Stärke und den Glauben von Millionen von Menschen, denen Unsere Liebe Frau, Chopin und Mickiewicz die Kraft gegeben haben, so viele Jahre Gefangenschaft zu überleben. We are not talking about religious fanaticism or intolerance, but about the strength and faith of millions of people to whom Our Lady, Chopin and Mickiewicz gave the strength to survive so many years of captivity. Wiara i polityka, ogromny ruch społeczny. |||||социальный Glaube|||||gesellschaftlich Faith||||movement|social movement |||||суспільний Glaube und Politik, eine riesige soziale Bewegung. Faith and politics, a huge social movement. Solidarność miała 10 milionów członków. |||Mitglieder |||members Solidarity had 10 million members. Ten ruch społeczny zmienił historię Polski. ||sozialen|veränderte|| |movement|social movement|changed|| ||суспільний||| Diese soziale Bewegung hat die Geschichte Polens verändert. This social movement changed the history of Poland. Zmienił historię Europy. Er veränderte|| changed|| He changed the history of Europe. Władze musiały zacząć się liczyć z tak ogromną siłą, z tak ogromną ilością ludzi, którzy byli przeciwko niewoli. Die Behörden|mussten|||zählen||||Kraft||||||||gegen die Knechtschaft|Knechtschaft Authorities|had to|begin||count|||huge|force|||huge|amount of||||against|oppression |мусили|||рахуватися з||||силою||||кількістю||||проти| Die Behörden mussten mit solch enormer Stärke rechnen, mit so vielen Menschen, die gegen die Sklaverei waren. The authorities had to start counting with such enormous strength, with so many people who were against slavery. Lech Wałęsa w 1980 roku | wikipedia Lech Wałęsa|||| Лех|||| Lech Wałęsa 1980 | Wikipedia Lech Walesa in 1980 wikipedia

W ciągu roku cały świat wiedział już co to jest Solidarność, wszyscy słyszeli o elektryku z Gdańska. ||||||||||||gehört hatten||dem Elektriker|| |in the course of|||world|"knew"|||||||had heard||electrician||from Gdańsk |протягом||||знав|||||||||електрика|| Innerhalb eines Jahres wusste die ganze Welt bereits, was Solidarität ist, jeder hörte von einem Elektriker aus Danzig. Within a year, the whole world already knew what Solidarity is, everyone heard about an electrician from Gdańsk.

Wszystko to zaczyna się, gdy w Rosji od wielu lat u władzy jest Breżniew. |||||||||||an der Macht|ist|Breschnew |||||||||many years||power||Brezhnev |||||||||||||Брежнєв Alles beginnt, wenn Breschnew in Russland seit vielen Jahren an der Macht ist. It all starts when Brezhnev has been in power in Russia for many years. Breżniew próbuje ignorować problem, stara się go nie widzieć. ||ignorieren|||||| ||ignore||tries|||| Breschnew versucht, das Problem zu ignorieren, versucht es nicht zu sehen. Brezhnev tries to ignore the problem, tries not to see it. Ekonomia wschodniej Europy jest w bardzo złym stanie. Die Wirtschaft|östlichen|||||| Eastern Europe's economy|eastern|||||bad|state |||||||поганому стані Die osteuropäische Wirtschaft ist in einem sehr schlechten Zustand. The economy of Eastern Europe is in a very bad shape. Solidarność strajkuje. |streikt |is on strike Solidaritätsstreiks. Solidarity is on strike. Pewnego dnia, 13 grudnia 1981 roku zostaje aresztowanych 600 osób z Solidarności włącznie z Lechem Wałęsą. |||||verhaftet||||einschließlich||Lech Wałęsa|Lech Wałęsa one||December||is arrested|arrested||||including||Lech Wałęsa|Lech Wałęsa |||||||||включно з||Лехом|Валенсою An einem Tag, dem 13. Dezember 1981, wurden 600 Mitglieder der Solidarność, darunter Lech Wałęsa, verhaftet. One day, on December 13, 1981, 600 people from Solidarity, including Lech Wałęsa, are arrested. Władza socjalistyczna, u władzy był wtedy Wojciech Jaruzelski, ogłasza w Polsce stan wojenny. Macht|||der Macht|||Wojciech Jaruzelski|Jaruzelski|verkündet|||Krieg|Kriegsrecht Power|||power|||Wojciech Jaruzelski|Martial law declared|declares martial law|||state of emergency|martial law ||||||Войцех|Ярузельський|оголошує|||| Die sozialistische Regierung mit Wojciech Jaruzelski an der Spitze verhängt das Kriegsrecht in Polen. The socialist power, Wojciech Jaruzelski was in power at that time, declares martial law in Poland. Wszystko to co wcześniej wywalczyła Solidarność: wolne związki zawodowe, zamrożenie cen, likwidacja cenzury i inne reformy, wszystko to zostało zlikwidowane. ||||выиграла|||||замораживание||||||||||ликвидировано ||||erworben||freie|Gewerkschaften|beruflich|Preise einfrieren|Preise|Liquidation|||andere|reforms||||abgeschafft ||||fought for|Solidarity movement|free|unions|trade unions|price freeze|prices freeze|abolition|censorship|||reforms||||abolished ||||виборола|||профспілки|профспілкові|замороження цін|||||||||| Alles, was die Solidarität zuvor gewonnen hatte: freie Gewerkschaften, einfrierende Preise, Abschaffung der Zensur und andere Reformen, wurden abgeschafft. Everything that Solidarity had won before: free trade unions, freezing prices, abolishing censorship and other reforms, have all been abolished. Stan wojenny odbierał wszystko. ||забирал| ||entzog| war state|Martial law|took away| ||забрав| Das Kriegsrecht hat alles weggenommen. Martial law took everything away. Rozmowy telefoniczne były podsłuchiwane, ścisła cenzura, zakaz opuszczania domów po godzinie 22:00, aresztowania… W jeden dzień aresztowano 600 osób i zdelegalizowano Solidarność. |||||||выхода|||||||||||запретили| |telefonisch||abgehört|strenge||Verbot|Verlassen||||Verhaftungen||||verhaftet|||verboten| |telephone conversations||were being tapped|strict|strict censorship|ban|leaving||||arrests||||arrested|||was banned|Solidarity movement ||||сувора|||залишати|||||||||||заборонено| Telefonanrufe wurden abgefangen, strenge Zensur, kein Verlassen der Häuser nach 22 Uhr, Verhaftungen ... 600 Menschen wurden an einem Tag verhaftet und Solidarität verboten. Telephone calls were intercepted, strict censorship, no leaving homes after 10 p.m., arrests ... 600 people were arrested in one day and Solidarity was banned. Stan wojeny, 1981 rok | wikipedia |Kriegsgesetz|| Martial Law|martial law|| Kriegsrecht, 1981 | Wikipedia Martial law, 1981 | wikipedia

Ruch solidarnościowy był bardzo mocny, kilka lat później nastąpiła transformacja ostateczna. |||||||||трансформация|окончательная |solidarity|||||||erfolgte|Transformation|endgültige movement|Solidarity movement|||strong||||occurred|transformation|final Die Solidaritätsbewegung war sehr stark, einige Jahre später fand eine endgültige Transformation statt. The Solidarity movement was very strong, a final transformation took place a few years later.

Nie tylko w Polsce, ale w całej Europie wschodniej. ||||||||Osteuropa |||||||Eastern Europe| ||||||||східної Nicht nur in Polen, sondern in ganz Osteuropa. Not only in Poland, but throughout Eastern Europe. Wkrótce efekt domino, zapoczątkowany w Polsce odmieni historię Europy. ||домино|начатый||||| ||Dominoeffekt|eingeleitet|||verändern|| |domino effect|domino effect|initiated|||will change|| ||||||змінить|| Der in Polen ausgelöste Dominoeffekt wird bald die europäische Geschichte verändern. Soon the domino effect, initiated in Poland, will change the history of Europe. W 1989 roku, w ciągu jednego roku kraj po kraju przechodzi na stronę demokracji. |||||||||wechselt||| |||the course of||||||transitioning||| |||протягом||||||||| 1989, innerhalb eines Jahres, wechselte ein Land nach dem anderen auf die Seite der Demokratie. In 1989, in one year, country by country goes to the side of democracy. Upada żelazna kurtyna. Die fällt|eiserne|Eiserner Vorhang fällt. Falls|iron|iron curtain |залізна|Залізна завіса падає. Der Eiserne Vorhang fällt. The iron curtain collapses. Ale to wszystko nie mogłoby się wydarzyć bez Polaków. ||||||произойти|| ||||||geschehen|| ||||couldn't||happen|| ||||||статися|| Aber all dies wäre ohne die Polen nicht möglich gewesen. But all this could not have happened without Poles. Jeszcze w czasie stanu wojennego, w 1982 roku umiera Breżniew. ||||des Kriegsrechts|||stirbt| |||martial|martial law|||dies|Brezhnev |||воєнного стану||||помирає| Noch immer unter Kriegsrecht, stirbt Breschnew 1982. In 1982, Brezhnev dies while still under martial law.

Po nim władzę w Związku Radzieckim przejmuje Andropow, ale wkrótce i on umiera. ||die Macht|||sowjetischen|übernimmt|Andropow||||| ||power|||Soviet Union|takes over|Andropov||soon|||dies |||||радянському союзі|переймає|Андропов||||| Nach ihm übernimmt Andropow die Macht in der Sowjetunion, aber bald stirbt er. After him, Andropov takes power in the Soviet Union, but soon he dies. Następny jest Czernienko, który również umiera. ||Tschernenko||| ||Czernienko||also|is dying ||Чорненко||| Chernenko ist der nächste und er stirbt auch. Next is Chernenko, who is also dying. Mamy serię trzech śmierci w krótkim czasie. |eine Serie|drei|||| |a series of||||short| Wir haben eine Serie von drei Todesfällen kurz hintereinander. We have a series of three deaths in a short time. Ta seria śmierci doprowadza do wyboru w 1986 roku Michaiła Gorbaczowa. |||приводит|||||| |Reihe||führt zu||der Wahl|||Michail Gorbatschow|Gorbatschow |series||leads to||election|||Mikhail Gorbachev|Gorbachev |серія смертей||призводить до|||||Михайла|Горбачова Diese Reihe von Todesfällen führte zur Wahl von Michail Gorbatschow im Jahr 1986. This series of deaths led to the election of Mikhail Gorbachev in 1986. Gorbaczow mówi: dług Związku Radzieckiego jest tak duży, że nie można już zamykać na to oczu. ||долг||||||||||||| Gorbatschow sagt||Schuld||||||||||die Augen verschließen|||Augen Gorbachev||debt|Union|Soviet Union's|||large|||||close|||eyes Горбачов каже||борг||радянського союзу||||||||закривати на це||| Gorbatschow sagt: Die Schulden der Sowjetunion sind so groß, dass man die Augen davor nicht mehr verschließen kann. Gorbachev says: the debt of the Soviet Union is so great that you can no longer close your eyes to it. Gorbaczow zapoczątkował reformy ekonomiczne. |initiierte|| |initiated||economic reforms Gorbatschow leitete Wirtschaftsreformen ein. Gorbachev initiated economic reforms. Te reformy nazywano pieriestrojka, czyli przebudowa. |||||перестройка |||Perestroika, also Umbau||Umgestaltung ||were called|perestroika, restructuring||restructuring |||перебудова|| Diese Reformen wurden als Perestroika oder Wiederaufbau bezeichnet. These reforms were called perestroika, or reconstruction. Gorbaczow wprowadził glasnost, czyli jawność, przejrzystość. ||гласность||открытость| Gorbatschow|führte ein|Offenheit||Offenheit|Transparenz |introduced|openness and transparency||openness|transparency |запровадив|гласність, відкритість||гласність|прозорість Gorbatschow führte Glasnost ein, also Offenheit und Transparenz. Gorbachev introduced glasnost, i.e. openness and transparency. Rozpoczęły się reformy, złagodzono cenzurę, dzięki jego polityce możliwa stała się pokojowa rewolucja w Europie Wschodniej i w Niemczech. Begannen|||gelockert|Zensurmaßnahmen|||Politik||||friedliche|friedliche Revolution|||Osteuropas||| "Began"|began|reforms|softened|censorship||||possible|||peaceful|revolution||||||Germany |||пом'якшили||||||||мирна||||||| Die Reformen begannen, die Zensur wurde gelockert und dank seiner Politik wurde eine friedliche Revolution in Osteuropa und Deutschland möglich. Reforms began, censorship was relaxed, and thanks to his policy, a peaceful revolution in Eastern Europe and Germany became possible. Zatem mamy Jana Pawła II, mamy Lecha Wałęsę i mamy Michaiła Gorbaczowa. Also||||||Lech Wałęsa|Wałęsa|||| So|we have|||||Lech Wałęsa|Lech Wałęsa|||| Отже||||||Леха Валенсу|Валенсу|||| Wir haben also Johannes Paul II., Wir haben Lech Wałęsa und wir haben Michail Gorbatschow. So we have John Paul II, we have Lech Wałęsa and we have Mikhail Gorbachev.

Stary porządek rzeczy ma się ku końcowi, kończy się. |alte Ordnung||hat||neigt sich zu|zu Ende|| old|old order||||toward|end|| |старий порядок речей||||до|кінця|| Die alte Ordnung der Dinge geht zu Ende, sie endet. The old order of things is coming to an end, it is ending. Kryzys ekonomiczny w Związku Radzieckim odbija się w całym bloku socjalistycznym. Krise|economic||||spiegelt sich wider|||||sozialistischen Crisis||||Soviet|is reflected||||socialist bloc|socialist bloc ||||радянським|відбивається||||| Die Wirtschaftskrise in der Sowjetunion spiegelte sich im gesamten sozialistischen Block wider. The economic crisis in the Soviet Union has an effect on the entire socialist bloc. W 1981 roku mamy stan wojenny, w 1986 roku Gorbaczow rozpoczyna reformy, w 1989 roku przemiany stają się realne. ||||||||beginnt||||Veränderungen|||wirklich werden |||martial law||||Gorbachev|begins|reforms|||changes|become||real ||||||||||||зміни стають реальними||| 1981 herrschte Kriegsrecht, 1986 leitete Gorbatschow Reformen ein, 1989 wurde der Übergang zur Realität. In 1981 we have martial law, in 1986 Gorbachev begins reforms, in 1989 the changes become real. W 1989 roku rozpoczynają się rozmowy, rozmowy między władzami socjalistycznymi, a Solidarnością. ||beginnen|||||den Behörden|sozialistischen||Solidarność ||begin|||||authorities|socialist authorities||Solidarity movement ||||||||соціалістичними владою||Солідарністю 1989 beginnen die Gespräche zwischen den sozialistischen Behörden und der Solidarność. In 1989, talks begin, talks between the socialist authorities and Solidarity. Te rozmowy nazywane są Okrągłym Stołem. ||werden genannt||Runden|Runden Tisch ||called||Round|Round Table ||||Круглим| Diese Gespräche werden als Runder Tisch bezeichnet. These conversations are called the Round Table. Okrągły Stół to jedno z najważniejszych wydarzeń w najnowszej historii Polski. Runder||||||||neuesten|| Round|Round Table||||most important|events||modern|| Круглий||||||подій|||| Der Runde Tisch ist eines der wichtigsten Ereignisse in der jüngeren Geschichte Polens. The Round Table is one of the most important events in the recent history of Poland. Do tych rozmów doszło po kolejnych protestach społecznych. |||||||социальных |||es kam zu|||Protesten| |these|talks|"took place"|||protests|social |||дійшло||||суспільних Diese Gespräche fanden nach aufeinanderfolgenden sozialen Protesten statt. These talks took place after successive social protests. Ale Okrągły Stół nie byłby możliwy, gdyby nie pieriestrojka. |||||möglich||| |Round||||possible||| |Круглий|||||якби не|| Aber ohne die Perestroika wäre der Runde Tisch nicht möglich gewesen. But the Round Table would not have been possible had it not been for perestroika. Rozpoczyna się wielki narodowy dialog na temat reform, na temat przyszłości Polski, na temat wolności Polski. beginnt|||nationaler|Dialog|||Reformen|||||||| |||national|national conversation|||reforms||topic|||||freedom of Poland| ||||||||||майбутнього||||| Ein großer nationaler Dialog über Reformen, über die Zukunft Polens und über die Freiheit Polens beginnt. A great national dialogue about reforms, about the future of Poland, about Poland's freedom begins. Gorbaczow mówi wtedy, że Polska jest wolna i może decydować o swojej przyszłości. ||||||||||||Zukunft |||||||||decide|||future ||||||||||||майбутньому Gorbatschow sagt dann, dass Polen frei ist und über seine Zukunft entscheiden kann. Gorbachev then says that Poland is free and can decide about its future. Wtedy kończy się walka Polaków o wolność, w czerwcu 1989 roku Polska jest wolna, wtedy kończy się dla Polaków zimna wojna. |||Kampf|||||Juni||||||||||kalte| |||struggle|||||June||||free||||||cold|Cold War |||боротьба|||свободу||червні||||||||||холодна| Dann endet der Kampf der Polen um die Freiheit, im Juni 1989 ist Polen frei, dann endet der Kalte Krieg für die Polen. Then the fight of Poles for freedom ends, in June 1989 Poland is free, then the Cold War ends for Poles. Kończą się najtrudniejsze czasy. Enden||Die schwierigsten| Are ending||the hardest|times Die schwierigsten Zeiten sind vorbei. The most difficult times are over. Reżim sowiecki, cenzura, aresztowania, głód, wszystko to kończy się w 1989 roku. |sowjetisch|||Hunger|||||| |Soviet regime||arrests|hunger|||||| Das sowjetische Regime, die Zensur, die Verhaftungen, die Hungersnot - all das geht 1989 zu Ende. The Soviet regime, censorship, arrests, hunger all end in 1989. Wszystko to rozpoczęło się gdzieś dawno w przeszłości, kiedy Polska straciła niepodległość podczas rozbiorów między Austrię, Prusy i Rosję. ||началось||||||||потеряла|||||||| ||begann|||vor langer Zeit||Vergangenheit|||verloren hat|||Teilungen Polens||Österreich|Preußen|| ||began|||||the past|||lost|independence||partitions||Austria|Prussia||Russia |||||||минулому||||незалежність||поділів Польщі||||| Alles begann vor langer Zeit, als Polen während der Teilungen zwischen Österreich, Preußen und Russland seine Unabhängigkeit verlor. All this began somewhere long ago in the past, when Poland lost its independence during the partitions between Austria, Prussia and Russia. Późniejsza walka o wolność podczas II wojny światowej, a potem czasy stalinowskie, stan wojenny, wszystko to kończy się, gdy Gorbaczow wypowiada słowa: Polska jest wolna i może decydować o swojej przyszłości. Позднейшая||||||||||||||||||||произносит|||||||||| Spätere|Kampf||||||||||stalinistische|||||||||äußert|||||||||| Later|struggle||||||world war|||times|Stalinist era|martial law||||||||utters||||free|||decide on||| Пізніша|боротьба||свободу|||||||||||||||||вимовляє||||||||||майбутнє Der anschließende Freiheitskampf während des Zweiten Weltkriegs, die stalinistische Ära und das Kriegsrecht gipfeln in den Worten Gorbatschows: Polen ist frei und kann über seine Zukunft entscheiden. The later fight for freedom during World War II, and then the Stalinist times, martial law, all this ends when Gorbachev says: Poland is free and can decide about her future. W Polsce odbywają się wybory. ||finden statt||Wahlen ||are held||elections ||відбуваються|| Elections are held in Poland.

Tadeusz Mazowiecki zostaje premierem, a rok później Lech Wałęsa zostaje prezydentem Polski. Tadeusz|Masowien||Premier|||||||| Tadeusz Mazowiecki|Mazowiecki||prime minister|||||||president of Poland| Тадеуш Мазовецький|Мазовецький|||||||||| Tadeusz Mazowiecki wird Premierminister und ein Jahr später wird Lech Wałęsa Präsident von Polen. Tadeusz Mazowiecki becomes prime minister, and a year later Lech Wałęsa becomes president of Poland. Polacy maja to na co czekali tak długo – możliwość decydowania o własnej przyszłości. |||||gewartet haben||||Entscheidung||eigenen| |"have"||||waiting|||possibility|decision-making||own| ||||||||||||майбутнє Die Polen haben das, worauf sie so lange gewartet haben - die Fähigkeit, über ihre eigene Zukunft zu entscheiden. Poles have what they have been waiting for so long - the ability to decide about their own future. Kiedy patrzę teraz na to co dzieje się w Ukrainie, przypomina mi się stan wojenny, przypomina mi się nasza walka o wolność. |schaue ich|||||||||erinnert an|||||||||Kampf|| |"I look"||||||||in Ukraine|reminds|||||reminds me||||struggle|| |дивлюся|||||||||нагадує|||||нагадує||||||свободу Wenn ich mir anschaue, was in der Ukraine passiert, erinnere ich mich an das Kriegsrecht, an unseren Kampf für die Freiheit. When I look at what is happening in Ukraine now, I am reminded of martial law, I am reminded of our fight for freedom.

Polacy rozumieją, że ludzie chcą być wolni, że Ukraińcy chcą sami decydować o swoim losie. |verstehen|||||||Ukrainer||||||Schicksal |"understand"|||"want to"|"to be"|"free"||Ukrainians|"want to"|themselves|||their own|own fate ||||||||||||||долі Die Polen verstehen, dass die Menschen frei sein wollen, dass die Ukrainer über ihr eigenes Schicksal entscheiden wollen. Poles understand that people want to be free, that Ukrainians want to decide their own fate. Dlatego jesteśmy za wolną Ukrainą, wspieramy wolność, niech każdy naród decyduje o sobie. |||||поддерживаем||||||| |||freien|Ukraine|unterstützen wir||soll|||||über sich |||free|Ukraine|support||let||nation||| |||||підтримуємо|свободу|нехай||||| Deshalb stehen wir für eine freie Ukraine, wir unterstützen die Freiheit, lassen jede Nation für sich selbst entscheiden. That is why we are for a free Ukraine, we support freedom, let every nation decide about itself. Widzimy z przekazów co dzieje się w Kijowie, widzimy że giną ludzie. ||сообщений||||||||| ||Übertragungen|||||Kiew|||sterben| We see||reports|||||Kyiv|||people are dying| ||повідомлень||||||||гинуть| Wir können aus den Nachrichten sehen, was in Kiew passiert, wir sehen, dass Menschen sterben. We can see from the news what is happening in Kiev, we see that people are dying. To wszystko jest smutne i przerażające. |||||ужасающее |||traurig||erschreckend |||sad||terrifying |||||лякаюче Es ist alles traurig und beängstigend. It is all sad and scary. Cóż mogę więcej powiedzieć… chyba nic. Was||||| What else|"I can"|more|say|I guess|nothing more Що ж||||| Was kann ich noch sagen ... nichts, denke ich. What more can I say… nothing, I guess. Pozdrawiam wszystkich, w szczególności przyjaciół z Ukrainy, trzymajcie się! |||insbesondere||||| Best regards|everyone||in particular|friends||of Ukraine|| |||зокрема|друзів|||| Herzliche Grüße an alle, insbesondere an die Freunde aus der Ukraine, macht weiter so! Greetings to all, especially friends from Ukraine, take care!

Na dziś to już wszystko, mam nadzieję, że wytrwaliście do końca dzisiejszego podkastu, wiem że był długi… Ci, którzy wysłuchali cały podkast mogą sobie pogratulować wytrwałości… brawo, doskonale! ||||||||выдержали||||||||||||||||||| ||||||||durchgehalten habt||||Podcast|||||ihr||angehört haben|||||sich gratulieren|Ausdauer|Bravo, ausgezeichnet!|ausgezeichnet |||already|everything|I have|||stayed with it||||podcast|||||||listened to|entire|podcast|||congratulate themselves|perseverance|Well done|excellent ||||||||дослухали||||||||||||||||поздоровити себе|витривалості|| Das war's für heute, ich hoffe, ihr habt bis zum Ende des heutigen Podcasts durchgehalten, ich weiß, er war lang... Diejenigen, die den ganzen Podcast gehört haben, können sich zu ihrer Ausdauer beglückwünschen... bravo, ausgezeichnet! That's all for today, I hope you persevered until the end of today's podcast, I know it was long ... Those who listened to the podcast can congratulate themselves on their persistence ... good luck!

Jeśli macie jakieś pytania, to jak zwykle piszcie do mnie lub zamieszczajcie pytania w komentarzach, albo na facebooku. |||||||||||размещайте|||||| |||||||||||postet|||||| ||any|||||||||post|||in the comments||| |||||||||||розміщуйте|||||| Wenn Sie Fragen haben, können Sie mir wie immer schreiben oder Ihre Fragen in den Kommentaren oder auf Facebook stellen. If you have any questions, feel free to write to me or post your questions in the comments or on Facebook. Na koniec przypomnę jeszcze tylko o 100 historyjkach po polsku i o historyjkach z idiomami. ||erinnere ich daran|||||||||||mit Idiomen ||"I'll remind"|||||||||||idioms ||нагадаю||||||||||| Finally, I will only remind you about 100 stories in Polish and stories with idioms. Jeśli macie chęć to możecie kupić sobie te kursy u mnie na stronie. ||Lust|||||||||| ||desire||you can|||||||| ||бажання|||||||||| Wenn Sie möchten, können Sie diese Kurse bei mir auf der Website kaufen. If you want, you can buy these courses from me on the website. Dobrze, to już naprawdę wszystko na dziś, żegnam Was bardzo serdecznie i zapraszam na następny raz, trzymajcie się zdrowo, pa, pa! |||||||goodbye|||||||||||stay healthy|| |||||||прощаюся з вами||||||||||||| OK, das ist wirklich alles für heute, ich verabschiede mich ganz herzlich und lade Sie ein, das nächste Mal wiederzukommen, bleiben Sie gesund, bye, bye! Okay, that's all for today, I say goodbye to you very warmly and invite you to the next time, stay healthy, bye, bye!