Góra Znaków Mountain of Signs

Następnego dnia Tomek opuścił ranczo jeszcze przed wschodem słońca. |||покинув||||сходом сонця| Oprócz wierzchowca zabrał luzaka objuczonego sprzętem obozowym i małym zapasem żywności. Окрім|||помічника|обтяженого|обладнанням таб|табірним||||їжі Кроме лошади, он взял с собой вьюк, нагруженный лагерным снаряжением и небольшим запасом еды. Po kilku godzinach poszukiwań odnalazł Czerwonego Orła na pastwisku przy stadzie bydła. ||||||||на пасовищі||| Zeskoczył z konia tuż przy Indianinie.

– Właśnie szukam Czerwonego Orła – odezwał się, wyciągając rękę do Nawaha. ||||||протягуючи||| – Musimy pomówić na osobności. мы должны||| |||наодинці

– Możemy rozmawiać tutaj, nikt nam nie przeszkodzi – odparł Nawah powściągliwie. |||||||||стримано

Uwaga była słuszna. ||правильна Trzej kowboje, strzegący razem z nim dużego stada, siedzieli w pewnej odległości przed szałasem, spożywając poranny posiłek. Троє||що охороняють|||||||||відстані||куренем|споживаючи|ранкову|сніданок Tomek szybko przywiązał konie do krzewu. |||||кущa

– Ostatnim razem nie miałem nawet okazji pożegnać się z Czerwonym Orłem. ||||||попрощатися|||| Po tym okropnym porwaniu młodej squaw wszyscy straciliśmy głowy – usprawiedliwiał się Tomek. ||жахливому|викраденні||||||виправдовував|| – Dlaczego mój czerwony brat unika rancza? ||||уникає| Mówiono mi, że od tego strasznego dnia nie pokazałeś się tam ani razu. казали|||||жахливого|||показався||||

Indianin spod oka obserwował białego chłopca. Nie dostrzegł w jego twarzy wyrazu nieufności, której spodziewał się, słuchając relacji kowbojów na temat porwania bratanicy szeryfa. |помітив|||||недовіри|||||оповіді||||викрадення|племінниці| На его лице не было выражения недоверия, которого он ожидал, слушая рассказ ковбоев о похищении племянницы шерифа.

– Czerwony Orzeł wolał nie przebywać w pobliżu rancza, ponieważ biali ludzie gniewali się na Indian za porwanie młodej squaw – odparł po chwili wahania. ||волів|||в||||||||||||||||| – Czy mój brat również jest przekonany, że Czarna Błyskawica dokonał tego napadu? |||||||||вчинив||

– Kapitan Morton narzucił wszystkim takie zdanie, chociaż ja nie mogłem jakoś w to uwierzyć. ||нав'язав||||||||||| - Капитан Мортон навязывал эту точку зрения всем, хотя я как-то не мог в это поверить. Zdawało mi się, że po przysłudze, jaką wyświadczyłem wraz z moimi przyjaciółmi Czarnej Błyskawicy, nie mógł nam wyrządzić takiej krzywdy – odparł Tomek. |||||послузі||я надав||||||||||завдати||||

– Mój biały brat nie pomylił się, jestem również tego pewny. Słyszałem jednak, jak ranczerzy obwiniali tylko Czarną Błyskawicę. ||||звинувачували|||

– Czy mój brat już wie, że pogoń była bezskuteczna? ||||||переслідування||безрезультатною

Nawah skinął głową na znak potwierdzenia, więc Tomek ciągnął dalej: |похитнув||||підтвердж|||продовжував|

– Postanowiłem ponownie rozpocząć poszukiwania, tym razem już na własną rękę. Я вирішив||||||||| Kiedy po raz pierwszy byłem w rezerwacie Apaczów Mescalero, wódz Długie Oczy powiedział mi coś przy pożegnaniu. ||||||||||||||||прощанні

Tomek zamilkł, przyglądając się uważnie młodemu Nawahowi, lecz Indianin nie przerywał kłopotliwego milczenia. ||спостерігаючи||||||||перебивав|незручного| Wobec tego znów odezwał się po chwili:

– Niech mi Czerwony Orzeł powie, czy wodzowie dotrzymują słowa? |||||||дотримуються|

– Obietnice dane przyjacielowi po wypaleniu z nim fajki pokoju pozostają na zawsze w uchu wojownika – zapewnił Czerwony Orzeł. обіцянки||||курінні кімнати|||||залишаються||||вусі вої||||

– Wódz Długie Oczy powiedział mi, że jeżeli kiedykolwiek będę się znajdował w potrzebie, to mogę się udać na Górę Znaków i zawezwać potężnych przyjaciół na pomoc. |||||||коли-небудь|||||потребі|||||||||покликати|могутніх||| Czy Czerwony Orzeł doprowadzi mnie na tę górę i wskaże, w jaki sposób mam nadać wezwanie? |||допровадить|||||||||||надіслати|виклик

– Czerwony Orzeł wykona wszystkie polecenia wodza Długie Oczy. ||||накази||| Kiedy mój brat chce wyruszyć na Górę Znaków?

– Natychmiast! Негайно

– Ugh! Niech tak będzie, ale musisz uprzedzić o moim odjeździe przodownika kowbojów. |||||попередити|||від'їзді|лідер|

– Załatwię to zaraz, a ty natychmiast przygotuj się do drogi – powiedział Tomek, po czym udał się ku szałasowi pastuchów. ||||||||||||||попрямував|||шалашу пастух|пастухів

Przodownik znał dobrze gościa szeryfa Allana, nie czynił więc jakichkolwiek trudności. попередник|||||||створював||якихось| Już kilkanaście minut później obydwaj chłopcy podążali na południe. ||||||на південь|| Всего через десяток минут двое мальчиков отправились на юг.

Tomek jechał kilka metrów za Nawahem, wiodąc na arkanie jucznego konia. ||||||ведучи||повідці|в'ючного| Gdy oddalili się znacznie od pastwiska, przynaglił mustangi i wkrótce zrównał się z towarzyszem. |віддалилися|||||підганяв||||порівняв|||

– Czy Czerwony Orzeł może mi powiedzieć, kiedy przybędziemy na miejsce? |||||||ми прибудемо|| – zagadnął. запитав

– Nim słońce skryje się za prerię, znajdziemy się na Górze Znaków – odpowiedział Indianin. ||сховається|||||||||| - Прежде чем солнце скроется за прерией, мы будем на горе Знаков, - ответил индеец.

– W jaki sposób nadamy sygnał oznaczający wezwanie na pomoc? |||||що позначає|виклик|| Czy ciemność nocy nie będzie dla nas przeszkodą?

– Uczynimy to za pomocą ognia, w dzień natomiast posługiwalibyśmy się znakami dymnymi – wyjaśnił Czerwony Orzeł. |||||||однак|користувалися б||||||

– Czy długo będziemy musieli czekać na przybycie przyjaciela od chwili nadania sygnału? – pytał dalej Tomek.

Czerwony Orzeł przez chwilę zastanawiał się nad odpowiedzią. ||||думав||| Sprytny Tomek domyślił się bowiem, że wódz Długie Oczy, mówiąc o przyjacielu, miał na myśli Czarną Błyskawicę. Gdyby Czerwony Orzeł poinformował Tomka, ile czasu potrzebuje Czarna Błyskawica na przybycie na Górę Znaków od chwili nadania sygnałów, to ustalenie, w jakiej odległości znajduje się jego kryjówka, nie przedstawiałoby już większych trudności. ||||||||||||||||||||встановлення|||відстані||||схованка||представляло б||| Młody Nawah dał jednak dowód swej wyjątkowej przezorności, odpowiadając: ||дал|||||| ||||доказав||винятковій|обережності|

– Jeżeli ów przyjaciel nie przybędzie po sygnale ogniowym, to ponowimy wezwanie za dnia znakami dymnymi. ||||прибуде||||||виклик|||| Wszystko zależy od tego, gdzie będzie w chwili spostrzeżenia sygnałów.

– Nie wiem, czy jest to pewny sposób porozumiewania się – znów zagadnął Tomek. |||||||спілкування|||| – Przecież tak sygnały ogniowe, jak i dymne są widoczne na znaczną odległość. адже ж|||||||||||відстань Nie można zapobiec, aby nie ujrzeli ich niepowołani ludzie. ||запобігти|||||непрошені| Невозможно предотвратить их просмотр посторонними людьми.

– Niech Nah'tah ni yez'zi niczego się nie obawia. |||||||боюсь Nawet jeśli ktokolwiek inny dostrzeże sygnały, to i tak nie zrozumie ich znaczenia – uspokoił go Indianin. ||хто-небудь||помітить|||||||||||

Powściągliwość Nawaha w udzielaniu wyjaśnień zaostrzyła ciekawość Tomka. стриманість|||наданні|пояснень|посилила|| Нежелание Наваха давать объяснения обострило любопытство Тома. Przypomniały mu się afrykańskie tam-tamy, odgrywające na Czarnym Lądzie rolę telegrafu dźwiękowego. |||||барабани||||Континенті Аф|||звукового телег Za pomocą tam-tamów Murzyni potrafili z niezwykłą szybkością przekazywać wszelkie wiadomości nawet do najbardziej niedostępnych zakątków dżungli. |||там-тамів|африканці|вміли|||швидкістю|передавати|||||||| Ileż to niepokojów przeżył Tomek podczas łowieckiej wyprawy w Afryce, wsłuchując się w tajemniczą mowę tam-tamów! Скільки ж||тривог|пережив|||полювання|експедиції|||прислухаюч|||||| Сколько тревог испытал Том во время охотничьей экспедиции в Африке, вслушиваясь в таинственную речь там-тамов! Teraz znów miał poznać inny sposób porozumiewania się na odległość – sposób krajowców kontynentu amerykańskiego. ||||||спілкування|||відстані||||

Naraz Tomek odczuł cały ciężar odpowiedzialności spoczywający na jego młodych barkach. ||||вага||що лежить||||плечах Czy słusznie czyni, wzywając Czarną Błyskawicę na pomoc? |правильно|діє|закликаючи|||| Nie może przecież przewidzieć, co z tego wszystkiego wyniknie. ||ж бо||||||вийде Tajemniczość i niezwykłość sytuacji budziła w nim niepokój. Tym mocniej więc zatęsknił nagle za ojcem i Smugą. |||засумував|раптом||||Смугою Ojciec z rozwagą przewodził każdej wyprawie. |||очолював||експедиції Smuga znów posiadał olbrzymią wiedzę o świecie i jego mieszkańcach. ||володів||знання||||| Przemierzył chyba wszystkie kontynenty, poznał wiele dziwnych ludów; nawet najniezwyklejsze sytuacje nie wywierały na nim większego wrażenia. переміряв|||континенти|познайомив|||народів||найнезвичай|||враження|||більшого враж|

W tej chwili Smuga byłby najwłaściwszym doradcą. |||||найбільш відповідним|радником Tomek zaczął więc rozmyślać, coby uczynił ten wytrawny podróżnik, znalazłszy się w jego położeniu. ||||щоб|||досвідчений|||||| Przypomniał sobie wskazówki udzielane przez doświadczonego przyjaciela. |||надані|||

„Tylko prymitywny i słaby moralnie człowiek ucieka się od razu do użycia siły – mawiał Smuga. |примітивний||||||||||використання||казав Смуга| – Najcenniejszą cechą mężczyzny jest rozwaga. |рисою|||обережність - Самое ценное качество в человеке - благоразумие. Zastanów się najpierw, a zawsze znajdziesz najwłaściwsze wyjście z każdej sytuacji”. подумай||||||найбільш правильне|вихід|||

Czy teraz postępował rozważnie? ||діяв|обережно Przecież od dłuższego czasu wcale nie zwracał uwagi na okolicę. адже ж||||||||| Rozejrzał się więc zaraz wokoło. оглянувся||||

Kilka kilometrów od nich, na zachodzie, piętrzyła się owa pamiętna, samotna góra. ||||||височіла||та|пам'ятна|| Uwzględniając jej położenie, uzmysłowił sobie, że lada chwila przekroczą granicę i znajdą się na terytorium meksykańskim. Враховуючи|||усвідомив|||незабаром||перетнуть|||||||

Gęstwa kolczastych kaktusów znacznie się przerzedziła. Шар|||||розрідилися W pobliżu musiały się znajdować małe stepowe jeziorka, ponieważ coraz to podrywały się stada rozmaitego ptactwa. |||||||озера||||піднімалися|||| Wspaniały, miękki kobierzec trawy, sięgającej koniom do kolan, lśniącej błękitnostalowym blaskiem. Чудовий|м'який|килим трави|||||||| Piołun wyrastał tu na wysokość człowieka, a jego łodygi, twarde jak drewno, miały grubość ludzkiego ramienia. Полынь||||||||||||||| Полин|виростав|||||||стебла|||дерево||||руки людини Małe dzikie słoneczniki, właśnie kwitnące, oraz opuncje[41] tworzyły urocze gaje. ||соняшники||що квітнуть||опунції|створювали|чарівні|гай

Głośne gdaknięcie zatrzymało jeźdźców na miejscu. Громкое||||| Гучне|гучне куд|зупинило||| Tuż przed nimi uciekało spłoszone stadko kur preriowych. |||втікало||стадо||прерійних Były to śliczne, okazałe ptaki wielkości cietrzewia, o ładnym upierzeniu przypominającym częściowo jarząbka, a częściowo kuropatwę. ||гарні|||розміру тет|глухаря||гарному|оперенні|які нагадують||глухаря|||перепілку Mięso ich było znanym przysmakiem. ||||делікатесом Tomek natychmiast sięgnął po sztucer, lecz Czerwony Orzeł powstrzymał go ruchem ręki i szybko wydobył z plecionki zawieszonej na łęku siodła nieduży łuk i pierzastą strzałę. ||потягнувся||гладкостволь||||||||||вийняв||сумки з с|підвішеній||підкови с||не великий|лук||перо|стрілу Mimo że Tomek niecierpliwił się powolnością towarzysza, Czerwony Orzeł spokojnie przyłożył strzałę do cięciwy i nie spiesząc się, napiął łuk. |||терпів||повільністю|||||приклав|стрілу||тятива|||||напрягнув|лук Okazało się, że Indianin doskonale znał zwyczaje dzikich kur preriowych. |||||||||прерійних Wszelki pośpiech był naprawdę zbyteczny. |поспіх|||непотрібний Dość ciężkie ptaki nie zrywały się do lotu, jak nasze kuropatwy, całym stadem jednocześnie, lecz uciekały kolejno jeden po drugim. ||||зривалися|||польоту|||перепілки|||||втікали|по черзі||| Czerwony Orzeł czekał z łukiem gotowym do strzału. ||||луком|готовим|| Kiedy duże ptaszysko w pobliżu poderwało się do lotu, błyskawicznie naciągnął cięciwę. ||пташка||||||польоту||натягнув|струну лука Pierzasta strzała bzyknęła w powietrzu. |стріла|засвистіла|| Kura, trzepocząc skrzydłami, spadła w trawę. курка|трепетно|||| Indianin zeskoczył z wierzchowca, podbiegł do ptaka i stwierdziwszy, że już nie żyje, przytroczył go do uprzęży jucznego konia. ||||||||встановивши|||||прив'язав його||||вантажного| Индеец соскочил со своего коня, подбежал к птице и, обнаружив, что она уже мертва, пристегнул ее к сбруе вьючной лошади.

[41] Opuncja (Opuntia) – kaktus o płaskich pędach członowatych, kolczastych; ma żółte, czerwone lub białe kwiaty, a jego jadalne owoce podobne są do fig. опунція|опунція||||стеблах|членистих||||||||||їстівні||||| Rośnie w Meksyku, Peru i Chile. зростає|||||Чилі

– Szkoda kuli na te powolne ptaki, a poza tym strzał słychać daleko w stepie – wyjaśnił, dosiadając mustanga. ||||повільні|||||постріл||||||сидя на|

Znów kłusowali na południe. |брали рибу|| Они снова понеслись рысью на юг. Indianin coraz częściej spoglądał w niebo i przynaglał wierzchowce do szybszego biegu. |||||||підганяв|||швидшого| Konie i jeźdźcy byli już zmęczeni całodzienną wędrówką w skwarze, lecz Czerwony Orzeł nie dawał hasła do odpoczynku. ||||||цілоденним|походом||спеку||||||сигнал|| Лошади и всадники уже устали от дневного перехода по знойной жаре, но Красный Орел не давал покоя. Pasmo, ku któremu zdążali, stawało się coraz bliższe. потяг||||ставало|||ближче Pod wieczór byli u jego podnóża. Wjechali w rozległy kanion, ogarnął ich ożywczy chłód. ||||охопив||освіжаючий| Kopyta koni głucho uderzały o skaliste podłoże. |||ударяли|||

Czerwony Orzeł z nadzwyczajną pewnością prowadził poprzez rozgałęzienia kanionu, aż znaleźli się u stóp wysokiego szczytu górującego ponad całym pasmem. ||||||через|розгалуженнями|||||||високого|вершини|високого|||гірським х Miotlaste juki gdzieniegdzie tylko porastały skrawki gruntu pomiędzy skałami. Міотласті||||покривали|клаптики|грунту|| Tutaj Indianin postanowił zostawić mustangi. |||залишити| Szybko rozsiodłali konie, przywiązali je na arkanach do drzewek, po czym zabrawszy broń, najniezbędniejszy sprzęt obozowy oraz zabitą kurę, ruszyli w górę. |розсідлали||прив'язали||||||||узявши||||табірний|||курку|||

Szli skalistą ścieżką wiodącą na szczyt. |скелястою||що веде||вершину Chwilami przemieniała się ona w wyrąbane w skale stopnie, wobec czego wejście na stromą ścianę nie było zbyt nużące. іноді|перетворювала||||вирізані в ск|||сходи|внаслідок ч||вхід||круту|||||нудне Po przeszło godzinnej dość szybkiej wspinaczce chłopcy osiągnęli szczyt. |після понад|годинній||швидкісній|скелелазін|||вершина Tomek rozejrzał się wokoło. |оглянувся||

Wysoki, półkolisty zrąb skalny obramowywał od północy i wschodu szczyt, tworząc zawieszony nad przepaścią ganek. |півколовий|скельний виступ||обрамовував||||сходу|вершина|створюючи|підвісний||прірвою|балкон Высокое полукруглое скальное образование обрамляет вершину с севера и востока, образуя крыльцо, подвешенное над обрывом. Ku południowi i zachodowi pasmo się zniżało i otwierało szeroki niczym niezmącony widok. ||||пояс||знижувалося||відкривало|||незайманий| W dali, aż do linii horyzontu poszarpanej konturami nowego łańcucha gór, ciągnęła się kaktusowo-jukowa pustynia. |||||||||гірського лан|||||юкова| Słońce zachodziło w pełnym blasku złota i purpury jak na morzu. ||||блиску|||||| Zmrok wieczorny z wolna osnuwał step delikatną, szafirową mgiełką. |||||||сапфировой| сумерки|||повільно|окутував|||сапфіров|туманом

Podczas gdy Tomek zachwycał się malowniczym widokiem, Czerwony Orzeł wynosił spomiędzy głazów zalegających szczyt góry całe naręcza przygotowanych tam równo pociętych gałęzi i suchego chrustu, układając paliwo na trzy równo oddalone od siebie stosy. |||захоплював|||видом|||виносив||каміння|лежачих|вершина гори|||купки|підготовлених|||рівно поріз|гілок|||сухої гіл|складаючи|паливо|||||||стоси Po ukończeniu tej pracy znikł wśród głazów. |закінченні|||||скель

Minęło sporo czasu, zanim Tomek zaczął się rozglądać za swym towarzyszem. Znalazł go w niszy skalnej przy małym, ledwo żarzącym się ognisku. |||ущелині||||ледве що|палаючому|| Czerwony Orzeł kończył właśnie skubanie upolowanej kury. ||закінчував||покушання на|| Sprawnie wypatroszył ptaka, pokrajał na kawałki, dwa z nich natknął na długie patyki, po czym zaczął opiekać mięso nad żarem ognia. Швидко|випатратив||нарізав на шмат||частини||||наколов|||палки||||смажити|||вогнем вог|

– Niech Nah'tah ni yez'zi uczyni to samo, będziemy mieć dobrą kolację – zachęcił Tomka. ||||зробить||||||вечерю|підбадь|

Oczywiście Tomek nie dał sobie tego powtarzać dwa razy. Szybko nadział kawałki kury na patyki i naśladując Indianina, trzymał je nad żarem tak długo, aż skurczyły się w twarde jak drzazgi czarne kęsy. |||||||||||||||||||твердые|||| |надів|кусочки|||||імітуючи|||||вогнем||||зменшилися|||||скалки||кусочки Upieczona w ten sposób kura nie była zbyt smaczna, lecz mimo to chłopcy zjedli ją z wielkim apetytem. приготована||||||||||||||||| Potem uzupełnili posiłek zapasami przywiezionymi z rancza, popijając wodą z manierek. |доповнили|їжу||привезеними||||||фляги W pewnej chwili Czerwony Orzeł spojrzał w niebo i rzekł:

– Jeszcze za wcześnie na nadawanie sygnałów. Niech Nah'tah ni yez'zi odpocznie nieco. ||||відпочине| Połóż się i prześpij trochę, a ja tymczasem będę czuwał; obudzę cię o odpowiedniej porze. Ляж|||поспи|||||||я тебе розбуджу||||час

– Czy Czerwony Orzeł nie jest zmęczony? Możemy odpoczywać na zmianę – zaproponował Tomek.

– Nah'tah ni yez'zi nie zna właściwej pory nadawania sygnałów. |||||правильній||| Ja będę czuwał, a mój biały brat może teraz odpocząć – odparł Indianin.

– Dobrze, chętnie się prześpię – zgodził się Tomek. |||пересплю|||

Zaraz też powrócił na platformę skalną, gdzie pozostawili koce. |||||скельну|||ковдри Tutaj przygotował sobie wygodne legowisko tuż pod półkolistym zrębem i ułożył się do snu. |||зручне|лежанка|||півколовим|зрубом||влаштувався||| Здесь он устроил себе удобное логово под полукруглым бревном и улегся спать. Za chwilę wyszedł zza głazów Czerwony Orzeł. ||||скель|| Usiadł na ziemi nieopodal Tomka, opierając się plecami o duży głaz. |||поряд з||||спиною|||камінь

Purpurowy odblask zachodzącego słońca rozpłynął się już na linii horyzontu. ||||розплився||||| Gwiazdy zaczęły się ukazywać na ciemnym niebie. Tomek przymknął oczy, lecz nie mógł zasnąć. Myśl o nieznanym losie nieszczęsnej Sally spędzała mu sen z powiek. |||долі|||забирала|||| Мысль о неизвестной судьбе несчастной Салли не давала ему спать по ночам. Gdzie jest i co porabia? Tomek był pewny, że oczekuje od niego pomocy. Rozmyślając o tym, drżał z niecierpliwości. |||тремтів|| Z kolei zaczął się zastanawiać, czy Czarna Błyskawica przybędzie na jego wezwanie; a jeśli się zjawi, czy zechce pomóc w poszukiwaniach? |в свою чергу|||думати||||прибуде|||заклик||||||||| Przecież wszyscy twierdzili, że czerwonoskóry wódz jest organizatorem powstania przeciwko białym. адже ж||стверджували|||||||| Już sam ten fakt był dostatecznym dowodem jego nienawiści do osadników. |||||достатнім|доказом||||поселенців Czy wobec tego można na niego liczyć?

Tak rozmyślając, mimo woli spojrzał spod przymrużonych powiek na Czerwonego Orła. ||||||півзакритих|||| Zaledwie wzrok jego spoczął na Indianinie, natychmiast zapomniał o zmęczeniu. |погляд||||||||втомі Udawał nadal, że śpi w najlepsze, lecz teraz co chwila zerkał nieznacznie na swego towarzysza. ||||||||||поглядав|непомітно||| Po krótkiej chwili nie miał już wątpliwości – Indianin przez cały czas nie spuszczał zeń oczu. ||||||сумнівів||||||зводив|нього| W jakim celu to czynił? ||||робив

Tomek, niby we śnie, odwrócił się na lewy bok. W tej pozycji miał większą swobodę obserwowania Czerwonego Orła. ||позиції||||||

Młody Nawah wciąż siedział w bezruchu, oparłszy ręce na kolanach skrzyżowanych nóg, lecz równocześnie nie odrywał czujnego wzroku od pogrążonego we śnie towarzysza. ||все ще||||спершись||||скрещених|||одночасно||відривав|пильного|погляду||погруженого||| Po pewnym czasie pochylił się ku Tomkowi; wsłuchiwał się w jego oddech. |||||||||||дихання Nabrawszy przekonania, że biały chłopiec już śpi od dawna, podniósł się. переконавшись|переконання||||||||піднявся| Sylwetka Nawaha wyraźnie odcięła się na tle nieba. ||ясно||||| Силует||чітко|виступала|||фон| Силуэт Наваха четко вырисовывался на фоне неба. Stąpając bezszelestnie, podszedł do ułożonych trzech stosów suchego paliwa. |безшумно|||складених||||

Szybko przerzucił część drewna z obydwu bocznych stosów na środkowy, po czym za pomocą krzesiwa zapalił suchy chrust. |||||||||||после чего|||||| |переклав||дерева|||бокових||||||||запальничка|||сухі гіл Słup jasnego ognia wystrzelił w górę. Стовп|||вистрілив уг||

Czerwony Orzeł z niepokojem spojrzał na skalną ścianę, u której stóp spoczywał Tomek pogrążony w głębokim śnie. |||тривогою||||||||лежав||||| Jego przymknięte powieki drgały pod wpływem blasku gorejącego ogniska. |примкнуті|повіки|тремтіли|||світла||

Nawah uśmiechnął się zadowolony. Więc jednak udało mu się nie zdradzić białemu przyjacielowi sposobu nadawania sygnałów wzywających sojuszników na pomoc. Teraz pewny był pochwały wodza Długie Oczy, który zawsze twierdził, że tylko zmarli nie zdradzają tajemnic. ||||||||||||||зраджують|

Czerwony Orzeł stał przez chwilę nieruchomo. W myśli powtarzał umowne znaczenie poszczególnych sygnałów: ||повторював|||окремих| Он мысленно повторял условное значение каждого сигнала:

– Jeden obłok dymu w dzień lub jedno ognisko w nocy oznacza: „Uwaga! Zaraz nadamy sygnał!”. Trzy kolejno wypuszczone obłoki dymu w dzień lub jednocześnie zapalone trzy ogniska w nocy to wezwanie na pomoc w obliczu niebezpieczeństwa! |по черзі||хмари||||||||||||||||обличчі|

Ognisko płonęło już kilka minut. |палало||| Pierwszy znak został nadany. Teraz Indianin wyjął z ognia żagwie i rzucił je na pozostałe stosy. ||вынул||||||||| |||||дрова|||||| Теперь индеец взял паруса из огня и бросил их на оставшиеся кучи. Trzy ogniska rozgorzały czerwonawożółtym płomieniem. ||запалали||полум'ям Czerwony Orzeł wypełnił zadanie. ||виконав| Powrócił na swe miejsce pod skalny blok. Przyjaźnie spojrzał na śpiącego Tomka. Zauważył, że koc zsunął się z jego ramion. |||||||плечей Noc w górach była dość chłodna, więc pochylił się nad białym chłopcem, ostrożnie okrył go kocem, po czym usiadł obok na ziemi. |||||прохолодна||||||||||ковдрою|||||| Silny odblask płonących ognisk pełzał po jego miedzianobrązowej twarzy, w zadumie zwróconej ku niebu usianemu gwiazdami. ||палаючих||повзав|||мідно-кор|||замисленості|зверненої|||| Jasny sierp księżyca wychylił się zza szczytów górskich. Ясний|||вихилився||||

Ogniska z wolna zaczęły przygasać. ||повільно||пригасати Огонь медленно начал тускнеть.

Smutny uśmiech przemknął się po twarzy Tomka. ||промайнув|||| Więc jednak Czerwony Orzeł nie dowierzał mu, skoro chciał ukryć przed nim sposób nadawania sygnałów. |||||довірявав||||||||| Zaraz wszakże pomyślał, że tę nieufność spowodowały niezmierne krzywdy wyrządzone Indianom przez białych ludzi. |однак же||||недовіра|викликали|безмежні||завдані|||| Sprzeczne uczucia napełniły Tomka niepokojem. суперечлив||наповнили||тривогою

Czy może się spodziewać od Czarnej Błyskawicy pomocy dla Sally, której stryj tropił go jak dzikiego zwierza? ||||||||||||полював на|||| Długo jeszcze nie mógł pozbyć się dręczącej myśli i zasnął dopiero wtedy, gdy ogniska przygasły. ||||||досадної||||||||

Czas wolno płynął… |вільно|течія часу

Tomek przebudził się pod przemożnym wrażeniem, że dzieje się coś niezwykłego. ||||потужним|||||| Nawykły do niebezpieczeństw, nie otworzył zaraz oczu. привикнувши|||||| Leżał w dalszym ciągu w bezruchu, jakby jeszcze był pogrążony we śnie, lecz czujnie nadsłuchiwał. |||||||||||||пильнуючи| Wokół panowała cisza.

Nagle odblask ognia musnął jego przymknięte powieki. |||торкнувся|||повіки Внезапно отблески огня коснулись его закрытых век. Czyżby Czerwony Orzeł znów nadawał sygnały? хіба||||| Nieznacznie uchylił jedno oko. Трохи|||

Była jeszcze noc. Nieopodal paliło się ognisko. поруч||| Wokół niego siedziało półkolem kilkunastu Indian. |||півколом|| W milczeniu spoglądali na Tomka, jakby czekali na jego przebudzenie. |мовчанні|поглядали|||||||пробудження Tomek raptownie odrzucił koc, podniósł się, zbliżył do grupy Indian i powiódł wzrokiem po ich twarzach. ||відкинув||піднявся|||||||провів|поглядом||| W samym środku półkola siedział Czarna Błyskawica. |||півкола|||

Jakże inaczej teraz wyglądał. Jedynie surowy, poważny wyraz twarzy i dumny wzrok przypominały dawnego jeńca szeryfa Allana. |суворий||вираз||||погляд|||полоненого|| Głowę jego zdobił wielki pióropusz z orlich piór, opadający dwoma długimi ogonami aż na ziemię. ||прикрашала||перо||||спадний|||||| Na szyi zawieszone miał naszyjniki z pazurów i kłów dzikich zwierząt oraz święte zawiniątko. |шийці|підвішені||намистини||пазурів||кліщів|||||священне Nagie plecy i piersi okryte były przerzuconą przez lewe ramię miękko wyprawioną skórą bizona. голі|||груди|||перекинуто|||плече|м'яко об|м'яко об|шкірою| Długie nogawice zdobione frędzlami, pas okalający biodra i mokasyny dopełniały całość. |штанини|оздоблені||пояс|облягаючий||||доповнювали| Za pasem widniały tomahawk i rękojeść noża. ||виднілися|||рукоятка| Na udach skrzyżowanych nóg leżał nowoczesny karabin. |стегнах|скрещених|||сучасний|

Inni Indianie ubrani byli podobnie jak wódz, lecz żaden z nich nie nosił tak wspaniałego pióropusza. |||||||||||||||перо Oprócz karabinów, noży i tomahawków niektórzy mieli jeszcze długie lance i tarcze sporządzone ze skór zwierzęcych. Окрім||||томагавків|||||списи||щит|виготовлені|||тваринних ш Ich twarze i ciała pokrywały wzorzyste pasy wymalowane czerwoną farbą. |||||візерунков|полоски||| Jedynie twarz wodza miała czarne skośne pasy od oczu do szyi. |||||косі|пояси|||| Był to znak śmierci, którą Czarna Błyskawica zaprzysiągł wszystkim białym najeźdźcom. |||||||присягнув|||завойовникам

Indianie w milczeniu, z założonymi na piersiach rękoma, spoglądali na chłopca. ||||складеними||на грудях||дивилися|| Tomek odważnie patrzył na dzikich synów amerykańskiej pustyni. ||дивився||||| Więc ci groźni wojownicy przybyli na jego wezwanie! ||страшні|||||заклик Czy naprawdę zechcą mu pomóc, mimo że należy do znienawidzonej przez nich białej rasy? Twarze Indian nie wyrażały jakichkolwiek uczuć. ||||будь-яких|почуттів Wyglądali jak wykute z kamienia posągi dawnych wojowniczych mieszkańców Ameryki. |||||статуї||||

Tomek zrozumiał, że czeka go chwila ciężkiej próby. |||||||випробування Jak ma przemówić, aby uzyskać ich pomoc? ||виступити||отримати|| Jeszcze raz powiódł oczyma po surowych twarzach. ||провів|||суворих| W końcu jego wzrok spoczął na Czarnej Błyskawicy. |||погляд|||| Instynkt podszeptywał mu, że nie powinien pierwszy rozpoczynać rozmowy. |шепотів||||||| Stał więc w milczeniu, patrząc na groźnego wodza.

Po dłuższej chwili Czarna Błyskawica wykonał ręką zapraszający ruch. |||||зробив||запрошуюч| Tomek podszedł do ogniska i usiadł w kręgu milczących Indian. |||||||колі кола|| Upłynęło kilka minut, zanim Czarna Błyskawica wolno zdjął z szyi święte zawiniątko. Минуло|||||||зняв||||святий згорт Wydobył z niego kalumet, nabił go tytoniem, zapalił węgielkiem z ogniska. |||калюмeт|||тютюном||вугіллям|| Он достал калюмет, набил его табаком и зажег углями из костра. Nie spiesząc się, wydmuchiwał dym ku niebu, ziemi i czterem stronom świata. |||видихав|||||||| Kalumet wędrował z rąk do rąk. |переміщав|||| Indianie z największą powagą dokonywali ceremoniału palenia fajki pokoju i przyjaźni. ||||виконували|церемонії|паління||||дружби Gdy z kolei Tomkowi podano fajkę, ujął ją pewnie w dłonie i wydmuchnął dym sześciokrotnie, tak jak wszyscy jego poprzednicy, następnie podał ją swemu sąsiadowi. ||в свою чергу||||взяв||впевнено||||||шестикратно|||||попередники|||||сусіду W końcu kalumet dotarł z powrotem do Czarnej Błyskawicy. |||дійшов||||| Wódz schował fajkę do woreczka, zawiesił go znów na szyi i dopiero teraz się odezwał: |||||повісив його|||||||||

– Nasz młody brat Nah'tah ni yez'zi zapalił na Górze Znaków trzy ogniska. Nah'tah ni yez'zi wie, że sygnał ten oznacza wezwanie na pomoc w niebezpieczeństwie. ||||||||заклик||||небезпеці Czarna Błyskawica przybył na wezwanie. Czego mój brat żąda? |||вимає

– Dziękuję ci, wodzu, za dotrzymanie słowa – odparł poważnie Tomek. |||||||серйозно| – Ośmieliłem się prosić Czerwonego Orła o doprowadzenie mnie na Górę Znaków i nadanie sygnałów, ponieważ wódz Długie Oczy powiedział mi, że mogę to uczynić, gdy będę potrzebował pomocy przyjaciół. Я наважився||||||доправлення||||||надання||||||||||||||||

– Wódz Długie Oczy wykonał rozkaz Czarnej Błyskawicy – wtrącił Indianin. ||||наказ|||вставив слово| – Niech mój brat powie, czego ode mnie żąda. |||||||вимає від

– Wodzu, chciałem cię prosić o pomoc w odnalezieniu i uwolnieniu mojej młodej przyjaciółki, nazwanej przez ciebie Białą Różą. |||||||в пошуках||звільненні||||названої||||

– Ugh! Dlaczego mój brat mówi o uwolnieniu Białej Róży? |||||звільненні|| Czyżby groziło jej coś ze strony szeryfa? хіба|||||| – zdziwił się Czarna Błyskawica.

Tomek, patrząc w oczy Indianina, wyjaśnił:

– Nieznani Indianie napadli na ranczo szeryfa Allana, porwali Białą Różę i uprowadzili kilkanaście najlepszych koni, a wśród nich klacz Nil'chi, na której wygrałem dziesięciomilowy wyścig na rodeo. |||||||викрали||||вивезли|||||||кобила||||||перегони||

– Ugh! Kiedy to się stało?

– Osiem dni temu.

– Osiem wieczorów[42] temu – powtórzył Czarna Błyskawica, jakby chciał się upewnić, że dobrze zrozumiał. |вечорів||||||||переконатися||| – Dlaczego Nah'tah ni yez'zi zawiadamia mnie o tym dopiero teraz? ||||повідомляє|||||

[42] Indianie obliczają czas następująco: dni liczbą wieczorów lub przespanych nocy, miesiące jako księżyce, a lata liczbą zim. |обчислюють||наступним чином|||||переночованих||||||||

– Byliśmy wtedy z moim przyjacielem w rezerwacie Apaczów Mescalero w gościnie u wodza Długie Oczy. Matka Białej Róży powiadomiła nas natychmiast o napadzie. |||||негайно|| Powróciliśmy zaraz na ranczo wraz z Czerwonym Orłem. Zastaliśmy szeryfa ciężko rannego i nieprzytomnego. знайшли||||| Następnego ranka wyruszyliśmy w pościg razem z gromadą ranczerów i kapitanem Mortonem, który przybył z oddziałem wojska, ale ślady zniknęły niebawem na skalistym gruncie. |||||||||||Мортоном|||||||||незабаром||| Toteż wczoraj, po bezskutecznych poszukiwaniach, wróciliśmy do domu. тому ж|||безрезультатних||||

– Czy Czerwony Orzeł brał udział w tych poszukiwaniach? – zapytał Czarna Błyskawica.

Tomek namyślał się, co ma odpowiedzieć, gdy odezwał się Czerwony Orzeł: |думав|||||||||

– Czerwony Orzeł nie wyruszył na wyprawę, ponieważ dowódca długich noży[43] obwiniał wodza Czarną Błyskawicę o dokonanie napadu. |||вийшов||||командир|||звинувачував|||||вчинення нападу| Obecność moja nie była pożądana przez białych. присутність||||бажана||

[43] Długimi nożami nazywali Indianie kawalerzystów armii Stanów Zjednoczonych ze względu na noszone przez nich szable. |ножами||||||||з огляду на||носіння|||

– Ugh! Więc ten przeklęty biały pies powiedział, że ja porwałem Białą Różę – zdumiał się Indianin. ||проклятий||||||викрав|||вражений|| – Nie spocznę, dopóki jego skalp nie będzie wisiał u mego pasa! |я не зупин|||||||||поясі

Ponura groźba nie przestraszyła w tej chwili Tomka, przeciwnie, uradowała go nawet. похмура|загроза||налякала|||||навіть навпа||| Oburzenie Czarnej Błyskawicy było najlepszym dowodem na to, że nie on dokonał niecnego napadu. Обурення|||||доказом||||||вчинив|підлого|

– Dlaczego Czerwony Orzeł nie zawiadomił mnie natychmiast o porwaniu młodej białej squaw? ||||повідомив||||викраденні||| – zapytał karcącym tonem wódz. |погрозливим||

Młody Nawah odparł cicho:

– Długie noże i ranczerzy wyruszyli, by szukać kryjówki Czarnej Błyskawicy, gdyż jego właśnie obwiniali o dokonanie napadu. |ножі||||||схованки||||||||вчинення| Razem z nimi znajdowali się nasi dwaj biali przyjaciele. |||знаходилися||||| Gdyby wódz Czarna Błyskawica natychmiast udał się na poszukiwania białej squaw, nietrudno byłoby o spotkanie obydwu oddziałów. ||||||||||||||||групи Wtedy…

– Ugh! Manitu nie poskąpił roztropności mojemu młodemu bratu – wtrącił Czarna Błyskawica. |не|||||||| ||не пошкодував|обачності|||||| – Straciliśmy jednak dużo czasu.

Nadzieja zaczęła się wkradać do serca Tomka. |||підкрадатися|||

– Proszę cię, wodzu, powiedz, czy mogę liczyć na twoją pomoc? – zapytał wzruszonym głosem. |зворушеним|

Wódz spojrzał na Tomka zadumanym wzrokiem i rzekł: |||||поглядом||

– Przed przybyciem białych cała ziemia amerykańska należała do Indian. Niezliczone stada bizonów pasły się na szerokich stepach, w lasach było pełno różnej zwierzyny i ptactwa. Безліч|||||||||||багато||дикої природи|| Czerwonoskórzy żyli, tak jak ich ojcowie i ojcowie ich ojców. Nie cierpieli głodu. Wędrowali za bizonami, polowali bądź uprawiali ziemię według swej woli. Вони мандру||бізонами||або|||на свій розс|| Dla przyjaciół zawsze mieli otwarte serca, dla wrogów topór wojenny. ||||||||війна| Potem przyszli biali ludzie. Indianie nie bronili im swej ziemi, zaprosili nawet białych do swych wigwamów. ||||||запросили|||||в своїх вигвам Biali palili z nami fajki pokoju, poili wodą ognistą, podpisywali traktaty. ||||||поїли вог|||підписували договор|договори Chcieli coraz więcej ziemi. Kupowali ją bądź zabierali siłą. ||або|| Wielki Biały Ojciec z Waszyngtonu przyrzekał pokój. |||||обіцяв| Indianie ustępowali coraz dalej na zachód. |відступали|||| Potem zbudowali drogę żelazną[44], która połączyła wielką wodę leżącą na wschodzie z wybrzeżem na zachodzie. |||||з'єднала|||що лежить||||берегом на заход|| Biali bezlitośnie wytępili bizony, by nas zagłodzić i zmusić do posłuszeństwa. |безжально|винищили||||зголодніти||||покори́в Белые безжалостно истребляли бизонов, чтобы уморить нас голодом и заставить подчиняться им. Pieniędzmi płacili za skalpy czerwonoskórych wojowników, ich kobiet i dzieci. |||скальпи|||||| Indianie ulegli przemocy, a wtedy Biały Ojciec z Waszyngtonu wyznaczył im rezerwaty na skalistych, pustynnych terenach. |піддалися|насильству|||||||визначив||||||теренах Mój biały brat był w rezerwacie Apaczów Mescalero i widział, jak nędzny wiodą tam żywot. |||||||||||жалюгідно|живуть||життя Czarna Błyskawica nie dał się zamknąć w rezerwacie. |||||закрити|| Zaprzysiągł śmierć wszystkim białym i żyje, tak jak Indianie żyli przed przybyciem białych. присягнув|||||||||||| Czarna Błyskawica umrze z tomahawkiem w dłoni, walcząc z wrogiem, by w Krainie Wiecznych Łowów żyć, jak przystoi prawdziwemu wojownikowi. ||||томагавком|||борючись||||||||||пристойно|справжньому| Czarna Błyskawica nosi na twarzy znak śmierci, a w wigwamie jego wiszą liczne skalpy białych, lecz serce moje, jak serce każdego Indianina, jest zawsze otwarte dla przyjaciół. |||||||||в вігвамі||висять||скальпи||||||||||||| Czarna Błyskawica nigdy nie złamał słowa danego przyjacielowi. Nah'tah ni yez'zi jest szlachetnym wojownikiem. Wyświadczył przysługę czerwonoskóremu, nie żądając nic w zamian. зробив|послугу|||||| Rada starszych naszego plemienia przyjęła cię do naszego grona. ||||прийняла||||кола Jesteś więc naszym bratem i twoja krzywda jest naszą krzywdą. |||||||||образа Biała Róża musi odzyskać wolność, by móc wrócić z tobą za wielką wodę do swej ojczyzny. |||відновити|||могти||||||||| Ugh, powiedziałem!

[44] W 1869 r. ukończono budowę pierwszej transkontynentalnej linii kolejowej, łączącej wschodnie wybrzeże Oceanu Atlantyckiego z zachodnim Oceanu Spokojnego, zwanej Drogą Żelazną Pacyfiku. ||||||||яка з'єд||узбережжя||Атлантичного||||||||Тихого океану

– Ugh, ugh! – jak echo powtórzyli Indianie.

– Czas zatarł ślady napastników, niech więc Nah'tah ni yez'zi opowie przebieg wypadków – odezwał się znów Czarna Błyskawica. |згладив||||||||||подій||||| – Musimy się zastanowić nad sytuacją. ||подумати||

Tomek szczegółowo powtórzył wszystko, co wiedział o napadzie, bezskutecznym pościgu, nie pomijając narady odbytej z bosmanem, panią Allan i szeryfem. |детально||||знав|||неуспішному|переслідуван||не пропускаючи|наради|що відбулася|||||| Том подробно повторил все, что знал о нападении, неудачном преследовании, не упуская из виду и то, что обсуждалось со старшиной, миссис Аллан и шерифом. Zaledwie skończył, Czerwony Orzeł odezwał się:

– Wprawdzie nie podążyłem z wami za napastnikami, lecz mimo to przez dwa dni pilnie badałem pozostawione ślady. хоча||я слідував||||нападниками|||||||ретельно|я досліджував|| Biała squaw myli się, duży pies Białej Róży nie został zabity. ||помиляється|||||||| Czerwony Orzeł widział jego ślady krzyżujące się ze śladami uciekających. |||||перехрещуються||||

– Dlaczego mówisz o tym dopiero teraz? – zawołał uradowany Tomek. |радісний| – Jeżeli wierny i mądry Dingo żyje, to prędzej czy później przybiegnie do nas po pomoc dla Sally. |||||||рано чи піз|||||||||

– Dobra wiadomość jest zawsze pożądana – filozoficznie odparł młody Nawah. ||||бажана|філософськи|||