Spelling and Pronunciation
Η ουκρανική ορθογραφία βασίζεται σε τέσσερις αρχές: φωνητική, μορφολογική, ιστορική/παραδοσιακή και συμβολική/ιδεογραφική.
Σύμφωνα με τη φωνητική αρχή, οι λέξεις γράφονται με τον τρόπο που προφέρονται στη λογοτεχνική γλώσσα: голова [holov`a] (κεφάλι), рука [ruk`a] (χέρι).
Η μορφολογική αρχή συνεπάγεται ότι το ίδιο μέρος της λέξης (ρίζα, πρόθημα, επίθημα, κατάληξη) γράφεται το ίδιο σε όλες τις λέξεις, ανεξάρτητα από την προφορά τους: людство [`liutstvo] (ανθρωπότητα), людський [`liuts'ky] (άνθρωπος).
Η ιστορική ή παραδοσιακή αρχή σημαίνει ότι η ορθογραφία της λέξης δεν μπορεί να εξηγηθεί, οπότε πρέπει απλώς να την απομνημονεύσετε: ясний [`yasny] (σαφής), кишеня [kysh`enia] (τσέπη), клас [kl`as] (τάξη).
Σύμφωνα με την τέταρτη αρχή, πρέπει να βρεις τη σημασία καθεμιάς από τις δύο παρόμοιες λέξεις για να τις ξεχωρίσεις, παρόλο που προφέρονται με τον ίδιο τρόπο: компанія [komp`ania] (εταιρεία) - кампанія [kamp`ania] (εκστρατεία).
Φωνήεντα
Υπάρχουν έξι φωνηεντικοί φθόγγοι: а, о, у, е, и, і που υποδηλώνουν δέκα φωνήεντα - а, о, у, е, и, і, ї, є, ю, я. Δεν μπορούν να βρεθούν μακρά ή βραχέα φωνήεντα.
Κατά τη διαδικασία της αλλαγής της λέξης και του σχηματισμού λέξεων, οι φωνηεντικοί φθόγγοι εναλλάσσονται, και αυτό το φαινόμενο ονομάζεται βαθμίδωση:
Κανόνες |
Παραδείγματα |
I.Τα φωνήεντα о, е στην ανοιχτή συλλαβή εναλλάσσονται με і στην κλειστή συλλαβή. 1. Η διαβάθμιση των φωνηέντων συμβαίνει: α. όταν η λέξη αλλάζει β. όταν σχηματίζεται η λέξη. 2. Η διαβάθμισηδεν συμβαίνει: α) αν ο φθόγγος ακούγεται στις λέξεις ή αν απουσιάζει β) στις ομάδες -ор-, -ер-, -ов- μεταξύ συμφώνων γ) στις ομάδες -оро-, -оло-, -ере-, -еле- δ) Στη γενική πτώση του πληθυντικού των ουδέτερων ουσιαστικών που λήγουν σε -ення. |
Київ (Κίεβο) - Києва (του Κιέβου),сім (επτά) -семи (του επτά) будова (δομή/κατασκευή) - будівник (οικοδόμος),село (χωριό) - сільський (εξοχικός) день (ημέρα) - дня (της ημέρας), кінець (τέλος) - кінця (του τέλους) шовк (μετάξι) - шовку (του μεταξιού), inовк (λύκος) - inовка (του λύκου) коловорот (υδροστρόβιλος), шелест (θρόισμα) значень (των εννοιών) (значення) |
II. Φωνήεντα е και о μετά τα ж, ч, ш, щ, дж, й: α. Το е προηγείται ενός άηχου συμφώνου και της συλλαβής που αποτελείται από е ή и; β. Το ο προηγείται ενός ηχηρού συμφώνου και των συλλαβών με а, ο, у, и |
пшениця (σιτάρι), учень (φοιτητής), черниця (καλόγρια) бджола ( μέλισσα), його (του) , шостий (ο έκτος) |
III. Διαβάθμιση των φωνηέντων στα θέματα των ρημάτων: α. Το о εναλλάσσεται με το а σε ορισμένα ρήματα αλλάζοντας τη σημασία τους β. Το e εναλλάσσεται με το і στις ρίζες των ρημάτων της συντελεσμένης και της ατελούς όψης. |
гонити ( κυνηγάω) - ганяти (οδηγώ), котити (κυλάω) - качати (αιωρούμαι) вигребти (για να διαγράψω κάτι) - вигрібати (για να διαγράψω), підмести (σκουπίζομαι) - замітати (σκουπίζω) |
Σύμφωνα
Τα σύμφωνα χαρακτηρίζονται και ταξινομούνται με βάση τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- φωνή και θόρυβος (έργο των φωνητικών χορδών)
- τόπος παραγωγής (ενεργό όργανο ομιλίας)
- τρόπος παραγωγής
- σκληρότητα και απαλότητα (ουράνωση)
- ρινική προφορά.
Σύμφωνα |
||||
Ηχηρός ήχος |
Θόρυβος |
Σκληρά |
Απαλά |
|
Ηχηρά |
Άηχα |
|||
[в] [м] [н] [н’] [л] [л’] [р] [р’] [j] |
[б] [д] [д’] [ґ] [ж] [з] [з’] [дж] [дз] [дз’] |
[п] [т] [т’] [к] [ш] [с] [с’] [х] [ч] [ц] [ц’] [г] [ф] |
[д] [т] [з] [с] [ц] [дз] [л] [н] [р] - [в] [м] [п] [б] [ф] [г] [ґ] [х] [к] [ж] [ч] [ш] [дж] |
[д’] [т’] [з’] [с’] [ц’] [дз’] [л’] [н’] [р’] [j] |
Το πιο μαλακό είναι ο φθόγγος[ j ] (γράμμα й), γι' αυτό και ονομάζεται πάντα απαλό σύμφωνο. Άλλα σύμφωνα γίνονται πιο απαλά σε μικρότερο βαθμό, γι' αυτό και ονομάζονται μαλακωμένα. Σε αυτά περιλαμβάνονται τα: [д'], [т'], [з'], [с'], [ц'], [дз'], [н'], [л'], [р']. Επιπλέον, υπάρχουν ημιμαλακά σύμφωνα κυρίως πριν από το [ i ]: [б'], [п'], [в], [м'], [ф], [ж'], [ч'], [ш'], [дж'], [ґ'], [к'], [x'], [г'].
Τα περισσότερα ουκρανικά σύμφωνα είναι συμμορφούμενα με τα αγγλικά. Δύο σύμφωνοι ήχοι - дж (dzh = j όπως στο jam) και дз (dz όπως στο dead zone) - δεν έχουν ξεχωριστό σύμβολο, οπότε υποδεικνύονται με δύο γράμματα. Τα σύμφωνα щ, ц και ч σχηματίζονται από δύο φθόγγους:
щ (shch) = ш + ч | щастя [shch`astia] (ευτυχία) |
ц (ts) = т + с | цілувати [tsiluv`aty] (φιλάω) |
ч (ch) = т + ш | чарівний [charivn`y] (υπέροχος) |
Διαβάθμιση
Κανόνες |
Παραδείγματα |
I. Η διαβάθμιση των συμφώνων συμβαίνει κατά την αλλαγή λέξεων και το σχηματισμό λέξεων: г - ж; к - ч; х - ш α. στη κλητική πτώση β. στο σχηματισμό λέξεων γ. σε λεκτικές μορφές. г - з; ґ - дз; к - ц; х - с α. Σε πτωτικές μορφές του ουσιαστικού β. στο σχηματισμό λέξεων. |
(νεαρός άνδρας) - юначе
пастух (βοσκός) - пастушка (βοσκοπούλα) колихати (χαιρετάω απρμφ.) - колишу (Εγώ χαιρετάω) книга (βιβλίο) - книзі (στο βιβλίο) грек (Έλληνας) - Греція (Ελλάδα) |
II. Η διαβάθμιση των ρηματικών θεμάτων: д - дж; ст - щ; зд - ждж; б - бл; з - ж; т - ч; с - ш; п - пл; м - мл; ф - фл; т - д; в - вл. III. Διαβάθμιση στα διάφορα μέρη του λόγου: д - ж; т - ч |
Любити (αγαπώ, απρμφ.) - люблю (Εγώ αγαπώ), висіти (κρεμάω. απρμφ.) - вишу (Εγώ κρεμάω), їздити (οδηγώ, απρμφ.) - їжджу (Εγώ οδηγάω) Освіта (μόρφωση) - освічений (μορφωμένος), правда (αλήθεια) - справжній (αληθινός) |
Για να υποδηλωθεί η απαλότητα του προηγούμενου συμφώνου, χρησιμοποιείται το γράμμα ь (απαλό σημάδι): лінь [lin'] (τεμπελιά), кінь [kin'] (άλογο). Το σύμβολο ь δεν υποδηλώνει κανέναν ήχο.
Καθορισμός της απαλότητας στη γραφή
Κανόνες |
Παραδείγματα |
Η απαλότητα των ήχων χαρακτηρίζεται συχνότερα από: 1. το απαλό σύμβολο ь 2. τα γράμματα я, ю, є 3. το γράμμα i |
навшпиньках [navshp`yn’kah] (στα δάχτυλα των ποδιών) земля [zeml`ia] (γη/πατρίδα) cвіт [sv`it] (κόσμος) |
I. Βάλε το απαλό σημάδι: 1. στο τέλος της λέξης και της συλλαβής [д’], [т’], [з’], [с’], [ц’], [н’], [л’], [дз’] 2. μετά από απαλά σύμφωνα στη μέση της συλλαβής πριν από το o 3. στις λέξεις με τα επιθήματα -еньк-, -оньк-, -есеньк-, -ісіньк-, -юсіньк-, -зьк-, -ськ-, -цьк-, -цьк- 4. μετά το απαλό л πριν από το επόμενο σύμφωνο κ.λπ. |
мідь [mid'] (χαλκός), тінь [tin'] (σκιά) , кінець [kin`ets'] (τέλος) сьогодні [s'oh`odni] (σήμερα), льон [l'on] (λινό) малесенький [mal`esen'ky] (μικροσκοπικός), тонюсінький [ton`iusin'ky] (πολύ λεπτός) близький [blyz’k`y] (close) пальці [p`al’tsi] (δάχτυλα), їдальня [jid`al’nia](καντίνα) |
II. Μην βάζεις το απαλό σύμβολο:
|
вісім [v`isim] (οχτώ), ніж [nizh] (μαχαίρι) , дощ [doshch] (βροχή) гіркий [hirk`yi] (ξινός), секретар [sekret`ar] (γραμματέας) кінчик [k`inchyk] (tip), менший [m`enshy] (smaller) |
Χρήση της αποστρόφου
Κανόνες |
Παραδείγματα |
Βάλε την απόστροφο πριν από τα я, ю, є, ї 1. Στις ουκρανικές λέξεις: α. μετά τα б, п, в, м, ф εφόσον δεν προηγούνται άλλα σύμφωνα (εκτός από το р)που ανήκουν στη ρίζα της λέξης β. μετά το σκληρό р γ. μετά τα б, п, в, м, ф, к, р σε κύρια ουσιαστικά δ. μετά τα προθέματα και το πρώτο μέρος σύνθετων λέξεων που λήγουν σε σκληρό σύμφωνο. |
кав’ярня [kav`jarnia] (καφενείο), м’ясо [m`jaso] (κρέας) кур’єр [kur`jer] (ντελιβεράς) В’ячеслав [vjachesl`av] (Vyacheslav (όνομα)), Прип’ять [Pr`ipyat’] (Πρίπιατ, η πόλη) [pivjevr`opy] (μισή Ευρώπη) |
2. Στις λέξεις δάνεια: α. Μετά τα б, п, в, м, ф, г, к, х, ж, ч, ш, р και τα προθήματα που λήγουν σε σύμφωνο β. Μετά από το συντετμημένο μόριο де και μετά το μόριο о στα επώνυμα. |
бар’єр [bar`jer] (φράγμα/εμπόδιο), інтерв’ю [interv`ju](συνέντευξη) д’Акоста [dak`osta] (d’Acosta), О’Генрі [oh`enri] (O.Henry) |
Μη βάλεις απόστροφο: 1. Πριν από τα я, ю, є στην ουκρανική γλώσσα και στις λέξεις-δάνεια: α. μετά τα б, п, в, м, ф αν τα άλλα προηγούμενα σύμφωνα (εκτός από το p) ανήκουν στη ρίζα β. μετά τα б, п, в, м, ф, ж, ч, ш, г, к, х, р που δηλώνουν απαλά σύμφωνα. γ. πριν από το йо. |
духмяний [dukhm`iany] (αρωματικός), свято [sv`iato] (διακοπές), цвях [tsv`iah] (καρφί), αλλά черв'як [tcherv`jak] (σκουλήκι) Гюго [hiuh`o] (Ούγκο), пюре [piur`e] (πουρές), буря [b`uria] (καταιγίδα) мільйон [mil`jon] (εκατομμύριο), серйозний [ser`jozny] (σοβαρός) |
Δεν υπάρχει πλήρης αντιστοιχία μεταξύ φθόγγων και γραμμάτων στην ουκρανική γλώσσα: μπορείς να δεις περισσότερα γράμματα γραμμένα, αλλά να ακούσεις λιγότερα από αυτά να προφέρονται.
Υπάρχουν λέξεις με διαφορετικές σημασίες που γράφονται παρόμοια αλλά ακούγονται διαφορετικά, π.χ. зАмок [z`amok] (κάστρο) και замΩк [zam`ok] (κλειδαριά). Ο τόνος της λέξης μετακινείται στην άλλη συλλαβή ανάλογα με τη μορφή της λέξης:
стінА [stin`a] (ένας τοίχος) - на стінІ [na stin`i] (στον τοίχο)
стІни [st`iny] (οι τοίχοι) - на стІнах [na st`inah] (στους τοίχους).
Προφορά
А а |
jar |
Б б |
big |
В в |
very |
Г г |
house |
Ґ ґ |
give |
Д д |
dog |
Е е |
bed |
Є є |
yes |
Ж ж |
measure |
З з |
zoo |
И и |
image |
І і |
sea |
Ї ї |
yield |
Й й |
you |
К к |
cook |
Л л |
like |
М м |
mother |
Н н |
no |
О о |
long |
П п |
lip |
Р р |
rice (έντονο R!) |
С с |
song |
Т т |
tool |
У у |
good |
Ф ф |
face |
Х х |
Richter |
Ц ц |
rats |
Ч ч |
cheese |
Ш ш |
shop |
Щ щ |
rush charge |
Ь ь |
(απαλό σύμβολο) |
Ю ю |
you |
Я я |
Yahoo |