Hoe vuurwerk zo'n slecht imago kreeg
Vuurwerk.
Je kan er je uurwerk op gelijk zetten...
...dat er in deze tijd van het jaar weer een vurig debatje over komt.
Tot we op 31 december weer knallend het nieuwe jaar in gaan.
Happy New Year... Happy New Year...
Want de één is voor...
... en de ander is tegen.
Er valt geen pijl op te trekken.
Maar er is een hoop veranderd door de jaren heen.
In wat we van vuurwerk vinden, en wat er allemaal mag en niet mag.
Dus... hoe staan we ervoor?
Dit zijn de feiten over vuurwerk.
Oké even snel.
Waar komt dit oud-Hollandse gebruik van zelf vuurwerk afsteken eigenlijk vandaan?
Allereerst, zo heel oud is die niet. En zo Hollands eigenlijk ook niet.
Het begint na de Tweede Wereldoorlog, als Indische migranten het gebruik meenemen vanuit Azië.
Als na de oorlog de welvaart explosief stijgt...
...raakt consumentenvuurwerk vooral pas sinds de jaren 70 écht ingeburgerd.
Geschat wordt dat er rond de jaarwisseling voor een bedrag van maar liefst 15 miljoen gulden...
...is weggeknald aan vuurpijlen, rotjes, voetzoekers en meer van dat spul.
Elk jaar weer.
Afgelopen jaar schoten we gezamenlijk zelfs 70 miljoen euro de lucht in.
Omgerekend van guldens naar euro en met een inflatie-correctie...
...komt dat neer op meer dan het dubbele van toen.
Maar er is meer veranderd.
Campagnespotjes.
Want dat vuurwerk gevaarlijk kan zijn, wisten ze in de jaren 70 ook al.
Dus.
Vuurwerk, wees er voorzichtig mee.
Zo, die komt binnen. De jaren 80 dan.
Hou afstand en knal alleen oudejaarsavond tussen 0.00 uur en 1.00 uur.
Laten we zacht zijn voor elkaar.
Nou, impact. Probeer het eens met humor.
Wees voorzichting met ons. Verknal je eigen toekomst niet.
Dat zal ze leren.
De nadruk ligt in die jaren op het waarschuwen voor de gevaren van vuurwerk.
Een verbod op zelf afsteken is niet aan de orde en ook geen onderwerp van discussie.
Er is dan al wel een onderscheid tussen legaal vuurwerk en illegaal vuurwerk.
Maar een specifiek vuurwerkbeleid is er niet.
Wel komt er wetgeving die het lawaai van consumentenvuurwerk...
...moet inperken om gehoorschade tegen te gaan.
Dat betekent minder knalvuurwerk in de winkels.
Onbedoeld bijeffect is wel dat daardoor de markt voor illegaal knalvuurwerk op gang komt.
Ook wordt het aanbod van siervuurwerk groter en groter.
En dat alles bij ekaar betekent meer slachtoffers.
Kom ik zo op. Eerst de jaren 90.
Want de boel verandert.
Vooral doordat traditiegetrouw elke jaarwisseling...
...vuurwerkslachtoffers de Eerste Hulp blijven overspoelen.
Een paar vingers kwijt?
Ja, een paar vingers kwijt. Middelvinger, wijsvinger en een stuk van de duim.
In 1993 komt er voor het eerst echt beleid in het zogeheten Vuurwerkbesluit...
...met duidelijke regels voor vuurwerk.
Zo moet bijvoorbeeld voortaan elke partij vuurwerk die Nederland binnenkomt...
...worden gemeld bij de Keuringsdienst van Waren.
En zo zien de campagnespotjes in de jaren 90 eruit.
Met de beroemde slogan:
Je bent een rund als je met vuurwerk stunt.
De toon is gezet.
Maar de impact van de heftige beelden neemt af.
Dus, weer iets nieuws.
Nu staan niet de lichamelijke, maar de sociale gevolgen van het stunten met vuurwerk centraal.
Maar over een vuurwerkverbod wordt nog altijd niet gesproken.
Dan de millenniumwisseling.
Sindsdien verandert er een hoop
Zeker na de vuurwerkramp in Enschede.
177 ton vuurwerk ging tegelijk de lucht in...
...genoeg om een volledige woonwijk in de as te leggen.
Er vallen uiteindelijk 22 doden.
De ramp is de aanjager voor een veel scherper Vuurwerkbesluit in 2002.
Er komen strengere regels voor het produceren...
...het verhandelen, vervoeren, opslaan, bewerken en het afsteken van vuurwerk.
Maar aan de traditie van zelf vuurwerk afsteken tijdens de jaarwisseling verandert niets.
Ook niet aan de toestanden op de spoedeisende hulp.
Wel aan de campagnes. Ze proberen het weer met humor.
We hebben voor de rest van je gezicht een ander deel van je lichaam moeten gebruiken.
Vanuit de medische hoek klinkt er een luid en duidelijke roep...
...om iets aan deze vuurwerktoestanden te doen...
...maar nog altijd geen verbod.
En dan de jaren 10.
Want in deze jaren krijgt iedereen een mening.
Er is dan ook veel meer kennis.
Cijfers zetten mensen aan het denken en er zijn steeds vaker enquêtes onder de bevolking.
Eerst maar even wat cijfers.
Vuurwerk richt al jarenlang elke jaarwisseling zo...
...tussen de 10 tot 15 miljoen euro aan materiële schade aan.
Denk aan opgeblazen afvalcontainers...
...brievenbussen, bushaltes, parkeerautomaten, prullenbakken, speeltoestellen en verkeersborden.
Dit is een flinke jongen geweest die erin gelegd is.
Maar ja, dat is maar geld.
De afgelopen 10 jaar moesten zo'n 15.000 mensen naar het ziekenhuis door vuurwerk.
Zo'n 5000 mensen verloren handen of vingers en 2500 mensen hadden oogletsel.
Het gaat vooral om mannen en de helft is jonger dan 20 jaar.
Een kwart zelfs jonger dan 15.
En niet onbelangrijk...
...58 procent van de spoedeisende hulp-bezoekers had het vuurwerk zelf afgestoken.
42 procent was omstander of voorbijganger.
En zonder gekheid, er vallen doden.
Sinds de millenniumwisseling gemiddeld één per jaar.
Afgelopen jaarwisseling waren het er twee.
In het noorden van Friesland, in Morra, kwam een man van 41 om het leven bij het afsteken van vuurwerk.
En ook in Enschede overleed een man. Daar was midden in een woonwijk een enorme explosie.
Ook is er een hoop ellende voor politie, brandweer en hulpverleners.
Elk jaar worden er rond de 10.000 incidenten geregistreerd.
Gemiddeld is bij een derde van die incidenten vuurwerk in het spel.
Wat voor ons een feestje is, heet in politiejargon een 'wederkerig hoog risico-evenement'.
En dat hoge risico wordt nog eens benadrukt in 2017...
...als de Onderzoeksraad voor Veiligheid met een vernietigend rapport komt.
Hun belangrijkste aanbeveling: verbied vuurpijlen en knalvuurwerk.
Dat verbod is er niet gekomen.
Maar dat wil niet zeggen dat er de afgelopen 10 jaar niets veranderd is.
In 2013 wordt het Vuurwerkbesluit verder aangescherpt.
Voortaan mag je alleen nog maar vuurwerk afsteken tussen 18.00 uur 's avonds en 2.00 uur 's nachts.
En in veel gemeenten lang niet overal.
Vuurwerkvrije zones.
En er komt telkens wat bij.
Zo moeten verkopers vuurwerkbrillen en aansteek-lonten verstrekken...
...en is sinds vorig jaar een lanceerstandaard voor vuurpijlen verplicht.
En Romeinse kaarsen en babypijltjes?
Die mogen niet meer.
Al deze maatregelen lijken hun vruchten af te werpen...
...want er belanden een stuk minder mensen bij de spoedeisende hulp.
Vergeleken met 2013 is dat aantal zelfs bijna gehalveerd.
En de roep om een totaalverbod groeit.
In 2014 komen deze drie medische partijen...
...gezamenlijk met het Vuurwerkmanifest.
Dat inmiddels door 1700 organisaties en 78.000 particulieren is ondertekend.
Verdere argumenten voor een verbod zijn luchtvervuiling...
...geluidsoverlast, troep op straat en huisdieren.
Ik heb sowieso een hond en zij is bang voor vuurwerk en ikzelf trouwens ook.
Maar er zijn ook genoeg tegenstanders van zo'n verbod.
Vuurwerk is immers een traditie en een gevoel dat ons verbindt.
Het is zelfs opgenomen in de lijst van immaterieel cultureel erfgoed.
Veel ondernemers verdienen er hun boterham mee.
En bovendien doet een grote meerderheid van de vuurwerkafstekers...
...het wel op een leuke en verantwoorde manier.
De vraag is: kan het zijn dat een kleine groep die het niet begrijpt...
...het verpest voor de rest?
Daar zijn de meningen over verdeeld.
Over een verbod op vuurpijlen precies half om half.
Maar een flinke meerderheid is vóór een verbod op knalvuurwerk.
Dat is duidelijk. Maar dan een totaalverbod.
Precies de helft vindt dat consumentenvuurwerk helemaal moet worden verboden.
En als daarvoor in de plaats centrale vuurwerkshows komen is zelfs 55 procent voor zo'n verbod.
Een meerderheid dus, die de afgelopen jaren groeit.
Maar evenzoveel mensen vinden ook...
...dat het afsteken van vuurwerk een mooie traditie is die we in stand moeten houden.
Lekker verdeeld dus. En dat geldt ook voor de politiek.
Voor een totaalverbod is geen meerderheid in de Kamer...
...maar pas geleden wel voor een verbod op zwaarder vuurwerk, zoals bijvoorbeeld Chinese rollen en ratelbanden.
Dat gaat vanaf volgend jaar in.
Maar daarmee is de discussie zeker nog niet voorbij.
Want het gaat de voorstanders van zo'n verbod juist om het iets lichtere vuurwerk...
...zoals single shots en lichtkogels.
Dat veel meer wordt afgestoken en in veel grotere mate zorgt voor gewonden...
...overlast en geweld tegen politie, brandweer en hulpverleners.
Politiek samengevat...
We moeten ook hier weer zoeken naar een oplossing waarbij je probeert om de schade die zich kan voordoen...
...zoveel mogelijk te beperken.
Maar ook in de samenleving ruimte te laten voor tradities die voor heel veel mensen heel belangrijk zijn.
Dus zowel de samenleving als de politiek is weer eens verdeeld over een gevoelige kwestie.
Wat vind jij: moeten we gewoon vuurwerk af kunnen blijven steken en knallend het nieuwe jaar in gaan?
Of moet er meer vuurwerk verboden worden?
Laat het ons even weten in de comments.
En als klap op de vuurpijl: even abonneren.
Anders rot je maar op.
