Der Untergang des Hauses Usher - 04 |fall||| The Fall of the House of Usher - 04 La caída de la casa Usher - 04 La caduta della casa degli Usher - 04 De val van het huis van Usher - 04 Upadek domu Usherów - 04 A Queda da Casa de Usher - Parte 04 Падение дома Ашеров - 04

Ich werde stets ein Andenken bewahren an die vielen feierlich ernsten Stunden, die ich so allein mit dem Haupt des Hauses Usher zubrachte; dennoch ist es mir nicht möglich, einen Begriff zu geben von dem Charakter der Studien oder Beschäftigungen, in die er mich einspann oder zu denen er mich hinwies. ||||souvenir|preserve||||solemn|serious||||||||head||||spent||||||||concept|||||||||occupations|||||to convey||||||hinted Ja||||Pamiątka|zachować||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| I shall always cherish a memory of the many solemnly earnest hours I spent thus alone with the head of the House of Usher; yet it is not possible for me to give any idea of the character of the studies or employments in which he engaged me, or to which he directed me. Sempre me lembrarei das muitas horas solenes que passei sozinho com o chefe da Casa de Usher; no entanto, não é possível para mim dar uma ideia do caráter dos estudos ou ocupações em que ele me envolveu ou para o qual me dirigiu. Sein übertriebener, ruheloser, geradezu krankhafter Idealismus warf auf all unser Tun einen schwefligfeurigen Glanz. |exaggerated|restless|almost|sickly|idealism|||||deeds||sulfurous|glow His exaggerated, restless, almost morbid idealism cast a sulfurous glow on all our doings. Seu idealismo exagerado, inquieto, quase mórbido, lançava um brilho sulfuroso e ardente em tudo o que fazíamos. Seine langen improvisierten Klagegesänge werden mir ewig in den Ohren klingen; unter anderem habe ich in schmerzlichster, quälendster Erinnerung eine seltsame Variation – eine Paraphrase zu »Carl Maria von Webers letzte Gedanken«. ||improvised|lamentations|||forever||||ring||others||||most painful|tormenting||||variation||paraphrase||Carl|Maria||Weber's|| |||||||||||||||||najbardziej dręczącej||||wariacja||||Carl Maria Weber||||| His long improvised laments will ring in my ears forever; among others, I have in most painful, agonizing memory a strange variation - a paraphrase on "Carl Maria von Weber's Last Thoughts." Seus longos cantos fúnebres improvisados soarão em meus ouvidos para sempre; entre outras coisas, tenho na memória mais dolorosa e atormentadora uma estranha variação - uma paráfrase de "Os últimos pensamentos de Carl Maria von Weber". Die Bildwerke, die seine rastlose Phantasie erstehen ließ und die seine Hand in wunderbar verschwommenen Strichen wiedergab, weckten in mir ein tödliches Grauen, das um so grausiger war, als ich nicht enträtseln konnte, weshalb diese Bilder mich so schauerlich berührten; so lebhaft sie mir auch vor Augen stehen – ich würde mich vergeblich bemühen, mehr von ihnen wiederzugeben, als eben möglich ist, mit Worten flüchtig anzudeuten. |works of art|||restless|imagination|arise|||||||wonderfully|blurred|strokes|rendered|awakened|||||dread||||more ghastly|||||unravel|||||||horribly|touched||vividly||me|||||||||strive||||to reproduce||||||||to suggest |dzieła sztuki|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||odtworzyć, przedstawić|||||||| The pictorial works, which his restless imagination brought to life and which his hand reproduced in wonderfully blurred strokes, awakened in me a deadly horror, which was all the more gruesome because I could not unravel why these pictures touched me so gruesomely; however vividly they stand before my eyes - I would strive in vain to reproduce more of them than is just possible to fleetingly hint at with words. Rzeźby, które jego niespokojna fantazja ożywiła i które jego ręka oddała w cudownie rozmytych pociągnięciach, wzbudziły we mnie śmiertelny lęk, tym straszniejszy, że nie mogłem rozwikłać, dlaczego te obrazy tak przeraźliwie mnie dotknęły; tak żywo, jak się one przed moimi oczami jawiły – usiłowałbym na próżno oddać z nich więcej, niż to tylko możliwe, by choćby ulgowo wskazać słowami. As imagens que sua imaginação inquieta criava, e que sua mão descrevia em traços maravilhosamente borrados, despertavam em mim um pavor mortal, tanto mais terrível quanto eu não conseguia decifrar por que essas imagens me impressionavam tão terrivelmente; por mais vívidas que estejam diante de meus olhos, eu tentaria em vão reproduzir mais delas do que pode ser vislumbrado em palavras. Durch die übertriebene Einfachheit, ja Nacktheit seiner Bilder fesselte er – erzwang er die Aufmerksamkeit. |||simplicity|yes|nudity||pictures|captivated||forced||| ||przesadna|Prostota||nagość|||zafascynował||wymusił||| Through the exaggerated simplicity, even nakedness of his images, he captivated - forced attention. Przez przesadną prostotę, a nawet nagość swoich obrazów przyciągał – wymuszał uwagę. Pela simplicidade exagerada, até pela nudez de suas fotos, ele cativava - forçava a atenção. Wenn je ein Sterblicher vermochte, eine Idee zu malen, so war es Roderich Usher. |||mortal|could||||to paint||||| |||śmiertelnik|||||malować||||| If ever a mortal was able to paint an idea, it was Roderich Usher. Jeśli kiedykolwiek jakikolwiek śmiertelnik potrafił namalować ideę, to był to Roderich Usher. Se alguma vez um mortal poderia pintar uma ideia, era Roderich Usher. Mich wenigstens überwältigte – unter den damals obwaltenden Umständen – bei den reinen Abstraktionen, die der Hypochonder auf die Leinwand zu werfen wagte – mich überwältigte eine ganz unerhörte Ehrfurcht, von der ich nicht einen Schatten hatte empfinden können bei der Betrachtung der sicherlich glühenden, aber doch zu körperlichen Träume Fuselis. |at least|overwhelmed||||prevailing||||pure|abstractions|||hypochondriac|||canvas|||dared|||||unheard|awe||||||||to feel||||consideration||certainly|glowing|||||dreams|fused ||||tych|||okoliczności||||||||||płótno|||odważył się|||||niespotykana|czczenie|||||||miałem|||||||z pewnością|płonących||||||Fuselis At least I was overwhelmed – under the circumstances at the time – by the pure abstractions that the hypochondriac dared to throw onto the canvas – I was overwhelmed by a completely unheard of reverence, of which I could not have felt even a shadow while contemplating the certainly glowing, but still too corporeal dreams of Fuseli. Mnie przynajmniej przytłoczyło - w obliczu panujących wtedy okoliczności - przy tych czystych abstrakcjach, które hipochondryk odważył się rzucić na płótno - przytłoczyło mnie zupełnie niespotykane nabożeństwo, którego nie mogłem poczuć w cieniu podczas rozważania z pewnością gorących, ale jednak zbyt cielesnych snów Fuselisa. Ao menos fui arrebatado - nas circunstâncias da época - pelas puras abstrações que o hipocondríaco ousava lançar sobre a tela - fui arrebatado por um espanto completamente inédito, do qual não poderia ter sentido sombra ao olhar no certamente brilhante, mas ainda para sonhos corporais fuselis.

Eines der phantastischen Gemälde meines Freundes, ein Bild, das nicht so streng abstrakt war, sei hier schattenhaft nachgezeichnet – so gut es Worte eben können. |||paintings||||||||strictly|||||shadowy|traced|||||can| ||||||||||||||||cieniowy||tak jak||||właśnie|mogą One of the fantastic paintings of my friend, a picture that was not so strictly abstract, shall here be shadowy sketched – as well as words can manage. Jedno z fantastycznych obrazów mojego przyjaciela, obraz, który nie był aż tak ściśle abstrakcyjny, zostanie tutaj cieniście nakreślony - tak dobrze, jak tylko mogą to ująć słowa. Uma das pinturas fantásticas de meu amigo, uma imagem que não era tão estritamente abstrata, é delineada aqui como uma sombra - tão bem quanto as palavras podem fazer. Es war ein kleines Bild und zeigte das Innere eines ungeheuer langen rechtwinkligen Gewölbes oder Tunnels mit niederen, glatten, weißen Mauern, die sich ohne jede Teilung schmucklos und endlos hinzogen. ||||||showed||interior||enormously|long|right-angled|vault||tunnel||low|smooth||||||every|division|unadorned||endless|drew |||||||||||||||||niskimi||||||||podział|bez ozdób|||ciągnęły się It was a small painting and showed the interior of an extraordinarily long right-angled vault or tunnel with low, smooth, white walls that stretched on endlessly and unadorned without any division. To był mały obraz i przedstawiał wnętrze niezwykle długiego prostokątnego sklepienia lub tunelu z niskimi, gładkimi, białymi ścianami, które ciągnęły się bez żadnego podziału, niezdobione i nieskończone. Era um quadro pequeno e mostrava o interior de uma abóbada ou túnel retangular imensamente longo, com paredes baixas, lisas e brancas, sem adornos e sem fim, sem nenhuma divisão. Durch gewisse feine Andeutungen in der Zeichnung des Ganzen wurde im Beschauer der Gedanke erweckt, daß dieser Schacht sehr, sehr tief unter der Erde lag. ||subtle|hints|||drawing|||||viewer||thought|awakened|||shaft||||||| |||||||||||obserwator|||budzi|||szyb||||||ziemi| Certain subtle hints in the drawing of the whole gave the viewer the impression that this shaft was very, very deep underground. Dzięki pewnym subtelnym sugestiom w rysunku całości w obserwatorze rodziła się myśl, że ta studnia leży bardzo, bardzo głęboko pod ziemią. Certas dicas sutis no desenho do todo fizeram o observador pensar que esse poço era muito, muito profundo no subsolo. Nirgend fand sich in dieser Höhle eine Öffnung, und keine Fackel noch andere künstliche Lichtquelle war wahrnehmbar – dennoch quoll durch das Ganze eine Flut intensiver Strahlen und tauchte alles in eine gespenstische und ganz unvermutete Helligkeit. nowhere|||||cave|||||torch||||light source||perceptible||poured|||||flood||||dipped|everything|||ghostly|||unanticipated|brightness Nigdzie|||||jaskinia|||||pochodnia|||sztuczne|źródło światła||dostrzegalny||quoll|||||fala||||zanurzył||||upiorna|||nieoczekiwana|jasność There was no opening anywhere in this cave, and no torch or other artificial light source was perceptible - yet a flood of intense rays poured through the whole thing, bathing everything in a ghostly and quite unexpected brightness. Nigdzie w tej jaskini nie było otworu, ani pochodni, ani innych źródeł sztucznego światła nie dało się dostrzec – mimo to przez całe wnętrze przelewała się fala intensywnych promieni i zanurzała wszystko w upiornej i całkowicie nieoczekiwanej jasności. Não havia nenhuma abertura em qualquer lugar nesta caverna, e nenhuma tocha ou outra luz artificial era discernível - ainda assim uma inundação de raios intensos brotava por toda parte, banhando tudo em um brilho estranho e inesperado.

Ich habe vorhin schon von der krankhaften Überreizung der Gehörsnerven gesprochen, die dem Leidenden alle Musik unerträglich machte, ausgenommen die Klangwirkung gewisser Saiteninstrumente. ||||||pathological|overstimulation||auditory nerves||||suffering|||||except||sound effect||stringed instruments |||||||Nadwrażliwość||nerwy słuchowe|||||||||z wyjątkiem||brzmienie dźwięków|| I spoke earlier about the pathological overstimulation of the auditory nerves, which made all music unbearable for the sufferer, with the exception of the sound effect of certain stringed instruments. Mówiłem wcześniej o patologicznym nadmiernym podrażnieniu nerwów słuchowych, które czyniło dla cierpiącego całą muzykę nie do zniesienia, z wyjątkiem brzmienia niektórych instrumentów strunowych. Já falei da superestimulação patológica dos nervos auditivos, que tornava toda música insuportável para o sofredor, com exceção do efeito sonoro de certos instrumentos de corda. Vielleicht war es hauptsächlich diese Einschränkung, durch die er auf die Gitarre angewiesen blieb, die seinen Vorträgen solch phantastischen Charakter lieh. |||||restriction|||||||dependent||||lectures||fantastic||lent ||||||||||||zależny|||||||| Perhaps it was mainly this limitation, which kept him dependent on the guitar, that gave his performances such a fantastic character. Może to głównie to ograniczenie, przez które był uzależniony od gitary, nadawało jego wystąpieniom taki fantastyczny charakter. Talvez fosse principalmente essa limitação, que o mantinha dependente do violão, que dava às suas palestras um caráter tão fantástico. Aber das erklärte noch nicht die feurige Lebendigkeit dieser Impromptus. ||||||fiery|vitality||impromptus ||||||ognista||| But that did not explain the fiery liveliness of these impromptus. Ale to jeszcze nie wyjaśniało ognistej żywotności tych impromptu. Mas isso ainda não explicava a vivacidade ardente desses improvisos. Sicherlich waren sie, sowohl was die Töne als was die Worte anbetraf (denn nicht selten begleitete er sein Spiel mit improvisierten Versgesängen), das Resultat jener intensiven geistigen Anspannung und Konzentration, von der ich schon früher erwähnte, daß sie nur in besonderen Momenten höchster künstlerischer Erregtheit bemerkbar war. ||||||tones|||||regarding|||||||play|||verses|||that|intense|mental|tension||||||||||||||moments||artistic|tension|noticeable| ||||||||||||||||on|||||pieśni wierszowane||||||||||||||||||||momentach||artystycznej|podniecenie artystyczne|widoczny| They were certainly the result of that intense mental tension and concentration, both in terms of the sounds and the words (for he often accompanied his playing with improvised verses), which I mentioned earlier as being noticeable only in special moments of the highest artistic excitement. Z pewnością były one, zarówno pod względem dźwięków, jak i słów (gdyż niejednokrotnie towarzyszył swojemu graniu improwizowanymi wierszami), wynikiem intensywnego napięcia duchowego i koncentracji, o której wspominałem wcześniej, że była dostrzegalna tylko w wyjątkowych momentach najwyższej artystycznej ekscytacji. Certamente eram, tanto em tons quanto em palavras (pois não raro ele acompanhava sua execução com cantos improvisados), o resultado daquela intensa tensão mental e concentração que mencionei anteriormente é apenas no máximo artística em momentos especiais, a excitação era perceptível. Die Worte einer dieser Rhapsodien sind mir noch gut in Erinnerung. ||||rhapsodies||||||memory ||||rapsodie|||||| I still remember the words of one of these rhapsodies very well. Słowa jednej z tych rapsodii wciąż dobrze pamiętam. Ainda me lembro das palavras de uma dessas rapsódias. Sie machten wohl einen um so gewaltigeren Eindruck auf mich, als ich in ihrem mystischen Inhalt eine verborgene Andeutung zu entdecken glaubte, daß Usher ein klares Bewußtsein davon habe, wie sehr seine erhabene Vernunft ins Wanken geraten sei. ||||||more powerful||||||||mystical||||hint|||||||clear|consciousness|||how|||elevated|reason|it|waver|to get| ||||||||||||||mistycznym|||||||||||jasne|||||||wzniosła|rozum||chwieje|| They made all the more powerful an impression on me because I thought I discovered in their mystical content a hidden suggestion that Usher had a clear awareness of the extent to which his sublime reason had been shaken. Zrobiły na mnie tym większe wrażenie, gdyż w ich mistycznej treści sądziłem, że odkrywam ukrytą aluzję, że Usher ma jasne świadomość, jak bardzo jego wzniosła rozumność została zachwiana. Eles causaram uma impressão ainda mais poderosa em mim, pois pensei ter descoberto em seu conteúdo místico uma dica oculta de que Usher tinha uma consciência clara de como sua razão sublime vacilara. Die Verse, die betitelt waren »Das Geisterschloß«, lauteten ungefähr – wenn nicht wörtlich – so: |verses||titled|||ghost castle|read|approximately|||| |||zatytułowane||||||||| The verses that were titled 'The Haunted Castle' went approximately - if not literally - like this: Wiersze, które były zatytułowane „Zamek duchów”, brzmiały mniej więcej – jeśli nie dosłownie – tak: Os versos intitulados "The Ghost Castle" foram mais ou menos - se não literalmente - assim:

In der Täler grünstem Tale ||valleys|greenest|valley ||||dolinie In the greenest valley of the valleys W najzielniejszej dolinie dolin Nos vales vale mais verde

Hat, von Engeln einst bewohnt, ||angels|once|inhabited |||kiedyś| Once inhabited by angels, Mieszkały kiedyś anioły, Tem, uma vez habitado por anjos,

Gleich des Himmels Kathedrale equal|||cathedral |||katedra Like the cathedral of heaven Równocześnie nieba katedra Como a catedral do céu

Golddurchstrahlt ein Schloß gethront. golden-tinged|||crowned Gold pierces a castle adorned. Złoto przenika zamek majestatyczny. Um castelo entronizado, irradiado de ouro.

Rings auf Erden diesem Schlosse rings||earth|| pierścienie|||| This castle is unique on earth. Wokół ziemi ten zamek Em torno deste castelo na terra

Keines glich; none|equaled Żadne| None is alike; Żadne nie było podobne; Nenhum igualado;

Herrschte dort mit reichem Trosse |||rich|train Ruled there with a rich trough Governato con una ricca mangiatoia Panował tam z bogatą świtą Governou lá com uma rica bagagem

Der Gedanke – königlich. |thought|royally ||królewski The thought - royal. Myśl – królewska. O pensamento – real.

Gelber Fahnen Faltenschlagen yellow|flags|folding ||falowanie flagi Yellow flag folding Złote flagi powiewają Dobragem da bandeira amarela

Floß wie Sonnengold im Wind – raft||sun gold|| ||złoto słońca|| Raft like sun gold in the wind - Włócznia jak złoto słońca na wietrze – Jangada como sol dourado ao vento –

Ach, es war in alten Tagen, Ah||||| Oh, it was in the old days, Ach, to były stare czasy,

Die nun längst vergangen sind! |||gone| ||już dawno|| Which are now long gone! Które już dawno minęły! Que já se foram há muito tempo! – –

Damals kosten süße Lüfte Lind den Ort, |cost|sweet|breezes|gentle|| |||słodkie wiatry||| At that time, sweet airs tasted the place, Wtedy słodkie wiatry Lind kosztowały to miejsce, Então a doce brisa custou a Lind o lugar,

Zogen als beschwingte Düfte pulled||fragrant|fragrances |||zapachy Drew as lively fragrances Desenhado como aromas estimulantes

Von des Schlosses Wällen fort. |||walls|away ||zamku|| Away from the castle ramparts. Longe das muralhas do castelo.

Wandrer in dem Tale schauten wanderer|||valley|looked wędrowcy|||| Walkers in the valley looked Wędrowcy w dolinie patrzyli Andarilhos no vale olhou

Durch der Fenster lichten Glanz |||brightening|glow |||przejrzysty| Through the light of the window Przez jasny blask okien Brilhe pela janela

Genien, die zum Sang der Lauten genies|||song||lute |||śpiew||lutni Genii who sing to the song of the lutes Genie, które do śpiewu lutni Gênios que cantam ao alaúde

Schritten in gemeßnem Tanz ||measured|dance ||mierzonej| Steps in a common dance kroki w wspólnym tańcu Passos na dança medida

Um den Thron, auf dem erhaben, ||throne|||elevated ||tron królewski||| Around the throne on which exalted, Wokół tronu, na którym wzniesiony, Ao trono sobre o qual sublime

Marmorschön, marble-beautiful marmurowo piękny Marble beauty, marmurowo piękny, mármore lindo,

Würdig solcher Weihegaben worthy||sacred offerings Godny|| Worthy of such offerings, Godne takich darów poświęcenia Digno de tais dedicações

War des Reiches Herr zu sehn. ||empire|lord||see |||||widzieć Was the lord of the realm to be seen. Widziano Pana Królestwa. Era o senhor do reino para ver.

Perlen- und rubinenglutend pearls||glowing perły|| Pearl and ruby glowing Płonące perły i rubiny Brilhando com pérolas e rubis

War des stolzen Schlosses Tor, ||proud|| ||||brama zamku Was the gate of the proud castle, Była brama dumnego zamku, Era o orgulhoso portão do castelo,

Ihm entschwebten flutend, flutend |fled|flowing| |unosiły się|| To him they floated away, flowing, flowing Z niej unosiły się tłumnie, tłumnie Flutuando para longe dele, inundando

Süße Echos, die im Chor, |echoes|||choir ||||chór Sweet echoes that sang in chorus, Słodkie echa, które w chórze, Doces ecos desse refrão

Weithinklingend, froh besangen – we think||sang ||śpiewali o Resounding widely, joyfully sung – Szerokomyśląc, radośnie śpiewali – De longo alcance, alegremente cantado -

Süße Pflicht! |duty |słodki obowiązek Sweet duty! Słodki obowiązek! doce dever! – –

Ihres Königs hehres Prangen In der Weisheit Himmelslicht. |king's|lofty|splendor|||wisdom|heavenly light ||wspaniałego||||| Your king's noble splendor in the wisdom of heavenly light. Twojego króla dostojne blasku W mądrości niebieskiego światła. O glorioso esplendor do seu rei Na sabedoria da luz celestial.

Doch Dämonen, schwarze Sorgen, |demons|black| |demony|| But demons, dark worries, Lecz demony, czarne zmartwienia, Mas demônios, mágoas negras,

Stürzten roh des Königs Thron. tumbled|raw||king's|throne zrzucili|||| Roughly crashed the king's throne. Brutalnie zrzuciły tron króla. Aproximadamente caiu o trono do rei. –

Trauert, Freunde, denn kein Morgen Wird ein Schloß wie dies umlohn! mourns||||||||||surround ||||||||||otaczać, okalać Mourn, my friends, for no tomorrow will ever reward a castle like this! Chorem, amigos, pois nenhum amanhã recompensará um castelo como este!

Was da blühte, was da glühte – |there|bloomed|||glowed |||||płonęło What was blooming, what was glowing - O que estava florescendo, o que estava brilhando -

Herrlichkeit! glory chwała Glory! Chwała! Glória! – –

Eine welke Märchenblüte Ist's aus längst begrabner Zeit. |which|fairy tale blossom|is|||buried| ||bajkowy kwiat||||| It's a withered fairy-tale flower from a long-buried time. To zwiędła baśniowa kwiatka z dawno pochowanej epoki. É uma flor de conto de fadas murcha de um tempo há muito enterrado.

Und durch glutenrote Fenster ||gluten-red| ||glutenowe| And through gluten-red windows I przez glutenowo czerwone okna E através de janelas vermelhas sem glúten

Werden heute Wandrer sehn ||wanderers| Will see walkers today Dziś wędrowców zobaczą Vai ver os caminhantes hoje

Ungeheure Wahngespenster enormous|phantoms Horrible| Monstrous delusions Ogromne zjawy iluzji Delírios tremendos

Grauenhaft im Tanz sich drehn; terribly||||twist ||||obracać się Spinning horribly in the dance; Girar terrivelmente na dança;

Aus dem Tor in wildem Wellen ||||wild|waves ||||dzikich| Out of the gate in wild waves Fora do portão em ondas selvagens

Wie ein Meer ||morze Like a sea como um mar

Lachend ekle Geister quellen – laughing|add|ghosts|well up Śmiejące się||| Laughing, disgusted spirits swell - Śmiejące się, wstrętne duchy się rodzą – Espíritos repugnantes risonhos incham –

Weh, es lächelt keiner mehr! Alas||smiles|| ||uśmiecha|| Alas, no one is smiling anymore! Biada, nikt już się nie uśmiecha!