Why you should visit a museum | Andreas Fatouros | TEDxUniversityofMacedonia - YouTube Warum Sie ein Museum besuchen sollten | Andreas Fatouros | TEDxUniversityofMacedonia - YouTube Why you should visit a museum | Andreas Fatouros | TEDxUniversityofMacedonia - YouTube

Μετάφραση: Efstathia Stifanoudi Επιμέλεια: Lucas Kaimaras ♪ I can't believe it ♪

Επειδή μου αρέσουν οι ιστορίες θα ξεκινήσω με την αγαπημένη μου.

Ο Φρόιντ ταξίδευσε στην Αθήνα το 1904 και επισκέφτηκε την Ακρόπολη. Freud travelled to Athens in 1904 and visited the Acropolis. Freud si recò ad Atene nel 1904 e visitò l'Acropoli.

Αντικρίζοντάς την, αρχικά έμεινε έκθαμβος γιατί υπήρχε πραγματικά, Facing it, he was initially amazed because it really existed, Di fronte ad essa, inizialmente rimase stupito perché esisteva davvero,

ήταν όπως στα βιβλία που διάβαζε γι' αυτή. was like the books he read about her.

Έπειτα όμως, ένιωσε μια ταραχή που την κράτησε μυστική για 32 χρόνια But then she felt a turmoil that kept her secret for 32 years Ma poi ha provato un'agitazione che l'ha tenuta segreta per 32 anni

ωσότου την εκμυστηρεύτηκε σε έναν παιδικό του φίλο. until he confided in a childhood friend. finché non si è confidato con un amico d'infanzia.

Βλέποντας την Ακρόπολη, θυμήθηκε απροσδόκητα τον πατέρα του Vedendo l'Acropoli, si ricordò inaspettatamente di suo padre.

και ένιωσε τύψεις και υπερηφάνεια. e si sentiva in colpa e orgoglioso.

Υπερηφάνεια γιατί κατάφερε να πάει τόσο μακριά, Orgoglio perché è riuscito ad andare così lontano,

κάτι που ο πατέρας του δεν μπορούσε,

γιατί δεν είχε τα χρήματα ούτε τις γνώσεις για να καταλάβει αυτό το μνημείο, perché non aveva né i soldi né le conoscenze per capire questo monumento,

και τύψεις γιατί γινόταν καλύτερος απ' τον πατέρα του,

κάτι που για τον ίδιο ήταν αδιανόητο.

Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να νιώσει μια αναπάντεχη εμπειρία, Ogni persona può vivere un'esperienza inaspettata,

πηγαίνοντας σε ένα μουσείο.

Αυτό εξαρτάται από τις εμπειρίες του, από τις γνώσεις και τα ενδιαφέροντά του. Ciò dipende dalle sue esperienze, conoscenze e interessi.

Είμαι σίγουρος ότι κάποιοι από εσάς

ήδη έχετε νιώσει μια αναπάντεχη εμπειρία

που ίσως εξαρτώταν από μία μικρή λεπτομέρεια che poteva dipendere da un piccolo dettaglio

που μόνο εσείς την αντιληφθήκατε. che solo voi avete percepito.

Όπως είπε και ο Τζον Άλμπερς,

«Η Τέχνη δεν είναι αντικείμενο, αλλά μία βιωματική εμπειρία». "L'arte non è un oggetto, ma un'esperienza".

Ας κάνουμε μια επιτόπια έρευνα. Facciamo un'indagine sul campo.

Ποιοι από εσάς επισκεφθήκατε τον τελευταίο χρόνο ένα μουσείο;

Ας σηκώσουν τα χέρια.

Κι εγώ μαζί, το ξέχασα. Anch'io, l'ho dimenticato.

Περίπου οι μισοί νομίζω.

Νομίζω είστε σε πολύ καλό σημείο. Penso che siate in una posizione molto buona.

Γιατί αν σκεφτείτε ότι ο μέσος όρος της Ελλάδας είναι 70% - Perché se si pensa che la media in Grecia è del 70% -

70% των Ελλήνων δεν επισκέπτεται μουσεία.

Και μάλιστα μόνο το 7% επισκέφτηκε πάνω από πέντε μουσεία.

Εντάξει, μην νιώθετε πολλές τύψεις γιατί και η Ευρώπη τα ίδια κάνει,

στον ίδιο μέσο όρο είναι.

Όμως, κάποιες χώρες όπως η Σουηδία,

είχαν 76% επισκεψιμότητα, ha registrato il 76% di traffico,

όταν εμείς έχουμε 70% αποχή από τα μουσεία. quando abbiamo un tasso di abbandono dei musei del 70%.

Τι φταίει όμως; Ma che cos'è?

Από τη μία, τα ίδια τα μουσεία τα οποία,

αν και προσπαθούν να μοιράσουν τη γνώση τους, anche se cercano di condividere le loro conoscenze,

δυσκολεύονται να την αφηγηθούν. hanno difficoltà a raccontarlo.

Επιμένουν σε τεχνικούς όρους και δύσκολη ορολογία Insistere su termini tecnici e su una terminologia difficile.

που ο επισκέπτης τελικά δε γνωρίζει. che il visitatore in definitiva non conosce.

Οι έρευνες δείχνουν πως La ricerca mostra che

το πιο βαρετό στοιχείο σε ένα μουσείο είναι οι περιγραφές των εκθεμάτων, l'elemento più noioso di un museo è la descrizione degli oggetti esposti,

ο μεγάλος αριθμός τους, il loro numero elevato,

αλλά και η έλλειψη αλληλεπίδρασης με τα εκθέματα. ma anche la mancanza di interazione con gli oggetti esposti.

Από την άλλη πλευρά, οι επισκέπτες.

Οι επισκέπτες δηλώνουν πως δεν βρίσκουν το ενδιαφέρον I visitatori dicono di non trovarlo interessante

και δεν έχουν το χρόνο να επισκεφτούν ένα μουσείο.

Νιώθουν βαρεμάρα, τύψεις και ενοχές πολλές φορές που δεν καταλαβαίνουν, Provano noia, sensi di colpa e molte volte non capiscono,

όμως, σε αυτό φταίει λίγο το μουσείο

γιατί τους αναγκάζει, perché li costringe,

τους βάζει σε μια λογική να λένε ότι: «Μήπως θα έπρεπε να το ξέρω;» li mette nella condizione di dire che: "Dovrei saperlo?"

Όχι, δεν έπρεπε. Το μουσείο έπρεπε να στο εξηγήσει,

και μάλιστα πρέπει να στο εξηγήσει σαν μικρές ιστορίες,

γιατί αυτό που έχει μάθει ο άνθρωπος από τα αρχαία χρόνια perché ciò che l'uomo ha imparato fin dai tempi antichi

να καταλαβαίνει και να αντιλαμβάνεται, είναι οι ιστορίες. di comprendere e percepire, sono le storie.

Όπως όταν μας μίλαγε η γιαγιά μας ή ο παππούς μας

και μας έλεγαν μικρές ιστορίες και τις θυμόμαστε ακόμα,

έτσι πρέπει και τα μουσεία να αφηγηθούνε πράγματα.

Ειδικά στην Ελλάδα που ζούμε μέσα σε αρχαία,

μέσα σε ένα παρελθόν που είναι σε κάθε δρόμο, σε κάθε γειτονιά.

Είμαστε λίγο εξοικειωμένοι με αυτά τα αντικείμενα Conosciamo un po' questi oggetti

και ίσως δεν βρίσκουμε το ενδιαφέρον που θα έβρισκε ένας ξένος,

ο οποίος έρχεται ειδικά για αυτά,

κι έτσι δεν τα επισκεπτόμαστε.

Εγώ για παράδειγμα, καθημερινά πηγαίνω στην δουλειά μου,

περνώντας από το Καλλιμάρμαρο, τα τελευταία δύο χρόνια, che passano dal Kallimarmaro negli ultimi due anni,

και κάθε φορά σκέφτομαι, «Πρέπει να πάω κάποια στιγμή»,

όμως, δεν το έχω κάνει μέχρι σήμερα.

Τι είναι αυτό που πραγματικά θα μας εντυπωσιάσει σε ένα μουσείο; Che cosa ci colpisce davvero in un museo?

Ποιο είναι το ενδιαφέρον που πρέπει να αναζητήσουμε; Qual è l'interesse da ricercare?

Όπως είπε και ο Μαρκ Γκράχαμ,

«Τα μουσεία είναι γεμάτα αξιόπιστες αποδείξεις, "I musei sono pieni di prove affidabili,

σημάδια του χώρου και του χρόνου, που διηγούνται ιστορίες segni dello spazio e del tempo, che raccontano storie

για να μας θυμίζουν τι είχε συμβεί στο χτες».

Ποιοι από σας θα έβρισκαν ποτέ ενδιαφέρον

πηγαίνοντας σε μια βιβλιοθήκη και βλέποντας αυτό το βιβλίο;

Που δεν γράφει καν τι είναι.

Ωραία; Ίσως κανείς.

Ποιος θα έδειχνε ποτέ ενδιαφέρον Chi mai mostrerebbe interesse

βλέποντας αυτό το χαρακτικό του ίδιου βιβλίου; vedere questa incisione dello stesso libro?

Ίσως κάποιοι. Είναι έτσι ένα εντυπωσιακό χαρακτικό,

βλέπουμε μια Ακρόπολη στη μέση,

μια Αθήνα που δεν υπάρχει...

Όμως αν γνωρίζατε την πραγματική ιστορία, θα αλλάζατε γνώμη.

Το βιβλίο αυτό, «Οι αρχαιότητες της Αθήνας και άλλων μνημείων της Ελλάδας» Questo libro, "Le antichità di Atene e altri monumenti della Grecia", è un'opera di grande interesse.

εκδόθηκε πριν από 253 χρόνια, è stato pubblicato 253 anni fa,

και ήταν η πρώτη καταγραφή των μνημείων της Ελλάδας και της Αθήνας. e fu il primo inventario dei monumenti della Grecia e di Atene.

Στην ουσία, αυτό το βιβλίο όταν έφτασε στα χέρια των Ευρωπαίων In effetti, questo libro, quando è arrivato nelle mani degli europei

ξύπνησε το μύθο της Αρχαίας Ελλάδας,

κι έριξε φως σε μια μικρή πόλη, την Αθήνα,

που ήταν άγνωστη στους περισσότερους.

Μέσα από τις σελίδες του και τα σχέδιά του

εμπνεύστηκε και δημιουργήθηκε ένα αρχιτεκτονικό ρεύμα, ο «Νεοκλασσικισμός», ha ispirato e creato un movimento architettonico, il "Neoclassicismo",

όπου σήμερα τον συναντάμε σε μεγάλες πόλεις της Ευρώπης και της Αμερικής.

Τρανταχτό παράδειγμα είναι, αν και πολύ μεταγενέστερο, È un ottimo esempio, anche se molto più tardivo,

ο Λευκός Οίκος, της Ουάσιγκτον.

Κάθε καλλιτέχνης, κάθε άνθρωπος μπορεί να εμπνευστεί από μία στιγμή,

από ένα συναίσθημα, από κάτι που δεν το περίμενε. da una sensazione, da qualcosa che non si aspettava.

Έτσι έγινε και με κάποιους καλλιτέχνες,

μια αφορμή για μια δημιουργική - un'occasione di creatività

για ένα έργο τέχνης, ήτανε κι αυτό το άρθρο,

το οποίο τον Απρίλιο του 1937 διάβασε ο Πικάσο.

Ο Πικάσο βρισκόταν τότε στο Παρίσι

και πήρε την καθημερινή του εφημερίδα, όπως έκανε συχνά,

και διαβάζοντας το άρθρο, πέφτει σ' αυτόν τον τίτλο,

ο οποίος περιγράφει

τι συνέβη στην πόλη Γκερνίκα το 1937 από τους Γερμανούς.

Στην ουσία είναι μια μαρτυρία ενός - In sostanza, si tratta di una testimonianza di una -

είναι το κείμενο ενός αυτόπτη μάρτυρα, è il testo di un testimone oculare,

ο οποίος περιγράφει τον βομβαρδισμό.

Ο Πικάσο, αν και ήταν απ' την Ισπανία, δεν βρισκόταν εκεί,

και διαβάζοντας αυτό το άρθρο, συγκινημένος για την πατρίδα του, e leggendo questo articolo, si è commosso per il suo Paese,

ξεκινάει να ζωγραφίζει έναν απ' τους σημαντικότερους πίνακες του 20ου αιώνα.

Ίσως τον γνωστότερο πίνακα του ζωγράφου, την «Γκουέρνικα».

Μια άλλη ιστορία δημιουργίας κρύβεται πίσω από έναν άλλο πίνακα.

Αυτόν.

Αυτή η ιστορία ξεκινάει με τον Ραχμάνινοφ,

ο οποίος πήγαινε στη δουλειά του,

περπατούσε στο δρόμο και σε μία δημόσια υπηρεσία -του τότε- stava camminando per strada e in un servizio pubblico - la sua allora -

βλέπει ένα πίνακα, ένα ασπρόμαυρο αντίγραφο ενός πίνακα μάλλον,

και βλέποντάς το, συγκλονισμένος, ξεκινάει να γράφει ένα εργο. e vedendolo, sconvolto, inizia a scrivere un'opera.

Ο πίνακας αυτός ήτανε «Το Νησί των Νεκρών» του Μπόκλιν.

Βλέποντάς το, έγραψε μία μουσική που της έδωσε τον ίδιο τίτλο.

Λίγα χρόνια αργότερα, ταξίδεψε στη Λειψία και είδε αυτόν τον πίνακα από κοντά.

Βλέποντάς τον, είδε για πρώτη φορά τα χρώματα αυτού του πίνακα,

και δήλωσε πως αν είχε δει τα χρώματα, δεν θα είχε γράψει ποτέ αυτή τη μουσική.

Ας ακούσουμε ένα απόσπασμα από το «Νησί των Νεκρών». Ascoltiamo un estratto da "Island of the Dead".

(Μουσική)

«Είμαι στον κάτω κόσμο,

η Αστραπή και η Βροντή σκίζουν τα τύμπανά μου, Fulmini e tuoni squarciano i miei tamburi,

δεν αντέχω, θέλω πλέον να φύγω και φεύγω. Non lo sopporto, voglio andarmene e me ne vado.

Η μουσική ηρεμεί και ξεκινάω να κωπηλατώ αργά, μακριά από το νησί». La musica si calma e inizio a remare lentamente, allontanandomi dall'isola".

Αυτή είναι η συνέχεια που έδωσε με τη μουσική του ο Ραχμάνινοφ

σε αυτόν τον πίνακα.

Στην ουσία είδε το επόμενο στάδιο από αυτό, In realtà ha visto la fase successiva,

είδε πίσω από αυτό.

Γιατί τελικά, αναζητώντας το τυφλό σημείο, Perché in definitiva, cercando il punto cieco,

-το «blind spot» της τέχνης, ενός εκθέματος- -Il "punto cieco" dell'arte, di una mostra...

πρέπει να δούμε την πίσω του όψη, τι κρύβει πραγματικά, dobbiamo guardare dietro, cosa nasconde in realtà,

τι είναι αυτό που θέλει να εννοήσει και να μας κάνει να φανταστούμε, cosa vuole significare e farci immaginare,

οι άνθρωποι μέσα και πίσω από το έργο.

Γιατί τελικά «blind spot» της τέχνης μπορούμε να πούμε

ότι είναι το ίδιο το ερέθισμα που μας δημιουργείται βλέποντας ένα έργο. che è lo stimolo stesso che si crea quando vediamo un'opera.

Όπως είπε και ο Μπέρσον,

«Η μεγαλύτερη δικαίωση ενός έργου τέχνης "La più grande rivendicazione di un'opera d'arte

είναι όταν βοηθά το θεατή να γίνει ο ίδιος έργο τέχνης». è quando aiuta lo spettatore a diventare egli stesso un'opera d'arte".

Η εμπειρία μου αναζητώντας ιστορίες για τα εκθέματα

με κάνει να πω με σιγουριά ότι κάθε έκθεμα mi fa dire con sicurezza che ogni mostra

-όσο ασήμαντο κι αν φαίνεται-

έχει κάτι μοναδικό να μας διηγηθεί,

αρκεί τα μουσεία να μάθουν να αφηγούνται αυτές τις ιστορίες,

και οι επισκέπτες να δώσουν μια ακόμη ευκαιρία σε αυτά.

Γιατί την επόμενη φορά -

και θέλω να σας ζητήσω, την επόμενη φορά που θα περνάτε από ένα μουσείο,

βρείτε το χρόνο και μπείτε.

Ίσως ανακαλύψετε κάτι,

ίσως βρείτε μια μοναδική ιστορία που σας περιμένει.

Γιατί,

όπως είπε και ο Μίλερ,

«Η τέχνη δε διδάσκει τίποτα, εκτός από τη σημασία της ζωής».

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)