×

We use cookies to help make LingQ better. By visiting the site, you agree to our cookie policy.

Start learning this lesson now
image

The English Job | کار کار انگلیسی هاست, The English Job 1

«حافظه ملی بریتانیایی‌ها آکنده از پیروزی و افتخار است. اگر شکستی بوده یا آن را از صفحه خاطرات ملت پاک کرده‌ایم مثل شکست در جنگ استقلال آمریکا یا آن را تبدیل به یک حماسه و نمودگاری از اراده ملی کردیم مثل نبرد دانکرک. اما در مورد ملت ایران این مسئله متفاوت است. ذهن این مردم انباشته از خاطرات تلخ مقابل خارجی‌ها به ویژه بریتانیا است و البته همین حس یکی از عناصر بنیادین تفکر شیعه به شمار می‌رود.»

اونطور که جک استراو در مقدمه کتاب اشاره کرده، هدفش از نوشتن این کتاب رفع یکسری کژفهمی ها و سو تفاهم ها درباره ایرانه چنانچه می نویسه: “با این کتاب می خواستم ایران را به همه بشناسانم. ایران حسی قوی از استثناپنداری و هویت ملی دارد. کشوری مسلمان است اما عرب نیست، شیعه است نه سنی. و سیستم حکومتی ویژه ای دارد که چنان متکثر است که گویا از احزاب دست راستی تی پارتی و دست چپی برنی سندرز بخواهیم همزمان کشور را اداره کنند. علی رغم تجربیات ناخوشایندی که من و همسرم به همراه دو دوست صمیمی مان در اکتبر 2015 در ایران گذراندیم، من علاقه زیادی به مردم ایران دارم. “

جک استراو به منظور دادن این شناسایی با تاریخ و مذهب ایران شروع می کنه. چون منابع معتبرتری برای تحقیق پیرامون تاریخ و مذهب ایران وجود داره من خیلی کوتاه فقط به چند نکته که از دید استراو مهم بودن اشاره میکنم و خیلی وارد جزئیات نمیشم، چون دلیل علاقمندی من به این کتاب نگاه نسبتا متفاوتی بود که استراو به مسائل ایران خصوصا بعد از ورود بریتانیا به عرصه سیاست ما داشته. استراو تاریخ رو تا کوروش عقب میبره تا نشون بده منشا حس استثناپنداری ایرانی ها ریشه های مستحکم تاریخی داره و تمدن قبل از اینکه به اروپا برسه قدمهای اولیهاش رو در این محیط جغرافیایی برداشته، استراو با اشاره به منشور کوروش اذعان می کنه که حدی از رواداری و به گونه ای اولین اعلامیه حقوق بشر در دوران پادشاهی کوروش به وجود اومده. ایرانیان با این سابقه تاریخی حتی بعدها که مورد تاخت و تاز اقوام مختلف قرار گرفتن سعی کردن هویت خودشون رو حفظ کنن، حتی بعد از فتح ایران توسط اعراب، ایران تنها کشوری بود که زبان خودش رو حفظ کرد و هنوز هم بعضی از مناسبت‌های زرتشتی مثل عید نوروز رو نگه داشته.

استراو اعتقاد داره این غرور ایرانی ها در تار و پود مذهب شیعه هم تنیده شده و همین حس استثناپنداری پایه‌هایی برای قوام و گسترش شیعه در ایران بوده. صفویه برای مقابله با عثمانی‌های سنی به وحدت مذهب نیاز داشتن و درسته که استراو تبدیل شدن ایران به کشوری شیعی مذهب رو از دوران صفوی به این طرف می دونه اما باید ریشه های این تغییر مذهب رو هم در نظر گرفت، به نظر من هیچ کشوری یک شبه و با استقرار یک حکومت تغییر مذهب نمی ده و احتمالا این خواست از قبل در ایران وجود داشته و صفویه به این خواست رسمیت داده. به زعم استراو اگر بخوایم شناخت درستی از روحیات ایرانی ها به دست بیاریم لازمه که شناخت درستی از مذهب شیعه داشته باشیم. شیعه مذهبیه با انگاره‌های مسیحایی و منجی باور که شهادت در اون بسیار مهمه.

در مذهب تشیع جایگاهی شبیه به جایگاه پاپ وجود نداره اما مجتهدانی وجود دارند شبیه مقام کاردینال در کلیسای کاتولیک. همونطور که کلیسای کاتولیک در امور سیاسی و اجتماعی نفوذ داشت، روحانیون هم از دوران صفویه به این طرف در امور سیاسی و اجتماعی ایران صاحب نفوذن. سه چیز دیگه هم در بدنه کلیسای کاتولیک هست که مشابهش رو میشه در مذهب شیعه پیدا کرد اول آموزه تقیه است که طبق اون مومنان مجازن در مواقعی که خطر تهدیدشون می کنه اعتقادات قلبی خودشون رو پنهان کنن. این آموزه در پیروان اهل سنت هم وجود داره اما چندان اهمیتی نداشته چون اون ها تقریبا هیچ وقت مثل شیعه در اقلیت و در معرض سرکوب نبودن.

دومین مورد اسلام سیاسی است که آیت‌الله خمینی بنیان‌گذارش بود. اسلام سیاسی به زعم استراو شبیه جنبش‌های آزادی‌بخش کاتولیک در آمریکای لاتینه. این جنبش‌ها معتقد بودن که وظیفه کلیسا بهبودی وضع معیشت و سطح زندگی مردم و اعطای حقوق شهروندی به قاطبه اون‌هاست.

اما سومین وجه تشابه که به اعتقاد استراو مهمترین‌شون هم هست اینه که روحانیون در دل جامعه زیست می‌کنن و با مردم ارتباط تنگاتنگی دارن. استراو این رابطه رو شبیه ارتباط کشیش‌های کاتولیک ایرلندی با مردمشون می‌دونه. به همین دلیل روحانیون از یک اقبال عمومی و نفوذ طبیعی بین توده‌های مردم برخوردارن که در نتیجه اون ها رو از اواخر قرن نوزدهم میلادی تبدیل به نیرویی مهم در سیاست کرده.

اولین برخورد و ارتباط بریتانیا با ایران به عهد صفویه برمی‌گرده، فردی به نام آنتونی جِنکینسون در سال 1561 به ایران اومد و با سردی در دربار شاه تهماسب پذیرفته شد. جنکینسون به ایران اومده بود تا باب تجارت پارچه رو با ایران باز کنه و نامه‌ای از ملکه بریتانیا آورده بود که به زبان‌های لاتین، انگلیسی، ایتالیایی و عبری نوشته شده بود که طبیعتا ایرانی‌ها این زبان‌ها رو نمی‎‌دونستن. اما جنکینسون که کمی ترکی بلد بود، تونست کار خودش رو در دربار ایران راه بندازه و منظورش رو به شاه ایران بفهمونه. اونطور که جنکینسون در خاطراتش نوشته مجبورش کردن کفش‌هاش رو دربیاره و کفش‌های ایرانی بپوشه چون اجازه نداشت با کفش‌های خودش بر زمین مقدس شاه قدم بگذاره. شاه در جواب درخواست جنکینسون گفته بود ما هیچ نیازی به دوستی با کفار نداریم.

البته به نظر استراو دلیل این سردی مسائل مذهبی نبوده و دلایل سیاسی در کار بوده، چرا که شاه تهماسب به تازگی با امپراطوری عثمانی صلح کرده بود و دوست نداشت ارتباطش با بریتانیا، باعث حساسیت عثمانی‌ها بشه و شاهدی که برای ادعاش میاره اینه که چهار سال بعد شاه ایران مجوز ارتباط تجاری با شرکت جنکینسون رو صادر کرد. البته به نظر نمیرسه دلیل استراو چندان درست باشه چون پیمان صلح شش سال قبل از ورود جنکینسون بسته شده بود.

اما مهم‌ترین ارتباط با بریتانیا در جریان آزادسازی بندر عباس اتفاق افتاد که تحت اشغال پرتغالی‌ها بود، ایران با کمک ناوگان بریتانیا تونست خلیج فارس رو از پرتغالی‌ها پس بگیره.

کمپانی هند شرقی در عوض کمک نظامی به ایران این حق رو به دست آورد که در جنوب ایران استحکامات لازم برای تجارت بنا کنه و این چنین بود که بندر بوشهر به وجود اومد. در ابتدا منافع هند شرقی فقط بر محور تجارت استوار بود ولی با مستعمره کردن هند و اینکه روس‌ها و فرانسوی‌ها ایران رو دروازه پنهان هندوستان می‌دیدند، سیاست بریتانیا بر این شد که این رقیبان رو از صحنه کنار بزنه و از هندوستان محافظت کنه.

از این تاریخ به بعد سیاست بریتانیا در قبال ایران بر پایه محافظت از هندوستان استوار بود و این وضعیت تا دو قرن بعد همچنان ادامه داشت.

شاید بشه گفت اولین دخالت جدی بریتانیا در امور داخلی ایران در ماجرای هرات اتفاق افتاد، شهر مهمی که از یک طرف بخاطر نزدیک بودن به خراسان از لحاظ نژاد، زبان و مذهب خویشاوند ایران محسوب می‌شد و از طرف دیگه شاهراه ارتباطی بین هند، ایران، چین، غرب و شمال بود. هرات به مدت 200 سال تحت کنترل صفویان بود اما در اوایل قرن هجدهم میلادی با ضعیف شدن قدرت صفویه به دست افغان‌ها افتاد.

در 1798، قدرت زمان شاه، حاکم هرات به قدری بود که خطر حمله‌اش به پنجاب وجود داشت. لرد ولزلی حاکم نظامی هندوستان، جان مَلکم نماینده کمپانی هند شرقی در بوشهر رو به تهران فرستاد تا فتحعلی‌شاه رو برای حمله به هرات راضی کنه. اما در این بین اتفاقاتی افتاد و خبر رسید که ناپلئون قصد داره از طریق خاک ایران به هندوستان حمله کنه. در نتیجه مَلکم پیشنهادهای رنگین‌تری به فتحعلی‌شاه داد از جمله کمک نظامی برای ارتش ایران تا هم جلوی حمله فرانسوی‌ها رو بگیره و هم راحت‌تر هرات رو تسخیر کنه.

فتحعلی شاه این پیشنهادات رو قبول کرد و با حمایت از محمود شاه برادر زمان شاه کمک کرد هرات به ایران برگرده، اما بریتانیایی‌ها با چرخشی در سیاستشون نه تنها از ایران تقدیر نکردن بلکه محکومش کردن که چرا این‌کار رو انجام داده و هزینه‌هایی که ایران متحمل شده بود رو نپرداختن. با این نقض عهد توسط بریتانیا، ناپلئون از فرصت استفاده کرد و فتحعلی‌شاه رو ترغیب به امضای عهدنامه فینکنشتاین کرد، در این عهدنامه فرانسه متعهد می‌شد به ایران کمک کنه تا گرجستان روی که توسط روسیه اشغال شده بودن به ایران برگردونه و به مجهز کردن ارتش ایران کمک کنه. در مقابل ایران باید همه انگلیسی‌ها رو از خاک خودش اخراج می‌کرد و به بریتانیا اعلان جنگ می‌داد. اما هنوز دو ماه نگذشته بود که فرانسه با روسیه قرارداد صلح امضا کرد و عملا ایران رو در برابر روسیه تنها گذاشت. ایران که خطر روسیه رو بسیار نزدیک می‌دید دوباره سراغ بریتانیایی‌ها رفت و قراردادی دفاعی باهاشون بست تا در جنگ جلوی روسیه به ایران کمک کنن. اما بریتانیا بعد از شکست ناپلئون از روسیه، طرف روسیه رو گرفت و هیچ تمایلی به برهم زدن دوستی ایجاد شده با روسیه نداشت. نتیجه همه این‌ها عهدنامه گلستان بود که باعث جدا شدن قطعی سرزمین‌هایی شد که در اشغال روسیه بود. جنگ دوم ایران و روس هم به عهدنامه ترکمانچای(تلفظ) منتهی شد که طی اون ایران همه سرزمین‌های شمال رود ارس رو از دست داد. در بستن هر دو این قراردادها، بریتانیا نقش پررنگی داشت. استراو می‌گه اگه ما بدونیم ایرانی‌ها چه حسی نسبت به این قراردادها دارن و از اون ها به عنوان فجایع تاریخشون یاد می‌کنن، متوجه نفرت ایرانی ها از بریتانیا می شیم. که البته به نظر می‌رسه استراو اینجا مغلطه کرده، چون واقعا اثر چندانی از بریتانیا در این قراردادها دیده نمیشه یا حداقل تو حافظه تاریخی ایرانیا چیز چندان باقی نمونده.

این اتفاقات و جنگ‌های ایران و روس باعث شد که ایران از مسئله هرات غافل بشه، محمود شاه تقریبا تا سی سال بعد ازفتح هرات، تحت حمایت پادشاه ایران بر هرات و قندهار حکومت کرد. با مرگ محمود شاه، پسرش کامران میرزا حاکم هرات شد و بنای استقلال از ایران رو گذاشت.

عباس میرزا در آخرین سال عمرش، محمد میرزا رو برای بازپس‌گیری هرات فرستاد و باعث اولین جنگ بین ایران و بریتانیا شد، بریتانیا در پاسخ به محاصره هرات، جزیره خارک رو اشغال کرد و به ایران اولتیماتوم داد که اگر دست از هرات برنداره نیروهاش رو وارد خاک ایران می‌کنه. ایران که توان مقابله با بریتانیا رو نداشت از فتح هرات دست برداشت. حدود 18 سال بعد در زمان ناصرالدین شاه دوباره فکر بازپس گیری هرات به ذهن شاه افتاد و این شهر رو به خاک ایران برگردوند. ناصرالدین شاه فکر می کرد که بریتانیا بخاطر درگیر بودنش در جنگ کریمه، واکنش خاصی به این اقدام نشون نمیده اما بریتانیا به ایران اعلان جنگ داد و این‌بار علاوه بر اشغال خارک وارد خاک ایران هم شد و بندر بوشهر رو تصرف کرد. قشونی از ایران با ارتش بریتانیا در نزدیکی‌های برازجان درگیر شد و ارتش بریتانیا عقب‌نشینی کرد اما قشون ایران تلفات سنگینی داد. بریتانیایی‌ها در برابر مجاهدین تنگستانی و دشتستانی هم به مشکل خوردن اما به دلیل ضعف تسلیحاتی مجاهدین و علی‌رغم از خودگذشتگی‌های اون ها بریتانیا پیروز شد.

بعد از این نبردها که حدودا پنج ماه طول کشید، معاهده صلح پاریس بین ایران و بریتانیا امضا و زمینه‌ساز جدایی افغانستان از ایران شد. با این قرارداد بریتانیا نفوذ خودش رو در ایران افزایش داد به حدی که شمار کنسول‌گری‌های بریتانیا در ایران به 23 رسید و به قول استراو این میزان از نفوذ در کشوری که حدودا 5 میلیون جمعیت داشت بسیار زیاد بود. طبق معاهده پاریس بریتانیا حق کاپیتولاسیون رو هم از ایران گرفت.

شکست ایران از بریتانیا و روسیه باعث شد تا سیاستمداران ایرانی در مواجهه با این دو ابرقدرت زمانه، سیاست دیگه ای رو در پیش بگیرن و تلاش کنن تا ضمن حفظ استقلال و تمامیت ارضی به روش دیگه ای با این همسایگان شمالی و جنوبی رفتار کنن و حتی مواقعی روسیه و بریتانیا رو به جون هم بندازن، اما این حفظ استقلال ظاهری و مستعمره نشدن بهای سنگینی برای ایران داشت.

منفعت بریتانیا و روسیه در اون زمان بر این بود که ایران عقب مانده باقی بمونه و حکومت مرکزی ضعیفی داشته باشه، به همین منظور از پیشرفت و توسعه ایران خصوصا توسعه راه‌ها جلوگیری می‌کردن، چون در نبود راه مناسب حکومت مرکزی نمی تونست قدرتش رو در کل کشور تسری بده.

ناصرالدین شاه با سفرهایی که به اروپا کرده بود لزوم اصلاحات و پیشرفت رو درک کرده بود اما منابعی برای این‌کار در اختیار نداشت و گمان می کرد تنها راه پیشرفت کشور ورود سرمایه خارجیه، در کنار این‌ها گمان می‌کرد اگر بریتانیا سرمایه‌گذاری بلندمدت در ایران انجام بده میزان تعهدش به ایران افزایش پیدا می‌کنه و دیگه به عنوان یک مهره بین بریتانیا و روسیه قلمداد نمی‌شه. نتیجه این رویکرد و البته حکومت استبدادی شاه که فکر می‌کرد بهتر و بیشتر از همه می‌فهمه امتیازاتی بود که حتی به قول استراو به تاراج ایران منجر شد.

اولین امتیاز به رویتر اعطا شد، رویتر یک یهودی آلمانی بود که به انگلستان مهاجرت کرده بود. بعد از گسترش تلگراف متوجه شد که از طریق این ابزار میشه اخبار و اطلاعات بازار سهام لندن، پاریس و اخبار مهم کشورها رو منتقل کنه. اینطوری بود که خبرگزاری رویترز تاسیس شد و ثروت هنگفتی رو براش رقم زد. تلگراف ده سال بعد از معرفی اون در اروپا و آمریکا در ایران توسعه پیدا کرد. بریتانیا بدنبال شورش هندوستان در سال 1857 که به بهای جان بیش از 15 هزار هندی و هزاران بریتانیایی تموم شد، نیاز داشت برای جلوگیری از اتفاقی مشابه در هندوستان، خیلی سریع از اتفاقات باخبر بشه. یکی از مقرهای اصلی بریتانیا در اون زمان بغداد بود و می بایست از طریق خاک ایران تلگراف رو از هندوستان به بغداد برسونن. به همین منظور ابتدا باید شاه و درباریان رو برای لزوم داشتن تلگراف توجیه می‌کردن چون گسترش تلگراف توسط انگلیسی ها ترس افزایش نفوذ بریتانیا رو به همراه داشت، همینطور باید روحانیون محافظه‌کار که مخالف ورود تکنولوژی غربی بودن و خان‌های محلی که گسترش این تکنولوژی از آزادی عملشون کم می‌کرد رو راضی کنن. بریتانیا بالاخره تونست همه رو قانع کنه. در سال 1860 تلگراف در ایران راه اندازی شد و تا سال 1931 هم در اختیار بریتانیا بود. تلگرافی که یکی از ابزارهای مهم در پیروزی جنبش مشروطه و تنباکو شد.

با گسترش تلگراف نظر رویتر به ایران جلب شد و گویا با رشوه‌ای که به چند نفر از متنفذین ایرانی از جمله سپهسالار صدراعظم ایران داد تونست امتیازی رو به دست بیاره که به معنای واقعی کلمه ایران رو به مدت 70 سال تبدیل به مستعمره می‌کرد، اون هم نه مستعمره بریتانیا بلکه مستعمره یک شخص. مفاد این قرارداد اونقدر وسیع بود که صدای انگلیسی‌ها رو هم درآورد. به عنوان مثال لرد کرزن که خودش بعدها نقش موثری در قراداد 1919 داشت در جایی نوشته: «این امتیاز به معنای تسلیم تمام و کمال تمامی منابع صنعتی یک کشور، به دستان یک اجنبی است که در خیال هم نمی‌گنجد.»

ایرادی که اینجا به استراو وارده اینه که جریانات رو خیلی یک طرفه دیده و باید به تفکرات سپهسالار هم توجه می کرد، همونطور که قبل‌تر اشاره کردم به دلیل نبود منابع و دانش فنی امکان پیشرفت کشور جز توسط خارجی‌ها ممکن نبود، قرارداد رویتر هم در همین راستا بسته شد، تنها ایراد این قرارداد وسعت و اختیاراتی بود که به یک فرد داده می‌شد و اشتباه سپهسالار این بود که گمان می‌کرد این قرارداد باعث تعهد بریتانیا نسبت به ایران می‌شه اما این‌طور نبود و بریتانیا خودش رو کاملا از قرارداد کنار کشیده بود.

مخالفت روسیه با این قرارداد و عدم حمایت بریتانیا از زیاده‌خواهی رویتر و همچنین اعتراضات روحانیون و مردم باعث شد که ناصرالدین شاه دستور به لغو قرارداد بده. تنها بندی که می‌شد با استناد به اون قرارداد رو لغو کرد بندی بود که رویتر ملزم می‌شد ظرف 15 ماه کار احداث راه آهن رو شروع کنه، رویتر هم کارهایی کرده بود اما اونقدری نبود که بشه به عنوان شروع احداث راه‌آهن به حسابشون آورد. در نتیجه قرارداد لغو شد اما رویتر تسلیم نشد و تصمیم گرفت قرارداد رو به تزار روسیه بفروشه که طبق قرارداد این حق رو داشت.

بریتانیا که تا اینجا خودش رو از این قرارداد کنار کشیده بود احساس کرد فریب خورده و ایران داره تبدیل به مستعمره روسیه می شه. پس وارد بازی شد و ایران رو تحت فشار گذاشت که به مفاد قراردادش با رویتر پابند نبوده و باید قرارداد دیگه ای با رویتر ببنده. تا به این وسیله رویتر رو راضی کنه که قرارداد رو به تزار نفروشه. این قرارداد جدید مثل قبلی سخاوتمندانه نبود اما عملا چیزی شبیه بانک مرکزی تحت انحصار رویتر در ایران تاسیس می‌شد.

رویتر مشاوری داشت به اسم هنری وولف که وزیر مختار انگلیس در ایران بود، فردی تند و جسور که فقط منافع آنی بریتانیا رو مدنظر داشت و به گفته استراو اقدامات تندش باعث شد به اعتبار بریتانیا در ایران لطمات بسیاری وارد بشه. در زمان هنری وولف بود که سیل سرمایه‌گذاران بریتانیایی به ایران سرازیر شد و وولف در انعقاد قراردادهای تالبوت و دارسی هم نقش پررنگی داشت

استراو ادعا می‌کنه این اقدامات یعنی قراردادهایی این‌چنینی، باعث تحرک روحانیت در ایران شد که 90 سال بعد به انقلاب اسلامی منجر شد.

اما امتیازی که به رویتر داده شد خیلی در زندگی قاطبه مردم تاثیری نداشت، لطمه اصلی به اعتبار بریتانیا در ماجرای انحصار تنباکو اتفاق افتاد، تنباکو مورد مصرف اکثریت قریب به اتفاق ایرانی‌ها بود و هزاران نفر در این صنعت فعال بودن و زندگیشون به اون وابسته بود. در نتیجه این امتیاز تاثیری مستقیم در زندگی عامه مردم داشت. این امتیاز انحصار خرید و فروش تنباکو رو به مدت 50 سال به تالبوت واگذار می کرد.

سید جمال الدین اسدآبادی نامه‌ای سرگشاده به میرزای شیرزای نوشت و با شمردن یک به یک خیانت‌هایی که ناصرالدین شاه کرده و ایران رو به اجنبی فروخته اذعان کرد: «پادشاه ایران سست‌عنصر و بدسیرت گشته، مشاعرش ضعیف شده، بدرفتاری را پیش گرفته، خودش از اداره کشور و حفظ منافع عمومی عاجز است.» شورش‌هایی در اقصی نقاط ایران در اعتراض به قرارداد تالبوت شروع شد مخصوصا جاهایی که کشت تنباکو رونق داشت و حکومت ایران این شورش‌ها رو سرکوب کرد که به کشته شدن عده‌ای منجر شد.

به دنبال این شورش ها و نامه های اعتراض آمیز دیگه‌ای که به نجف ارسال شد، میرزای شیرزای فتوای تحریم تنباکو رو صادر کرد. اعتراضات مردمی بالا گرفت و تحریم تنباکو حتی تا حرمسرای ناصرالدین شاه هم رفت و سوگلی شاه انیس الدوله دستور داد قلیان‌ها رو از حرمسرا جمع کنن. جنبش تنباکو در نهایت پیروز شد و امتیاز لغو شد اما در حین جنبش می‌رفت که با فشار بیشتر همه امتیازها لغو بشه ولی اعتراضات محدود به تنباکو باقی موند، علل زیادی وجود داره که چرا این جنبش که می‌تونست گسترده‌تر بشه محدود باقی موند اما چیزی که جدید بود حضور روحانیت و مردم به عنوان نیرویی تاثیر گذار در سیاست ایران بود.

اینجا هم استراو به نظر دچار اشتباه شده، در این دوران روحانیت به صورت طبقه وارد مبارزات سیاسی نشده بود بعضی روحانیان مبارزات سیاسی می‌کردن اما نمیشه این‌ها رو به کل طبقه روحانیت تسری داد.

با الغای قرارداد تالبوت، دربار برای پرداخت ضرر و زیان این قرارداد تحت فشار قرار گرفت و چاره‌ای برای ناصرالدین شاه نموند جز قرض گرفتن از بانک شاهنشاهی رویتر. رویتر بهره شش درصدی بر وام ایران بست و دربار ملزم شد سالانه 30 هزار پوند قسط پرداخت کنه که بازپرداخت وام رو تا 40 سال افزایش می داد، برای تضمین وام هم گمرکات خلیج فارس گرو گذاشته شد.

بعد از ترور ناصرالدین شاه، و در زمان مظفرالدین شاه و به خاطر دیدی منفی که نسبت به بریتانیا وجود داشت، با استقراض از روسیه وام بریتانیا تسویه شد و عملا به جای بریتانیا روسیه نشست. مظفرالدین شاه مثل پدرش مابقی وام رو در خوشگذرانی‌های اروپا خرج کرد. بریتانیا که خودش رو از میدان به در شده می‌دید سعی کرد شاه رو دوباره به طرف خودش متمایل کنه. به همین منظور در سفری که مظفرالدین شاه به بریتانیا کرده بود، سعی داشتن بالاترین نشان اشرافی بریتانیا رو به شاه تقدیم کنن اما در این بین ملکه ویکتوریا مرد و ادوارد هفتم به پادشاهی رسید و گفت این نشان رو فقط به مومنان مسیحی خواهد داد. مظفرالدین شاه از این اقدام رنجید و دیگه روی خوشی به بریتانیا نشون نداد.

و با واگذاری گمرکات به نوز بلژیکی که تحت حمایت روس ها بود اوضاع رو بدتر کرد، نوز با افزایش گمرکات طبقه بازاریان رو تحت فشار گذاشت، بازاری‌ها هم دست به دامن روحانیون شدن و این‌طوری بود که مقدمات انقلاب مشروطه فراهم شد. چیزی که برای من تو این کتاب جالب بود اشاره استراو به تقارن انقلاب مشروطه ایران با انقلابی مشابه در روسیه تزاری بود. یک سال قبل از انقلاب مشروطه ایران و در پی شکست روسیه از ژاپن شورشی در روسیه به خاطر اوضاع بد اقتصادی و سیاسی پا گرفت که در نهایت به تاسیس دوما ختم شد. ایرانی ها هم که این پیروزی رو برای مردم همسایه شمالی دیده بودن دلشون قرص شد که بتونن مشابه همچین کاری رو در ایران هم انجام بدن.

بریتانیا در پیروزی نهضت مشروطه نقش پررنگی بازی کرد و با پناه دادن به معترضین و تلاش جهت برقراری مشروطه به بازسازی چهره و نقش خودش در ایران کمک کرد. بریتانیا در کنار بازسازی وجهه خودش به دنبال تحت فشار گذاشتن مظفرالدین شاه و همچنین کاهش نفوذ شوروی در ایران بود. اما این بهبود چهره بریتانیا دوام چندانی نداشت و توسط خودشون از بین رفت.

مجلس که تشکیل شد در اولین اقدام با گرفتن وام مشترک از بریتانیا و روسیه مخالفت کرد، و در عمل این دو قدرت رو در نبرد با مشروطه دارای منافع مشترکی کرد. بریتانیا بعد از جنگ بوئر علاقه‌ای به لشکرکشی نداشت و هنوز خطر حمله روسیه به هندوستان وجود داشت پس ترجیح داد با یک توافق سیاسی کم‌خرج مشکلاتش رو برطرف کنه. نتیجه این توافق کم‌خرج قرارداد معروف 1907 بود که ایران رو به دو منطقه نفوذ روسیه و بریتانیا تقسیم می‌کرد.

به قول استراو متن این قرارداد چنان گرم و گیرا و محبت آمیز بود که اگر به دست ایرانی ساده‌ دلی می‌رسید فورا نتیجه می گرفت که دولت‌های بریتانیا و روسیه هیچ دغدغه‌ای جز سعادت و بهروزی ملت ایران ندارن. اما ایرانی‌ها فریب این قرارداد رو نخوردن و به گفته ادوارد براون: «بیشتر ایرانیان، حتی به این فکر افتادند که بریتانیا با این کار می‌خواهد از گسترش تفکر انقلاب مشروطه به دیگر کشورهای آسیایی جلوگیری کند. چون یک طرف هندوستان را داشتند و طرف دیگر مصر. ایران باید ضعیف می‌شد و چند پاره و در بند همان شرایط دشوار خود می‌ماند و دست و پا می‌زد تا از آن استان‌های مجاور هندوستان گزندی به این کشور نرسد.»

منطقی مشابه مواجهه با جنبش ملی کردن صنعت نفت، استدلال بریتانیا در اون زمان این بود که اگه ملی شدن پذیرفته بشه، منافع شرکت های نفتی در تمام دنیا به خطر میوفته.

متاسفانه در تاریخ معاصر ایران بارها شاهد شروع یک جریان بودیم که به شدت و به بهانه جلوگیری از گسترش اون به سایر کشورها توسط ابرقدرت ها سرکوب شده و عقیم مانده. اونقدر که کشورهایی که بعد از ایران و با تاسی از ایران دست به این مبارزات زدن به خواسته هاشون رسیدن. ایران که شروع کننده این جریان ها بوده خیلی بعدتر به خواسته هاش رسیده.

با روی کار اومدن استبداد صغیر محمدعلی شاه که از حمایت روسیه برخوردار بود، دو سال باید می گذشت تا مبارزان مشروطه بتونن محمدعلی شاه رو از سلطنت خلع و پسرش احمد شاه رو جانشینش کنن.

چیزی که در گیر و دار مشروطه از چشم آزادی‌خواهان دور موند مساله نفت بود. استراو تاریخچه جالبی از اکتشاف نفت در ایران و چگونگی تشکیل شرکت نفت ایران و انگلیس می‌گه که با توجه به اینکه من در قسمت‌های مختلف پادکست در این‌باره صحبت کردم، تکرار دوباره اشون رو لازم نمی دونم. با شروع جنگ جهانی اول با اینکه ایران اعلام بی‌طرفی کرده بود اما شمال توسط روسیه، جنوب توسط بریتانیا و غرب توسط عثمانی اشغال شد. طبق قرارداد سری 1915 که بین روسیه و بریتانیا بسته شده بود این دولت‌ها اجازه داشتن نیروی نظامی خودشون رو در مناطق تحت نفوذشون ایجاد کنن. به همین منظور روسیه بدون اجازه ایران واحدهای قزاق رو در تبریز، گرگان، رشت، اصفهان، کرمانشاه، همدان، ارومیه و مشهد تشکیل داد و بریتانیا هم پلیس جنوب رو ایجاد کرد که متشکل از ده هزار سرباز ایرانی بودند که زیر نظر افسران بریتانیایی مشغول به کار بودن. جالبه که هزینه این نیروهای نظامی رو هم باید ایران می‌پرداخت. مفاد این قرارداد تا انقلاب بلشویکی 1917 مخفی بود.

بعد از انقلاب بلشویکی روسیه خاک ایران رو ترک کرد اما دوره چهارساله اشغال ایران یکی از فاجعه‌بارترین دوره‌های تاریخ معاصر ایرانه که کمتر در موردش حرفی زده شده. درسته که میشه به این دوران طوری نگاه کرد که انگار ایران کاملا در اختیار بریتانیا و روسیه بوده اما واقعیت این‌طور نبود، در جنوب مقاومت‌های دلیران تنگستان به رهبری رئیس‌علی دلواری وجود داشت، در کازرون مقاومت ناصرلشکر و در خوزستان نبرد جهاد به رهبری عرب‌های خوزستان. در تهران هم تلاش بر این بود تا ایران به حمایت از آلمان و عثمانی علیه روسیه و بریتانیا وارد جنگ بشه، این تلاش‌ها روسیه و بریتانیا رو به این باور رسوند که در تهران کودتایی آلمانی در حال وقوعه، در نتیجه نیروهاشون رو به سمت تهران روانه کردند. در مقابل دولت ایران تصمیم گرفت پایتخت رو به اصفهان منتقل کنه اما وزیران مختار روسیه و بریتانیا شاه رو قانع کردن که قصد ورود به تهران رو ندارن. در نهایت جمعی از رجال سیاسی به کرمانشاه مهاجرت کردن و در اونجا گارد ملی و دولت موقت مهاجرین رو تشکیل دادن.

در طول چهار سال جنگ جهانی اول، ایرانی‌های بسیاری توسط ارتش‌های روسیه، بریتانیا و عثمانی کشته شدن. از جمله نسل‌کشی‌هایی که عثمانی در آذربایجان انجام داد و دهکده‌های آشوری نشین ایران رو غارت و ویران کرد.

در کنار این‌ها قحطی بزرگ که بواسطه خشکسالی و مصرف ارتش‌های روس و بریتانیا بوجود اومده بود جان بسیاری از ایرانی‌ها رو گرفت، گفته می‌شه احمدشاه خودش یکی از محتکران بزرگ گندم در اون روزها بوده و گندمش رو جز به قیمت روز نمی‌فروخته. در سال آخر جنگ در کنار همه‌گیری وبا و مالاریا، همه‌گیری آنفولانزای اسپانیایی کشته‌های زیادی رو بر جا گذاشت که دلیل عمده‌اش نبود امکانات بهداشتی و محدود بودن دامنه قدرت حکومت مرکزی بود. برآورد می‌شه که بین یک تا سه میلیون نفر در طول این چهار سال در ایران کشته شدن که با توجه به جمعیت تقریبا ده میلیونی ایران رقم بزرگی بود.

بعد از جنگ ایران تلاش کرد تا بخاطر فجایعی که جنگ مسببش بود و نقض بی‌طرفی ای که توسط روسیه، بریتانیا و عثمانی صورت گرفته بود غرامت بگیره، اما با دخالت بریتانیا هیئت ایرانی رو به کنفرانس صلح پاریس راه ندادند. هیئت ایرانی تصمیم گرفت به بریتانیا بره و شکایتش رو به دربار و مجلس این کشور عرضه کنه اما با دخالت وزیر خارجه وقت، لرد کرزن، هیئت ایرانی رو به خاک بریتانیا هم راه ندادند. این‌همه توهین و تحقیر کافی نبود بلکه باید قرارداد 1919 رو هم با رشوه دادن به احمد شاه، وثوق الدوله، فیروز میرزا و اکبر میرزا صارم الدوله به ایران تحمیل می‌کردن که طبق اون ایران رسما مستعمره بریتانیا می‌شد. من در مورد این قرارداد و زمینه‌های اون کمی در اپیزود اختناق ایران توضیح دادم که برای اطلاعات بیشتر می تونید به اون اپیزود مراجعه کنید. اینجا استراو واقعیت دیگه‌ای رو هم اضافه می‌کنه و یکی از دلایل شکست این قرارداد رو در شکست ارتش بریتانیا در شمال ایران توسط بلشویک‌ها میدونه و جراتی به سیاستمداران ایرانی داد تا راحت تر از شر این قرارداد خلاص شن.

آنچه از ارتش بریتانیا در شمال ایران باقی مونده بود در قزوین مستقر شد تا جلوی حمله احتمالی بلشویک ها به هند رو بگیرن، این ارتش تحت فرماندهی ژنرال آیرونساید قرار داشت که بعدتر فرماندهی بریگاد قزاق رو هم به دست گرفت. بریگاد قزاق در نبود فرماندهانشون که بعضی به روسیه برگشته بودن و بعضی دستگیر شده بودن، وضعیتی اسفبار داشت، نه اسلحه داشتن و نه یونیفرم. اما مشکل اصلی در نبودن فرماندهان، انتخاب فردی مناسب برای فرماندهی بود. در همین احوالات بریگادی از تبریز رسید که بر خلاف قبلی‌ها بسیار مرتب و سرحال بودن، فرمانده این‌ها رضاخان بود. آیرونساید می‌گه تصمیم گرفتیم رضاخان رو فرمانده قزاق‌ها کنیم ببینیم چه اتفاقی می افته. رضاخان موفق میشه نظم و نسقی به بریگاد قزاق بده و خیال آیرونساید رو از بابت وجود فرمانده ای لایق راحت می کنه. ارتش بریتانیا در آستانه ترک ایران بود، ایرانی سراسر آشوب، ناامنی و هرج و مرج. آیرونساید در آستانه خروج از ایران از رضاخان دو قول می گیره یک اینکه مزاحم خروج نیروهای انگلیسی نشه و دوم اینکه هیچ اقدام خشونت آمیزی برای برداشتن شاه انجام نده و جلوی دیگران رو برای انجام این کار بگیره. آیرونساید در خاطراتش می‌نویسه: «به چشمم مردی شجاع و قدرتمندی آمد که حب وطن را در عمق جان خویش نشانده است. به زعم من ایران به رهبری نیاز دارد که بتواند در شرایط صعب، این کشور را به پیش راهبری کند و این همان مرد، بی‌شک همه این ارزش‌ها را در خود گرد آورده بود.» بعد از رفتن آیرونساید رضاخان به همراه بریگاد قزاق تهران رو در سوم اسفند 1299 اشغال و سید ضیا رو نخست وزیر کرد.

آیرونساید در خاطراتش می‌نویسه: «خوشم می‌آید از این‌که می‌بینم اینجا همه خیال می‌کنند من کودتا را طراحی کردم. من هم وانمود می‌کنم حق با آنهاست.» همونطور که استراو استدلال می‌کنه این کودتا کار بریتانیا نبود، البته کمک‌ها و حمایت‌هایی از طرف سفارت بدون اطلاع وزارت خارجه انجام شده بود اما در کل حرکتی داخلی بود. رضاخان تلاش کرد اصلاحاتی شبیه به آتاتورک در ایران اجرا کنه اما جامعه ایران بر خلاف ترکیه این آمادگی رو نداشت. به زعم استراو رضاخان مثل آتاتورک وطن پرست و ملی‌گرا بود و به دنبال استقلال کشور. رضاشاه از چند جهت مواضع بریتانیا رو در ایران تضعیف کرد اول اینکه در سال 1306 بانک ملی رو تاسیس کرد و جلوی انحصار بانک رویتر رو گرفت، دوم تلگرافخانه ایران رو راه انداخت که تلگرافخانه قبلی رو در خودش هضم کرد و در نهایت دامنه نفوذ کنسول‌گری‌ها رو محدود کرد. اما نتونست قرارداد دارسی رو ملغی کنه یا قرارداد بهتری ببنده. استراو مرتبا ادعا می‌کنه رضا شاه استقلال ایران رو حفظ کرد و بریتانیا در این سال ها دخالتی در امور داخلی ایران نمی‌کرد، اما نمی‌گه چرا کشوری که تا اون روز از انواع دخالت‌ها و نفوذها در ایران فروگذاری نکرده بود چطور شد که به یکباره دست از اعمال نفوذ برداشت؟ این اوضاع ادامه داشت تا در شهریور 20 فاجعه جنگ جهانی اول تکرار شد و ایران این‌بار هم به بهانه وجود آلمان‌ها در ایران اشغال شد تا به پل پیروزی متفقین تبدیل بشه. با استعفای رضاشاه و اشغال ایران توسط متفقین، خلا قدرت باعث شورش و قحطی در ایران شد. باز هم شاهد سو استفاده مقامات ایرانی در انبار کردن مایحتاج مردم و بردن سودهای کلان هستیم.

بعد از جنگ و با خروج نیروهای بریتانیا و آمریکا، شوروی در ایران موند تا امتیاز نفت شمال رو به دست بیاره، من درباره این امتیاز، غائله آذربایجان و اتفاقاتی که به ملی شدن صنعت نفت منجر شد در اپیزودهای مختلف پادکست صحبت کردم و اینجا دوباره تکرارشون نمی کنم. فقط من به نکاتی اشاره می‌کنم که خودم در جاهای دیگه ندیدم، مثلا استراو اشاره ای داره به سازمان جاسوسی گسترده شرکت نفت ایران و انگلیس که اسنادش تا امروز حتی در اختیار محققان بریتانیایی هم قرار نگرفته. یا اشاره به سندی از اسناد وزارت خارجه بریتانیا در ژوئن 1951 می کنه که در اون گفته شده باید حسین مکی رو بخریم تا پشت مصدق رو خالی کنه و ادامه میده در این سند نیومده که این‌کار رو کردن یا نه اما از شواهد چنین برمیاد.

استراو در پایان روایتش از جنبش ملی شدن صنعت نفت ادعا می کنه مصدق قربانی استبدادش شد، گرچه من اعتقاد دارم سیستم فکری مصدق چیزی شبیه حاکم خیرخواه بود، اما مستبد بودنش با واقعیت نمی‌خونه، تمام اختیاراتی که از مجلس گرفت من باب اصلاحاتی بود که باید به سرعت انجام می‌شد و ما کمتر دوره تاریخی رو از نظر آزادی مطبوعات و اجتماعات سراغ داریم که شبیه دوران حکومت مصدق باشه. روزنامه‌ها خصوصا نشریات حزب توده علنا به دولت حمله می کردن و اجتماعات طوری بود که صدای هواداران مصدق رو هم بلند کرده بود که نباید اینقدر آزادی وجود داشته باشه. پس این ادعای استراو، ادعایی غلطه و با واقعیت‌های تاریخی همخوان نیست. همینطوراستراو در مورد استعفای نماینده‌های طرفدار مصدق از مجلس هفدهم هم اشتباه می کنه و میگه این استعفا انجام نشده و به همین دلیل مصدق رفراندوم انحلال مجلس رو برگزار کرد، در حالی که با اعلام مصدق دو سوم نماینده‌های مجلس استعفا کرده بودن و مجلس از اکثریت افتاده بود.

در نهایت هم که کودتای 28 مرداد با همکاری بریتانیا و آمریکا انجام شد و دولت ملی مصدق رو سرنگون کرد. این کودتا اثرات زیادی داشت اولا که نقشه راهی شد برای آمریکاییها تا در دیگر کشورهایی که دولتش باب میل آمریکا نیست کودتا کنه که آخریش همین چند وقت پیش در بولیوی و بر سر منابع لیتیوم این کشور انجام شد، کودتایی که ایلان ماسک هم در توییتی از اون حمایت کرد. دومین تاثیر نهضت ملی و سرنگونی اش توسط کودتا، به راه انداختن موجی از ملی گرایی در کشورهای منطقه بود که به نفوذ غربی ها خصوصا بریتانیا در منطقه پایان داد.

استراو با اشاره به اینکه رسیدن به نهادهای دموکراتیک فرآیندی زمانبر و طولانی است اذعان میکنه که ایران از انقلاب مشروطه به این طرف فرصت رسیدن به نهادهای دموکراتیک رو نداشت. و هر وقت که به سمت دموکراتیک شدن حرکت کرد با دخالت های خارجی خصوصا بریتانیا این امر ناکام موند که مهمترین و بزرگترین اون ها همین کودتای 28 مرداد در زمان نخست وزیری چرچیل بود.

با برگشت شاه آرام آرام دیکتاتوری 25 ساله شروع شد، شاهی که به زعم استراو فقط پارانویا و بدبینی رو از پدرش به ارث برده بود. شاه گمان میکرد موجودی برگزیده و نظر کرده است و وظیفه داره ایران رو تبدیل به تمدنی عظیم کنه. با اینکه با کودتا برگشته بود فکر می کرد مردم واقعا دوستش دارن و هیچ درکی از وضعیت مردمش نداشت. دیکتاتوری 25 ساله محمدرضا شاه با حمایت و چشم پوشی غربیها از فجایعی که در ایران اتفاق می افتاد همراه بود، گرچه این بار بریتانیا جای خودش رو به آمریکا داده بود. بعد از جنگ جهانی دوم و بعد از کودتای 28 مرداد دوران امپراطوری بریتانیا در جهان به سر رسیده بود و استراو اشاره به لطیفه ای می کنه و میگه «ایران تنها کشوری است که هنوز گمان می کند بریتانیا یک ابرقدرت است.» واقعیت اینه که از این تاریخ به بعد نقش بریتانیا در تاریخ ایران کم رنگ تر و نقش آمریکا پر رنگ ترمی شه. استراو اعتراف می کنه که هیچ کس، حتی اون ها که کارشون رصد وضعیت ایران بود نتونستن انقلاب 57 رو پیش بینی کنن و دلیلش این بود که به خاطر رضایت شاه تماسشون رو با مخالفین حکومت قطع کرده بودن.

Learn languages from TV shows, movies, news, articles and more! Try LingQ for FREE

«حافظه ملی بریتانیایی‌ها آکنده از پیروزی و افتخار است. memory|national|British||filled|with|victory|and|pride|is Nationalgedächtnis|nationalen|britischen|von|erfüllt||Sieg||Stolz|ist hafıza||||dolu||||| ||||پر از|از|پیروزی|و|| ذاكرة|الذاكرة الوطنية|البريطانية||مليئة||الانتصار||فخر| yaddaşı|milli||lılar|dolu|ilə|qələbə|və|fəxarət|dir 記憶||イギリス人||満ちている||勝利||誇り| „Das britische Nationalgedächtnis ist voller Sieg und Ruhm. «حافظه ملی بریتانیایی‌ها آکنده از پیروزی و افتخار است. "La mémoire nationale britannique est pleine de victoire et de gloire. "The national memory of the British is filled with victory and pride. «Britaniyalıların milli yaddaşı zəfər və şərəflə doludur. اگر شکستی بوده یا آن را از صفحه خاطرات ملت پاک کرده‌ایم مثل شکست در جنگ استقلال آمریکا یا آن را تبدیل به یک حماسه و نمودگاری از اراده ملی کردیم مثل نبرد دانکرک. if|defeat|has been|or|it|object marker|from|page|memories|nation|erased||we|like|defeat|in|war|independence|America|or|it|object marker|turned|into|a|epic|and|representation|of|will|national|we made|like|battle|Dunkirk |Niederlage|war||||||der Erinnerungen||weggewischt|haben||wie|Niederlage|der||Unabhängigkeit|Amerika|||||||Hymne||Darstellung||||||Schlacht|Dunkirk |||||||||||||||||||||||||||görüntüleme||||||savaş|Dunkirk |شَكْسَة|كانت|||||||||||||||||||||||||نموذجاً||||||معركة|داونكيرك əgər|məğlubiyyət|olub|ya|onu|ı|-dan|səhifə|xatirələr|millət|təmiz|||kimi|məğlubiyyət|-də|müharibə|müstəqillik|Amerika|ya|onu|ı|çevrilmiş|-ə|bir|epik|və|nümayiş|-dan|iradə|milli|etdik|kimi|döyüş|Dunkirk |敗北||||||ページ|記憶||消した|した|私たちは||敗北||戦争|独立|アメリカ|||||||叙事詩|と|象徴||国民の意志||しました||ダンケルク|ダンケルク S'il y a eu une défaite, soit nous l'avons effacée de la mémoire de la nation, comme la défaite de la guerre d'indépendance américaine, soit nous en avons fait une épopée et un symbole de la volonté nationale, comme la bataille de Dunkerque. If there has been a defeat, we have either erased it from the pages of the nation's memories, like the defeat in the American War of Independence, or we have turned it into an epic and a manifestation of national will, like the Battle of Dunkirk. Əgər bir məğlubiyyət olmuşdursa, ya onu xalqın xatirələrindən silmişik, məsələn, ABŞ-ın müstəqillik müharibəsindəki məğlubiyyət, ya da onu bir epikaya və milli iradənin simvoluna çevirmişik, məsələn, Dunkirk döyüşü. اما در مورد ملت ایران این مسئله متفاوت است. |in|||||Frage (1)|anders| amma|da|mövzu|millət|İran|bu|məsələ|fərqlidir|dir but|in|regarding|nation|Iran|this|issue|different|is |||国|イラン||問題|異なる| ||||||cuestión|| Mais dans le cas de la nation iranienne, cette question est différente. However, for the Iranian nation, this issue is different. Amma İran xalqı üçün bu məsələ fərqlidir. ذهن این مردم انباشته از خاطرات تلخ مقابل خارجی‌ها به ویژه بریتانیا است و البته همین حس یکی از عناصر بنیادین تفکر شیعه به شمار می‌رود.» mind|this|people|filled|with|memories|bitter|against|||especially|special|Britain|is|and|of course|this|feeling|one|of|elements|fundamental|thought|Shia|to|counted|| Der Verstand|||vollgestopft||Erinnerungen|bitter|gegenüber|Ausländer||in|insbesondere|Britannien||||dieses|Gefühl|eine||Elemente|grundlegend|denken|Schia||zählt|ist|Fußnote |||ممتلئ||||||||||||||||||أساسية|||||| düşüncə|bu|insanlar|dolu|-dən|xatirələr|acı|qarşısında|||-ə|xüsusilə|Britaniya|dir|və|əlbəttə|eyni|hiss|biri|-dən|elementlər|əsas|düşüncə|Şiə|-ə|sayılır|| 心||人々|積み重なって||思い出|苦い|対して|外国|||特に|イギリス|||もちろん||感情|の一つ||要素|基本的な|思考|シーア派||と見なされる||流れ ||||||||||||||||||||||pensamiento||||| L'esprit de ces personnes est rempli de souvenirs amers contre les étrangers, en particulier la Grande-Bretagne, et bien sûr ce sentiment est considéré comme l'un des éléments fondamentaux de la pensée chiite. The minds of these people are filled with bitter memories against foreigners, especially the British, and of course, this sentiment is considered one of the fundamental elements of Shia thought." Bu insanların düşüncəsi xaricilərə, xüsusən də Britaniyaya qarşı acı xatirələrlə doludur və əlbəttə ki, bu hiss Şiə düşüncəsinin əsas elementlərindən biridir.»

اونطور که جک استراو در مقدمه کتاب اشاره کرده، هدفش از نوشتن این کتاب رفع یکسری کژفهمی ها و سو تفاهم ها درباره ایرانه چنانچه می نویسه: “با این کتاب می خواستم ایران را به همه بشناسانم. تلك الطريقة||||||||||||||||سوء الفهم|||سوء|||||إذا|||||||||||| so||Jack|||Einleitung||||sein Ziel|||||Beseitigung|eine Reihe von|Missverständnisse|||und|Missverständnisse||||falls|ich|schreibt||||||||||bekanntmachen o cür|ki|Cek|Straw|de|önsöz|kitab|işarə|edib|məqsədi|-dan|yazmaq|bu|kitab|aradan qaldırmaq|bir sıra||lar|||||haqqında||necə ki|-ir|yazır|ilə|bu|kitab|-ir|istədim|İran|-ı|-ə|hər kəsə|tanıdım そのように||ジャック|ストロー||序文||||彼の目的|||||解消|いくつかの|誤解|||誤解|誤解|||イラン|そのため||著作|||||知ってもらいた|イラン||||知ってもらいた as|that|Jack|Straw|in|the introduction|book|mentioned|has|his goal|of|writing|this|book|removing|a series of|||and|bad|||about||as|I|write|with|this|book|I|wanted|Iran|to|to|everyone|introduce As Jack Straw mentioned in the introduction of the book, his goal in writing this book is to clear up a series of misunderstandings and misconceptions about Iran, as he writes: "With this book, I wanted to introduce Iran to everyone." Cek Strou tərəfindən kitabın girişində qeyd edildiyi kimi, bu kitabı yazmağımdakı məqsəd bir sıra yanlış anlamaları və yanlış anlaşılmaları aradan qaldırmaqdır, o cümlədən yazır: "Bu kitabla İranı hamıya tanıtmaq istədim." ایران حسی قوی از استثناپنداری و هویت ملی دارد. ||||Ausnahmedenken||Identität|| İran|hiss|güclü|-dən|istisnaçılıq|və|kimlik|milli|var Iran|a sense|strong|of|exceptionalism|and|identity|national|has |感覚|強い||例外意識|||国民| L’Iran a un fort sentiment d’exception et d’identité nationale. Iran has a strong sense of exceptionalism and national identity. İranın güclü bir istisna hissi və milli kimliyi var. کشوری مسلمان است اما عرب نیست، شیعه است نه سنی. ||||Arab|||||Sunnit ölkə|müsəlman|dir|amma|ərəb|deyil|şiə|dir|yox|sünni country|Muslim|is|but|Arab|is not|Shia|is|not|Sunni 国|イスラム教徒|||アラブ|||||スンニ It is a Muslim country but not Arab, Shia rather than Sunni. Müsəlman bir ölkədir, amma ərəb deyil, şiədir, sünni deyil. و سیستم حکومتی ویژه ای دارد که چنان متکثر است که گویا از احزاب دست راستی تی پارتی و دست چپی برنی سندرز بخواهیم همزمان کشور را اداره کنند. |System|Regierungssystem|||||so|vielfältig|ist||scheinbar|||||Tee|Partei|||links|Bernie|Sanders|wir wollen||||| və|sistem|hökumət|xüsusi|-dir|var|ki|elə|çoxşaxəli|-dır|ki|sanki|-dan|partiyalar|sağ|sağ|T|Partiyası|və|sol|sol|Bernie|Sanders|istəsək|eyni anda|ölkə|-ı|idarə|etsinler and|system|governmental|special|particle of emphasis|has|that|so|diverse|is|that|seemingly|from|parties|right|right|Tea|Party|and|left|left|Bernie|Sanders|we want|simultaneously|country|particle of the definite object|govern|they govern |システム|政府の||||||多様な|||まるで||政党|||ティ|パーティ|||左翼|バーニー・|サンダース|要求する||||| Et il a un système de gouvernement spécial, si pluraliste que c’est comme si nous demandions aux partis de droite du Tea Party et aux partis de gauche de Bernie Sanders de diriger le pays en même temps. And it has a unique governmental system that is so diverse that it seems as if we want both right-wing Tea Party and left-wing Bernie Sanders parties to govern the country simultaneously. Və o qədər müxtəlif bir idarəetmə sistemi var ki, sanki sağçı partiyalardan T-Parti və solçu Bernie Sanders eyni anda ölkəni idarə etməyə çalışsalar. علی رغم تجربیات ناخوشایندی که من و همسرم به همراه دو دوست صمیمی مان در اکتبر 2015 در ایران گذراندیم، من علاقه زیادی به مردم ایران دارم. |trotz|Erfahrungen|Unannehmlichkeiten|||||||||||||||verbrachten||||||| Ali|rağmen|deneyimler|hoş olmayan|ki|ben|ve|eşim|ile|birlikte|iki|arkadaş|samimi|bizim|de|Ekim|de|İran|geçirdik|ben|ilgi|çok|e|insanlar|İran|var Ali|despite|experiences|unpleasant|that|I|and|my wife|with|along with|two|friends|close|our|in|October|in|Iran|spent|I|interest|much|to|people|Iran|have |にもかかわらず|経験|不快な経験||||私の妻|||||親しい|私たち||2015年10月|||過ごした||||||| Despite the unpleasant experiences my wife and I had along with our two close friends in Iran in October 2015, I have a great affection for the people of Iran. 2015-ci ilin oktyabrında mənim və həyat yoldaşımın iki yaxın dostumuzla birlikdə İranda keçirdiyimiz xoşagəlməz təcrübələrə baxmayaraq, mən İran xalqına böyük maraq duyuram. “ " “

جک استراو به منظور دادن این شناسایی با تاریخ و مذهب ایران شروع می کنه. ||||||||||Religion|||| Jack|Straw|به|هدف|دادن|این|شناسایی|با|تاریخ|و|مذهب|ایران|شروع|می|کند Jack|Straw|in order to|purpose|giving|this|identification|with|history|and|religion|Iran|starts|(verb marker)|does |||目的で|||識別||||宗教|||| Jack Straw begins this identification with the history and religion of Iran. Cek Strou bu tanımağı İranın tarixi və dini ilə başlamaq üçün edir. چون منابع معتبرتری برای تحقیق پیرامون تاریخ و مذهب ایران وجود داره من خیلی کوتاه فقط به چند نکته که از دید استراو مهم بودن اشاره میکنم و خیلی وارد جزئیات نمیشم، چون دلیل علاقمندی من به این کتاب نگاه نسبتا متفاوتی بود که استراو به مسائل ایران خصوصا بعد از ورود بریتانیا به عرصه سیاست ما داشته. |Quellen|verlässlicher||Forschung|über||||||||||||||||||||||||in die|Details|werde ich nicht|||Interesse||||||relativ|Unterschiedlichkeit|||||||besonders|||Eingang|Britannien||Bereich||| چون|منابع|معتبرتر|برای|تحقیق|پیرامون|تاریخ|و|مذهب|ایران|وجود|داره|من|خیلی|کوتاه|فقط|به|چند|نکته|که|از|دید|استراو|مهم|بودن|||و|خیلی|وارد|جزئیات|نمیشم|چون|دلیل|علاقمندی|من|به|این|کتاب|نگاه|نسبتا|متفاوتی|بود|که|استراو|به|مسائل|ایران|خصوصا|بعد|از|ورود|بریتانیا|به|عرصه|سیاست|ما|داشته since|sources|more credible|for|research|regarding|history|and|religion|Iran|existence|has|I|very|briefly|only|to|a few|points|that|from|perspective|Strau|important|being|||and|very|entering|details|I won't|since|reason|interest|my|to|this|book|perspective|relatively|different|was|that|Strau|to|issues|Iran|especially|after|of|entry|Britain|to|arena|politics|our|had |資料|より信頼できる||研究||||||||||||||ポイント||||||||します||||詳細|入らない|||興味||||||比較的|||||||||||到着|||舞台|政治|| چون منابع معتبرتری برای تحقیق پیرامون تاریخ و مذهب ایران وجود داره من خیلی کوتاه فقط به چند نکته که از دید استراو مهم بودن اشاره میکنم و خیلی وارد جزئیات نمیشم، چون دلیل علاقمندی من به این کتاب نگاه نسبتا متفاوتی بود که استراو به مسائل ایران خصوصا بعد از ورود بریتانیا به عرصه سیاست ما داشته. Puisqu'il existe des sources plus fiables pour faire des recherches sur l'histoire et la religion de l'Iran, je mentionnerai très brièvement seulement quelques points qui sont importants du point de vue de Straw, et je n'entrerai pas trop dans les détails, car la raison pour laquelle je m'intéressais à ce livre présentait un point de vue relativement différent de celui de Straw sur les questions iraniennes, en particulier après l'entrée de la Grande-Bretagne dans notre politique. Since there are more credible sources for researching the history and religion of Iran, I will briefly mention a few points that were important from Straw's perspective and I won't go into details, because my interest in this book was the relatively different view that Straw has on Iranian issues, especially after Britain's entry into our political arena. Çünki İranın tarixi və dini ilə bağlı daha etibarlı mənbələr var, mən çox qısa olaraq Strou üçün əhəmiyyətli olan bir neçə məqama toxunacağam və çox detala girməyəcəyəm, çünki bu kitaba marağımın səbəbi Strou-nun İran məsələlərinə, xüsusilə Britaniyanın siyasət sahəsinə girməsindən sonra fərqli bir baxış açısıdır. استراو تاریخ رو تا کوروش عقب میبره تا نشون بده منشا حس استثناپنداری ایرانی ها ریشه های مستحکم تاریخی داره و تمدن قبل از اینکه به اروپا برسه قدمهای اولیهاش رو در این محیط جغرافیایی برداشته، استراو با اشاره به منشور کوروش اذعان می کنه که حدی از رواداری و به گونه ای اولین اعلامیه حقوق بشر در دوران پادشاهی کوروش به وجود اومده. |||||zurück|||zeigt||Ursprung|||||||stabil||||||||||erreicht|Schritte|seiner ersten Schritte||||Umgebung|geografisch|hatte gemacht|||||Ursprung|Kyrus|اذعان||||Strauß|von|Toleranz||||||Erklärung|Rechte|der Mensch|||Königreich|||| Strabo|tarix|onu|qədər|Koroş|geri|aparır|ki|göstərmək||mənşə|hiss|istisnaçılıq|İranlılar||kök||möhkəm|tarixi|var|və|mədəniyyət|əvvəl||||Avropa|çatsın||ilk|||bu|mühit|coğrafi|atılmış|Strabo|ilə|işarə||bəyannamə|Koroş|etiraf|||ki|bir dərəcə||dözümlülük|||||ilk|bəyannamə|hüquqlar|insan||dövr|hökmranlığı|Koroş||varlığı|gəlmiş Strabo|history|it|until|Cyrus|back|takes|to|show|he gives|origin|sense|exceptionalism|Iranians|plural marker|roots|plural marker|strong|historical|has|and|civilization|before|from||to|Europe|reaches|||it|in|this|environment|geographical|taken|Strabo|with|reference|to|charter|Cyrus|acknowledges|(verb marker)|he does|that|a degree|of|tolerance|and|in|a way|(adjective marker)|first|declaration|rights|human|in|era|reign|Cyrus|to|existence|has come ||||キュロス||持っていく||||起源|||||||堅固な|||||||||ヨーロッパ|ヨーロッパ|最初のステップ|最初のステップ||||環境||踏み出した|||||柱||認める||||ある程度||寛容|||のように|||宣言|人権|人権宣言|||||||存在した Straw traces history back to Cyrus to show that the sense of exceptionalism among Iranians has strong historical roots, and that civilization took its first steps in this geographical environment before reaching Europe. Straw acknowledges that a degree of tolerance and, in a way, the first declaration of human rights emerged during the reign of Cyrus, referring to the Cyrus Cylinder. Strabon tarixi Kuroşdan geri aparır ki, İranlıların istisna hissinin mənşəyinin möhkəm tarixi kökləri olduğunu göstərsin və sivilizasiya Avropaya çatmadan əvvəl bu coğrafi mühitdə ilk addımlarını atmışdır. Strabon Kuroşun şüarına işarə edərək, müəyyən bir tolerantlıq səviyyəsinin və Kuroşun hökmranlığı dövründə insan hüquqları ilə bağlı ilk bəyannamənin meydana gəldiyini etiraf edir. ایرانیان با این سابقه تاریخی حتی بعدها که مورد تاخت و تاز اقوام مختلف قرار گرفتن سعی کردن هویت خودشون رو حفظ کنن، حتی بعد از فتح ایران توسط اعراب، ایران تنها کشوری بود که زبان خودش رو حفظ کرد و هنوز هم بعضی از مناسبت‌های زرتشتی مثل عید نوروز رو نگه داشته. |||Vorgeschichte||sogar|später||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| ایرانیان|با|این|سابقه|تاریخی|حتی|بعداً|که|مورد|تاخت|و|تاز|اقوام|مختلف|قرار|گرفتن|سعی|کردند|هویت|خودشان|را|حفظ|کنند|حتی|بعد|از|فتح|ایران|توسط|اعراب|ایران|تنها|کشوری|بود|که|زبان|خود|را|حفظ|کرد|و|هنوز|هم|بعضی|از|||زرتشتی|مثل|عید|نوروز|را|نگه|داشته Iranians|with|this|historical|background|even|later|when|subjected|invasion|and|attack|tribes|different|in|taking|tried|to|identity|their|to|preserve|they|even|after|of|conquest|Iran|by|Arabs|Iran|only|country|was|that|language|its|to|preserve|did|and|still|also|some|of|||Zoroastrian|like|holiday|Nowruz|to|keep|had イラン人|||歴史|||その後|||侵略||侵略|民族|||された||||彼らの||保持する|||||征服|イラン|によって|アラブ人|イラン|唯一|国||||彼らの||保持する|した||まだ||いくつかの|||||||||| Avec ce contexte historique, les Iraniens ont essayé de préserver leur identité même après avoir été envahis par différents groupes ethniques, même après la conquête de l'Iran par les Arabes, l'Iran était le seul pays à conserver sa langue et encore certains événements zoroastriens comme Il a gardé Nowruz. With this historical background, even later when they were attacked by various tribes, Iranians tried to maintain their identity. Even after the conquest of Iran by the Arabs, Iran was the only country that preserved its language and still retains some Zoroastrian traditions like Nowruz. İranlılar bu tarixi keçmişlə, hətta daha sonra müxtəlif tayfaların hücumuna məruz qaldıqları zaman öz kimliklərini qorumağa çalışdılar. Hətta ərəb tərəfindən İranın fəthindən sonra, İran yalnız öz dilini qoruyan ölkə oldu və hələ də bəzi zərdüşt ənənələri, məsələn, Novruz bayramını saxlayır.

استراو اعتقاد داره این غرور ایرانی ها در تار و پود مذهب شیعه هم تنیده شده و همین حس استثناپنداری پایه‌هایی برای قوام و گسترش شیعه در ایران بوده. Strou|believes|has|this|pride|Iranians|plural marker|in|thread|and|fabric|religion|Shia|also|woven|been|and|this|sense|exceptionalism|||for|stability|and|expansion|Shia|in|Iran|been Strou|inanır|var|bu|qürur|İranlı|lar|da|ip|ve|iplik|din|Şiə|de|örülmüş|olmuş|ve|bu|hiss|istisnaçılıq|||üçün|möhkəmlik|və|yayılma|Şiə|da|İran|olmuş Straw estime que cette fierté des Iraniens est tissée dans le tissu de la religion chiite, et que ce sentiment d’exception est le fondement de la cohérence et de l’expansion du chiite en Iran. Straw believes that this pride of Iranians is woven into the very fabric of Shia Islam, and this sense of exceptionalism has been a foundation for the stability and expansion of Shia in Iran. Strabon inanır ki, bu İranlıların qüruru şiə dininin ipində də toxunmuşdur və bu istisna hissi İranın şiəlikdə möhkəmlənməsi və yayılması üçün əsaslar olmuşdur. صفویه برای مقابله با عثمانی‌های سنی به وحدت مذهب نیاز داشتن و درسته که استراو تبدیل شدن ایران به کشوری شیعی مذهب رو از دوران صفوی به این طرف می دونه اما باید ریشه های این تغییر مذهب رو هم در نظر گرفت، به نظر من هیچ کشوری یک شبه و با استقرار یک حکومت تغییر مذهب نمی ده و احتمالا این خواست از قبل در ایران وجود داشته و صفویه به این خواست رسمیت داده. Safavid|for|countering|with||plural marker||in||religion|||and||||||Iran|to|||||||||this|||||||||||||||||||||||||||||||||||desire||||||||||||legitimacy|given Safeviye|için|karşılaşma|ile||ları||göre||din|||ve||||||İran|bu|||||||||bu|||||||||||||||||||||||||||||||||||istek||||||||||||resmiyet|verdi Les Safavides avaient besoin d’unité religieuse pour affronter les Ottomans sunnites, et il est vrai que Straw sait que l’Iran est devenu un pays chiite depuis l’ère Safavide, mais les racines de ce changement religieux ne doivent également être prises en compte à mon avis dans aucun pays. Il n'est pas possible de changer de religion avec la mise en place d'un quasi-gouvernement, et probablement ce désir existait déjà en Iran et les Safavides ont formalisé ce désir. The Safavids needed religious unity to counter the Sunni Ottomans, and while Strau believes that Iran's transformation into a Shia state began with the Safavid era, the roots of this religious change must also be considered. In my opinion, no country changes its religion overnight with the establishment of a government; this desire likely existed in Iran beforehand, and the Safavids formalized this desire. Səfəvilər sünni Osmanlılara qarşı mübarizə aparmaq üçün dini birliyə ehtiyac duyurdular və doğrudur ki, Strabon İranın şiə dininə çevrilməsini Səfəvi dövründən bəri hesab edir, lakin bu dini dəyişikliklərin köklərini də nəzərə almaq lazımdır. Mənim fikrimcə, heç bir ölkə bir gecədə və bir hökumətin qurulması ilə dinini dəyişmir və bu istəyin əvvəldən İran daxilində mövcud olduğu ehtimal olunur, Səfəvilər bu istəyə rəsmi status vermişdir. به زعم استراو اگر بخوایم شناخت درستی از روحیات ایرانی ها به دست بیاریم لازمه که شناخت درستی از مذهب شیعه داشته باشیم. in|opinion|Straw|if|we want|understanding|correct|of|temperaments|||to|hand|we gain|it is necessary|that|understanding|correct|of|religion|Shia|having|we are به|زعم|استراو|اگر|بخواهیم|شناخت|درستی|از|روحیات|ایرانی|ها|به|دست|بیاریم|لازم|که|شناخت|درستی|از|مذهب|شیعه|داشته|باشیم Selon Strau, si nous voulons comprendre correctement la mentalité des Iraniens, il est nécessaire de bien comprendre la religion chiite. According to Strau, if we want to gain a proper understanding of the Iranian psyche, it is essential to have a correct understanding of Shia Islam. Straw-a görə, əgər İranlıların ruhiyyələrini düzgün anlamaq istəyiriksə, şiə dinini düzgün anlamaq vacibdir. شیعه مذهبیه با انگاره‌های مسیحایی و منجی باور که شهادت در اون بسیار مهمه. Shia|religious|with|||Christ-like|and|savior|belief|that|martyrdom|in|it|very|important Şiə|dinidir|ilə|||Məsihə|və|xilaskar|inanc|ki|şəhadət|içində|onun|çox|önəmlidir Shia is a religion with messianic and savior beliefs, where martyrdom is very important. Şiə dini, şəhadətin çox önəmli olduğu, Məsihçi və xilaskar inancına sahib bir dindir.

در مذهب تشیع جایگاهی شبیه به جایگاه پاپ وجود نداره اما مجتهدانی وجود دارند شبیه مقام کاردینال در کلیسای کاتولیک. in|religion|Shia|position|similar|to|position|Pope|existence|does not have|but|jurists|existence|have|similar|rank|Cardinal|in|Church|Catholic در|din|Şiə|yeri|bənzər|ədəd|yer|papa|var|yoxdur|amma|müctehidlər|var|var|bənzər|vəzifə|kardinal|ədəd|kilsə|katolik In Shia Islam, there is no position similar to that of the Pope, but there are jurists similar to the position of cardinals in the Catholic Church. Şiə dinində papa ilə eyni mövqedə bir yer yoxdur, amma katolik kilsəsindəki kardinal mövqeyinə bənzər müctehidlər var. همونطور که کلیسای کاتولیک در امور سیاسی و اجتماعی نفوذ داشت، روحانیون هم از دوران صفویه به این طرف در امور سیاسی و اجتماعی ایران صاحب نفوذن. just as|as|church|Catholic|in|matters|political|and|social|influence|had|clergy|also|from|era|Safavid|to|this|side|in|matters|political|and|social|Iran|possessing| همونطور|که|کلیسای|کاتولیک|در|امور|سیاسی|و|اجتماعی|نفوذ|داشت|روحانیون|هم|از|دوران|صفویه|به|این|طرف|در|امور|سیاسی|و|اجتماعی|ایران|صاحب|نفوذن Just as the Catholic Church had influence in political and social matters, the clergy have also held influence in Iran's political and social affairs since the Safavid era. Katolik kilsəsi siyasi və sosial məsələlərdə təsirə malik olduğu kimi, ruhaniyyət də Safavi dövründən bəri İranın siyasi və sosial məsələlərində təsir sahibidir. سه چیز دیگه هم در بدنه کلیسای کاتولیک هست که مشابهش رو میشه در مذهب شیعه پیدا کرد اول آموزه تقیه است که طبق اون مومنان مجازن در مواقعی که خطر تهدیدشون می کنه اعتقادات قلبی خودشون رو پنهان کنن. three|things|other|also|in|body||Catholic|is|that|its similar|(object marker)|can be|in|religion|Shia|found|doing|first|teaching|Taqiya|is|that|according to|that|believers|are allowed|in|situations|that|danger|threatening them|||beliefs|heartfelt|themselves|(object marker)|hidden|can üç|şey|başqa|də|içində|bədən||katolik|var|ki|oxşarı|onu|olur|içində|din|şiə|tapılmaq|edilən|birinci|öyrətisi|taqiyye|dir|ki|görə|o|iman edənlər|icazəlidir|içində|hallarda|ki|təhlükə|onlara qarşı|1st person singular|edər|inanc|ürək|özləri|onu|gizli|edərlər There are three other things in the body of the Catholic Church that can be found in Shia Islam. The first is the doctrine of Taqiya, which allows believers to conceal their heartfelt beliefs in times of danger. Katalik kilsəsinin ümumi strukturunda üç başqa şey var ki, onun bənzərini şiə dinində tapmaq mümkündür. Birincisi, təqiyyə anlayışıdır ki, bu da inananların təhlükə altında olduqları zaman öz daxili inancını gizlətməyə icazə verir. این آموزه در پیروان اهل سنت هم وجود داره اما چندان اهمیتی نداشته چون اون ها تقریبا هیچ وقت مثل شیعه در اقلیت و در معرض سرکوب نبودن. this|teaching|in|followers|of|Sunnah|also|existence|has|but|not much|importance|has not|because|they|plural marker|almost|any|time|like|Shia|in|minority|and|in|exposure|oppression|were not bu|öğreti|içinde|takipçiler|ehli|sünnet|de|var|var|ama|o kadar|önemi|yoktu|çünkü|onlar|lar|hemen hemen|hiç|zaman|gibi|Şii|içinde|azınlık|ve|içinde|maruz|baskı|değildi This doctrine also exists among Sunni followers, but it has not been of much importance since they have almost never been in the minority or subjected to repression like the Shia. Bu anlayış sünni inananlar arasında da mövcuddur, lakin o qədər də əhəmiyyət daşımır, çünki onlar demək olar ki, heç vaxt şiələr kimi azlıqda və təzyiq altında olmamışlar.

دومین مورد اسلام سیاسی است که آیت‌الله خمینی بنیان‌گذارش بود. second|case|Islam|political|is|that|||Khomeini|||was ikinci|mesele|İslam|siyasi|dir|ki|||Xomeyni|||idi The second point is political Islam, which was founded by Ayatollah Khomeini. İkincisi, siyasi İslamdır ki, onun banisi Ayətullah Xomeynidir. اسلام سیاسی به زعم استراو شبیه جنبش‌های آزادی‌بخش کاتولیک در آمریکای لاتینه. Islam|political|in|opinion|Straw|similar|||||Catholic|in|American|Latin America islam|siyasi|görə|fikr|Strau|bənzər|||||katolik|da|Amerika|Latın Political Islam, according to Straw, is similar to the Catholic liberation movements in Latin America. Siyasi İslam, Stravonun fikrincə, Latın Amerikasında katolik azadlıq hərəkatlarına bənzəyir. این جنبش‌ها معتقد بودن که وظیفه کلیسا بهبودی وضع معیشت و سطح زندگی مردم و اعطای حقوق شهروندی به قاطبه اون‌هاست. this|||believed|to be|that|duty|church|improvement|condition|livelihood|and|level|life|people|and|granting|rights|citizenship|to|majority|| bu|||inandılar|idi|ki|vəzifə|kilsə|yaxşılaşdırılması|vəziyyət|yaşayış|və|səviyyə|həyat|insanlar|və|verilməsi|hüquqlar|vətəndaşlıq||əksəriyyəti|| These movements believed that the church's duty was to improve the living conditions and quality of life of the people and to grant citizenship rights to the majority of them. Bu hərəkatlar kilsənin insanların yaşayış şəraitini və həyat səviyyəsini yaxşılaşdırmaq və onların hüquqlarını təmin etmək vəzifəsində olduğuna inanırdılar.

اما سومین وجه تشابه که به اعتقاد استراو مهمترین‌شون هم هست اینه که روحانیون در دل جامعه زیست می‌کنن و با مردم ارتباط تنگاتنگی دارن. but|third|aspect|similarity|that|to|belief|Straw|||also|is||that|clerics|in|heart|society|live|||and|with|people|relationship|close|they have amma|üçüncü|tərəf|oxşarlıq|ki|görə|inanc|Strav|||də|dır||ki|ruhani|içində|qəlb|cəmiyyət|yaşayır|||və|ilə|insanlar|əlaqə|sıx|var However, the third aspect of similarity, which Straw believes is the most important, is that the clergy live within the community and have a close relationship with the people. Amma üçüncü oxşarlıq, Stravonun fikrincə, ən önəmlisi, ruhanilərin cəmiyyətin mərkəzində yaşaması və insanlarla sıx əlaqədə olmalarıdır. استراو این رابطه رو شبیه ارتباط کشیش‌های کاتولیک ایرلندی با مردمشون می‌دونه. Straw|this|relationship|را|similar|communication|||Catholic|Irish|with|their people|| Strau|bu|əlaqə|onu|bənzər|əlaqə|||katolik|İrlandiyalı|ilə|xalqı|| Straw likens this relationship to that of Irish Catholic priests with their people. Stravo bu əlaqəni İrlandiyalı katolik keşişlərinin öz insanları ilə olan əlaqəsinə bənzədir. به همین دلیل روحانیون از یک اقبال عمومی و نفوذ طبیعی بین توده‌های مردم برخوردارن که در نتیجه اون ها رو از اواخر قرن نوزدهم میلادی تبدیل به نیرویی مهم در سیاست کرده. to|this|reason|clerics|from|a|support|public|and|influence|natural|among|||people|enjoy|that|in|result|them|plural marker|them|from|late|century|nineteenth|AD|turned|into|a force|important|in|politics|made bu|eyni|səbəb|ruhaniyynlar|-dən|bir|müsbət reaksiya|ümumi|və|təsir|təbii|arasında|||insanlar|faydalanırlar|ki|-də|nəticə|onları|-lar|onları|-dən|sonları|əsr|XIX|erası|çevrilməsini|-ə|bir güc|əhəmiyyətli|-də|siyasət|etmişdir For this reason, the clergy enjoy a public favor and natural influence among the masses, which has made them an important force in politics since the late 19th century. Buna görə də ruhanilər geniş ictimai dəstək və kütlə arasında təbii təsirə malikdirlər ki, bu da onları 19-cu əsrin sonlarından etibarən siyasətdə mühüm bir qüvvəyə çevirmişdir.

اولین برخورد و ارتباط بریتانیا با ایران به عهد صفویه برمی‌گرده، فردی به نام آنتونی جِنکینسون در سال 1561 به ایران اومد و با سردی در دربار شاه تهماسب پذیرفته شد. first|encounter|and|relationship|Britain|with|Iran|to|era|Safavid|||a person|by|name|Anthony|Jenkinson|in|year|to|Iran|came|and|with|coldness|in|court|king|Tahmasp|accepted|was ilk|qarşılaşma|və|əlaqə|Britaniya|ilə|İran|-ə|dövr|Safevi|||bir şəxs|-ə|ad|Antoni|Jenkınson|-də|il|-ə|İran|gəldi|və|ilə|soyuqluq|-də|saray|şah|Təhmasb|qəbul edildi|oldu The first encounter and relationship between Britain and Iran dates back to the Safavid era, when a man named Anthony Jenkinson came to Iran in 1561 and was received coldly at the court of Shah Tahmasp. İlk qarşılaşma və əlaqə Britaniyanın İrana olan münasibəti Səfəvilər dövrünə aiddir. Antoni Cenkenson 1561-ci ildə İrana gəldi və Şah Təhmasibin sarayında soyuq qarşılandı. جنکینسون به ایران اومده بود تا باب تجارت پارچه رو با ایران باز کنه و نامه‌ای از ملکه بریتانیا آورده بود که به زبان‌های لاتین، انگلیسی، ایتالیایی و عبری نوشته شده بود که طبیعتا ایرانی‌ها این زبان‌ها رو نمی‎‌دونستن. Jenkinson|to|Iran|had come|was|in order to|door|trade|cloth|it|with|Iran|open|do|and|||from|queen|Britain|had brought|was|which|in|||Latin|English|Italian|and|Hebrew|written|had been|was|that|naturally|||these|||them|not|knew Cankinson|-ya|İran|gəlmiş|idi|-maq üçün|qapı|ticarət|parça|-ni|ilə|İran|açmaq|etsin|və|||-dan|kraliça|Britaniya|gətirmiş|idi|ki|-da|||Latın|İngilis|İtalyan|və|İbrani|yazılmış|olmuş|idi|ki|təbii ki|||bu|||-ni|-məz|bilirdilər Jenkinson had come to Iran to open the trade of textiles and brought a letter from the Queen of Britain written in Latin, English, Italian, and Hebrew, which the Iranians naturally did not understand. Cenkenson İrana parça ticarətini açmaq üçün gəlmişdi və Britaniya kraliçasından bir məktub gətirmişdi ki, bu məktub latın, ingilis, italyan və ivrit dillərində yazılmışdı, təbii ki, iranlılar bu dilləri bilmirdilər. اما جنکینسون که کمی ترکی بلد بود، تونست کار خودش رو در دربار ایران راه بندازه و منظورش رو به شاه ایران بفهمونه. but|Jenkinson|who|a little|Turkish|knew|was|was able|work|his|it|in|court|Iran|way|get started|and|his meaning|it|to|king|Iran|make understand amma|Jenkinson|ki|bir az|Türkçe|bilir|idi|bacardı|iş|öz|-ni|-da|saray|İran|yol|açsın|ve|məqsədini|-ni|-ya|şah|İran|başa düşürtsün But Jenkinson, who spoke a little Turkish, was able to establish his work at the court of Iran and convey his intentions to the Shah of Iran. Amma Cenkenson bir az türk dilini bilirdi, buna görə də öz işini İran sarayında yoluna qoydu və məqsədini İran şahına başa saldı. اونطور که جنکینسون در خاطراتش نوشته مجبورش کردن کفش‌هاش رو دربیاره و کفش‌های ایرانی بپوشه چون اجازه نداشت با کفش‌های خودش بر زمین مقدس شاه قدم بگذاره. that|as|Jenkinson|in|his memoirs|wrote|they forced him|to|||to||and|||Iranian|wear|because|permission|did not have|with|||his own|on|ground|holy|Shah||put o cür|ki|Cenkınson|-də|xatirələrində|yazdığı|məcbur etdi|etmək|||-ni|çıxarsın|və|||İranlı|geyinsin|çünki|icazə|yox idi|ilə|||öz|-in|yer|müqəddəs|şah||atsın As Jenkinson wrote in his memoirs, he was forced to take off his shoes and wear Iranian shoes because he was not allowed to step on the sacred ground of the Shah with his own shoes. Cenkensonun xatirələrində yazdığına görə, onu ayaqqabılarını çıxarmağa məcbur etdilər və İran ayaqqabıları geyinməyə məcbur oldular, çünki öz ayaqqabıları ilə şahın müqəddəs torpağında addımlamağa icazə verilmir. شاه در جواب درخواست جنکینسون گفته بود ما هیچ نیازی به دوستی با کفار نداریم. the king|in|response|request|Jenkinson|said|was|we|no|need|to|friendship|with|infidels|do not have şah|de|cavab|tələb|Jenkinson|demiş|idi|biz|heç|ehtiyacımız|ilə|dostluq|ilə|kafirlər|yoxdur In response to Jenkinson's request, the Shah had said that we have no need for friendship with infidels. Şah Cankinsonun dostluq tələbinə cavab olaraq demişdi ki, biz kafirlərlə dostluğa ehtiyac duymuruq.

البته به نظر استراو دلیل این سردی مسائل مذهبی نبوده و دلایل سیاسی در کار بوده، چرا که شاه تهماسب به تازگی با امپراطوری عثمانی صلح کرده بود و دوست نداشت ارتباطش با بریتانیا، باعث حساسیت عثمانی‌ها بشه و شاهدی که برای ادعاش میاره اینه که چهار سال بعد شاه ایران مجوز ارتباط تجاری با شرکت جنکینسون رو صادر کرد. of course|to|opinion|Straw|reason|this|coldness|issues|religious|had not been|and|||||||that|Shah||||with||||||||||||||||||||||||||||||||||company|Jenkinson|(particle for direct object)|issued|did əlbəttə|görə|fikir|Strav|səbəb|bu|soyuqluq|məsələlər|dini|olmamışdır|və|səbəblər|siyasi|içində|iş|olmuşdur|niyə|ki|şah|Təhmasb|ilə|yeni|ilə|imperiya|Osmanlı|sülh|etmişdir|olmuşdur|və|dost|istəmirdi|əlaqəsi|ilə|Britaniya|səbəb|həssaslıq|||olsun|və|sübut|ki|üçün|iddiasının|gətirir||ki|dörd|il|sonra|şah|İran|icazə|əlaqə|ticarət|ilə|şirkət|Jenkinson|ilə|verilmiş|etmişdir However, it seems that Straw believes the reason for this coldness was not religious issues but political reasons, as Shah Tahmasp had recently made peace with the Ottoman Empire and did not want his relationship with Britain to provoke the Ottomans; the evidence he provides for his claim is that four years later, the Shah of Iran issued a permit for trade relations with Jenkinson's company. Amma Stronun fikrincə, bu soyuqluğun səbəbi dini məsələlər olmayıb, siyasi səbəblər olub, çünki Şah Təhmasb yeni Osmanlı İmperiyası ilə sülh bağlamışdı və Britaniya ilə əlaqələrinin Osmanlılar arasında həssaslıq yaratmasını istəmirdi. Onun iddiasını dəstəkləyən sübut isə budur ki, dörd il sonra İran şahı Cankinson şirkəti ilə ticarət əlaqələrinə icazə verdi. البته به نظر نمیرسه دلیل استراو چندان درست باشه چون پیمان صلح شش سال قبل از ورود جنکینسون بسته شده بود. of course|to|opinion|doesn't seem|reason|Struve|very|correct|be|because|treaty|peace|six|year|before|of|arrival|Jenkinson|signed|been|was əlbəttə|görə|fikir|görünür|səbəb|Struve|o qədər də|düzgün|ola|çünki|müqavilə|sülh|altı|il|əvvəl|-dən|girişi|Jenkinson|bağlanmış|olmuş|idi However, it does not seem that Straw's reasoning is very accurate, as the peace treaty was signed six years before Jenkinson's arrival. Amma Stronun səbəbi o qədər də doğru görünmür, çünki sülh müqaviləsi Cankinsonun gəlişindən altı il əvvəl imzalanmışdı.

اما مهم‌ترین ارتباط با بریتانیا در جریان آزادسازی بندر عباس اتفاق افتاد که تحت اشغال پرتغالی‌ها بود، ایران با کمک ناوگان بریتانیا تونست خلیج فارس رو از پرتغالی‌ها پس بگیره. but|||relationship|with|Britain|in|course|liberation|port|Abbas|occurred|happened|which|under|occupation|||was|Iran|with|help|fleet|Britain|was able|Gulf|Persian|it|from|||back|take amma|||əlaqə|ilə|Britaniya|da|proses|azadlıq|liman|Abbas|baş verdi|oldu|ki|altında|işğal|||idi|İran|ilə|kömək|donanma|Britaniya|bacardı|körfəz|Fars|onu|dan|||geri|alsın But the most important connection with Britain occurred during the liberation of Bandar Abbas, which was under Portuguese occupation; Iran, with the help of the British fleet, was able to reclaim the Persian Gulf from the Portuguese. Amma Britaniya ilə ən mühüm əlaqə Əbadanın azad edilməsi zamanı baş verdi, bu liman Portuqaliyalıların işğalı altında idi, İran Britaniya donanmasının köməyi ilə Fars körfəzini Portuqaliyalılardan geri ala bildi.

کمپانی هند شرقی در عوض کمک نظامی به ایران این حق رو به دست آورد که در جنوب ایران استحکامات لازم برای تجارت بنا کنه و این چنین بود که بندر بوشهر به وجود اومد. company|India|East|in|exchange|assistance|military|to|Iran|this|right|را|to|gain|brought|that|in|south|Iran|fortifications|necessary|for|trade|build|کند|and|this|such|was|that|port|Bushehr|to|existence|came şirkət|Hind|Şərqi|içində|qarşılığında|yardım|hərbi|İran|İran|bu|||ilə|||||||||||||||||||||varlığı|gəldi In exchange for military assistance to Iran, the East India Company gained the right to establish necessary fortifications for trade in southern Iran, and thus Bandar Bushehr was created. Şərqi Hind şirkəti İran'a hərbi yardım müqabilində cənubda ticarət üçün lazım olan istehkamları qurmaq hüququnu əldə etdi və beləliklə, Bəndər Büşehr yarandı. در ابتدا منافع هند شرقی فقط بر محور تجارت استوار بود ولی با مستعمره کردن هند و اینکه روس‌ها و فرانسوی‌ها ایران رو دروازه پنهان هندوستان می‌دیدند، سیاست بریتانیا بر این شد که این رقیبان رو از صحنه کنار بزنه و از هندوستان محافظت کنه. in|the beginning|interests|India|Eastern|only|on|axis|trade|based|was|but|with|colonizing|of|India|and|that|||and|||Iran|it|gateway|hidden|India|||policy|Britain|on|this|became|that|this|rivals|them|from|scene|aside|push|and|from|India|protection|do در|əvvəl|maraqlar|Hind|Şərqi|yalnız|üzərində|mərkəz|ticarət|dayanan|idi|amma|ilə|müstəmləkə|etmək|Hind|və|bu|||və|||İran|onu|qapı|gizli|Hindistan|||siyasət|Britaniya|üzərində|bu|oldu|ki|bu|rəqibləri|onları|-dan|səhnədən|kənar|çıxarsın|və|-dan|Hindistan|müdafiə|etsin Initially, the interests of the East India Company were solely based on trade, but with the colonization of India and the fact that the Russians and French viewed Iran as the hidden gateway to India, Britain's policy became to eliminate these rivals from the scene and protect India. İlk əvvəl Şərqi Hindin maraqları yalnız ticarət üzərində qurulmuşdu, lakin Hindistanın müstəmləkə olunması və rusların, fransızların İranı Hindistanın gizli qapısı kimi görməsi ilə Britaniyanın siyasəti bu rəqibləri meydandan çıxarmaq və Hindistanı qorumaq oldu.

از این تاریخ به بعد سیاست بریتانیا در قبال ایران بر پایه محافظت از هندوستان استوار بود و این وضعیت تا دو قرن بعد همچنان ادامه داشت. from|this|date|to|after|policy|Britain|in|towards|Iran|on|basis|protection|from|India|founded|was|and|this|situation|until|two|century|later|still|continued|had dan|bu|tarix|-e|sonra|siyasət|Britaniya|-da|qarşı|İran|-in|əsas|müdafiə|-dan|Hindistan|dayanıqlı|idi|və|bu|vəziyyət|-a|iki|əsr|sonra|hələ də|davam|var idi From this point on, Britain's policy towards Iran was based on the protection of India, and this situation continued for two centuries. Bu tarixdən sonra Britaniyanın İranla bağlı siyasəti Hindistanı qorumaq üzərində qurulmuşdu və bu vəziyyət iki əsr boyunca davam etdi.

شاید بشه گفت اولین دخالت جدی بریتانیا در امور داخلی ایران در ماجرای هرات اتفاق افتاد، شهر مهمی که از یک طرف بخاطر نزدیک بودن به خراسان از لحاظ نژاد، زبان و مذهب خویشاوند ایران محسوب می‌شد و از طرف دیگه شاهراه ارتباطی بین هند، ایران، چین، غرب و شمال بود. perhaps|it can|to say|first|intervention|serious|Britain|in|affairs|internal|Iran|in|the incident of|Herat|occurred|happened|city|important|which|from|one|side|due to|proximity|being|to|Khorasan|from|perspective|ethnicity|language|and|religion|relative|Iran|considered|||and|from|side|another|highway|communication|between|India|Iran|China|the West|and|the North|was bəlkə|olar|demək|ilk|müdaxilə|ciddi|Britaniya|ın|işlər|daxili|İran|ın|hadisə|Hərətdə|baş verdi|düşdü|şəhər|əhəmiyyətli|ki|ın|bir|tərəf|səbəbindən|yaxın|olması|ın|Xorasan|ın|baxımından|irqi|dili|və|din|qohum|İran|hesab olunur|||və|ın|tərəf|başqa|əsas yol|əlaqə|arasında|Hindistan|İran|Çin|Qərb|və|Şimal|idi It can be said that Britain's first serious intervention in Iran's internal affairs occurred in the case of Herat, an important city that was considered related to Iran due to its proximity to Khorasan in terms of ethnicity, language, and religion, and on the other hand, it was a vital communication route between India, Iran, China, the West, and the North. Bəlkə də Britaniyanın İranın daxili işlərinə ilk ciddi müdaxiləsi Hərətdə baş verdi, bu şəhər bir tərəfdən Xorasanla yaxınlığına görə etnik, dil və din baxımından İranla qohum sayılırdı, digər tərəfdən isə Hindistan, İran, Çin, Qərb və Şimal arasında əlaqə yolu idi. هرات به مدت 200 سال تحت کنترل صفویان بود اما در اوایل قرن هجدهم میلادی با ضعیف شدن قدرت صفویه به دست افغان‌ها افتاد. Herat|for|duration|years|under|control|Safavids|was|but|in|early|century|eighteenth|AD|with|weakening|of|power|Safavid|by|hands|||fell Herat|به|müddət|il|altında|nəzarət|Safevilər|idi|amma|da|əvvəllər|əsr|on səkkiz|miladi|ilə|zəif|olma|güc|Safevi|tərəfindən|əl|||düşdü Herat was under the control of the Safavids for 200 years, but in the early 18th century, it fell to the Afghans as the power of the Safavids weakened. Herat 200 il ərzində Safevilərin nəzarəti altında idi, lakin XVIII əsrin əvvəllərində Safevi gücünün zəifləməsi ilə afqanların əlinə keçdi.

در 1798، قدرت زمان شاه، حاکم هرات به قدری بود که خطر حمله‌اش به پنجاب وجود داشت. in|power|during|Shah|ruler|Herat|to|so much|was|that|danger|||to|Punjab|existence|had de|güc|zaman|şah|hakim|Herat|o|qədər|idi|ki|təhlükə|||o|Pencab|var|vardı In 1798, the power of Zaman Shah, the ruler of Herat, was such that there was a threat of his attack on Punjab. 1798-ci ildə, zamanın şahı Həratın hakimi o qədər güclü idi ki, onun Punjab'a hücum etmə təhlükəsi var idi. لرد ولزلی حاکم نظامی هندوستان، جان مَلکم نماینده کمپانی هند شرقی در بوشهر رو به تهران فرستاد تا فتحعلی‌شاه رو برای حمله به هرات راضی کنه. Lord|Wellesley|governor|military|India|John|Malcolm|representative|Company|East|India|in|Bushehr|him|to|Tehran|sent|to|||him|for|attack|to|Herat|convinced|him lord|Wellesley|governor|military|India|John|Malcolm|representative|company|India|Eastern|in|Bushehr|him|to|Tehran|sent|to|||him|for|attack|to|Herat|convinced|him Lord Wellesley, the military governor of India, sent John Malcolm, a representative of the East India Company, to Tehran to persuade Fath Ali Shah to attack Herat. Lord Wellesley, Hindistanın hərbi hakimi, John Malcolm'u Şərqi Hindistan şirkətinin nümayəndəsi olaraq Bəndər-Abbasdan Tehrana göndərdi ki, Fətəli şahı Hərata hücum etməyə razı salsın. اما در این بین اتفاقاتی افتاد و خبر رسید که ناپلئون قصد داره از طریق خاک ایران به هندوستان حمله کنه. but|in|this|between|events|occurred|and|news|arrived|that|Napoleon|intention|has|from|through|territory|Iran|to|India|attack|do amma|içində|bu|arada|hadisələr|baş verdi|və|xəbər|gəldi|ki|Napoléon|niyyət|var|vasitəsilə|yol|torpaq|İran|yönə|Hindistan|hücum|etsin However, in the meantime, events occurred, and news arrived that Napoleon intended to invade India through Iranian territory. Amma bu arada hadisələr baş verdi və xəbər gəldi ki, Napaleon İran torpaqları vasitəsilə Hindistana hücum etməyi planlaşdırır. در نتیجه مَلکم پیشنهادهای رنگین‌تری به فتحعلی‌شاه داد از جمله کمک نظامی برای ارتش ایران تا هم جلوی حمله فرانسوی‌ها رو بگیره و هم راحت‌تر هرات رو تسخیر کنه. in|result|Malekm|suggestions|||to|||gave|among|including|help|military|for|army|Iran|so that|both|the advance of|attack|||him|stop|and||||Herat|him|conquer|he conquers در|نتیجه|مَلکم|پیشنهادlar|||فتحعلی‌شah|||verdi|arasında|cümlələr|yardım|hərbi|üçün|ordu|İran|ki|həm|qarşısını|hücum|||onu|alsın|və||||Hərə|onu|ələ keçirilməsi|etsin As a result, Malcolm made more colorful proposals to Fath Ali Shah, including military assistance for the Iranian army to both prevent the French attack and to capture Herat more easily. Nəticədə Məlkəm Fətəli Şaha daha rəngarəng təkliflər verdi, o cümlədən İran ordusuna hərbi yardım, həmçinin Fransızların hücumunu dayandırmaq və daha asan Həratı ələ keçirmək üçün.

فتحعلی شاه این پیشنهادات رو قبول کرد و با حمایت از محمود شاه برادر زمان شاه کمک کرد هرات به ایران برگرده، اما بریتانیایی‌ها با چرخشی در سیاستشون نه تنها از ایران تقدیر نکردن بلکه محکومش کردن که چرا این‌کار رو انجام داده و هزینه‌هایی که ایران متحمل شده بود رو نپرداختن. Fath Ali|Shah|this|proposals|(object marker)|accepted|did|and|with|support|from|Mahmoud|Shah|brother|Zaman|Shah|helped|did|Herat|to|Iran|return|but|||with|a turn|in|their policy|not|only|from|Iran|appreciation|did not|but rather|condemned it|did|that|why|||(object marker)|done|done|and|||that|Iran|incurred|had been|was|(object marker)|did not pay Fath Ali|şah|bu|təklifləri|(şey)|qəbul|etdi|və|ilə|dəstək|dan|Mahmud|şah|qardaş|zaman|şah|kömək|etdi|Herat|(şəhər)|İran|qayıtsın|amma|||ilə|dönüş|(içində)|siyasətləri|yox|təkcə|dan|İran|təqdir|etmədilər|əksinə|onu qınadılar|etdilər|ki|niyə|||(şey)|yerinə|etdi|və|||ki|İran|çəkmiş|olmuş|idi|(şey)|ödəmədilər Fath Ali Shah accepted these proposals and, with support from Mahmoud Shah, the brother of Zaman Shah, helped Herat return to Iran. However, the British, with a shift in their policy, not only did not commend Iran but condemned it for taking such action and did not pay the costs that Iran had incurred. Fətəli Şah bu təklifləri qəbul etdi və Mahmud Şahın dəstəyi ilə Zaman Şahın qardaşı Həratı İrana qaytarmağa kömək etdi, lakin britaniyalılar siyasətlərindəki dəyişikliklə yalnız İrandan minnətdarlıq etmədilər, həm də onu pislədilər ki, niyə bu işi görüb və İranın çəkdiyi xərcləri ödəmədilər. با این نقض عهد توسط بریتانیا، ناپلئون از فرصت استفاده کرد و فتحعلی‌شاه رو ترغیب به امضای عهدنامه فینکنشتاین کرد، در این عهدنامه فرانسه متعهد می‌شد به ایران کمک کنه تا گرجستان روی که توسط روسیه اشغال شده بودن به ایران برگردونه و به مجهز کردن ارتش ایران کمک کنه. with|this|violation|treaty|by|Britain|Napoleon|from|opportunity|used|did|and|||him|encouraged|to|signing|treaty|Finkenstein|did|in|this|treaty|France|committed|||to|Iran|help|do|to|Georgia|which|that|by|Russia|occupied|had been|to be|to|Iran|return|and|to|equipping|help|army|Iran|help|do ilə|bu|pozulması|and|tərəfindən|Britaniya|Napoleon|-dan|fürsət|istifadə|etdi|və|||onu|təşviq|-ə|imzalamağa|müqavilə|Finkenşteyn|etdi|-də|bu|müqavilə|Fransa|öhdəlikli|||-ə|İran|yardım|etsin|-a qədər|Gürcüstan|üzərində|ki|tərəfindən|Rusiya|işğal|olmuş|olması|-ə|İran|qaytarsın|və|-ə|təchiz|etməyə|ordu|İran|yardım|etsin With this breach of promise by Britain, Napoleon took the opportunity to encourage Fath Ali Shah to sign the Treaty of Finkenstein, in which France committed to help Iran regain Georgia, which had been occupied by Russia, and to assist in equipping the Iranian army. Britaniya tərəfindən bu müqavilənin pozulması ilə Napoléon fürsətdən istifadə etdi və Fətəli Şahı Finkenşteyn müqaviləsini imzalamağa təşviq etdi, bu müqavilədə Fransa İrana kömək etməyi öhdəsinə götürürdü ki, Rusiya tərəfindən işğal olunmuş Gürcüstanı İrana qaytarsın və İran ordusunu təchiz etməyə kömək etsin. در مقابل ایران باید همه انگلیسی‌ها رو از خاک خودش اخراج می‌کرد و به بریتانیا اعلان جنگ می‌داد. in|opposition to|Iran|should|all|||them|from|soil|their|expel|||and|to|Britain|declaration|war|| در|مقابل|ایران|باید|همه|||رو|از|خاک|خود|اخراج|||و|به|بریtanıya|اعلان|جنگ|| In return, Iran had to expel all the British from its territory and declare war on Britain. Bunun müqabilində İran bütün ingilisləri öz torpağından qovmalı və Britaniyaya müharibə elan etməli idi. اما هنوز دو ماه نگذشته بود که فرانسه با روسیه قرارداد صلح امضا کرد و عملا ایران رو در برابر روسیه تنها گذاشت. but|yet|two|month|had passed|was|that|France|with|Russia|treaty|peace|signed|did|and|practically|Iran|it|in|against|Russia|alone|left amma|hələ|iki|ay|keçmişdi|idi|ki|Fransa|ilə|Rusiya|müqavilə|sülh|imza|etdi|və|əslində|İran|ı|qarşısında|qarşısında|Rusiya|tək|buraxdı However, it was not long before France signed a peace treaty with Russia, effectively leaving Iran alone against Russia. Amma hələ iki ay keçməmiş Fransa Rusiya ilə sülh müqaviləsi imzaladı və faktiki olaraq İranı Rusiya qarşısında tək qoydu. ایران که خطر روسیه رو بسیار نزدیک می‌دید دوباره سراغ بریتانیایی‌ها رفت و قراردادی دفاعی باهاشون بست تا در جنگ جلوی روسیه به ایران کمک کنن. Iran|that|threat|Russia|||||||||||||||||||||to|Iran|help|they would İran|ki|təhlükə|Rusiya|qarşı|çox|yaxın|||yenidən|yardım|||getdi|və|müqavilə|müdafiə|onlarla|bağladı|ki|da|müharibə|qarşısında|Rusiya|İran||kömək|etsinlər Seeing the threat from Russia as very imminent, Iran once again turned to the British and signed a defensive treaty with them to help Iran in the war against Russia. İran Rusiya təhlükəsini çox yaxın görərək yenidən Britaniyalılara müraciət etdi və onlarla müdafiə müqaviləsi imzaladı ki, müharibədə Rusiya qarşısında İrana kömək etsinlər. اما بریتانیا بعد از شکست ناپلئون از روسیه، طرف روسیه رو گرفت و هیچ تمایلی به برهم زدن دوستی ایجاد شده با روسیه نداشت. but|Britain|after|from|defeat|Napoleon|from|Russia|side|Russia||||||||||||||did not have amma|Britaniya|sonra|-dan|məğlubiyyət|Napoleon|-dan|Rusiya|tərəf|Rusiya|-ni|aldı|və|heç|meyil|-ə|pozmağa|zədələməyə|dostluq|yaradılmış|olmuş|ilə|Rusiya|yox idi But Britain, after Napoleon's defeat by Russia, sided with Russia and had no desire to disrupt the friendship established with Russia. Amma Britaniya Napoleondan sonra Rusiyaya qarşı tərəf tutdu və Rusiya ilə yaranmış dostluğu pozmağa heç bir istək göstərmədi. نتیجه همه این‌ها عهدنامه گلستان بود که باعث جدا شدن قطعی سرزمین‌هایی شد که در اشغال روسیه بود. result|all|||treaty|Gulistan|was|which|caused|separation|of|definitive|||were|that|in|occupation|Russia|was nəticə|bütün|||müqavilə|Gülüstan|idi|ki|səbəb oldu|ayrılmasına||tam|||oldu|ki|da|işğal|Rusiya|idi The result of all this was the Treaty of Gulistan, which led to the definitive separation of the territories that were under Russian occupation. Bütün bunların nəticəsi Qalistan müqaviləsi oldu ki, bu da Rusiya işğalında olan torpaqların qəti şəkildə ayrılmasına səbəb oldu. جنگ دوم ایران و روس هم به عهدنامه ترکمانچای(تلفظ) منتهی شد که طی اون ایران همه سرزمین‌های شمال رود ارس رو از دست داد. war|second|Iran|and|Russia|also|to|treaty|Turkmenchay|(pronunciation)|ended|became|which|during|that|Iran|all|||north|river|Aras|(preposition)|from|possession|lost müharibə|ikinci|İran|və|Rusiya|də|-ə|müqavilə|Türkmənçay||nəticələndi|oldu|ki|ərzində|o|İran|bütün|||şimal|çay|Araz|-ni|-dan|əl|verdi The Second Iran-Russia War also resulted in the Treaty of Turkmenchay, during which Iran lost all the territories north of the Aras River. İkinci İran-Rusiya müharibəsi də Türkmənçay müqaviləsi ilə nəticələndi ki, bu müqavilə ilə İran bütün Araz çayının şimalındakı torpaqları itirdi. در بستن هر دو این قراردادها، بریتانیا نقش پررنگی داشت. in|signing|each|two|these|contracts|Britain|role|prominent|had در|بənd|هر|iki|bu|müqavilələr|Britaniya|rol|önəmli|vardı Britain played a significant role in the conclusion of both of these treaties. Hər iki müqavilənin bağlanmasında Britaniya mühüm rol oynadı. استراو می‌گه اگه ما بدونیم ایرانی‌ها چه حسی نسبت به این قراردادها دارن و از اون ها به عنوان فجایع تاریخشون یاد می‌کنن، متوجه نفرت ایرانی ها از بریتانیا می شیم. Straw|(verb marker)||||||||||||||||||||||||||||||||become Straw|1-ci şəxs tək|||||iranlı|lar|||||||||dan|||||||||||||||Britaniya|| Straw says that if we understand how Iranians feel about these treaties and refer to them as disasters in their history, we will understand the Iranian hatred towards Britain. Straw deyir ki, əgər biz bilsək ki, iranlıların bu müqavilələrə qarşı hansı hissləri var və onları tarixlərinin fəlakətləri kimi xatırlayırlar, britaniyalılara qarşı iranlıların nifrətini başa düşərik. که البته به نظر می‌رسه استراو اینجا مغلطه کرده، چون واقعا اثر چندانی از بریتانیا در این قراردادها دیده نمیشه یا حداقل تو حافظه تاریخی ایرانیا چیز چندان باقی نمونده. that|of course|to|opinion|||Straw|here|made a fallacy|has made|because|really|effect|much|from|Britain|in|these|contracts|seen|cannot be|or|at least|in|memory|historical|Iranians|thing|much|remaining|hasn't remained ki|əlbəttə|-də|fikir|||Strav|burada|səhv|edib|çünki|həqiqətən|təsir|çox|-dan|Britaniya|-də|bu|müqavilələr|görünür|olmur|ya|ən azı|-da|yaddaş|tarixi|iranlılar|şey|çox|qalan|qalmayıb Which of course seems to be a fallacy by Straw, because there really isn't much of a British influence seen in these treaties, or at least not much has remained in the historical memory of Iranians. Amma görünür ki, Straw burada səhv edir, çünki bu müqavilələrdə Britaniyanın təsiri əslində o qədər də görünmür ya da ən azından iranlıların tarixi yaddaşında çox da qalmayıb.

این اتفاقات و جنگ‌های ایران و روس باعث شد که ایران از مسئله هرات غافل بشه، محمود شاه تقریبا تا سی سال بعد ازفتح هرات، تحت حمایت پادشاه ایران بر هرات و قندهار حکومت کرد. this|events|and|||Iran|and|Russia|caused|became|that|Iran|from|issue|Herat|neglectful|become|Mahmoud|Shah|almost|until|thirty|years|after|from the conquest of|Herat|under|support|king|Iran|over|Herat|and|Kandahar|ruled|did bu|hadisələr|və|||İran|və|Rusiya|səbəb|oldu|ki|İran|-dən|məsələ|Herat|unudulmuş|olsun|Mahmud|şah|təxminən|-a qədər|otuz|il|sonra|fəthindən|Herat|altında|dəstək|şah|İran|üzərində|Herat|və|Kandahar|idarə etdi|etdi These events and the wars between Iran and Russia caused Iran to neglect the issue of Herat; Shah Mahmoud ruled over Herat and Kandahar under the protection of the King of Iran for almost thirty years after the conquest of Herat. Bu hadisələr və İranla Rusiya arasındakı müharibələr İranın Hərətdən diqqətini yayındırdı, Mahmud şah Hərədi və Qəndaharı İran şahının dəstəyi altında təxminən otuz il idarə etdi. با مرگ محمود شاه، پسرش کامران میرزا حاکم هرات شد و بنای استقلال از ایران رو گذاشت. with|death|Mahmoud|Shah|his son|Kamran|Mirza|governor|Herat|became|and|foundation|independence|from|Iran|the|established ile|ölüm|Mahmud|şah|oğlu|Kamran|Mirza|hakim|Herat|oldu|ve|temeli|bağımsızlık|dan|İran|yol|koydu With the death of Shah Mahmoud, his son Kamran Mirza became the ruler of Herat and laid the foundation for independence from Iran. Mahmud şahın ölümündən sonra oğlu Kamran Mirza Hərədi idarə etdi və İranla müstəqillik qurmağı qərara aldı.

عباس میرزا در آخرین سال عمرش، محمد میرزا رو برای بازپس‌گیری هرات فرستاد و باعث اولین جنگ بین ایران و بریتانیا شد، بریتانیا در پاسخ به محاصره هرات، جزیره خارک رو اشغال کرد و به ایران اولتیماتوم داد که اگر دست از هرات برنداره نیروهاش رو وارد خاک ایران می‌کنه. Abbas|Mirza|in|last|year|of his life|Muhammad|Mirza|him|for|||Herat|sent|and|caused|first|war|between|Iran|and|Britain|became|Britain|in|response|to|siege|Herat|island|Khark|it|occupation|did|and|to|Iran|ultimatum|gave|that|if|hand|from|Herat|withdraws|its forces|them|enter|territory|Iran|| عباس|میرزا|de|son|il|ömrü|محمد|میرزا|onu|üçün|||Herat|göndərdi|və|səbəb oldu|birinci|müharibə|arasında|İran|və|Britaniya|oldu|Britaniya|de|cavab|-ə|mühasirə|Herat|ada|Khark|onu|işğal|etdi|və|-ə|İran|ultimatum|verdi|ki|əgər|əl|-dan|Herat|çəkilməsə|qüvvələri|onu|daxil|torpaq|İran|| Abbas Mirza, in the last year of his life, sent Mohammad Mirza to reclaim Herat, which led to the first war between Iran and Britain; in response to the siege of Herat, Britain occupied Khark Island and issued an ultimatum to Iran that if it did not withdraw from Herat, it would send its forces into Iranian territory. Abbas Mirza son illərində Məhəmməd Mirzanı Hərədi geri almaq üçün göndərdi və bu, İranla Britaniya arasında ilk müharibəyə səbəb oldu, Britaniya Hərədi mühasirəyə cavab olaraq Xark adasını işğal etdi və İrana ultimatum verdi ki, əgər Hərətdən əl çəkməsə, qoşunlarını İran torpağına daxil edəcək. ایران که توان مقابله با بریتانیا رو نداشت از فتح هرات دست برداشت. Iran|that|ability|to resist|with|Britain|را|did not have|from|conquest|Herat|hand|withdrew İran|ki|güc|mübarizə|ilə|Britaniya|(şahıs zamiri)|yox idi|-dan|fəth|Hərrat|əl|çəkdi Iran, unable to confront Britain, withdrew from the conquest of Herat. İran Britaniya ilə mübarizə aparmaq gücündə olmadığından Hərədi işğal etməkdən əl çəkdi. حدود 18 سال بعد در زمان ناصرالدین شاه دوباره فکر بازپس گیری هرات به ذهن شاه افتاد و این شهر رو به خاک ایران برگردوند. about|years|later|in|the time|Naser al-Din|Shah|again|thought|recapturing|of|Herat|to|mind|Shah|occurred|and|this|city|back|to|soil|Iran|returned təxminən|il|sonra|ədə|dövr|Nəsirəddin|şah|yenidən|düşüncə|geri|alınması|Hərat|üçün|ağıl|şah|düşdü|və|bu|şəhər|yenidən|üçün|torpaq|İran|qaytardı About 18 years later, during the reign of Naser al-Din Shah, the idea of reclaiming Herat came to the king's mind again, and this city was returned to Iranian soil. Təxminən 18 il sonra, Nəsirəddin şah dövründə, Həratın geri alınması fikri şahın ağlında yenidən canlandı və bu şəhəri İran torpağına qaytardı. ناصرالدین شاه فکر می کرد که بریتانیا بخاطر درگیر بودنش در جنگ کریمه، واکنش خاصی به این اقدام نشون نمیده اما بریتانیا به ایران اعلان جنگ داد و این‌بار علاوه بر اشغال خارک وارد خاک ایران هم شد و بندر بوشهر رو تصرف کرد. Naser al-Din|Shah|thought|past tense marker|did|that|Britain|due to|engaged|being|in|war|Crimea|reaction|specific|to|this|action|show|does not give|but|Britain|to|Iran|declaration|war|gave|and|||in addition|to|occupation|Khark|entered|territory|Iran|also|became|and|port|Bushehr|(object marker)|occupation|did Naser al-Din|şah|düşünürdü|(fiil çekimi)|etdi|ki|Britaniya|səbəbindən|məşğul|olması|(yer zərfi)|müharibə|Krım|reaksiya|xüsusi|(ilgi zərfi)|bu|hərəkət|göstərir|vermir|amma||(ilgi zərfi)|İran|elan|müharibə|verdi|və|||əlavə|(ilgi zərfi)|işğal|Xark|daxil|torpaq|İran|də|oldu|və|liman|Buşehr|(yer zərfi)|işğal|etdi Naser al-Din Shah thought that Britain, being preoccupied with the Crimean War, would not react significantly to this action, but Britain declared war on Iran, and this time, in addition to occupying Khark, they also entered Iranian territory and seized the port of Bushehr. Nəsirəddin şah düşünürdü ki, Britaniya Krım müharibəsində iştirak etdiyinə görə bu addıma xüsusi reaksiya verməyəcək, lakin Britaniya İrana müharibə elan etdi və bu dəfə Xarağı işğal etməklə yanaşı, İran torpağına da daxil oldu və Bəndər Buşer şəhərini ələ keçirdi. قشونی از ایران با ارتش بریتانیا در نزدیکی‌های برازجان درگیر شد و ارتش بریتانیا عقب‌نشینی کرد اما قشون ایران تلفات سنگینی داد. army|from|Iran|with|army|Britain|in|||Borazjan|engaged|was|and|||||did|but|forces|Iran|casualties|heavy|suffered Qüvvə|-dan|İran|ilə|Ordu|Britaniya|-də|||Bərazcan|toqquşdu|oldu|və|||||etdi|amma|Qüvvə|İran|itkilər|ağır|verdi An Iranian army clashed with the British army near Borazjan, and the British army retreated, but the Iranian forces suffered heavy casualties. İran ordusu Britaniya ordusu ilə Bərzəcan yaxınlığında toqquşdu və Britaniya ordusu geri çəkildi, lakin İran ordusu ağır itkilər verdi. بریتانیایی‌ها در برابر مجاهدین تنگستانی و دشتستانی هم به مشکل خوردن اما به دلیل ضعف تسلیحاتی مجاهدین و علی‌رغم از خودگذشتگی‌های اون ها بریتانیا پیروز شد. |plural marker|||||||||||||||||||||||||Britain|victorious|became |çoğul eki|||||||||||||||||||||||||Britanya|galip|oldu The British also faced difficulties against the Tangsistani and Dashtestani fighters, but due to the weak armament of the fighters and despite their self-sacrifices, Britain emerged victorious. Britaniyalılar Tənqistanlı və Daşdistanlı mücahidlərlə də çətinliklərlə üzləşdilər, lakin mücahidlərin silahlanma zəifliyi və onların özlərini qurban vermələrinə baxmayaraq, Britaniya qalib gəldi.

بعد از این نبردها که حدودا پنج ماه طول کشید، معاهده صلح پاریس بین ایران و بریتانیا امضا و زمینه‌ساز جدایی افغانستان از ایران شد. after|from|these|battles|which|approximately|five|months|lasted|took|treaty|peace|Paris|between|Iran|and|Britain|signed|and|||separation|Afghanistan|from|Iran|became sonra|bu||döyüşlər|ki|təxminən|beş|ay|davam|çəkdi|müqavilə|sülh|Paris|arasında|İran|və|Britaniya|imzalandı|və|||ayrılması|Əfqanıstan|dan|İran|oldu After these battles, which lasted about five months, the Treaty of Paris was signed between Iran and Britain, paving the way for Afghanistan's separation from Iran. Bu döyüşlərdən sonra, təxminən beş ay davam edən, Paris sülh müqaviləsi İran və Britaniya arasında imzalandı və Əfqanıstanın İrandan ayrılmasına zəmin yaratdı. با این قرارداد بریتانیا نفوذ خودش رو در ایران افزایش داد به حدی که شمار کنسول‌گری‌های بریتانیا در ایران به 23 رسید و به قول استراو این میزان از نفوذ در کشوری که حدودا 5 میلیون جمعیت داشت بسیار زیاد بود. with|this|contract|Britain|influence|its|را|in|Iran|increased|gave|to|extent|that|number||||Britain|in|Iran|to|reached|and|according to|the statement of|Straw|this|level|of|influence|in|country|that|approximately|million|population|had|very|much|was ilə|bu|müqavilə|Britaniya|nüfuz|öz|ını|da|İran|artırdı|verdi|qədər|dərəcədə|ki|sayı||||Britaniyanın|da|İran|23|çatdı|və|görə|söz|Straw|bu|səviyyə|ın|nüfuz|da|ölkədə|ki|təxminən|milyon|əhalisi|var idi|çox|çox|idi With this treaty, Britain increased its influence in Iran to the extent that the number of British consulates in Iran reached 23, and according to Straw, this level of influence in a country with a population of about 5 million was very significant. Bu müqavilə ilə Britaniya öz təsirini İranda artırdı, o qədər ki, Britaniyanın İrandakı konsulluq sayısı 23-ə çatdı və Strou-nun dediyinə görə, bu qədər təsir təxminən 5 milyon əhalisi olan bir ölkədə çox idi. طبق معاهده پاریس بریتانیا حق کاپیتولاسیون رو هم از ایران گرفت. according to|treaty|Paris|Britain|right|capitulation|it|also|from|Iran|took görə|müqavilə|Paris|Britaniya|hüquq|kapitulyasiya|ı|də|dan|İran|aldı According to the Treaty of Paris, Britain also took the right of capitulation from Iran. Paris müqaviləsinə əsasən, Britaniya İranın kapitulyasiya hüququnu da aldı.

شکست ایران از بریتانیا و روسیه باعث شد تا سیاستمداران ایرانی در مواجهه با این دو ابرقدرت زمانه، سیاست دیگه ای رو در پیش بگیرن و تلاش کنن تا ضمن حفظ استقلال و تمامیت ارضی به روش دیگه ای با این همسایگان شمالی و جنوبی رفتار کنن و حتی مواقعی روسیه و بریتانیا رو به جون هم بندازن، اما این حفظ استقلال ظاهری و مستعمره نشدن بهای سنگینی برای ایران داشت. defeat|Iran|by|Britain|and|Russia|caused|became|until|politicians|Iranian|in|confrontation|with|these|two|superpowers|of the time|policy|another|to|it|in|forward|take|and|effort|they|to|while|maintaining|independence|and|territorial|integrity|in|way|another|to|with|these|neighbors|northern|and|southern|behave|they|and|even|at times|Russia|and|Britain|them|against|life|each other|throw|but|this|maintaining|independence|apparent|and|colonized|not becoming|price|heavy|for|Iran|had məğlubiyyət|İran|-dan|Britaniya|və|Rusiya|səbəb|oldu|-ə|siyasətçilər|İranlı|-da|qarşılaşma|ilə|bu|iki|supergüclər|dövr|siyasət|başqa|-i|-ni|-da|-in|alsınlar|və|cəhd|etsinlər|-ə|içində|qorumaq|müstəqillik|və|tamlıq|ərazi|-ə|üsul|başqa|-i|ilə|bu|qonşular|şimal|və|cənub|davranış|etsinlər|və|hətta|hallarda|Rusiya|və|Britaniya|-ni|-ə|can|bir-birinin|düşmən|amma|bu|qorumaq|müstəqillik|görünüşdə|və|müstəmləkə|olmaması|qiymət|ağır|üçün|İran|var idi Iran's defeat by Britain and Russia led Iranian politicians to adopt a different policy in dealing with these two superpowers of the time, trying to maintain independence and territorial integrity while behaving differently with these northern and southern neighbors, and at times even pitting Russia and Britain against each other; however, this apparent independence and not becoming a colony came at a heavy price for Iran. İranın Britaniya və Rusiya qarşısında məğlub olması, İran siyasətçilərinin bu iki dövrün super gücü ilə qarşılaşdıqda fərqli bir siyasət yürütməyə başlamasına səbəb oldu və müstəqilliyi və ərazi bütövlüyünü qorumaqla yanaşı, bu şimal və cənub qonşuları ilə fərqli bir şəkildə davranmağa çalışdılar və bəzən Rusiyanı və Britaniyanı bir-birinə düşmən etməyə çalışdılar, lakin bu görünən müstəqilliyi qorumaq və müstəmləkə olmamaq İran üçün ağır bir qiymətə başa gəldi.

منفعت بریتانیا و روسیه در اون زمان بر این بود که ایران عقب مانده باقی بمونه و حکومت مرکزی ضعیفی داشته باشه، به همین منظور از پیشرفت و توسعه ایران خصوصا توسعه راه‌ها جلوگیری می‌کردن، چون در نبود راه مناسب حکومت مرکزی نمی تونست قدرتش رو در کل کشور تسری بده. interest|Britain|and|Russia|in|that|time|based|this|was|that|Iran|backward|remained|remain|be|and|government|central|weak|had|be|for|same|purpose|from|progress|and|development|Iran|especially|development|road|||||||||suitable|government|central|not|could|its power|in||whole|country|spread|give fayda|Britaniya|və|Rusiya|da|o|zaman|üzərində|bu|idi|ki|İran|geri|qalmış|qalması|qalsın|və|hökumət|mərkəzi|zəif|sahibi|olsun|üçün|eyni|məqsəd|dan|irəliləyiş|və|inkişaf|İran|xüsusilə|inkişaf|yol||||||da|||||||||||bütün|ölkə|yayılması|versin At that time, Britain's and Russia's interest was for Iran to remain backward and have a weak central government, and for this reason, they prevented Iran's progress and development, especially the development of roads, because without proper roads, the central government could not extend its power throughout the country. Britaniya və Rusiyanın o dövrdəki maraqları İranın geri qalması və mərkəzi hökumətin zəif olması idi, buna görə də İranın irəliləməsini və inkişafını, xüsusilə yolların inkişafını əngəlləyirdilər, çünki uyğun yolların olmaması mərkəzi hökumətin gücünü bütün ölkəyə yaymasına imkan vermirdi.

ناصرالدین شاه با سفرهایی که به اروپا کرده بود لزوم اصلاحات و پیشرفت رو درک کرده بود اما منابعی برای این‌کار در اختیار نداشت و گمان می کرد تنها راه پیشرفت کشور ورود سرمایه خارجیه، در کنار این‌ها گمان می‌کرد اگر بریتانیا سرمایه‌گذاری بلندمدت در ایران انجام بده میزان تعهدش به ایران افزایش پیدا می‌کنه و دیگه به عنوان یک مهره بین بریتانیا و روسیه قلمداد نمی‌شه. Naser al-Din|Shah|with|trips|that|to|Europe|had|was|necessity|reforms|and|progress|it|understanding|had|was|but|resources|for|||in|disposal|did not have|and|thought|(past tense marker)|did|only|way|progress|country|entry|capital|foreign|in|alongside|||thought|||if|Britain|||long-term|in|Iran|doing|(past tense marker)|level|its commitment|to|Iran|increase|finding|||and|no longer|as|title|a|piece|between|Britain|and|Russia|regarded|| ناصرالدین|شاه|ile|seyahətlər|ki|a|Avropa|etmiş|idi|zərurət|islahatlar|və|irəliləyiş|onu|başa düşmə|etmiş|idi|amma|resurslar|üçün|||de|ixtiyar|yox idi|və|güman|(şahıs zamiri)|etdi|tək|yol|irəliləyiş|ölkə|girişi|sərmayə|xarici|de|yanında|||güman|||əgər|Britaniya|||uzunmüddətli|de|İran|yerinə yetirər|verər|dərəcə|öhdəliyi|qarşı|İran|artım|tapar|||və|daha|qarşı|status|bir|dama|arasında|Britaniya|və|Rusiya|hesab|| Naser al-Din Shah, through his travels to Europe, had understood the necessity of reforms and progress, but he did not have the resources for this and believed that the only way for the country's advancement was foreign investment; alongside this, he thought that if Britain made long-term investments in Iran, its commitment to Iran would increase, and it would no longer be considered merely a pawn between Britain and Russia. Nəsirəddin şah Avropaya etdiyi səfərlərlə islahatların və irəliləyişin zəruriliyini başa düşmüşdü, lakin bu iş üçün resursları yox idi və düşünürdü ki, ölkənin irəliləməsi üçün yeganə yol xarici sərmayənin daxil olmasıdır, bununla yanaşı, Britaniya İran üzərində uzunmüddətli sərmayə qoysa, onun İranla bağlı öhdəliyi artacaq və artıq Britaniya ilə Rusiya arasında bir fiqur kimi qəbul edilməyəcək. نتیجه این رویکرد و البته حکومت استبدادی شاه که فکر می‌کرد بهتر و بیشتر از همه می‌فهمه امتیازاتی بود که حتی به قول استراو به تاراج ایران منجر شد. result|this|approach|and|of course|government|authoritarian|Shah|who|thought|||better|and|more|than|everyone|||privileges|was|that|even|to|the saying of|Strav|to|plundering|Iran|led|became nəticə|bu|yanaşma|və|əlbəttə|hökumət|istibdadçı|şah|ki|düşünürdü|||daha yaxşı|və|daha çox|-dan|hamı|||imtiyazlar|idi|ki|hətta|-ə|söz|Strav|-ə|talan|İran|səbəb|oldu The result of this approach and of course the authoritarian rule of the Shah, who thought he understood better than anyone else, were concessions that, according to Struve, led to the plundering of Iran. Bu yanaşmanın nəticəsi və əlbəttə ki, şahın daha yaxşı və daha çox anlayan bir despotik hökuməti olması, hətta Stravın dediyi kimi, İranın talanına səbəb olan imtiyazlar oldu.

اولین امتیاز به رویتر اعطا شد، رویتر یک یهودی آلمانی بود که به انگلستان مهاجرت کرده بود. first|score|to|Reuter|granted|was|Reuter|a|Jewish|German|was|who|to|England|immigration|had|was birinci|mükafat|-ə|Reuters|verildi|oldu|Reuters|bir|yəhudi|alman|idi|ki|-ə|İngiltərə|miqrasiya|etmiş|idi The first concession was granted to Reuters, a German Jew who had immigrated to England. İlk imtiyaz Reutersə verildi, Reuters Almaniyadan olan bir yəhudi idi ki, İngiltərəyə köç etmişdi. بعد از گسترش تلگراف متوجه شد که از طریق این ابزار میشه اخبار و اطلاعات بازار سهام لندن، پاریس و اخبار مهم کشورها رو منتقل کنه. after|from|expansion|telegraph|realized|was|that|through||this|tool|can|news|and|information|market|stock|London|Paris|and|news|important|countries|them|transmitted|he/she/it can sonra|ın|genişlənməsi|teleqraf|başa düşdü|oldu|ki|ın|vasitəsilə|bu|alət|ola bilər|xəbərlər|və|məlumatlar|bazar|səhmlər|London|Paris|və|xəbərlər|mühüm|ölkələr|ı|ötürə|bilsin After the expansion of the telegraph, he realized that through this tool, news and information about the stock markets of London, Paris, and important news from countries could be transmitted. Telegrafın genişlənməsindən sonra bu alət vasitəsilə London, Paris və digər ölkələrin əhəmiyyətli xəbərlərini ötürə biləcəyini anladı. اینطوری بود که خبرگزاری رویترز تاسیس شد و ثروت هنگفتی رو براش رقم زد. this way|was|that|news agency|Reuters|founded|was|and|wealth|enormous|for him|for him|amount|wrote bu cür|oldu|ki|xəbər agentliyi|Reuters|təsis|oldu|və|sərvət|böyük|üçün|onun üçün|yazdı|etdi This is how the Reuters news agency was established and it generated immense wealth for him. Beləliklə, Reuters xəbər agentliyi təsis edildi və ona böyük bir sərvət qazandırdı. تلگراف ده سال بعد از معرفی اون در اروپا و آمریکا در ایران توسعه پیدا کرد. Telegraph|ten|years|after|of|introduction|it|in|Europe|and|America|in|Iran|development|found|did teleqraf|on|il|sonra|-dan|təqdimat|o|-da|Avropa|və|Amerika|-da|İran|inkişaf|tapıldı|etdi The telegraph was developed in Iran ten years after its introduction in Europe and America. Telegraf, Avropada və Amerikada təqdim edildikdən on il sonra İranda inkişaf etdi. بریتانیا بدنبال شورش هندوستان در سال 1857 که به بهای جان بیش از 15 هزار هندی و هزاران بریتانیایی تموم شد، نیاز داشت برای جلوگیری از اتفاقی مشابه در هندوستان، خیلی سریع از اتفاقات باخبر بشه. Britain|after|rebellion|India|in|year|which|at|cost|lives|more|than|thousand|Indians|and|thousands|British|ended|was|needed|had|to|prevent|from|incident|similar|in|India|very|quickly|from|events|informed|be Britaniya|ardından|üsyan|Hindistan|de|il|ki|ile|bedel|can|daha|dan|bin|Hindistanlı|ve|binlerce|Britanyalı|sona erdi|oldu|ihtiyaç|vardı|için|önlenmesi|dan|olay|benzer|de|Hindistan|çok|hızlı|dan|olaylar|haberdar|olsun Britain, following the Indian Rebellion of 1857 which cost the lives of over 15,000 Indians and thousands of British, needed to be quickly informed of events in India to prevent a similar occurrence. Böyük Britaniya, 1857-ci ildə Hindistanda baş verən üsyandan sonra, 15 mindən çox hindistanlının və minlərlə britaniyalının həyatına mal olan bu hadisənin təkrarlanmaması üçün, hadisələrdən çox sürətlə xəbərdar olmağa ehtiyac duydu. یکی از مقرهای اصلی بریتانیا در اون زمان بغداد بود و می بایست از طریق خاک ایران تلگراف رو از هندوستان به بغداد برسونن. one|of|headquarters|main|Britain|in|that|time|Baghdad|was|and|should|must|from|through|territory|Iran|telegraph|it|from|India|to|Baghdad|deliver bir|dan|qərargahları|əsas|Britaniya|da|o|zaman|Bağdad|idi|və|(şahıs zamiri)|lazım|dan|vasitəsilə|torpaq|İran|teleqraf|onu|dan|Hindistan|a|Bağdad|çatdırsınlar One of Britain's main bases at that time was Baghdad, and they had to send telegrams from India to Baghdad through Iranian territory. O dövrdə Britaniyanın əsas qərargahlarından biri Bağdad idi və Hindistandan Bağdada teleqrafı çatdırmaq üçün İran torpaqları vasitəsilə göndərilməli idi. به همین منظور ابتدا باید شاه و درباریان رو برای لزوم داشتن تلگراف توجیه می‌کردن چون گسترش تلگراف توسط انگلیسی ها ترس افزایش نفوذ بریتانیا رو به همراه داشت، همینطور باید روحانیون محافظه‌کار که مخالف ورود تکنولوژی غربی بودن و خان‌های محلی که گسترش این تکنولوژی از آزادی عملشون کم می‌کرد رو راضی کنن. for|same|purpose|initially|should|king|and|courtiers|them|for|necessity|having|telegraph|justifying|||because|expansion|telegraph|by|||fear|increase|influence|Britain|of|with|accompanying|had|likewise|should|clerics|||who|opposed|entry|technology|Western|were|and|||local|who|expansion|this|technology|from|freedom|their actions|less|||them|satisfied|they should bu|eyni|məqsəd|əvvəl|olmalı|şah|və|saray əhalisi|onları|üçün|zərurət|sahibi olmaq|teleqraf|izah|||çünki|yayılması|teleqraf|tərəfindən|ingilislər|lar|qorxu|artım|təsir|Britaniya|onu|ilə|birlikdə|gətirirdi|eyni zamanda|olmalı|ruhaniyyə|||ki|əleyhinə|girişi|texnologiya|Qərb||və|||yerli|ki|yayılması|bu|texnologiya|dan|azadlıq|fəaliyyətlərinin|az||||razı|etsinlər For this purpose, they first had to convince the Shah and the courtiers of the necessity of having a telegraph, as the expansion of the telegraph by the British raised fears of increased British influence; they also had to appease conservative clerics who opposed the introduction of Western technology and local khans who felt that the spread of this technology would reduce their autonomy. Buna görə də əvvəlcə şahı və saray adamlarını teleqrafa ehtiyacın vacibliyi ilə inandırmalı idilər, çünki ingilislərin teleqrafı genişləndirməsi Britaniyanın təsirinin artması qorxusunu doğururdu, eyni zamanda qərb texnologiyasının girişi ilə müxalif olan mühafizəkar ruhani və yerli xanları bu texnologiyanın genişlənməsinin onların sərbəst fəaliyyətini azaldacağına görə razı salmalı idilər. بریتانیا بالاخره تونست همه رو قانع کنه. Britain|finally|was able to|everyone|them|convinced|to be Britaniya|nəhayət|bacardı|hamını|ı|inandırmaq|edə bilsin Britain eventually managed to convince everyone. Britaniya nəhayət hamını inandıra bildi. در سال 1860 تلگراف در ایران راه اندازی شد و تا سال 1931 هم در اختیار بریتانیا بود. in|year|telegraph|in|Iran|operation|launching|was|and|until|year|also|in|control|Britain|was 1860|1860|teleqraf|1931|İran|yol|açılması|oldu|və|qədər|il|də|ın|ixtiyar|Britaniya|idi In 1860, the telegraph was established in Iran and remained under British control until 1931. 1860-cı ildə İranda teleqraf işə salındı və 1931-ci ilə qədər Britaniyanın ixtiyarında qaldı. تلگرافی که یکی از ابزارهای مهم در پیروزی جنبش مشروطه و تنباکو شد. telegraph|that|one|of|tools|important|in|victory|movement|constitutional|and|tobacco|became teleqraf|ki|biri|dan|alətlər|mühüm|da|qələbə|hərəkat|müstəqillik|və|tütün|oldu The telegraph, which became one of the important tools in the victory of the Constitutional Movement and the Tobacco Movement. Telegraf, Məşrutiyyət və Tütün hərəkatının qələbəsində mühüm alətlərdən biri oldu.

با گسترش تلگراف نظر رویتر به ایران جلب شد و گویا با رشوه‌ای که به چند نفر از متنفذین ایرانی از جمله سپهسالار صدراعظم ایران داد تونست امتیازی رو به دست بیاره که به معنای واقعی کلمه ایران رو به مدت 70 سال تبدیل به مستعمره می‌کرد، اون هم نه مستعمره بریتانیا بلکه مستعمره یک شخص. with|expansion|telegraph|attention|Reuter|to|Iran|attracted|was|and|apparently|with|||that|to|several|people|from|influential|Iranian|including|among|Sepahsalar|Prime Minister|Iran|gave|was able|a concession|to|to|hand|bring|which|to|meaning|real|word|Iran|to|to|duration|years|turned|into|colony|||that|also|not|colony|Britain|but rather|colony|one|individual ilə|genişlənməsi|teleqraf|nəzəri|Reuters|İran|İran||||||||ki|tam||||||||||İran||||onu|70||||ı|||||||||||müstəmləkə|||o|də|yox|müstəmləkə|Britaniya|amma|müstəmləkə|bir|şəxs With the expansion of the telegraph, Reuter's attention was drawn to Iran, and apparently, with the bribe he gave to several influential Iranians, including Sepahsalar, the Prime Minister of Iran, he managed to obtain a concession that would literally turn Iran into a colony for 70 years, not a colony of Britain, but a colony of an individual. Telegrafın genişlənməsi ilə Reutersin diqqəti İrana cəlb olundu və görünür ki, o, İranın baş naziri olan Sepahsalar da daxil olmaqla bir neçə nüfuzlu iranlıya rüşvət verərək, 70 il ərzində İranı əsl mənasında müstəmləkəyə çevirəcək bir imtiyaz əldə edə bildi, bu da Britaniya müstəmləkəsi deyil, bir şəxsin müstəmləkəsi idi. مفاد این قرارداد اونقدر وسیع بود که صدای انگلیسی‌ها رو هم درآورد. provisions|this|contract|so|broad|was|that|voice|||them|also|disturbed məzmun|bu|müqavilə|o qədər|geniş|idi|ki|səsi|||ı|də|çıxardı The terms of this contract were so extensive that they even raised the voices of the English. Bu müqavilənin şərtləri o qədər geniş idi ki, ingilislərin də səsini çıxartdı. به عنوان مثال لرد کرزن که خودش بعدها نقش موثری در قراداد 1919 داشت در جایی نوشته: «این امتیاز به معنای تسلیم تمام و کمال تمامی منابع صنعتی یک کشور، به دستان یک اجنبی است که در خیال هم نمی‌گنجد.» as|example|example|Lord|Curzon|who|himself|later|role|influential|in|treaty|had|in|somewhere|wrote|this|concession|to|meaning|surrender|complete|and|total|all|resources|industrial|one|country|to|hands|one|foreigner|is|who|in|imagination|even|| به|عنوان|مثال|لرد|کرزن|که|خودش|بعداً|نقش|مؤثری|در|قرارداد|داشت|در|جایی|نوشته|این|امتیاز|به|معنای|تسلیم|تمام|و|کمال|تمامی|منابع|صنعتی|یک|کشور|به|دستان|یک|بیگانه|است|که|در|خیال|هم|| For example, Lord Curzon, who later played a significant role in the 1919 agreement, wrote somewhere: "This concession means the complete surrender of all industrial resources of a country into the hands of a foreigner, which is unimaginable." Məsələn, Lord Kərzən, sonradan 1919-cu il müqaviləsində mühüm rol oynayan, bir yerdə yazmışdı: «Bu imtiyaz, bir ölkənin bütün sənaye resurslarının tamamilə bir xarici şəxsin əlinə keçməsi deməkdir ki, bu da ağlın kənarındadır.»

ایرادی که اینجا به استراو وارده اینه که جریانات رو خیلی یک طرفه دیده و باید به تفکرات سپهسالار هم توجه می کرد، همونطور که قبل‌تر اشاره کردم به دلیل نبود منابع و دانش فنی امکان پیشرفت کشور جز توسط خارجی‌ها ممکن نبود، قرارداد رویتر هم در همین راستا بسته شد، تنها ایراد این قرارداد وسعت و اختیاراتی بود که به یک فرد داده می‌شد و اشتباه سپهسالار این بود که گمان می‌کرد این قرارداد باعث تعهد بریتانیا نسبت به ایران می‌شه اما این‌طور نبود و بریتانیا خودش رو کاملا از قرارداد کنار کشیده بود. the flaw|that|here|to|Struve|وارد شده||that|events|را|very|one|sided|دیده|and|should|to|thoughts|Sepahsalar|also|attention|می|کرد|just as|that|||اشاره|کردم|to|reason|نبود|resources|and|knowledge|technical|possibility|progress|country|جز|by|||possible|نبود|contract|Reuter|also|in|same|direction|بسته|شد|only|flaw|this|contract|extent|and|powers|بود|که|به|یک|فرد|داده|||and|mistake|Sepahsalar|this|بود|که|گمان|||this|contract|باعث|commitment|Britain|نسبت|به|Iran|||but|||نبود|and|Britain|خود|را|completely|از|contract|کنار|کشیده|بود səhv|ki|burada|qarşı|Struve|daxil||ki|hadisələr|onları|çox|bir|tək|görüb|və|lazım|qarşı|düşüncələr|Sepahsalar|də|diqqət|(şahıs feili)|etdi|eyni şəkildə|ki|||işarə|etdim|qarşı|səbəb|olmaması|mənbələr|və|bilik|texniki|imkan|irəliləyiş|ölkə|(istisna)|tərəfindən|||mümkün|olmaması|müqavilə|Reuter|də|(içində)|eyni|istiqamətdə|bağlandı|oldu|tək|səhv|bu|müqavilə|genişlik|və|səlahiyyətlər|idi|ki|qarşı|bir|şəxs|verilmiş|||və|səhv|Sepahsalar|bu|idi|ki|düşüncə|||bu|müqavilə|səbəb|öhdəlik|Britaniya|qarşı|qarşı|İran|||amma|||olmaması|və|Britaniya|özünü|(şahıs feili)|tamamilə|(dan)|müqavilə|kənar|çəkilmiş|idi The criticism directed at Struve here is that he viewed the events very unilaterally and should have also considered the thoughts of Sepahsalar; as I mentioned earlier, due to the lack of resources and technical knowledge, the country's progress was only possible through foreigners, and the Reuter contract was concluded in this context. The only flaw in this contract was the extent and powers granted to an individual, and Sepahsalar's mistake was thinking that this contract would create a commitment from Britain towards Iran, but that was not the case, and Britain had completely distanced itself from the contract. Burada Stravın iradəsi odur ki, hadisələri çox tək tərəfli görüb və Şəhsalar düşüncələrinə də diqqət yetirməliydi. Daha əvvəl qeyd etdiyim kimi, resursların və texniki biliklərin olmaması səbəbindən ölkənin irəliləməsi yalnız xaricilər tərəfindən mümkün idi, Ruyter müqaviləsi də bu məqsədlə bağlanmışdı. Bu müqavilənin yeganə qüsuru, bir şəxsə verilən genişlik və səlahiyyətlər idi və Şəhsalar üçün səhv olan, bu müqavilənin Britaniya tərəfindən İrana qarşı öhdəlik yaradacağına inanması idi, amma belə deyildi və Britaniya müqavilədən tamamilə çəkilmişdi.

مخالفت روسیه با این قرارداد و عدم حمایت بریتانیا از زیاده‌خواهی رویتر و همچنین اعتراضات روحانیون و مردم باعث شد که ناصرالدین شاه دستور به لغو قرارداد بده. opposition|Russia|with|this|contract|and|lack|support|Britain|of|||Reuter|and|also|protests|clerics|and|people|caused|was|that|Naser al-Din|Shah|order|to|annulment|contract|give müxalifət|Rusiya|ilə|bu|müqavilə|və|olmaması|dəstək|Britaniya|dan|||Rüytər|və|həmçinin|etirazlar|ruhaniyyun|və|xalq|səbəb|oldu|ki|Nəsirəddin|şah|əmr|-ə|ləğv|müqavilə|versin Russia's opposition to this contract and Britain's lack of support for Reuter's greed, along with protests from clerics and the people, led Naser al-Din Shah to order the cancellation of the contract. Rusiyanın bu müqaviləyə etirazı və Britaniyanın Ruyterin həddindən artıq tələblərinə dəstək verməməsi, həmçinin ruhani və xalqın etirazları Nəsirəddin şahın müqaviləni ləğv etməyi əmr etməsinə səbəb oldu. تنها بندی که می‌شد با استناد به اون قرارداد رو لغو کرد بندی بود که رویتر ملزم می‌شد ظرف 15 ماه کار احداث راه آهن رو شروع کنه، رویتر هم کارهایی کرده بود اما اونقدری نبود که بشه به عنوان شروع احداث راه‌آهن به حسابشون آورد. only|clause|that|||with|reference|to|that|contract|it|cancel|do|clause|was|that|Reuter|obligated|||within|months|work|construction|railway|iron|it|start|do|Reuter|also|works|done|was|but|enough|was not|that|could be|as|||||||accounted|brought tək|bənd|ki|||ilə|istinad|görə|o|müqavilə|onu|ləğv|etdi|bənd|idi|ki|Rüytər|məcbur|||ərzində|ay|iş|inşaat|dəmir|yolu|onu|başlamaq|etsin|Rüytər|də|işlər|etmiş|idi|amma|o qədər|deyildi|ki|olabilsin|olaraq|başlamaq||inşaat|||olaraq|hesablarına|gətirilsin The only clause that could be used to cancel the contract was the one that required Reuter to start the construction of the railway within 15 months; Reuter had done some work, but it was not enough to be considered as the start of railway construction. Müqaviləni ləğv etmək üçün istinad edilə biləcək yeganə bənd, Ruyterin 15 ay ərzində dəmir yolunun inşasına başlamalı olduğu bənd idi. Ruyter bəzi işlər görmüşdü, amma bu, dəmir yolunun inşasına başlanması kimi hesab ediləcək qədər deyildi. در نتیجه قرارداد لغو شد اما رویتر تسلیم نشد و تصمیم گرفت قرارداد رو به تزار روسیه بفروشه که طبق قرارداد این حق رو داشت. in|result|contract|canceled|was|but|Reuter|surrender|did not|and|decision|took|contract|it|to|Tsar|Russia|sell|which|according to|contract|this|right|to|had در|نتیجه|قرارداد|لغو|شد|اما|رویتر|تسلیم|نشد|و|تصمیم|گرفت|قرارداد|رو|به|تzar|روسیه|بفروشد|که|طبق|قرارداد|این|حق|رو|داشت As a result, the contract was canceled, but Reuter did not give up and decided to sell the contract to the Tsar of Russia, which he had the right to do according to the contract. Nəticədə müqavilə ləğv edildi, amma Ruyter təslim olmadı və müqaviləni Rusiya çarına satmağa qərar verdi ki, müqaviləyə görə bu hüquqa malik idi.

بریتانیا که تا اینجا خودش رو از این قرارداد کنار کشیده بود احساس کرد فریب خورده و ایران داره تبدیل به مستعمره روسیه می شه. Britain|that|until|here|itself|را|from|this|contract|aside|pulled|was|felt|did|deceived|taken|and|Iran|is|becoming|to|colony|Russia|will|be Britaniya|ki|ta|burada|öz|özünü|bu||müqavilə|kənar|çəkilmiş|idi|hiss|etdi|aldanma|alınmış|və|İran|edir|çevrilir|ın|müstəmləkə|Rusiya|ın|ır Britain, which had distanced itself from the contract until now, felt deceived and that Iran was becoming a Russian colony. Böyük Britaniya indiyə qədər bu müqavilədən kənarlaşmışdı, aldanmış hiss etdi və İranın Rusiyanın müstəmləkəsinə çevrildiyini düşündü. پس وارد بازی شد و ایران رو تحت فشار گذاشت که به مفاد قراردادش با رویتر پابند نبوده و باید قرارداد دیگه ای با رویتر ببنده. so|entered|game|became|and|Iran|it|under|pressure|put|that|to|terms|his contract|with|Reuters|bound|had not been|and|must|contract|another|with||Reuters|sign sonra|daxil|oyun|oldu|və|İran|onu|altında|təzyiq|qoydu|ki|ilə|maddələr|müqaviləsi|ilə|Reuters|bağlı|olmamışdır|və|lazım|müqavilə|başqa|ilə|ilə|Reuters|bağlasın So it entered the game and pressured Iran to not adhere to its contract with Reuter and to sign another contract with Reuter. Ona görə də oyuna daxil oldu və İrana təzyiq etdi ki, Reuters ilə olan müqaviləsinin şərtlərinə riayət etmir və yeni bir müqavilə bağlamalıdır. تا به این وسیله رویتر رو راضی کنه که قرارداد رو به تزار نفروشه. until|by|this|means|Reuter|him|satisfied|he convinces|that|contract|it|to|Tsar|he doesn't sell تا|به|این|وسیله|رویتر|او|راضی|کند|که|قرارداد|او|به|تزار|نفروشد To convince Reuter not to sell the contract to the Tsar. Beləliklə, Reutersi razı salmaq üçün müqaviləni çar ilə satmamalıdır. این قرارداد جدید مثل قبلی سخاوتمندانه نبود اما عملا چیزی شبیه بانک مرکزی تحت انحصار رویتر در ایران تاسیس می‌شد. this|contract|new|like|previous|generously|was not|but|practically|something|similar|bank|central|under|monopoly|Reuters|in|Iran|established|| bu|müqavilə|yeni|kimi|əvvəlki|səxavətlə|deyildi|amma|əslində|bir şey|bənzər|bank|mərkəzi|altında|inhisar|Reuters|də|İran|yaradılması|| This new contract was not as generous as the previous one, but it effectively established something like a central bank under Reuter's monopoly in Iran. Bu yeni müqavilə əvvəlki qədər səxavətli deyildi, amma faktiki olaraq İranın Reutersin müstəsna mülkiyyətində olan mərkəzi bankına bənzər bir qurum yaradılacaqdı.

رویتر مشاوری داشت به اسم هنری وولف که وزیر مختار انگلیس در ایران بود، فردی تند و جسور که فقط منافع آنی بریتانیا رو مدنظر داشت و به گفته استراو اقدامات تندش باعث شد به اعتبار بریتانیا در ایران لطمات بسیاری وارد بشه. Reuter|advisor|had|named|name|Henry|Wolf|who|minister|plenipotentiary|England|in|Iran|was|person|rash|and|bold|who|only|interests|immediate|Britain|in|consideration|had|and|according to|statement|Straw|actions|his rash|caused|became|to|reputation|Britain|in|Iran|damages|many|inflicted|be Reuters|məsləhətçi|var idi|adı|ad|Henry|Wolf|ki|nazir|müvəkkil|İngiltərə|da|İran|idi|şəxs|sərt|və|cəsarətli|ki|yalnız|maraqlar|anlıq|Britaniya|ilə|nəzərdə|var idi|və|görə|dediyinə|Straw|tədbirlər|sərt|səbəb|oldu|görə|etibar|Britaniya|da|İran|zərbələr|çox|daxil|olsun Reuter had an advisor named Henry Wolf, who was the British Minister Plenipotentiary in Iran, a sharp and bold individual who only considered Britain's immediate interests, and according to Straw, his rash actions caused significant damage to Britain's reputation in Iran. Röyterin Henrı Wolf adında bir müşaviri var idi ki, o İngiltərənin İrandakı müvəqqəti nümayəndəsi idi, sərt və cəsarətli bir şəxs idi ki, yalnız Britaniyanın anlıq maraqlarını nəzərə alırdı və Strouun dediyinə görə, onun sərt tədbirləri Britaniyanın İrandakı etibarına çox ziyan vurdu. در زمان هنری وولف بود که سیل سرمایه‌گذاران بریتانیایی به ایران سرازیر شد و وولف در انعقاد قراردادهای تالبوت و دارسی هم نقش پررنگی داشت in|time|Henry|Wolf|was|that|flood|||British|to|Iran|poured|became|and|Wolf|in|signing|contracts|Talbot|and|D'Arcy|also|role|prominent|had zaman||Henry|Wolf|idi|ki|sel|||Britaniyalı|İran||axın|oldu|və|||||||D'Arcy|də|rol|önəmli|vardı It was during Henry Wolf's time that a flood of British investors poured into Iran, and Wolf played a significant role in the conclusion of the Talbot and Darcy contracts. Henrı Wolf dövründə Britaniya sərmayəçilərinin İrana axını başladı və Wolf Talbot və Darsi müqavilələrinin bağlanmasında da mühüm rol oynadı.

استراو ادعا می‌کنه این اقدامات یعنی قراردادهایی این‌چنینی، باعث تحرک روحانیت در ایران شد که 90 سال بعد به انقلاب اسلامی منجر شد. Strow|claims|||these|actions|meaning|contracts|||caused|mobilization|clergy|in|Iran|became|which|years|later|to|revolution|Islamic|led|became Strou|iddia|||bu|tədbirlər|yəni|müqavilələr|||səbəb oldu|hərəkət|ruhaniyyət|içində|İran|oldu|ki|il|sonra|ədəd|inqilab|İslam|səbəb|oldu Straw claims that these actions, meaning contracts like these, led to the mobilization of the clergy in Iran, which resulted in the Islamic Revolution 90 years later. Strou iddia edir ki, bu cür müqavilələr İran ruhaniyyətinin hərəkətə keçməsinə səbəb oldu ki, bu da 90 il sonra İslam inqilabına gətirib çıxardı.

اما امتیازی که به رویتر داده شد خیلی در زندگی قاطبه مردم تاثیری نداشت، لطمه اصلی به اعتبار بریتانیا در ماجرای انحصار تنباکو اتفاق افتاد، تنباکو مورد مصرف اکثریت قریب به اتفاق ایرانی‌ها بود و هزاران نفر در این صنعت فعال بودن و زندگیشون به اون وابسته بود. but|privilege|that|to|Reuters|given|was|very|in|life|general|people|impact|did not have|blow|main|to|credibility|Britain|in|affair|monopoly|tobacco|occurred|happened|tobacco|for|consumption|majority|nearly|to|occurrence|||was|and|thousands|people|in|this|industry|active|being|and|their livelihood|to|it|dependent|was amma|imtiyazı|ki|-ye|Reuters|داده|شد|çox|-də|həyat|əksəriyyət|insanlar|təsiri|yox idi|zərbə|əsas|-yə|etibar|Britaniya|-də|hadisə|inhisar|tütün|baş verdi|baş verdi|tütün|-də|istehlak|əksəriyyət|yaxın|-ə|baş verdi|||idi||minlərlə|nəfər|-də|bu|sənaye|fəal|olmaq||onların həyatı|-ə|o|asılı|idi However, the concession granted to Reuters did not significantly affect the lives of the general public; the main blow to Britain's credibility occurred during the tobacco monopoly incident, as tobacco was consumed by the vast majority of Iranians, and thousands were active in this industry, relying on it for their livelihoods. Amma Röyterə verilən imtiyazın əksər insanların həyatına çox təsiri olmadı, Britaniyanın etibarına əsas zərbə tütün monopoliyası məsələsində baş verdi, tütün əksər iranlıların istehlak etdiyi bir məhsul idi və minlərlə insan bu sahədə fəaliyyət göstərirdi və onların həyatı buna bağlı idi. در نتیجه این امتیاز تاثیری مستقیم در زندگی عامه مردم داشت. in|result|this|privilege|impact|direct|on|life|general|people|had در|نتیجه|این|امتیaz|təsiri|birbaşa|ın|həyat|ümumi|insanlar|vardı As a result, this concession had a direct impact on the lives of ordinary people. Nəticədə bu imtiyazın birbaşa təsiri xalqın həyatına oldu. این امتیاز انحصار خرید و فروش تنباکو رو به مدت 50 سال به تالبوت واگذار می کرد. this|privilege|monopoly|purchase|and|sale|tobacco|it|to|duration|years|to|Talbot|granted|(past tense marker)|did bu|imtiyaz|müstəsna|alqı|və|satqı|tütün|onu|50|il|müddət|50|Talbot|verirdi|50|50 This concession granted Talbot a monopoly on the purchase and sale of tobacco for a period of 50 years. Bu imtiyaz tütün alqı-satqısını 50 il müddətinə Talbot-a verirdi.

سید جمال الدین اسدآبادی نامه‌ای سرگشاده به میرزای شیرزای نوشت و با شمردن یک به یک خیانت‌هایی که ناصرالدین شاه کرده و ایران رو به اجنبی فروخته اذعان کرد: «پادشاه ایران سست‌عنصر و بدسیرت گشته، مشاعرش ضعیف شده، بدرفتاری را پیش گرفته، خودش از اداره کشور و حفظ منافع عمومی عاجز است.» شورش‌هایی در اقصی نقاط ایران در اعتراض به قرارداد تالبوت شروع شد مخصوصا جاهایی که کشت تنباکو رونق داشت و حکومت ایران این شورش‌ها رو سرکوب کرد که به کشته شدن عده‌ای منجر شد. Sayyid|Jamal|al-Din|Asadabadi|||open|to|Mirza|Shirazi|wrote|and|by|counting|one|to|one|||that|Naser al-Din|Shah|had done|and|Iran|towards|to|foreigner|sold|admitted|did|king|Iran|||and|ill-natured|has become|his faculties|weak|become|misbehavior|(object marker)|forward|taken|he|from|administration|country|and|preservation|interests|public|incapable|is|||in|farthest|points|Iran|in|protest|against|contract|Talbot|started|was|especially|places|where|cultivation|tobacco|prosperity|had|and|government|Iran|these|||(object marker)|suppressed|did|which|to|killed|being|||led|was Seyyid|Cemal|الدين|Asadabadi|||açıq|Mirza||Şirzai|yazdı|və|ilə|saymaq|bir|bir|bir|||ki|Nəsirəddin|şah|etmiş|və|İran|ölkə|əcnəbi||satmış|etiraf|etdi|padşah|İran|||və|pis əxlaqlı|olmuş|düşüncələri|zəif|olmuş|pis davranış|onu|qəbul|almış|özü|dan|idarə|ölkə|və|qorumaq|maraqlar|ümumi|aciz|dir|||da|ən uzaq|nöqtələr|İran|da|etiraz|əleyhinə|müqavilə|Talbot|başladı|oldu|xüsusilə|yerlərdə|ki|əkini|tütün|inkişaf|var|və|hökumət|İran|bu|||onları|basdırdı|etdi|ki|əleyhinə|öldürülmüş|olma|||səbəb|oldu Seyyed Jamal al-Din Asadabadi wrote an open letter to Mirza Shirazi, listing one by one the betrayals committed by Naser al-Din Shah and acknowledging that Iran had been sold to foreigners, stating: "The king of Iran has become weak-willed and of bad character, his senses have weakened, he has adopted bad behavior, and he is incapable of managing the country and protecting public interests." Protests erupted in various parts of Iran against the Talbot contract, especially in areas where tobacco cultivation thrived, and the Iranian government suppressed these protests, leading to the deaths of several individuals. Seyyid Camaləddin Əsədabadi Mirzə Şirzaya açıq məktub yazdı və Nəsrəddin şahın etdiyi xəyanətləri bir-bir sayaraq İranı yadellilərə satdığını etiraf etdi: «İran şahı zəif xarakterli və pis əxlaqlı olmuş, düşüncələri zəifləmiş, pis davranışa yol vermiş, özü ölkəni idarə etməkdən və ictimai maraqları qorumaqdan acizdir.» İranın müxtəlif bölgələrində Talbot müqaviləsinə etiraz olaraq üsyanlar başladı, xüsusilə tütün əkini olan yerlərdə, və İran hökuməti bu üsyanları yatırdı ki, bu da bir neçə nəfərin ölümünə səbəb oldu.

به دنبال این شورش ها و نامه های اعتراض آمیز دیگه‌ای که به نجف ارسال شد، میرزای شیرزای فتوای تحریم تنباکو رو صادر کرد. to|following|these|||and|||||||that|to|Najaf|sent|was|Mirza|Shirazi|fatwa|prohibition|tobacco|it|issued|did in|after|these|rebellions|plural marker|and|letters|plural marker|protest|containing|other|plural marker|that|to|Najaf|sent|was|Mirza|Shirzai|fatwa|prohibition|tobacco|it|issued|did Following these protests and other letters of complaint sent to Najaf, Mirza Shirazi issued a fatwa prohibiting tobacco. Bu üsyanlar və Nəcəf şəhərinə göndərilən digər etiraz məktublarından sonra, Mirzə Şirzai tütünün haram olması barədə fətva verdi. اعتراضات مردمی بالا گرفت و تحریم تنباکو حتی تا حرمسرای ناصرالدین شاه هم رفت و سوگلی شاه انیس الدوله دستور داد قلیان‌ها رو از حرمسرا جمع کنن. protests|public|up|intensified|and|ban|tobacco|even|to|harem|Naser al-Din|Shah|also|went|and|favorite|Shah|Anis|al-Doleh|ordered|gave|||them|from|harem|collect|they collect etirazlar|xalq|artdı|aldı|və|qadağa|tütün|hətta|qədər|harem|Nəsirəddin|şah|də|getdi|və|sevimli|şah|Anis|dövlət|əmr|verdi|||onları|-dan|harem|toplamaq|yığsınlar Public protests escalated, and the tobacco boycott even reached the harem of Naser al-Din Shah, where the Shah's favorite, Anis al-Doleh, ordered the collection of the hookahs from the harem. Xalq etirazları artdı və tütün embargo-su hətta Nəsirəddin şahın haremində də yayıldı və şahın sevimlisi Anis ad-dövlə haremindən qalyanları toplamağı əmr etdi. جنبش تنباکو در نهایت پیروز شد و امتیاز لغو شد اما در حین جنبش می‌رفت که با فشار بیشتر همه امتیازها لغو بشه ولی اعتراضات محدود به تنباکو باقی موند، علل زیادی وجود داره که چرا این جنبش که می‌تونست گسترده‌تر بشه محدود باقی موند اما چیزی که جدید بود حضور روحانیت و مردم به عنوان نیرویی تاثیر گذار در سیاست ایران بود. movement|tobacco|in|the end|victorious|became|and|concession|revoked|became|but|during|the|movement|||to|with|pressure|more|all|concessions|revoked|be|but|protests|limited|to|tobacco|remaining|stayed|reasons|many|existence|has|that|why|this|movement|that|||||be|limited|remaining|stayed|but|something|that|new|was|presence|clergy|and|people|as|a|force|influential||in|politics|Iran|was hərəkat|tütün|da|nəhayət|qalib|oldu|və|imtiyaz|ləğv|oldu|amma|da|zamanı|hərəkat|||ki|ilə|təzyiq|daha çox|bütün|imtiyazlar|ləğv|olsun|amma|etirazlar|məhdud|-ə|tütün|qalan|qaldı|səbəblər|çox|varlığı|var|ki|niyə|bu|hərəkat|ki|||||olsun|məhdud|qalan|qaldı|amma|bir şey|ki|yeni|idi|iştirakı|ruhaniyyət|və|xalq|-ə|kimi|qüvvə|təsir||da|siyasət|İran|idi The Tobacco Movement ultimately succeeded, and the concession was revoked, but during the movement, it seemed that with more pressure, all concessions could be revoked; however, the protests remained limited to tobacco. There are many reasons why this movement, which could have been broader, remained limited, but what was new was the presence of the clergy and the people as an influential force in Iranian politics. Tütün hərəkatı nəticədə qalib gəldi və imtiyaz ləğv edildi, lakin hərəkat zamanı daha çox təzyiq altında bütün imtiyazların ləğv olunması gedirdi, amma etirazlar tütünlə məhdud qaldı, bu hərəkatın daha geniş yayılma imkanları olmasına baxmayaraq, bunun səbəbləri çoxdur, amma yeni olan şey, ruhaniyyətin və xalqın İran siyasətində təsirli bir qüvvə kimi iştirak etməsi idi.

اینجا هم استراو به نظر دچار اشتباه شده، در این دوران روحانیت به صورت طبقه وارد مبارزات سیاسی نشده بود بعضی روحانیان مبارزات سیاسی می‌کردن اما نمیشه این‌ها رو به کل طبقه روحانیت تسری داد. here|also|Strau|to|opinion|afflicted|mistake|has become|in|this|era|clergy|in|form|class|entered|struggles|political|had not|been|some|clerics|struggles|political|||but|cannot|||to|to|whole|class|clergy|generalized|given burada|de|Strav|ın|fikir|maruz|səhv|olmuş|ın|bu|dövr|ruhaniyyət|ın|şəkildə|sinif|daxil|mübarizələr|siyasi|olmamış|idi|bəziləri|ruhani|mübarizələr|siyasi|||amma|olmaz|||ı|ın|bütün|sinif|ruhaniyyət|yayılma|verildi اینجا هم استراو به نظر دچار اشتباه شده، در این دوران روحانیت به صورت طبقه وارد مبارزات سیاسی نشده بود بعضی روحانیان مبارزات سیاسی می‌کردن اما نمیشه این‌ها رو به کل طبقه روحانیت تسری داد. Here, too, Strauß seems to have made a mistake; during this period, the clergy had not entered political struggles as a class. Some clerics were engaged in political struggles, but these cannot be generalized to the entire clerical class. Burada da Strav səhv etdiyinə bənzəyir, bu dövrdə ruhaniyyət bir təbəqə olaraq siyasi mübarizələrə daxil olmamışdı, bəzi ruhaniyyət siyasi mübarizələr aparırdı, amma bunları bütün ruhaniyyət təbəqəsinə yaymaq olmaz.

با الغای قرارداد تالبوت، دربار برای پرداخت ضرر و زیان این قرارداد تحت فشار قرار گرفت و چاره‌ای برای ناصرالدین شاه نموند جز قرض گرفتن از بانک شاهنشاهی رویتر. with|cancellation|contract|Talbot|court|for|payment|loss|and|damage|this|contract|under|pressure|placed|took|and|||for|Naser al-Din|Shah|remained|except|loan|taking|from|bank|imperial|Reuter ilə|ləğv|müqavilə|Talbot|saray|üçün|ödəniş|ziyan|və|ziyan|bu|müqavilə|altında|təzyiq|vəziyyət|aldı|və|||üçün|Nəsirəddin|şah|qalmadı|başqa|borc|almaq|-dan|bank|şahənşah|Reuter With the cancellation of the Talbot contract, the court was pressured to compensate for the losses of this contract, leaving Naser al-Din Shah no choice but to borrow from the Royal Bank of Reuter. Talbot müqaviləsinin ləğv olunması ilə, saray bu müqavilənin ziyanını ödəmək üçün təzyiq altında qaldı və Nəsirəddin şahın başqa çarəsi qalmadı, yalnız Reyter şahın bankından borc almaqdan başqa. رویتر بهره شش درصدی بر وام ایران بست و دربار ملزم شد سالانه 30 هزار پوند قسط پرداخت کنه که بازپرداخت وام رو تا 40 سال افزایش می داد، برای تضمین وام هم گمرکات خلیج فارس گرو گذاشته شد. Reuters|interest|six|percent|on|loan|Iran|imposed|and|court|obligated|was|annually|thousand|pounds|installment|payment|would|which|repayment|loan|it|up to|years|increase|would|give|for|guaranteeing|loan|also|customs|Persian|Gulf|collateral|placed|was Reuters|faiz|altı|yüzdelik|üzerine|kredi|İran|koydu|ve|saray|zorunlu|oldu|yıllık|bin|pound|taksit|ödeme|yapsın|ki|geri ödeme|kredi|onu|kadar|yıl|artırdı|zaman|verdi|için|teminat|kredi|de|gümrükler|Körfez|Fars|rehin|konulmuş|oldu Reuter set a six percent interest rate on the loan to Iran, and the court was obliged to pay an annual installment of 30,000 pounds, which extended the loan repayment period to 40 years. To secure the loan, the customs of the Persian Gulf were put up as collateral. Reuters İranın kreditinə 6 faiz dərəcəsi tətbiq etdi və saray hər il 30 min funt sterlinq ödəməyə məcbur oldu ki, bu da krediti 40 il uzadırdı, kreditin təminatı olaraq isə Fars körfəzinin gömrükləri girov qoyuldu.

بعد از ترور ناصرالدین شاه، و در زمان مظفرالدین شاه و به خاطر دیدی منفی که نسبت به بریتانیا وجود داشت، با استقراض از روسیه وام بریتانیا تسویه شد و عملا به جای بریتانیا روسیه نشست. after|of|assassination|Naser al-Din|Shah|and|in|time|Mozaffar al-Din|Shah|and|due to|reason|view|negative|that|in relation|to|Britain|existence|had|with|borrowing|from|Russia|loan|Britain|settlement|was|and|practically|in place of|place|Britain|Russia|sat sonra|ın|suikast|Nasereddin|şah|ve|de|zaman|Muzaffereddin|şah|ve|ın|dolayı|bakış|negatif|ki|karşı|ın|Britanya|var|vardı|ile|borç alma|ın|Rusya|kredi|Britanya|ödeme|oldu|ve|fiilen|ın|yerine|Britanya|Rusya|oturdu After the assassination of Naser al-Din Shah, during the reign of Mozaffar al-Din Shah and due to the negative perception of Britain, the British loan was settled by borrowing from Russia, and effectively, Russia took Britain's place. Nasirəddin şahın qətlindən sonra, Müzaffərəddin şah dövründə və Britaniyaya qarşı mənfi bir baxış olduğu üçün, Rusiya ilə borc götürülərək Britaniya krediti ödənildi və faktiki olaraq Britaniyanın yerini Rusiya aldı. مظفرالدین شاه مثل پدرش مابقی وام رو در خوشگذرانی‌های اروپا خرج کرد. Mozaffar ad-Din|Shah|like|his father|the rest of|loan|pronoun for the loan|in|||Europe|spent|did Müzaffərəd-din|şah|kimi|atası|qalan|borc|onu|da|||Avropa|xərclədi|etdi Mozaffar al-Din Shah, like his father, spent the rest of the loan on pleasures in Europe. Müzaffərədin şah atası kimi qalan borcu Avropada əyləncələrə xərclədi. بریتانیا که خودش رو از میدان به در شده می‌دید سعی کرد شاه رو دوباره به طرف خودش متمایل کنه. Britain|that|itself|him|from|field|to|out|having been|||tried|did|Shah|him|again|to|side|itself|inclined|make Britaniya|ki|öz|özünü|-dan|meydan|-e|-den|olmuş|||cəhd|etdi|şah|onu|yenidən|-e|tərəf|öz|meyilli|etsin Britain, seeing itself sidelined, tried to win the Shah back to its side. Britaniya özünü döyüşdən kənarda görərək, şahı yenidən öz tərəfinə çəkməyə çalışdı. به همین منظور در سفری که مظفرالدین شاه به بریتانیا کرده بود، سعی داشتن بالاترین نشان اشرافی بریتانیا رو به شاه تقدیم کنن اما در این بین ملکه ویکتوریا مرد و ادوارد هفتم به پادشاهی رسید و گفت این نشان رو فقط به مومنان مسیحی خواهد داد. for|this|purpose|in|trip|that|Mozaffar ad-Din|Shah|to|Britain|had|was|effort|to have|highest|insignia|aristocratic|Britain|it|to|Shah|presented|they would present|but|in|this|among|Queen|Victoria|died|and|Edward|VII|to|kingship|ascended|and|said|this|insignia|it|only|to|believers|Christian|will|give به|همین|məqsəd|da|səyahət|ki|Müzəffərədin|şah|به|Britaniya|etmiş|idi|cəhd|etmək|ən yüksək|nişan|aristokratik|Britaniya|onu|ədalət|şah|təqdim|etsin|amma|da|bu|arasında|kraliça|Viktoriya|öldü|və|Edward|VII|ədalət|taxt|gəldi|və|dedi|bu|nişan|onu|yalnız|ədalət|inanclılar|xristianlara|olacaq|verəcək To this end, during a trip that Mozaffar al-Din Shah made to Britain, they attempted to present the highest aristocratic honor of Britain to the Shah, but in the meantime, Queen Victoria died, and Edward VII ascended to the throne and stated that this honor would only be given to Christian believers. Bunun üçün Müzəffərədin şahın Britaniyaya etdiyi səfərdə, Britaniyanın ən yüksək aristokratik nişanını şahın təqdim etməyə çalışdılar, lakin bu arada Kraliça Viktoriya öldü və VII Edward taxta çıxdı və dedi ki, bu nişanı yalnız xristian inananlara verəcək. مظفرالدین شاه از این اقدام رنجید و دیگه روی خوشی به بریتانیا نشون نداد. Mozaffar ad-Din|Shah|from|this|action|was upset|and|no longer|face|pleasantness|to|Britain|showed|did not give Müzaffərədin|şah|-dən|bu|hərəkət|narazı oldu|və|artıq|üz|xoş münasibət|-ə|Britaniya|göstərdi|vermədi Mozaffar al-Din Shah was offended by this action and no longer showed any goodwill towards Britain. Müzəffərədin şah bu addımdan incidi və artıq Britaniyaya yaxşı münasibət göstərmədi.

و با واگذاری گمرکات به نوز بلژیکی که تحت حمایت روس ها بود اوضاع رو بدتر کرد، نوز با افزایش گمرکات طبقه بازاریان رو تحت فشار گذاشت، بازاری‌ها هم دست به دامن روحانیون شدن و این‌طوری بود که مقدمات انقلاب مشروطه فراهم شد. and|with|the transfer|customs|to|Nawz|Belgian|who|under|protection|||was|situation|it|worse|made|Nawz|with|increasing|customs|class|merchants|it|under|pressure|put|||also|hands|to|the skirts|clerics|became|and|||was|that|preparations|revolution|constitutional|provided|became və|ilə|təhvil|gömrük|-ə|Nəvvaz|Belçikalı|ki|altında|dəstək|rus|lar|idi|vəziyyət|onu|daha pis|etdi|Nəvvaz|ilə|artırılması|gömrük|təbəqə|ticarətçilər|onu|altında|təzyiq|qoydu|||də|əl|-ə|paltar|din adamları|olmaq|və|||idi|ki|hazırlıqlar|inqilab|müstəqil|təmin|oldu And by handing over the customs to the Belgian Nuz, who was supported by the Russians, the situation worsened; Nuz put pressure on the merchants by increasing customs duties, and the merchants turned to the clergy, and this is how the groundwork for the Constitutional Revolution was laid. Və gömrükləri rusların himayəsində olan belçikalı Noyza təhvil verməklə vəziyyəti daha da pisləşdirdi, Noyz gömrük tariflərini artıraraq bazar təbəqəsini sıxışdırdı, bazar adamları da ruhaniyyətə müraciət etdilər və beləliklə, məşrutə inqilabının hazırlıqları görüldü. چیزی که برای من تو این کتاب جالب بود اشاره استراو به تقارن انقلاب مشروطه ایران با انقلابی مشابه در روسیه تزاری بود. something|that|for|me|in|this|book|interesting|was|reference|Straw|to|coincidence|revolution|constitutional|Iran|with|revolution|similar|in|Russia|Tsarist|was şey|ki|üçün|mən|bu|bu|kitab|maraqlı|idi|işarə|Strav|-ə|simmetriya|inqilab|müstəqillik|İran|ilə|inqilab|oxşar|-də|Rusiya|Tsar| What I found interesting in this book was Straw's reference to the coincidence of the Iranian Constitutional Revolution with a similar revolution in Tsarist Russia. Bu kitabda mənim üçün maraqlı olan şey, Stravun İranın məşrutə inqilabının Rus imperiyasında baş verən oxşar inqilabla simmetriyasıdır. یک سال قبل از انقلاب مشروطه ایران و در پی شکست روسیه از ژاپن شورشی در روسیه به خاطر اوضاع بد اقتصادی و سیاسی پا گرفت که در نهایت به تاسیس دوما ختم شد. one|year|before|of|revolution|constitutional|Iran|and|in|following|defeat|Russia|by|Japan|rebellion|in|Russia|due to|because of|situation|bad|economic|and|political|foot|took|which|in|the end|to|establishment|Duma|conclusion|became bir|il|əvvəl|-dan|inqilab|müstəqil|İran|və|-də|ardınca|məğlubiyyət|Rusiya|-dan|Yaponiya|üsyan|-də|Rusiya|-ə|səbəbindən|vəziyyət|pis|iqtisadi|və|siyasi|ayaq|aldı|ki|-də|nəticədə|-ə|təsis|Duma|sona|oldu A year before the Iranian Constitutional Revolution, following Russia's defeat by Japan, a rebellion broke out in Russia due to the poor economic and political situation, which ultimately led to the establishment of the Duma. İranın konstitusiya inqilabından bir il əvvəl, Rusiyanın Yaponiyaya qarşı məğlubiyyətindən sonra, Rusiyada pis iqtisadi və siyasi vəziyyət səbəbindən bir üsyan baş qaldırdı ki, bu da nəticədə Duma'nın yaradılması ilə nəticələndi. ایرانی ها هم که این پیروزی رو برای مردم همسایه شمالی دیده بودن دلشون قرص شد که بتونن مشابه همچین کاری رو در ایران هم انجام بدن. Iranians|plural suffix|also|that|this|victory|it|for|people|neighboring||seen|to be|their hearts|assured|became|that|they can|similar|such|action|it|in|Iran|also|doing|able to do ایرانی|ها|هم|که|این|پیروزی|رو|برای|مردم|همسایه|شمالی|دیده|بودن|دلشان|قرص|شد|که|بتوانند|مشابه|همچین|کاری|رو|در|ایران|هم|انجام|دهند Iranians, having seen this victory for their northern neighbor, were reassured that they could achieve something similar in Iran. İranlılar da bu qələbəni şimaldakı qonşularının uğuru kimi gördükləri üçün, eyni cür bir işi İran'da da edə biləcəklərinə inandılar.

بریتانیا در پیروزی نهضت مشروطه نقش پررنگی بازی کرد و با پناه دادن به معترضین و تلاش جهت برقراری مشروطه به بازسازی چهره و نقش خودش در ایران کمک کرد. Britain|in|victory|movement|constitutionalism|role|prominent|played|did|and|by|shelter|giving|to|protesters|and|effort|for|establishing|constitutionalism|to|reconstruction|image|and|role|itself|in|Iran|helped|did Britaniya|de|qələbə|hərəkat|konstitusiya|rol|parlaq|oynadı|etdi|və|ilə|sığınacaq|vermək|-ə|etirazçılar|və|cəhd|istiqamətində|bərpa|konstitusiya|-ə|bərpa|imic|və|rol|öz|de|İran|kömək|etdi Britain played a significant role in the success of the Constitutional Movement, and by sheltering the protesters and working towards establishing a constitution, it helped to reshape its image and role in Iran. Böyük Britaniya konstitusiya hərəkatının qələbəsində mühüm rol oynadı və etirazçıları sığınacaq verərək, konstitusiyanın bərqərar olunması üçün çalışaraq, İran'dakı imicini və rolunu bərpa etməyə kömək etdi. بریتانیا در کنار بازسازی وجهه خودش به دنبال تحت فشار گذاشتن مظفرالدین شاه و همچنین کاهش نفوذ شوروی در ایران بود. Britain|in|alongside|rebuilding|image|itself|to|seeking|under|pressure|putting|Mozaffar ad-Din|Shah|and|also|reduction|influence|Soviet|in|Iran|was Britaniya|da|yanında|bərpa|imic|öz|üçün|axtarır|altında|təzyiq|qoyma|Müzaffərədin|şah|və|həmçinin|azaldılması|təsir|Sovet|da|İran|idi Britain, alongside restoring its image, sought to pressure Mozaffar ad-Din Shah and also to reduce Soviet influence in Iran. Böyük Britaniya, öz imicini bərpa etməklə yanaşı, Müzaffərədin şahı təzyiq altında saxlamağa və Sovetlərin İran'dakı təsirini azaltmağa çalışırdı. اما این بهبود چهره بریتانیا دوام چندانی نداشت و توسط خودشون از بین رفت. but|this|improvement|image|Britain|duration|much|did not have|and|by|themselves|from|between|went amma|bu|yaxşılaşma|imic|Britaniya|davam|çox|olmadı|və|tərəfindən|özləri|-dan|arasında|getdi However, this improvement in Britain's image did not last long and was undermined by its own actions. Amma bu Britaniyanın simasının yaxşılaşması uzun sürmədi və özləri tərəfindən məhv edildi.

مجلس که تشکیل شد در اولین اقدام با گرفتن وام مشترک از بریتانیا و روسیه مخالفت کرد، و در عمل این دو قدرت رو در نبرد با مشروطه دارای منافع مشترکی کرد. parliament|which|formed|was|in|first|action|with|taking|loan|joint|from|Britain|and|Russia|opposed|did|and|in|practice|these|two|powers|in||battle|with|constitutionalism|having|interests|common|made məclis|ki|təşkil|oldu|da|ilk|addım|ilə|götürmə|kredit|ortaq|dan|Britaniya|və|Rusiya|qarşı|etdi|və|da|əməl|bu|iki|güc|ərə|da|mübarizə|ilə|konstitusiya|sahib|maraqlar|ortaq|etdi When the parliament was formed, its first action was to oppose taking a joint loan from Britain and Russia, effectively aligning the two powers with shared interests against the constitutional movement. Parlament qurulduqda, ilk addım olaraq Britaniya və Rusiya ilə birgə kredit götürməyə qarşı çıxdı və əslində bu iki gücü müstəqillik uğrunda mübarizədə ortaq maraqlara sahib etdi. بریتانیا بعد از جنگ بوئر علاقه‌ای به لشکرکشی نداشت و هنوز خطر حمله روسیه به هندوستان وجود داشت پس ترجیح داد با یک توافق سیاسی کم‌خرج مشکلاتش رو برطرف کنه. Britain|after|of|war|Boer|||to|invasion|did not have|and|still|danger|attack|Russia|to|India|existence|had|so|preference|gave|with|a|agreement|political|||its problems|them|resolved|solve Britaniya|sonra|ın|müharibə|Boer|||ın|hücum|yox idi|və|hələ|təhlükə|hücum|Rusiya|ın|Hindistan|varlığı|vardı|buna görə|üstünlük|verdi|ilə|bir|razılaşma|siyasi|||problemlərini|ın|aradan qaldırılmasını|etsin After the Boer War, Britain was not interested in military campaigns, and the threat of a Russian attack on India still existed, so it preferred to resolve its issues through a low-cost political agreement. Britaniya Boer müharibəsindən sonra hərbi yürüşə maraq göstərmədi və hələ də Rusiyanın Hindistana hücum təhlükəsi var idi, buna görə də siyasi razılaşma ilə ucuz bir şəkildə problemlərini həll etməyi üstün tutdu. نتیجه این توافق کم‌خرج قرارداد معروف 1907 بود که ایران رو به دو منطقه نفوذ روسیه و بریتانیا تقسیم می‌کرد. result|this|agreement|||contract|famous|was|which|Iran|toward|to|two|regions|influence|Russia|and|Britain|divided|| nəticə|bu|razılaşma|||müqavilə|məşhur|idi|ki|İran|yönə|iki|iki|bölgə|təsir|Rusiya|və|Britaniya|bölmək|| The result of this low-cost agreement was the famous 1907 treaty, which divided Iran into two spheres of influence for Russia and Britain. Bu ucuz razılaşmanın nəticəsi 1907-ci il məşhur müqaviləsi oldu ki, bu da İranı Rusiya və Britaniya təsir dairələrinə bölürdü.

به قول استراو متن این قرارداد چنان گرم و گیرا و محبت آمیز بود که اگر به دست ایرانی ساده‌ دلی می‌رسید فورا نتیجه می گرفت که دولت‌های بریتانیا و روسیه هیچ دغدغه‌ای جز سعادت و بهروزی ملت ایران ندارن. to|quote|Straw|text|this|contract|so|warm|and|engaging|and|||was|that|if|to|hand|Iranian|simple|hearted|||immediately|conclusion|||that|||Britain|and|Russia|no|||except|happiness|and|prosperity|nation|Iran|have به|قول|استراو|متن|این|قرارداد|چنان|گرم|و|گیرا|و|||بود|که|اگر|به|دست|ایرانی|ساده|دلی|می|||||گرفت|که|||بریتانیا|و|روسیه|هیچ|||جز|سعادت|و|بهروزی|ملت|ایران|ندارن According to Strav, the text of this contract was so warm, engaging, and affectionate that if it reached the hands of a simple-hearted Iranian, they would immediately conclude that the British and Russian governments had no concern other than the happiness and well-being of the Iranian nation. Stravonun dediyinə görə, bu müqavilənin mətni o qədər isti, cəlbedici və sevgi dolu idi ki, əgər sadə bir İranlının əlinə keçsəydi, dərhal nəticə çıxarardı ki, Britaniya və Rusiya hökumətlərinin İran xalqının xoşbəxtliyi və rifahından başqa heç bir narahatlığı yoxdur. اما ایرانی‌ها فریب این قرارداد رو نخوردن و به گفته ادوارد براون: «بیشتر ایرانیان، حتی به این فکر افتادند که بریتانیا با این کار می‌خواهد از گسترش تفکر انقلاب مشروطه به دیگر کشورهای آسیایی جلوگیری کند. but|||deception|this|contract|(object marker)|did not fall for|and|to|saying|Edward|Brown|most|Iranians|even|to|this|thought|occurred|that|Britain|with|this|action|||from|spreading|thought|revolution|constitutional|to|other|countries|Asian|prevention|do amma|||aldatma|bu|müqavilə|-ni|yedilər|və|-e|dediyinə|Edward|Brown|daha çox|İranlılar|hətta|-e|bu|düşüncə|düşdülər|ki|Britaniya|-la|bu|iş|||-dan|yayılmasını|düşüncənin|inqilab|müstəqil|-e|digər|ölkələrin|Asiya|qarşısını|alır However, the Iranians were not deceived by this contract, and according to Edward Brown: "Most Iranians even thought that Britain wanted to prevent the spread of the constitutional revolution's ideas to other Asian countries with this action. Amma iranlılar bu müqavilənin tələsinə düşmədilər və Edward Brownun dediyinə görə: «İranlıların əksəriyyəti, hətta bu fikrə düşdülər ki, Britaniya bu yolla inqilabi mütərəqqi düşüncənin digər Asiya ölkələrinə yayılmasının qarşısını almaq istəyir. چون یک طرف هندوستان را داشتند و طرف دیگر مصر. since|one|side|India|(object marker)|they had|and|side|other|Egypt چون|یک|طرف|هند|را|vardı|و|طرف|دیگر|مصر Because they had one side in India and the other in Egypt. Çünki bir tərəfdə Hindistan, digər tərəfdə isə Misir var idi. ایران باید ضعیف می‌شد و چند پاره و در بند همان شرایط دشوار خود می‌ماند و دست و پا می‌زد تا از آن استان‌های مجاور هندوستان گزندی به این کشور نرسد.» Iran|should|weak|||and|several|fragmented|and|in|bound|those|conditions|difficult|itself|||and|hands|and|feet|||until|from|those|||neighboring|India|harm|to|this|country|reaches ایران|باید|ضیف|||و|چند|parça|و|içinde|بند|o|şərait|çətin|öz|||və|əl|və|ayaq|||ki|dan|o|||qonşu|Hindistan|zərər|dan|bu|ölkə|çatmasın Iran had to be weakened and remain fragmented and bound by its difficult conditions, struggling to ensure that no harm came from those neighboring provinces of India to this country." İran zəifləmiş olmalı idi və bir neçə parçaya bölünərək, eyni çətin şərtlərdə qalmalı və Hindistanın qonşu əyalətlərindən bu ölkəyə zərər gəlməməsi üçün mübarizə aparmalı idi.

منطقی مشابه مواجهه با جنبش ملی کردن صنعت نفت، استدلال بریتانیا در اون زمان این بود که اگه ملی شدن پذیرفته بشه، منافع شرکت های نفتی در تمام دنیا به خطر میوفته. logic|similar|confrontation|with|movement|national|of|industry|oil|argument|Britain|at|that|time|this|was|that|if|national|ization|accepted|be|interests|companies|of|oil|in|all|world|to|risk|be jeopardized məntiqi|bənzər|qarşılaşma|ilə|hərəkat|milli|etmək|sənaye|neft|arqument|Britaniya|zamanı|o|vaxt|bu|idi||əgər|milli|olması|||maraqlar|şirkət|lar|neft|da|bütün|dünya|ın|təhlükə|düşür A similar logic was faced with the nationalization movement of the oil industry; Britain's argument at that time was that if nationalization was accepted, the interests of oil companies worldwide would be at risk. Məntiqi bənzər milli neft sənayesinin milliləşdirilməsi ilə bağlı qarşılaşma, Britaniyanın o dövrdəki arqumenti belə idi ki, əgər milliləşdirmə qəbul edilərsə, neft şirkətlərinin bütün dünyadakı maraqları təhlükəyə düşəcək.

متاسفانه در تاریخ معاصر ایران بارها شاهد شروع یک جریان بودیم که به شدت و به بهانه جلوگیری از گسترش اون به سایر کشورها توسط ابرقدرت ها سرکوب شده و عقیم مانده. unfortunately|in|history|contemporary|Iran|many times|witness|beginning|a|movement|we were|that|by|intensity|and|by|pretext|prevention|from|expansion|it|to|other|countries|by|superpowers|plural marker|suppressed|been|and|thwarted|remained təəssüf ki|-də|tarix|müasir|İran|dəfələrlə|şahid|başlanğıc|bir|axın|idik|ki|-ə|güclü|və|-ə|bəhanə|qarşısını almaq|-dan|yayılma|onun|-ə|digər|ölkələr|tərəfindən|super güc|-lar|basqı|olmuş|və|nəticəsiz|qalmış Unfortunately, in contemporary Iranian history, we have repeatedly witnessed the emergence of a movement that has been severely suppressed and rendered ineffective by superpowers under the pretext of preventing its spread to other countries. Təəssüf ki, müasir İran tarixində dəfələrlə bir axının başlanğıcına şahid olmuşuq ki, bu, güclü dövlətlər tərəfindən onun digər ölkələrə yayılmasının qarşısını almaq bəhanəsi ilə amansız şəkildə basqı altında qalmış və nəticəsiz qalmışdır. اونقدر که کشورهایی که بعد از ایران و با تاسی از ایران دست به این مبارزات زدن به خواسته هاشون رسیدن. as much|as|countries|that|after|from|Iran|and|with|following|from|Iran|took|to|this|struggles|engaged|to|demands|their|reached o qədər|ki|ölkələr|ki|sonra|ın|İran|və|ilə|ilham|ın|İran|əl|ın|bu|mübarizələr|başladılar|ın|tələblərinə|onların|çatdılar So much so that countries that followed Iran and engaged in these struggles achieved their demands. O qədər ki, İranın ilham verdiyi bu mübarizələrə qoşulan ölkələr öz tələblərinə çatmışdır. ایران که شروع کننده این جریان ها بوده خیلی بعدتر به خواسته هاش رسیده. Iran|that|||these|||has been|much|later|to|||has reached İran|ki|||bu|akımlar|lar|olmuş|çox|daha sonra|ulaşmış|istəklər|| Iran, which was the initiator of these movements, reached its demands much later. İran bu axınların başlanğıcını qoyan ölkə olaraq, çox sonra öz tələblərinə çatmışdır.

با روی کار اومدن استبداد صغیر محمدعلی شاه که از حمایت روسیه برخوردار بود، دو سال باید می گذشت تا مبارزان مشروطه بتونن محمدعلی شاه رو از سلطنت خلع و پسرش احمد شاه رو جانشینش کنن. with|coming|to power|arrival|despotism|minor|Mohammad Ali|Shah|who|from|support|Russia|supported|was|two|years|must|(present continuous marker)|pass|until|fighters|constitutional|could|Mohammad Ali|Shah|him|from|throne|depose|and|his son|Ahmad|Shah|him|successor|could ile|üz|iş|gəlməsi|despotizm|kiçik|Məhəmməd Əli|şah|ki|dan|dəstək|Rusiya|faydalanan|idi|iki|il|lazım|(şahıs zamiri)|keçməli|qədər|mübarizələr|konstitusiya|edə bilsinlər|Məhəmməd Əli|şah|onu|dan|taxtdan|devirme|və|oğlu|Əhməd|şah|onu|varisi|edə bilsinlər With the rise of the minor despotism of Mohammad Ali Shah, who was supported by Russia, two years had to pass before the constitutionalists could dethrone Mohammad Ali Shah and install his son Ahmad Shah as his successor. Kiçik tiranlığın, Rusiya dəstəyi ilə olan Məhəmməd Əli Şahın hakimiyyətə gəlməsi ilə, müxalifətçilərin Məhəmməd Əli Şahı taxtdan salıb, onun yerinə oğlu Əhməd Şahı gətirməsi üçün iki il keçməli oldu.

چیزی که در گیر و دار مشروطه از چشم آزادی‌خواهان دور موند مساله نفت بود. something|that|in||||Constitutional Revolution|from|sight|||away|remained|issue|oil|was bir şey|ki|de||||məhdudiyyət|-dan|göz|||uzaq|qaldı|məsələ|neft|idi What was overlooked by the freedom-seekers during the constitutional movement was the issue of oil. Müxalifət dövründə azadlıqsevərlərin gözündən qaçan məsələ neft idi. استراو تاریخچه جالبی از اکتشاف نفت در ایران و چگونگی تشکیل شرکت نفت ایران و انگلیس می‌گه که با توجه به اینکه من در قسمت‌های مختلف پادکست در این‌باره صحبت کردم، تکرار دوباره اشون رو لازم نمی دونم. Strav|history|interesting|of|discovery|oil|in|Iran|and|how|formation|company|oil|Iran|and|England|||that|with|attention|to|the fact that|I|in|||different|podcast|in|||talk|I talked|repetition|again|them|(object marker)|necessary|not|I consider استراو|tarixçəsi|maraqlı|haqqında|kəşf|neft|da|İran|və|necə|yaradılması|şirkət|neft|İran|və|İngiltərə|||ki|ilə|diqqət|a|bu|mən|da|||müxtəlif|podkast|da|||danışdım|etdim|təkrar|yenidən|onların|onu|lazım|deyil|bilirəm The straw has an interesting history of oil discovery in Iran and how the Anglo-Iranian Oil Company was formed, and since I have talked about this in various parts of the podcast, I don't find it necessary to repeat it. Straw, İranda neftin kəşfi və İran-Britaniya neft şirkətinin yaranması haqqında maraqlı bir tarixçədən bəhs edir ki, mən bu barədə podkastın müxtəlif hissələrində danışdığım üçün onların təkrarı lazım deyil. با شروع جنگ جهانی اول با اینکه ایران اعلام بی‌طرفی کرده بود اما شمال توسط روسیه، جنوب توسط بریتانیا و غرب توسط عثمانی اشغال شد. with|the start|war|world|first|although|that|Iran|declared|||had|was|but|north|by|Russia|south|by|Britain|and|west|by|Ottoman|occupation|was ile|başlangıcı|savaş|dünya|birinci|ile|rağmen|İran|ilan|||etmiş|idi|ama|kuzey|tarafından|Rusya|güney|tarafından|Britanya|ve|batı|tarafından|Osmanlı|işgal|oldu With the start of World War I, although Iran had declared neutrality, the north was occupied by Russia, the south by Britain, and the west by the Ottomans. Birinci Dünya Müharibəsinin başlanması ilə, İran neytrallıq elan etsə də, şimal Rusiya, cənub Britaniya və qərb Osmanlı tərəfindən işğal edildi. طبق قرارداد سری 1915 که بین روسیه و بریتانیا بسته شده بود این دولت‌ها اجازه داشتن نیروی نظامی خودشون رو در مناطق تحت نفوذشون ایجاد کنن. according to|contract|series|that|between|Russia|and|Britain|signed|been|was|these|||permission|to have|military|force|their own|in||areas|under|their influence|establishment|to create üzrə|müqavilə|seriyası||||||bağlanmış|olmuş|idi|bu|||icazə|olma|qüvvə|hərbi|öz|ələ|içində|bölgələr|altında|təsir|yaratmaq|edə bilsin According to the 1915 secret agreement made between Russia and Britain, these governments were allowed to establish their own military forces in the areas under their influence. Rusya və Britaniya arasında bağlanmış 1915-ci il seriya müqaviləsinə əsasən, bu dövlətlər öz təsir dairələrində hərbi qüvvələrini yaratmaq icazəsi almışdılar. به همین منظور روسیه بدون اجازه ایران واحدهای قزاق رو در تبریز، گرگان، رشت، اصفهان، کرمانشاه، همدان، ارومیه و مشهد تشکیل داد و بریتانیا هم پلیس جنوب رو ایجاد کرد که متشکل از ده هزار سرباز ایرانی بودند که زیر نظر افسران بریتانیایی مشغول به کار بودن. for|this|purpose|Russia|without|permission|Iran|units|Cossack|in||Tabriz|Gorgan|Rasht|Isfahan|Kermanshah|Hamadan|Urmia|and|Mashhad|formed|gave|and|Britain|also|police|South|in|established|did|which|consisting|of|ten|thousand|soldiers|Iranian||who|under|supervision|officers|British|engaged|in|work|were bu|eyni|məqsəd|Rusiya|olmadan|icazə|İran|bölmələri|Qazaq|burada|da|Təbriz|Gurgan|Rəşd|İsfahan|Kermanşah|Həmədan|Urmiya|və|Məşhəd|qurdu|verdi||Britaniya|də|polis|Cənub|burada|yaratdı|etdi|ki|ibarət|dan|on|min|əsgər|İranlı|idilər|ki|altında|nəzarətində|zabitlər|Britaniyalı|məşğul|ilə|iş|olma For this purpose, Russia formed Cossack units in Tabriz, Golestan, Rasht, Isfahan, Kermanshah, Hamadan, Urmia, and Mashhad without Iran's permission, and Britain also created the Southern Police, which consisted of ten thousand Iranian soldiers working under British officers. Bu məqsədlə, Rusya İrandan icazə almadan, Tabriz, Goranboy, Rəşd, İsfahan, Kermanşah, Həmədan, Urmiya və Məşhəd şəhərlərində kazak bölmələri təşkil etdi, Britaniya isə on min İran əsgərindən ibarət olan Cənub Polisi yaratdı ki, bu da Britaniya zabitlərinin nəzarəti altında fəaliyyət göstərirdi. جالبه که هزینه این نیروهای نظامی رو هم باید ایران می‌پرداخت. it's interesting|that|cost|these|forces|military|را (object marker)|also|should|Iran|| maraqlı|ki|xərcləri|bu|qüvvələrin|hərbi|onu|də|gərək|İran|| Interestingly, Iran was also supposed to pay for the costs of these military forces. Maraqlıdır ki, bu hərbi qüvvələrin xərclərini də İran ödəməli idi. مفاد این قرارداد تا انقلاب بلشویکی 1917 مخفی بود. contents|this|contract|until|revolution|Bolshevik|secret|was məzmun|bu|müqavilə|qədər|inqilab|Bolşevik|gizli|idi The provisions of this contract were kept secret until the Bolshevik Revolution of 1917. Bu müqavilənin müddəaları 1917-ci il Bolşevik inqilabına qədər gizli qalmışdı.

بعد از انقلاب بلشویکی روسیه خاک ایران رو ترک کرد اما دوره چهارساله اشغال ایران یکی از فاجعه‌بارترین دوره‌های تاریخ معاصر ایرانه که کمتر در موردش حرفی زده شده. after|of|revolution|Bolshevik|Russia|soil|Iran|on|left|did|but|period|four-year|occupation|Iran|one|of|||||history|contemporary||that|less|in|about it|talk|said|been sonra|ın|inqilab|bolşevik|Rusiya|torpaq|İran|ı|tərk|etdi|amma|dövr|dörd il|işğal|İran|biri|ın|||||tarix|müasir||ki|daha az|ın|onun|söz|deyilib|olub After the Bolshevik Revolution, Russia left Iranian soil, but the four-year occupation of Iran was one of the most disastrous periods in contemporary Iranian history that has been less talked about. Bolşevik inqilabından sonra Rusiya İran torpaqlarını tərk etdi, lakin İranın dörd illik işğalı müasir tarixinin ən fəlakətli dövrlərindən biridir ki, bu barədə az danışılıb. درسته که میشه به این دوران طوری نگاه کرد که انگار ایران کاملا در اختیار بریتانیا و روسیه بوده اما واقعیت این‌طور نبود، it's true|that|it can be|to|this|era|in a way|look|viewed|that|as if|Iran|completely|in|control|Britain|and|Russia|had been|but|reality|||was not doğrudur|ki|ola bilər|bu||dövr|cür|baxış|etdi|ki|sanki|İran|tamamilə|içində|nəzarında|Britaniya|və|Rusiya|olub|amma|reallıq|||deyildi It is true that this period can be viewed as if Iran was completely under the control of Britain and Russia, but the reality was not like that, Doğrudur ki, bu dövrə elə baxmaq olar ki, sanki İran tamamilə Britaniya və Rusiyanın əlində olub, amma reallıq belə deyildi, در جنوب مقاومت‌های دلیران تنگستان به رهبری رئیس‌علی دلواری وجود داشت، در کازرون مقاومت ناصرلشکر و در خوزستان نبرد جهاد به رهبری عرب‌های خوزستان. in|the south|resistance||||by|leadership||||||||||||Khuzestan||||||| در|جنوب|müqavimət||||tərəfindən|rəhbərliyi||||||||||||Xuzistan||||||| in the south, there were the brave resistances of the Tangestan leaders led by Ra'is Ali Delvari, in Kazeroon the resistance of Nasr al-Lashkar, and in Khuzestan the Jihad battle led by the Arabs of Khuzestan. cənubda Tənqistanın igidlərinin Rəisəli Dəluvarinin rəhbərliyi altında müqaviməti var idi, Kazronda Nəsirəleşkərin müqaviməti və Xuzistanda ərəb Xuzistanlıların rəhbərliyi altında cihad döyüşü. در تهران هم تلاش بر این بود تا ایران به حمایت از آلمان و عثمانی علیه روسیه و بریتانیا وارد جنگ بشه، این تلاش‌ها روسیه و بریتانیا رو به این باور رسوند که در تهران کودتایی آلمانی در حال وقوعه، در نتیجه نیروهاشون رو به سمت تهران روانه کردند. in|Tehran|also|effort|on|this|was|to|Iran|to|support|from|Germany|and|Ottoman|against|Russia|and|Britain|enter|war|become|this|||Russia|and|Britain|to||this|belief|brought|that|in|Tehran|coup|German|in|in the process of|occurring|in|result|their forces|to||towards|Tehran||did بله|تهران|هم|تلاش|بر|این|بود|تا|ایران|به|حمایت|از|آلمان|و|عثمانی|علیه|روسیه|و|بریتانیا|وارد|جنگ|بشه|این|||روسیه|و|بریتانیا|رو|به|این|باور|رسوند|که|در|تهران|کودتایی|آلمانی|در|حال|وقوعه|در|نتیجه|نیروهاشون|رو|به|سمت|تهران||کردند In Tehran, there were efforts to have Iran enter the war in support of Germany and the Ottoman Empire against Russia and Britain; these efforts led Russia and Britain to believe that a German coup was occurring in Tehran, consequently sending their forces towards Tehran. Tehranda da məqsəd İranın Almaniya və Osmanlı İmperiyası tərəfindən Rusiya və Britaniyaya qarşı müharibəyə girməsi üçün dəstək vermək idi, bu cəhdlər Rusiya və Britaniyanı Tehranda alman çevrilişinin baş verdiyinə inandırdı, nəticədə qüvvələrini Tehrana göndərdilər. در مقابل دولت ایران تصمیم گرفت پایتخت رو به اصفهان منتقل کنه اما وزیران مختار روسیه و بریتانیا شاه رو قانع کردن که قصد ورود به تهران رو ندارن. in|front of|government|Iran|decision|took|capital|it|to|Isfahan|move|will|but|ministers|acting|Russia|and|Britain|Shah|him|convinced|to do|that|intention|entry|to|Tehran|him|do not have در|مقابل|دولت|ایران|تصمیم|گرفت|پایتخت|را|به|اصفهان|منتقل|کند|اما|nazirlər|müvəqqəti|Rusiya|və|Britaniya|şah|را|razı|etmək|ki|niyyət|girişi|ın|Tehran|را| In response, the Iranian government decided to move the capital to Isfahan, but the Russian and British ministers convinced the Shah that they did not intend to enter Tehran. İran hökumətinin qərarına görə, paytaxtı İsfahana köçürmək qərarına gəldi, lakin Rusiya və Britaniya müvəqqəti nazirləri şahı inandırdılar ki, Tehrana daxil olmağı planlaşdırmırlar. در نهایت جمعی از رجال سیاسی به کرمانشاه مهاجرت کردن و در اونجا گارد ملی و دولت موقت مهاجرین رو تشکیل دادن. in|the end|a group|of|political figures|political|to|Kermanshah|immigration|did|and|in|there|guard|national|and|government|temporary|immigrants|them|formed|gave در|نهایت|جمعی|از|رجال|سیاسی|به|کرمانشاه|مهاجرت|کردند|و|در|اونجا|گارد|ملی|و|دولت|موقت|مهاجرین|رو|تشکیل|دادند Ultimately, a group of political figures migrated to Kermanshah and formed the National Guard and a provisional government of the migrants there. Nəticədə bir qrup siyasi şəxs Kermanşah şəhərinə köçdü və orada Milli Qvardiya və mühacir hökumətini təşkil etdilər.

در طول چهار سال جنگ جهانی اول، ایرانی‌های بسیاری توسط ارتش‌های روسیه، بریتانیا و عثمانی کشته شدن. during|the course of|four|years|war|world|first|||many|by|||Russia|Britain|and|Ottoman|killed|were ın|müddət|dörd|il|müharibə|dünya|birinci|||çoxu|tərəfindən|||Rusiya|Britaniya|və|Osmanlı|öldürüldü|olmaq During the four years of World War I, many Iranians were killed by the armies of Russia, Britain, and the Ottoman Empire. Birinci Dünya Müharibəsi dövründə çox sayda iranlı Rusiya, Britaniya və Osmanlı orduları tərəfindən öldürüldü. از جمله نسل‌کشی‌هایی که عثمانی در آذربایجان انجام داد و دهکده‌های آشوری نشین ایران رو غارت و ویران کرد. from|the genocides||||which|Ottoman|in|Azerbaijan|carried|out|and|||Assyrian|inhabited|Iran|(particle indicating direction)|plundered|and|destroyed|did از|جمله||||که|عثمانی|در|آذربایجان|انجام|داد|و|||آشوری|نشین|ایران|رو|غارت|و|ویران|کرد Among the genocides committed by the Ottomans in Azerbaijan, they looted and destroyed the Assyrian villages in Iran. Osmanlının Azərbaycanda həyata keçirdiyi soyqırımlardan biri, İranın aşuri kəndlərini talan edib dağıtmasıdır.

در کنار این‌ها قحطی بزرگ که بواسطه خشکسالی و مصرف ارتش‌های روس و بریتانیا بوجود اومده بود جان بسیاری از ایرانی‌ها رو گرفت، گفته می‌شه احمدشاه خودش یکی از محتکران بزرگ گندم در اون روزها بوده و گندمش رو جز به قیمت روز نمی‌فروخته. at|beside|||famine|great|which|due to|drought|and|consumption||||and|British|to existence|come|was|life|many|of|||(object marker)|took|it is said|||Ahmad Shah|himself|one|of|hoarders|large|wheat|in|those|days|was|and|his wheat|(object marker)|except|at|price|market|| yanında|yanında|||qıtlıq|böyük|ki|səbəbindən|quraqlıq|və|istehlak||||və|britaniya|meydana|gəlmiş|idi|həyat|bir çox|-dan|||-ni|aldı|deyilir|||Əhməd şah|özü|biri|-dan|ticarətçilər|böyük|buğda|-da|o|günlər|idi|və|onun buğdası|-ni|-dan başqa|-a|qiymət|gün|| Alongside this, the great famine caused by drought and the consumption by the Russian and British armies claimed many Iranian lives; it is said that Ahmad Shah himself was one of the major hoarders of wheat at that time and sold his wheat only at the market price. Bunların yanında, quraqlıq və Rusiya ilə Britaniya ordularının istehlakı səbəbindən yaranan böyük aclıq bir çox iranlının həyatını aldı. Deyilir ki, Əhməd şah o günlərdə buğdanın ən iri saxlamaçılarından biri olub və buğdasını yalnız günün qiymətinə satırmış. در سال آخر جنگ در کنار همه‌گیری وبا و مالاریا، همه‌گیری آنفولانزای اسپانیایی کشته‌های زیادی رو بر جا گذاشت که دلیل عمده‌اش نبود امکانات بهداشتی و محدود بودن دامنه قدرت حکومت مرکزی بود. in|year|last|war|in|alongside|||cholera|and|malaria|||influenza|Spanish|||many|را|بر|جا|گذاشت|که|reason|||lack|facilities|health|and|limited|being|scope|power|government|central|بود il|il|son|müharibə|yanında|yanında|||vabo|və|malyariya|||qripin|ispan|||çox|ı|üzərində|yer|qoydu|ki|səbəb|||olmaması|imkanlar|sanitariya|və|məhdud|olması|əhatə|güc|hökumət|mərkəzi|idi In the last year of the war, alongside the outbreak of cholera and malaria, the Spanish flu pandemic left many casualties, primarily due to the lack of healthcare facilities and the limited power of the central government. Müharibənin son ilində, veba və malyariya epidemiyasının yanında, İspan qripi epidemiyası da çox sayda ölümə səbəb oldu ki, bunun əsas səbəbi sanitariya imkanlarının olmaması və mərkəzi hökumətin gücünün məhdud olması idi. برآورد می‌شه که بین یک تا سه میلیون نفر در طول این چهار سال در ایران کشته شدن که با توجه به جمعیت تقریبا ده میلیونی ایران رقم بزرگی بود. estimated|||that|between|one|to|three|million|people|in|over|this|four|years|in|Iran|killed|to be|which|with|regard|to|population|approximately|ten|million|Iran|figure|large|was təxmin|||ki|arasında|bir|qədər|üç|milyon|nəfər|içində|müddət|bu|dörd|il|içində|İran|öldürülmüş|olmaq|ki|ilə|diqqət|yönə|əhali|təxminən|on|milyonlu|İran|rəqəm|böyük|idi It is estimated that between one to three million people died in Iran during these four years, which was a significant number considering Iran's population of nearly ten million. Təxmin edilir ki, bu dörd il ərzində İranda bir ilə üç milyon nəfər arasında insan öldü ki, bu da İranda təxminən on milyonluq əhalini nəzərə alsaq, böyük bir rəqəmdir.

بعد از جنگ ایران تلاش کرد تا بخاطر فجایعی که جنگ مسببش بود و نقض بی‌طرفی ای که توسط روسیه، بریتانیا و عثمانی صورت گرفته بود غرامت بگیره، اما با دخالت بریتانیا هیئت ایرانی رو به کنفرانس صلح پاریس راه ندادند. after|of|war|Iran|effort|he tried|to|due to|atrocities|that|war|caused|was|and|violation|||that|which|by|Russia|Britain|and|Ottoman|done|taken|was|compensation|to receive|but|with|intervention|Britain|delegation|Iranian|them|to|conference|peace|Paris|way|did not allow sonra|ın|müharibə|İran|cəhd|etdi|üçün|səbəbindən|fəlakətlər|ki||səbəbkarı|idi|və|pozulması|||ın|ki|tərəfindən|Rusiya|Britaniya|və|Osmanlı|həyata|keçirilmiş|idi|təzminat|alsın|amma|ilə|müdaxilə|Britaniya|heyət|İranlı|ı|ın|konfrans|sülh|Paris|yol|vermədilər After the war, Iran sought compensation for the atrocities caused by the war and the violation of neutrality by Russia, Britain, and the Ottoman Empire, but the British intervention prevented the Iranian delegation from attending the Paris Peace Conference. Müharibədən sonra İran, müharibənin səbəb olduğu fəlakətlər və Rusiya, Britaniya və Osmanlı tərəfindən həyata keçirilən neytrallığın pozulması səbəbindən təzminat almağa çalışdı, lakin Britaniyanın müdaxiləsi ilə İran nümayəndə heyətini Paris sülh konfransına buraxmadılar. هیئت ایرانی تصمیم گرفت به بریتانیا بره و شکایتش رو به دربار و مجلس این کشور عرضه کنه اما با دخالت وزیر خارجه وقت، لرد کرزن، هیئت ایرانی رو به خاک بریتانیا هم راه ندادند. delegation|Iranian|decision|made|to|Britain|go|and|its complaint|it|to|court|and|parliament|this|country|present|do|but|with|intervention|minister|foreign|current|Lord|Curzon|delegation|Iranian|it|to|soil|Britain|also|path|did not allow heyət|İranı|qərar|verdi|-ə|Britaniya|getsin|və|şikayətini|-ni|-ə|saray|və|parlament|bu|ölkə|təqdim|etsin|amma|ilə|müdaxilə|nazir|xarici|o vaxt|lord|Curzon|heyət|İranı|-ni|-ə|torpaq|Britaniya|də|yol|vermədilər The Iranian delegation decided to go to Britain and present their complaint to the court and parliament of that country, but with the intervention of the then Foreign Secretary, Lord Curzon, the Iranian delegation was not allowed to enter British territory. İran heyəti Britaniyaya getmək və şikayətini bu ölkənin sarayına və parlamentinə təqdim etmək qərarına gəldi, lakin o vaxtkı xarici işlər naziri Lord Kersin müdaxilə edərək İran heyətinin Britaniya torpağına daxil olmasına icazə vermədi. این‌همه توهین و تحقیر کافی نبود بلکه باید قرارداد 1919 رو هم با رشوه دادن به احمد شاه، وثوق الدوله، فیروز میرزا و اکبر میرزا صارم الدوله به ایران تحمیل می‌کردن که طبق اون ایران رسما مستعمره بریتانیا می‌شد. ||insult|and|humiliation|sufficient|was not|but|should|treaty|it|also|with|bribe|giving|to|Ahmad|Shah|Vosoogh|al-Dowleh|Firooz|Mirza|and|Akbar|Mirza|Sarame|al-Dowleh|to|Iran|imposed|||that|according to|that|Iran|officially|colony|Britain|| ||təhqir|və|alçaltma|kifayət|deyildi|amma|lazım idi|müqavilə|onu|də|ilə|rüşvət|vermək|a|Əhməd|şah|Vəsuq|dövlət|Firuz|Mirzə|və|Əkbər|Mirzə|Sarım|dövlət|a|İran|təlqin|||ki|uyğun|o|İran|rəsmi olaraq|müstəmləkə|Britaniya|| All this humiliation and insult was not enough; they also had to impose the 1919 treaty on Iran by bribing Ahmad Shah, Vosough od-Dowleh, Firooz Mirza, and Akbar Mirza Sarem od-Dowleh, which would officially make Iran a British colony. Bu qədər təhqir və alçaltma kifayət etmədi, həmçinin 1919-cu il müqaviləsini də Əhməd Şah, Vəsuqəd-dövlə, Firuz Mirza və Əkbər Mirza Sarəm-dövləyə rüşvət verərək İrana qəbul etdirməli idilər ki, bu müqaviləyə əsasən İran rəsmi olaraq Britaniyanın müstəmləkəsi olacaqdı. من در مورد این قرارداد و زمینه‌های اون کمی در اپیزود اختناق ایران توضیح دادم که برای اطلاعات بیشتر می تونید به اون اپیزود مراجعه کنید. I|in|about|this|contract|and|||it|a little|in|episode|oppression|Iran|explanation|I gave|that|for|information|more|you|can|to|that|episode|refer|you do من|در|مورد|این|قرارداد|و|||اون|کمی|در|اپیزود|اختناق|ایران|توضیح|دادم|که|برای|اطلاعات|بیشتر|می|تونید|به|اون|اپیزود|مراجعه|کنید I explained a bit about this contract and its background in the episode on the Iranian oppression, and for more information, you can refer to that episode. Mən bu müqavilə və onun arxa planı haqqında bir az İranın sıxıntı dövrü epizodunda izah etdim, daha ətraflı məlumat üçün o epizoda müraciət edə bilərsiniz. اینجا استراو واقعیت دیگه‌ای رو هم اضافه می‌کنه و یکی از دلایل شکست این قرارداد رو در شکست ارتش بریتانیا در شمال ایران توسط بلشویک‌ها میدونه و جراتی به سیاستمداران ایرانی داد تا راحت تر از شر این قرارداد خلاص شن. here|Straw|reality|||را|also|adds|||and|one|of|reasons|failure|this|contract|را|in|defeat|army|Britain|in|northern|Iran|by|||he knows|and|courage|to|politicians|Iranian|gave|so that|easily|more|from|evil|this|contract|free|شوند burada|Straw|gerçeklik|||onu|de|ekliyor|||ve|biri|-den|nedenler|başarısızlık|bu|anlaşma|onu|-de|başarısızlık|ordu|Britanya|-de|kuzey|İran|tarafından|||biliyor|ve|cesaret|-e|siyasetçiler|İranlı|verdi|-sın diye|rahatça|daha|-den|sıkıntı|bu|anlaşma|kurtulmak|-den Here, Strav adds another reality and considers one of the reasons for the failure of this contract to be the defeat of the British army in northern Iran by the Bolsheviks, which gave courage to Iranian politicians to more easily rid themselves of this contract. Burada Strau başqa bir gerçəyi də əlavə edir və bu müqavilənin uğursuzluğunun səbəblərindən birini Britaniya ordusunun Şimal İranda bolşeviklər tərəfindən məğlub olması ilə əlaqələndirir və İran siyasətçilərinə bu müqavilədən daha asan qurtulmaq üçün cəsarət verir.

آنچه از ارتش بریتانیا در شمال ایران باقی مونده بود در قزوین مستقر شد تا جلوی حمله احتمالی بلشویک ها به هند رو بگیرن، این ارتش تحت فرماندهی ژنرال آیرونساید قرار داشت که بعدتر فرماندهی بریگاد قزاق رو هم به دست گرفت. what|from|army|Britain|in|north|Iran|remaining|left|was|in|Qazvin|stationed|was|to|against|attack|possible|Bolshevik|plural marker|to|India|را||this|army|under|command|General|Ironside|placed|had|that|later|command|brigade|Cossack|را|also|to|hand|took nə|-dən|ordu|Britaniya|-də|şimal|İran|qalan|qalmış|idi|-də|Qazvin|yerləşdirilmiş|oldu|-maq üçün|qarşısını|hücum|ehtimal olunan|Bolşevik|-lər|-a|Hindistan|-nu|alsınlar|bu|ordu|altında|komandanlıq|general|Ayronsayd|yerləşdirilmiş|idi|ki|sonra|komandanlığı|briqada|Qazaq|-nu|də|-a|əl|aldı What remained of the British army in northern Iran was stationed in Qazvin to prevent a possible Bolshevik attack on India; this army was under the command of General Ironside, who later took command of the Cossack Brigade. Şimalda Britaniya ordusundan qalanlar Qəzvinə yerləşdi ki, bolşeviklərin Hindistana mümkün hücumunu dayandırsınlar, bu ordu general Ayronsaydın komandanlığı altında idi ki, daha sonra Qazaq briqadasının da komandanlığını ələ aldı. بریگاد قزاق در نبود فرماندهانشون که بعضی به روسیه برگشته بودن و بعضی دستگیر شده بودن، وضعیتی اسفبار داشت، نه اسلحه داشتن و نه یونیفرم. brigade|Cossack|in|absence|their commanders|who|some|to|Russia|returned|were|and|some|captured|been|were|situation|miserable|had|neither|weapons|had|and|neither|uniform briqad|Qazaq|de|olmaması|komandanları|ki|bəziləri|-ə|Rusiya|qayıtmış|idi|və|bəziləri|tutulmuş|olmuş|idi|vəziyyəti|acınacaqlı|var|yox|silah|var|və|yox|uniform The Cossack Brigade was in a dire situation due to the absence of their commanders, some of whom had returned to Russia and others had been captured; they had neither weapons nor uniforms. Qazaq briqadası komandirlərinin bəziləri Rusiyaya qayıtdığı və bəziləri həbs edildiyi üçün acınacaqlı bir vəziyyətdə idi, nə silahları var idi, nə də forma. اما مشکل اصلی در نبودن فرماندهان، انتخاب فردی مناسب برای فرماندهی بود. but|problem|main|in|absence|commanders|selection|individual|suitable|for|command|was amma|problem|əsas|-də|olmaması|komandirlər|seçimi|fərdi|uyğun|üçün|komandanlıq|idi However, the main problem was the absence of commanders and the selection of a suitable person for leadership. Amma əsas problem komandirlərin olmaması, komandanlıq üçün uyğun bir şəxsin seçilməsiydi. در همین احوالات بریگادی از تبریز رسید که بر خلاف قبلی‌ها بسیار مرتب و سرحال بودن، فرمانده این‌ها رضاخان بود. in|these|circumstances|brigade|from|Tabriz|arrived|that|against|contrary|||very|orderly|and|lively|were|commander|||Reza Khan|was در|همین|احوالات|بریگاد|از|تبریز|رسید|که|بر|خلاف|||çox|nizamlı|və|enerjili|idilər|komandir|||Rza xan|idi At that time, a brigade from Tabriz arrived that, unlike the previous ones, was very orderly and lively; their commander was Reza Khan. Bu zamanlarda Təbrizdən bir briqada gəldi ki, əvvəlkilərdən fərqli olaraq çox nizamlı və gümrah idilər, bunların komandiri Rza xan idi. آیرونساید می‌گه تصمیم گرفتیم رضاخان رو فرمانده قزاق‌ها کنیم ببینیم چه اتفاقی می افته. Ironside|||decision|we made|Reza Khan|(object marker)|commander|||we make|we see|what|event|| آیرونساید|می||||||||||||||افتی Ironside says we decided to make Reza Khan the commander of the Cossacks to see what would happen. Ayronsayd deyir ki, biz Rzaxanı Qazaxların komandiri etməyə qərar verdik, görək nə baş verir. رضاخان موفق میشه نظم و نسقی به بریگاد قزاق بده و خیال آیرونساید رو از بابت وجود فرمانده ای لایق راحت می کنه. Reza Khan|succeeds|becomes|order|and|discipline|to|brigade|Cossack|gives|and|peace of mind|Ironside|him|from||existence|commander|worthy|capable|easy|| Rza xan|müvəffəq|olur|nizam|və|intizam|üçün|briqada|Qazaq|verir|və|düşüncə|Ayronsayd|onu|-dan||varlığı|komandir|-dir|layiqli|rahat|| Reza Khan manages to bring order and discipline to the Cossack brigade and reassures Ironside about having a capable commander. Rzaxan uğurla Qazax briqadasına nizam-intizam gətirir və Ayronsaydı layiqli bir komandirin olması ilə rahatladır. ارتش بریتانیا در آستانه ترک ایران بود، ایرانی سراسر آشوب، ناامنی و هرج و مرج. Army|Britain|in|verge|leaving|Iran|was|Iranian|throughout|chaos|insecurity|and|disorder|and|confusion ordu|Britaniya|de|ərəfəsində|tərk|İran|idi|İranlı|tamamilə|xaos|təhlükəsizliksizlik|və|qarışıqlıq|və|xaos The British Army was on the verge of leaving Iran, while Iran was in complete chaos, insecurity, and turmoil. Britaniya ordusu İrandan çıxmağa hazırlaşırdı, İran isə tamamilə xaos, təhlükəsizliksizlik və anarxiya içindəydi. آیرونساید در آستانه خروج از ایران از رضاخان دو قول می گیره یک اینکه مزاحم خروج نیروهای انگلیسی نشه و دوم اینکه هیچ اقدام خشونت آمیزی برای برداشتن شاه انجام نده و جلوی دیگران رو برای انجام این کار بگیره. Ironside|at|the brink of|departure|from|Iran|from|Reza Khan|two|promises|||one|that|hinderer|departure|forces|British|be|and|||||||for|||doing||||||||this|action|he takes Ayronsayd|de|astanə|çıxış|-dan|İran|-dan|Rza xan|iki|söz|||bir|ki|maneə|çıxış|qüvvələrin|İngilis||və|ikinci|ki|heç|hərəkət|||üçün|devirmək|şah|etmək||və|qarşısında|başqaları|-ni|üçün|etmək|bu|iş|etməsin As Ironside was about to leave Iran, he got two promises from Reza Khan: one, that he would not interfere with the departure of British forces, and two, that he would not take any violent action to remove the Shah and would prevent others from doing so. Ayronsayd İrandan çıxmağa hazırlaşarkən Rzaxandan iki söz alır: birincisi, İngilis qüvvələrinin çıxışına mane olmamaq, ikincisi isə şahı devirmək üçün heç bir zorakılıq hərəkəti etməmək və başqalarının bu işi görməsinin qarşısını almaq. آیرونساید در خاطراتش می‌نویسه: «به چشمم مردی شجاع و قدرتمندی آمد که حب وطن را در عمق جان خویش نشانده است. Ironside|in|his memories|||to|my eye|a man|brave|and|powerful|came|who|love|homeland|(object marker)|in|depth|soul|his|has instilled|is آیرونساید|در|خاطراتش|||به|چشمانم|مرد|شجاع|و|قدرتمند|آمد|که|حب|وطن|را|در|عمق|جان|خویش|نشانده|است Ironside writes in his memoirs: "I saw a brave and powerful man who has instilled love for his country deep in his soul." Ayronsayd xatirələrində yazır: «Gözümə cəsarətli və güclü bir kişi gəldi ki, vətən sevgisini ruhunun dərinliklərinə yerləşdirmişdir. به زعم من ایران به رهبری نیاز دارد که بتواند در شرایط صعب، این کشور را به پیش راهبری کند و این همان مرد، بی‌شک همه این ارزش‌ها را در خود گرد آورده بود.» بعد از رفتن آیرونساید رضاخان به همراه بریگاد قزاق تهران رو در سوم اسفند 1299 اشغال و سید ضیا رو نخست وزیر کرد. in|opinion|my|Iran|to|leadership|needs|has|that|can|in|conditions|difficult|this|country|(object marker)|to|forward|lead|does|and|this|same|man|||all|this|||(object marker)|in|himself|gathered|brought|was|after|of|leaving|Ironside|Reza Khan|in|along with|Brigade|Cossack|Tehran|(object marker)|in|third|of Esfand|occupied|and|Seyyed|Zia|(object marker)|first|minister|made به|نظر|من|ایران|به|رهبری|نیاز|دارد|که|بتواند|در|شرایط|سخت|این|کشور|را|به|پیش|راهبری|کند|و|این|همان|مرد|||همه|این|||را|در|خود|گرد|آورده|بود|بعد|از|رفتن|آیرونساید|رضاخان|به|همراه|بریگاد|قزاق|تهران|رو|در|سوم|اسفند|اشغال|و|سید|ضیا|رو|نخست|وزیر|کرد In my opinion, Iran needs a leader who can guide this country forward in difficult circumstances, and this man undoubtedly possessed all these values." After Ironside's departure, Reza Khan, along with the Cossack Brigade, occupied Tehran on March 3, 1921, and appointed Seyyed Zia as Prime Minister. Mənim fikrimcə, İranın liderliyə ehtiyacı var ki, çətin şəraitdə bu ölkəni irəlilədə bilsin və bu, şübhəsiz ki, həmin kişidə bütün bu dəyərləri cəmləşdirib.» Ayronsaydın getməsindən sonra Rza xan, Tehrandakı Qazax briqadası ilə birlikdə 1299-cu ilin 3-cü əsfənd ayında şəhəri işğal etdi və Seyid Ziya baş nazir oldu.

آیرونساید در خاطراتش می‌نویسه: «خوشم می‌آید از این‌که می‌بینم اینجا همه خیال می‌کنند من کودتا را طراحی کردم. Ironside|in|his memoirs|||I like|||from|||||here|everyone|think|||I|coup|(object marker)|designed|did آیرونساید|در|خاطراتش|||خوشم|||از|||||اینجا|همه|خیال|||من|کودتا|را|طراحی|کردم Ironside writes in his memoirs: "I enjoy seeing that everyone here thinks I designed the coup. Ayronsayd xatirələrində yazır: «Mən buradakı insanların hamısının düşünməsindən xoşlanıram ki, mən çevrilişi planlaşdırmışam. من هم وانمود می‌کنم حق با آنهاست.» همونطور که استراو استدلال می‌کنه این کودتا کار بریتانیا نبود، البته کمک‌ها و حمایت‌هایی از طرف سفارت بدون اطلاع وزارت خارجه انجام شده بود اما در کل حرکتی داخلی بود. I|also|pretend|||right|with|them|just as|as||argues|||this|coup|work|Britain|wasn't|of course|||and|||from|side|embassy|without|knowledge|ministry|foreign|done|been|was|but|in|total|movement|internal|was من|هم|وانمود|||حق|با|آنهاست|همونطور|که|استراو|استدلال|||این|کودتا|کار|بریتانیا|نبود|البته|||و|||از|طرف|سفارت|بدون|اطلاع|وزارت|خارجه|انجام|شده|بود|اما|در|کل|حرکتی|داخلی|بود I also pretend they are right." As Straw argues, this coup was not the work of Britain; of course, there were aids and support from the embassy without the knowledge of the Foreign Office, but overall it was an internal movement. Mən də özümü onların haqlı olduğuna inandırıram.» Həmçinin Strou, bu çevrilişin Britaniya tərəfindən olmadığını iddia edir, əlbəttə ki, səfirlik tərəfindən xarici işlər nazirliyinin xəbəri olmadan köməkliklər və dəstəklər göstərilmişdi, amma ümumilikdə bu daxili bir hərəkət idi. رضاخان تلاش کرد اصلاحاتی شبیه به آتاتورک در ایران اجرا کنه اما جامعه ایران بر خلاف ترکیه این آمادگی رو نداشت. Reza Khan|tried|did|reforms|similar|to|Atatürk|in|Iran|implement|do|but|society|Iran|against|contrary|Turkey|this|readiness|را|did not have Rza xan|cəhd|etdi|islahatlar|bənzər|kimi|Atatürk|da|İran|icra|etsin|amma|cəmiyyət|İran|üz|əksinə|Türkiyə|bu|hazırlıq|vəziyyəti|yox idi Reza Khan tried to implement reforms similar to Atatürk's in Iran, but Iranian society, unlike Turkey, was not ready for this. Rza xan, İranda Atatürkə bənzər islahatlar həyata keçirməyə çalışdı, lakin İran cəmiyyəti Türkiyədən fərqli olaraq bu hazırlığı etmədi. به زعم استراو رضاخان مثل آتاتورک وطن پرست و ملی‌گرا بود و به دنبال استقلال کشور. in|opinion|Strav|Reza Khan|like|Atatürk|homeland|patriotic|and|||was|and|in|pursuit of|independence|country in|opinion|Strav|Reza Khan|like|Atatürk|homeland|patriot|and|||was|and|in|pursuit|independence|country According to Straw, Reza Khan was a patriot and nationalist like Atatürk and sought the independence of the country. Stravın fikrincə, Rza xan Atatürk kimi vətənpərvər və milliçi idi və ölkənin müstəqilliyi üçün çalışırdı. رضاشاه از چند جهت مواضع بریتانیا رو در ایران تضعیف کرد اول اینکه در سال 1306 بانک ملی رو تاسیس کرد و جلوی انحصار بانک رویتر رو گرفت، دوم تلگرافخانه ایران رو راه انداخت که تلگرافخانه قبلی رو در خودش هضم کرد و در نهایت دامنه نفوذ کنسول‌گری‌ها رو محدود کرد. Reza Shah|from|several|aspects|positions|Britain|them|in|Iran|weakened|did|first|that|in|year|bank|National|it|established|did|and|the monopoly of|monopoly|bank|Reuter|it|took|second|telegraph office|Iran|it|operation|started|which|telegraph office|previous|it|in|itself|absorbed|did|and|in|the end|scope|influence||||them|limited|did Rzaşah|dan|bir neçə|tərəfdən|mövqeləri|Britaniya|ı|da|İran|zəiflətmək|etdi|birinci|ki|da|il|bank|milli|ı|təsis|etdi|və|qarşısını|inhisar|bank|Ruyter|ı|aldı|ikinci|teleqrafxana|İran|ı|yol|açdı|ki|teleqrafxana|əvvəlki|ı|da|özündə|həzm|etdi|və|da|nəticədə|əhatə|nüfuz||||ı|məhdud|etdi Reza Shah weakened Britain's positions in Iran in several ways: first, he established the National Bank in 1927, which prevented the monopoly of the Rother's Bank; second, he launched the Iranian Telegraph Office, which absorbed the previous telegraph office; and finally, he limited the influence of consulates. Rza şah bir neçə cəhətdən Britaniyanın İrandakı mövqelərini zəiflətdi; birincisi, 1306-cı ildə Milli Bankı təsis etdi və Reuters bankının inhisarını dayandırdı, ikincisi, İran teleqrafxanasını işə saldı ki, bu da əvvəlki teleqrafxananı özündə birləşdirdi və nəhayət, konsulluqların təsir dairəsini məhdudlaşdırdı. اما نتونست قرارداد دارسی رو ملغی کنه یا قرارداد بهتری ببنده. but|couldn't|contract|D'Arcy|(object marker)|annul|do|or|contract|better|sign amma|netunest|müqavilə|Darsi|-ni|ləğv|etsin|ya|müqavilə|daha yaxşı|bağlasın However, he could not annul the D'Arcy contract or negotiate a better one. Lakin, Darci müqaviləsini ləğv edə bilmədi və ya daha yaxşı bir müqavilə bağlaya bilmədi. استراو مرتبا ادعا می‌کنه رضا شاه استقلال ایران رو حفظ کرد و بریتانیا در این سال ها دخالتی در امور داخلی ایران نمی‌کرد، Straw|constantly|claims|||Reza|Shah|independence|Iran|(object marker)|maintained|did|and|Britain|in|these|years|plural marker|interference|in|affairs|internal|Iran|| Strav|sürekli|iddia|||Reza|Şah|müstəqillik|İran|ı|qorudu|etdi|və|Britaniya|ın|bu|il|lar|müdaxiləsi|ın|işlər|daxili|İran|| Straw constantly claims that Reza Shah preserved Iran's independence and that Britain did not interfere in Iran's internal affairs during these years, İstrau mütəmadi olaraq iddia edir ki, Rza şah İranın müstəqilliyini qoruyub saxlayıb və Britaniya bu illərdə İranın daxili işlərinə müdaxilə etməyib, اما نمی‌گه چرا کشوری که تا اون روز از انواع دخالت‌ها و نفوذها در ایران فروگذاری نکرده بود چطور شد که به یکباره دست از اعمال نفوذ برداشت؟ but|||why|country|that|until|that|day|from|various|||and|influences|in|Iran|refraining|hadn't|was|how|became|that|to|suddenly|hand|from|actions|influence|withdrew amma|||niyə|ölkə|ki|qədər|o|gün|-dan|müxtəlif|||və|təsirlər|-da|İran|imtina|etməmiş|idi|necə|oldu|ki|-ə|birdən|əl|-dan|fəaliyyətlər|təsir|çəkdi but he does not explain why a country that had not refrained from various interventions and influences in Iran until that day suddenly stopped exerting influence. amma demir ki, o günə qədər müxtəlif müdaxilələrdən və təsirlərdən çəkinməyən bir ölkə birdən-birə necə oldu ki, təsirini dayandırdı? این اوضاع ادامه داشت تا در شهریور 20 فاجعه جنگ جهانی اول تکرار شد و ایران این‌بار هم به بهانه وجود آلمان‌ها در ایران اشغال شد تا به پل پیروزی متفقین تبدیل بشه. this|situation|continued|had|until|in|Shahrivar (a month in the Persian calendar)|disaster|war|world|first|repeated|happened|and|Iran|||also|by|pretext|presence|||in||occupation|was|so that|into|bridge|victory|Allies|turned|become bu|vəziyyət|davam|var idi|qədər|de|Şəhriyar|fəlakət|müharibə|dünya|birinci|təkrarı|oldu|və|İran|||də|ilə|bəhanə|varlığı|||de|İran|işğal|oldu|qədər|ilə|körpü|qələbə|müttəfiqlər|çevrildi|olsun This situation continued until September 20, when the catastrophe of World War I was repeated, and Iran was occupied again under the pretext of the presence of Germans in Iran, turning it into a bridge of victory for the Allies. Bu vəziyyət davam etdi ta ki, Şəhriyar 20-də I Dünya Müharibəsi fəlakəti təkrarlanıb və İran bu dəfə də almanların İran içində olması bəhanəsi ilə işğal edildi ki, müttəfiqlərin qələbə körpüsünə çevrilsin. با استعفای رضاشاه و اشغال ایران توسط متفقین، خلا قدرت باعث شورش و قحطی در ایران شد. with|resignation|Reza Shah|and|occupation|Iran|by|Allies|vacuum|power|caused|rebellion|and|famine|in|Iran|occurred ilə|istefasından|Rza şah|və|işğalı|İran|tərəfindən|Müttəfiqlər|boşluq|hakimiyyət|səbəb oldu|üsyan|və|qıtlıq|da|İran|oldu With the resignation of Reza Shah and the occupation of Iran by the Allies, the power vacuum led to riots and famine in Iran. Rza şahın istefası və İranın müttəfiqlər tərəfindən işğalı, hakimiyyət boşluğu səbəbindən İranın üsyanına və qıtlığa səbəb oldu. باز هم شاهد سو استفاده مقامات ایرانی در انبار کردن مایحتاج مردم و بردن سودهای کلان هستیم. again|also|witness|||officials|Iranian|in|||necessities|people|and|taking|profits|large|we are daha|da|şahid|||məmurlar|İranlı|içində|||ehtiyaclar|insanlar|və|aparma|mənfəətlər|böyük|varıq Once again, we witness the exploitation of Iranian officials in hoarding the necessities of the people and making huge profits. Yenə də İran məmurlarının xalqın ehtiyaclarını anbarlamaq və böyük mənfəətlər əldə etmək məqsədilə sui-istifadə etdiklərini görürük.

بعد از جنگ و با خروج نیروهای بریتانیا و آمریکا، شوروی در ایران موند تا امتیاز نفت شمال رو به دست بیاره، من درباره این امتیاز، غائله آذربایجان و اتفاقاتی که به ملی شدن صنعت نفت منجر شد در اپیزودهای مختلف پادکست صحبت کردم و اینجا دوباره تکرارشون نمی کنم. after|of|war|and|with|withdrawal|forces|Britain|and|America|Soviet Union|in|Iran|stayed|until|concession|oil|northern|it|to|gain|bring|I|about|this|concession|conflict|Azerbaijan|and|events|that|to|national|becoming|industry|oil|led|was|in|episodes|different|podcast|talk|I did|and|here|again|their repetition|not|I do sonra|dan|müharibə|və|ilə|çıxışı|qüvvələrin|Britaniya|və|Amerika|Sovetlər|da|İran|qaldı|üçün|imtiyaz|neft|şimal|onu|ədəd|əl|gətirsin|mən|haqqında|bu|imtiyaz|hadisə|Azərbaycan|və|hadisələr|ki|ədəd|milli|olma|sənaye|neft|səbəb|oldu|da|epizodların|müxtəlif|podkast|danışdım|etdim|və|burada|yenidən|təkrarlamı|deyil|edim After the war and with the withdrawal of British and American forces, the Soviet Union remained in Iran to gain control of the northern oil concession. I have discussed this concession, the Azerbaijan crisis, and the events that led to the nationalization of the oil industry in various episodes of the podcast, and I will not repeat them here. Müharibədən sonra Britaniya və ABŞ qüvvələrinin çıxmasından sonra Sovet İttifaqı şimal neftini ələ keçirmək üçün İranda qaldı, mən bu imtiyaz, Azərbaycan hadisələri və neft sənayesinin milliləşməsinə səbəb olan hadisələr haqqında müxtəlif podkast epizodlarında danışdım və burada yenidən təkrarlamayacağam. فقط من به نکاتی اشاره می‌کنم که خودم در جاهای دیگه ندیدم، مثلا استراو اشاره ای داره به سازمان جاسوسی گسترده شرکت نفت ایران و انگلیس که اسنادش تا امروز حتی در اختیار محققان بریتانیایی هم قرار نگرفته. only|I|to|points|اشاره|||that|myself|in|places|other|I haven't seen|for example|Straw|reference|to|has|to|organization|espionage|extensive|company|oil|Iran|and|England|that|its documents|until|today|even|in|possession|researchers|British|also|placed|not received yalnız|mən|-ə|məqamlara|işarə|||ki|özüm|-də|yerlərdə|başqa|görməmişəm|məsələn|Straw|işarə|-dir|var|-ə|təşkilat|casusluq|geniş|şirkət|neft|İran|və|İngiltərə|ki|sənədləri|-a qədər|bu gün|hətta|-də|ixtiyar|tədqiqatçılar||də|yerləşdirilib|götürməmişdir I will only point out some aspects that I haven't seen elsewhere, for example, Strav has a reference to the extensive espionage organization of the Anglo-Iranian Oil Company, whose documents have not even been made available to British researchers until today. Sadəcə, mən özümün başqa yerlərdə görmədiyim bəzi məqamlara toxunuram, məsələn, Stravonun İran və İngiltərə neft şirkətinin geniş casusluq təşkilatına işarə etdiyini, onun sənədlərinin bu günə qədər hətta britaniyalı tədqiqatçılara belə təqdim edilmədiyini qeyd edir. یا اشاره به سندی از اسناد وزارت خارجه بریتانیا در ژوئن 1951 می کنه که در اون گفته شده باید حسین مکی رو بخریم تا پشت مصدق رو خالی کنه و ادامه میده در این سند نیومده که این‌کار رو کردن یا نه اما از شواهد چنین برمیاد. or|referring|to|document|from|documents|Ministry|Foreign|Britain|in|June|(verb marker)|does|that|in|it|said|been|should|Hossein|Makki|him|buy|so that|back|Mosaddegh|him|empty|does|and|continues||in|this|document|hasn't come|that|||it|do|or|not|but|from|evidence|such|it appears ya|işarə|-ə|sənəd|-dan|sənədlər|Nazirlik|Xarici|Britaniya|-də|İyun|-ir|ətir|ki|-də|o|deyilib|-di|-malı|Hüseyin|Maki|-u|alaq|-sın|arxası|Musaddiq|-u|boş|ətir|və|davam|edir|-də|bu|sənəd|gəlməmiş|ki|||-u|etmək|ya|yox|amma|-dan|sübutlar|belə|görünür Or it refers to a document from the British Foreign Office in June 1951, which states that we should buy Hossein Makki to abandon Mossadegh, and it continues that this document does not mention whether this was done or not, but the evidence suggests so. Yaxud 1951-ci ilin iyun ayında Britaniya Xarici İşlər Nazirliyinin sənədlərindən birinə işarə edir ki, orada Hüseyn Məkini satın almalı olduğumuzu, onun Musaddiqin arxasını boşaltması üçün deyilir və davam edir ki, bu sənəddə bunun həyata keçirilib-keçirilmədiyi qeyd olunmayıb, amma sübutlardan belə görünür.

استراو در پایان روایتش از جنبش ملی شدن صنعت نفت ادعا می کنه مصدق قربانی استبدادش شد، Straw|in|end|his narrative|of|movement|national|ization|industry|oil|claims|(verb marker)|he does|Mossadegh|victim|his tyranny|became Strau|de|son|hekayəsi|dan|hərəkat|milli|olma|sənaye|neft|iddia|(şahıs şəkilçisi)|edir|Musaddıq|qurban|onun despotizmi|oldu Straw claims at the end of his account of the nationalization of the oil industry that Mossadegh became a victim of his own despotism, Straw, he claims at the end of his narrative about the nationalization of the oil industry, that Mossadegh became a victim of his despotism. گرچه من اعتقاد دارم سیستم فکری مصدق چیزی شبیه حاکم خیرخواه بود، اما مستبد بودنش با واقعیت نمی‌خونه، although|I|belief|have|system|intellectual|Mossadegh|something|similar to|ruler|benevolent|was|but|tyrannical||with|reality|| baxmayaraq|mən|inam|var|sistem|düşüncə|Musaddıq|bir şey|bənzər|hakim|xeyirxah|idi|amma|despot||ilə|reallıq|| although I believe that Mossadegh's ideological system was somewhat like a benevolent ruler, his despotism does not align with reality, Although I believe that Mossadegh's ideological system was somewhat like a benevolent ruler, his despotism does not align with reality. تمام اختیاراتی که از مجلس گرفت من باب اصلاحاتی بود که باید به سرعت انجام می‌شد و ما کمتر دوره تاریخی رو از نظر آزادی مطبوعات و اجتماعات سراغ داریم که شبیه دوران حکومت مصدق باشه. all|authorities|that|from|Parliament|took|in|regard to|reforms|was|that|should|to|quickly|done|||and|we|less|period|historical|us|in|regard to|freedom|of the press|and|of assembly|in search of|we have|that|similar|era|government|Mossadegh|be bütün|yetkilər|ki|-den|Məclis|aldı|mən|məsələdə|islahatlar|idi|ki|lazım|-e|sürətlə|yerinə yetirilməli|||və|biz|daha az|dövr|tarixi|-ni|-den|baxımından|azadlıq|mətbuat|və|toplaşmalar|axtarış|var|ki|bənzər|dövr|hakimiyyət|Musaddiq|olsun All the powers he took from the parliament were for reforms that needed to be carried out quickly, and we have few historical periods in terms of freedom of the press and assembly that resemble the era of Mossadegh's rule. All the powers he took from the parliament were for reforms that needed to be carried out quickly, and we have rarely seen a historical period in terms of press and assembly freedoms that resembles the era of Mossadegh's rule. روزنامه‌ها خصوصا نشریات حزب توده علنا به دولت حمله می کردن و اجتماعات طوری بود که صدای هواداران مصدق رو هم بلند کرده بود که نباید اینقدر آزادی وجود داشته باشه. ||especially|publications|party|Tudeh|openly|to|government|attack|past tense marker|did|and|gatherings|in such a way|were|that|voice|supporters|Mossadegh|object marker|also|loud|raised|was|that|should not|this much|freedom|existence|have|be ||xüsusilə|nəşrlər|partiya|Tudeh|açıqca|hökumət||hücum|(şəxs əvəzliyi)|edirdilər|və|iclaslar|elə|idi|ki|səsi|tərəfdarların|Mosaddeq|(şəxs əvəzliyi)|də|yüksək|etmişdi|idi|ki|olmamalıydı|bu qədər|azadlıq|varlığı|olmalıydı|idi Newspapers, especially the publications of the Tudeh Party, openly attacked the government, and gatherings were such that the voices of Mossadegh's supporters were raised, arguing that there should not be this much freedom. Newspapers, especially the publications of the Tudeh Party, openly attacked the government, and gatherings were such that the voices of Mossadegh's supporters were raised, arguing that there shouldn't be this much freedom. پس این ادعای استراو، ادعایی غلطه و با واقعیت‌های تاریخی همخوان نیست. so|this|claim|Straw|claim|is wrong|and|with|||historical|consistent|is not o zaman|bu|iddiası|Straw|iddia|yanlıştır|ve|ile|||tarihi|uyumlu|değildir So this claim by Straw is a false claim and does not align with historical realities. Beləliklə, Stravın bu iddiası yanlışdır və tarixi reallıqlarla uyğun gəlmir. همینطوراستراو در مورد استعفای نماینده‌های طرفدار مصدق از مجلس هفدهم هم اشتباه می کنه و میگه این استعفا انجام نشده و به همین دلیل مصدق رفراندوم انحلال مجلس رو برگزار کرد، در حالی که با اعلام مصدق دو سوم نماینده‌های مجلس استعفا کرده بودن و مجلس از اکثریت افتاده بود. also Straw|in|regarding|resignation|||supporters|Mossadegh|from|parliament|seventeenth|also|mistake|(verb marker)|does|and|he says|this|resignation|done|not done|and|for|same|reason|Mossadegh|referendum|dissolution|parliament|(object marker)|held|did|in|while|that|with|announcement|Mossadegh|two|thirds|||parliament|resigned|had|been|and|parliament|from|majority|fallen|was həmçinin Strav|haqqında|məsələ|istefa|||tərəfdar|Musaddiq|-dan|məclis|on yeddinci|də|səhv|(şəxs əvəzliyi)|edir|və|deyir|bu|istefa|həyata|olmamışdır|və|-ə|eyni|səbəb|Musaddiq|referendum|ləğv|məclis|-ni|keçirib|etdi|-də|halda|ki|ilə|elan|Musaddiq|iki|üçdə|||məclis|istefa|etmiş|olması|və|məclis|-dan|əksəriyyət|düşmüş|idi Similarly, Straw is mistaken about the resignation of the pro-Mossadegh representatives from the 17th Parliament, claiming that this resignation did not happen, and for this reason, Mossadegh held the referendum for the dissolution of the Parliament, while in fact, two-thirds of the representatives had resigned following Mossadegh's announcement, and the Parliament had lost its majority. Eyni zamanda, Strav, Məsudun tərəfdarlarının 17-ci Məclisdən istefası ilə bağlı da səhv edir və deyir ki, bu istefa baş verməyib və buna görə Məsud Məclisin ləğvi üçün referendum keçirdi, halbuki Məsudun elanından sonra iki üçüncü Məclis nümayəndəsi istefa vermişdi və Məclis əksəriyyətdən düşmüşdü.

در نهایت هم که کودتای 28 مرداد با همکاری بریتانیا و آمریکا انجام شد و دولت ملی مصدق رو سرنگون کرد. in|the end|also|that|coup|Mordad|with|cooperation|Britain|and|America|carried out|was|and|government|national|Mossadegh|را|overthrown|did در|نهایت|هم|که|کودتا|مرداد|ilə|əməkdaşlıq|Britaniya|və|Amerika|həyata|oldu|və|hökumət|milli|Musaddıq|onu|devirdi|etdi Ultimately, the coup of August 19 was carried out with the cooperation of Britain and the United States, overthrowing Mossadegh's national government. Nəticədə, 28 Mordad çevrilişi Britaniya və ABŞ-ın əməkdaşlığı ilə həyata keçirildi və Məsudun milli hökumətini devirdi. این کودتا اثرات زیادی داشت اولا که نقشه راهی شد برای آمریکاییها تا در دیگر کشورهایی که دولتش باب میل آمریکا نیست کودتا کنه که آخریش همین چند وقت پیش در بولیوی و بر سر منابع لیتیوم این کشور انجام شد، کودتایی که ایلان ماسک هم در توییتی از اون حمایت کرد. this|coup||many|had|first|that|roadmap|for|became|for|Americans|to|in|other|countries|that|its government|in favor of|interest|America|is not|coup|do|that|the last one|just|few|time|ago|in|Bolivia|and|over|regarding|resources|lithium|this|country|done|was|coup|that|Elon|Musk|also|in|a tweet|from|that|support|did bu|çevriliş|təsirləri|çox|var idi|birincisi|ki|xəritə|yol|oldu|üçün|amerikalılar|-sın|-də|digər|ölkələrdə|ki|hökuməti|uyğun|istəklərinə|Amerika|deyil|çevriliş|etsin|ki|sonuncusu|bu|bir neçə|zaman|əvvəl|-də|Boliviya|və|üzərində|üzərində|resurslar|litium|bu|ölkə|həyata|oldu|çevriliş|ki|İlan|Mask|də|-də|tweetində|-dan|onu|dəstək|etdi This coup had many effects; firstly, it became a roadmap for the Americans to carry out coups in other countries where the government was not to their liking, the latest being just recently in Bolivia over the country's lithium resources, a coup that Elon Musk also supported in a tweet. Bu çevrilişin çoxsaylı təsirləri oldu, birincisi, ABŞ-ın istədiyi hökumətlərin olmadığı digər ölkələrdə çevriliş etmək üçün bir yol xəritəsi oldu, sonuncusu isə bir neçə gün əvvəl Boliviyada litium resursları üzərində baş verdi, bu çevrilişi Elon Musk da bir tvitdə dəstəklədi. دومین تاثیر نهضت ملی و سرنگونی اش توسط کودتا، به راه انداختن موجی از ملی گرایی در کشورهای منطقه بود که به نفوذ غربی ها خصوصا بریتانیا در منطقه پایان داد. second|impact|movement|national|and|overthrow|it|by|coup|to|path|launching|wave|of|national|nationalism|in|countries|region|was|that|to|influence|Western|plural marker|especially|Britain|in|region|end|gave ikinci|təsir|hərəkat|milli|və|devrilməsi|onun|tərəfindən|çevriliş|-ə|yol|açılması|dalğa|-dan|milli|qərəz|-də|ölkələrin|bölgə|idi|ki|-ə|təsir|Qərb|-lər|xüsusilə|Britaniya|-də|bölgə|son|verdi The second impact of the national movement and its overthrow by the coup was the initiation of a wave of nationalism in the countries of the region, which ended Western, especially British, influence in the area. İkinci təsir milli hərəkatın baş verməsi və onun çevrilişlə devrilməsi bölgədə milliçilik dalğası yaratması oldu ki, bu da Qərb, xüsusən Britaniya təsirinə son qoydu.

استراو با اشاره به اینکه رسیدن به نهادهای دموکراتیک فرآیندی زمانبر و طولانی است اذعان میکنه که ایران از انقلاب مشروطه به این طرف فرصت رسیدن به نهادهای دموکراتیک رو نداشت. Straw|with|pointing|to|that|reaching|to|institutions|democratic|process|time-consuming|and|long|is|||that|Iran|from|revolution|Constitutional|to|this|side|opportunity|reaching|to|institutions|democratic|را|did not have Strau|ilə|işarə||ki|çatmaq||qurumların|demokratik||zaman alıcı|və|uzun|dir|||ki|İran||inqilab|müstəqil||bu|tərəf|imkan|çatmaq||qurumların|demokratik||yox idi Straw points out that reaching democratic institutions is a lengthy and time-consuming process, acknowledging that Iran has not had the opportunity to achieve democratic institutions since the Constitutional Revolution. Straw, demokratik institutlara çatmağın uzun və zaman alan bir proses olduğunu qeyd edərək, İranın konstitusiya inqilabından bəri demokratik institutlara çatmaq imkanı olmadığını etiraf edir. و هر وقت که به سمت دموکراتیک شدن حرکت کرد با دخالت های خارجی خصوصا بریتانیا این امر ناکام موند که مهمترین و بزرگترین اون ها همین کودتای 28 مرداد در زمان نخست وزیری چرچیل بود. and|every|time|that|towards|direction|democratic|becoming|movement|did|with|interventions|plural marker|foreign|especially|Britain|this|matter|unsuccessful|remained|which|most important|and|largest|those|plural marker|this|coup|Mordad|in|time|||Churchill|was ve|her|zaman|ki|taraf|yön|demokratik|olma|hareket|etti|ile|müdahale|lar|yabancı|özellikle|Britanya|bu|olay|başarısız|kaldı|ki|en önemli|ve|en büyük|o|lar|bu|darbe|Mordad|de|zaman|||Churchill|dı And whenever it moved towards democratization, it failed due to foreign interventions, especially by Britain, the most significant and largest of which was the coup of August 19 during Churchill's premiership. Və hər dəfə demokratikləşmə istiqamətində irəlilədikdə, xarici müdaxilələr, xüsusən Britaniya, bu cəhdi uğursuz etdi ki, bunların ən əhəmiyyətlisi 28 Mordad çevrilişi idi, bu da Çörçilin baş nazirliyi dövründə baş verdi.

با برگشت شاه آرام آرام دیکتاتوری 25 ساله شروع شد، شاهی که به زعم استراو فقط پارانویا و بدبینی رو از پدرش به ارث برده بود. with|return|king|slowly|peace|dictatorship||began|was|kingship|that|to|opinion|Strau|only|paranoia|and|mistrust|را|from|his father|to|inheritance|inherited|was ilə|qayıdışı|şah|yavaş-yavaş|sakit|diktatura|illik|başladı|oldu|şah|ki|görə|zənn|Strav|yalnız|paranoya|və|pisniyyət|yalnız|dan|atası|görə|irs|almış|idi With the return of the Shah, a 25-year dictatorship gradually began, a monarchy that, according to Straw, inherited only paranoia and suspicion from his father. Şahın geri dönməsi ilə yavaş-yavaş 25 illik diktatura başladı, şah ki, Strava görə, yalnız atasından paranoya və pis niyyətləri miras almışdı. شاه گمان میکرد موجودی برگزیده و نظر کرده است و وظیفه داره ایران رو تبدیل به تمدنی عظیم کنه. the king|thought|was|being|chosen|and|favor|endowed|is|and|duty|has|Iran|to|transform|into|civilization|great|make şah|güman|edirdi|varlıq|seçilmiş|və|nəzər|edilmiş|dir|və|vəzifə|var|İran|ı|çevirmək|ı|mədəniyyət|böyük|etsin The Shah believed he was a chosen and favored being and had a duty to transform Iran into a great civilization. Şah düşünürdü ki, seçilmiş və nəzərdən keçirilmiş bir varlıqdır və vəzifəsi İranı böyük bir mədəniyyətə çevirməkdir. با اینکه با کودتا برگشته بود فکر می کرد مردم واقعا دوستش دارن و هیچ درکی از وضعیت مردمش نداشت. although|that|with|coup|had returned|was|thought|(past tense marker)|did|people|really|liked him|they liked|and|no|understanding|of|situation|his people|did not have ilə|bu|ilə|çevriliş|qayıdan|idi|düşündü|(şahıs zamiri)|etdi|insanlar|həqiqətən||||heç|anlayışı|haqqında|vəziyyət||yox idi Even though he had returned through a coup, he thought the people truly loved him and had no understanding of their situation. Hətta çevrilişlə geri dönsə də, insanlar tərəfindən həqiqətən seviləcəyini düşünürdü və xalqının vəziyyətini heç anlamırdı. دیکتاتوری 25 ساله محمدرضا شاه با حمایت و چشم پوشی غربیها از فجایعی که در ایران اتفاق می افتاد همراه بود، گرچه این بار بریتانیا جای خودش رو به آمریکا داده بود. dictatorship|year|Mohammad Reza|Shah|with|support|and|eye|closing|Westerners|from|atrocities|that|in|Iran|occurred|(verb marker)|happened|accompanied|was|although|this|time|Britain|place|itself|(informal pronoun)|to|America|given|was diktatura|illik|Muhammad Riza|şah|ilə|dəstək|və|göz|yumşaq|Qərb|-dan|fəlakətlər|ki|-da|İran|baş vermə|-ir|di|birlikdə|idi|baxmayaraq|bu|dəfə|Britaniya|yer|öz|-ni|-ya|Amerika|vermiş|idi The 25-year dictatorship of Mohammad Reza Shah was accompanied by the support and indifference of the West to the atrocities occurring in Iran, although this time Britain had given way to America. Məhəmməd Rza şahın 25 illik diktaturası, İran'da baş verən dəhşətlərə qarşı Qərbin dəstəyi və göz yumması ilə müşayiət olunurdu, baxmayaraq ki, bu dəfə Britaniya yerini Amerikaya vermişdi. بعد از جنگ جهانی دوم و بعد از کودتای 28 مرداد دوران امپراطوری بریتانیا در جهان به سر رسیده بود و استراو اشاره به لطیفه ای می کنه و میگه «ایران تنها کشوری است که هنوز گمان می کند بریتانیا یک ابرقدرت است.» after|of|war|world|second|and|after|of|coup|Mordad|era|empire|Britain|in|world|to|end|reached|was|and|Straw|refers|to|joke|it|(verb marker)|does|and|says|Iran|only|country|is|that|still|believes|(verb marker)|thinks|Britain|a|superpower|is sonra|sonrası|müharibə|dünya|ikinci|və|sonra|sonrası|çevrilişin|Avqust|dövr|imperiyası|Britaniya|dünyada||ilə|sona|çatmış|idi|və|Strav|işarə|ilə|zarafat|ey|(şahıs zamiri)|deyir|və|deyir|İran|tək|ölkədir|dir|ki|hələ|düşünür|(şahıs zamiri)|edir|Britaniya|bir|super güc|dir After World War II and after the coup of August 19, the era of British Empire in the world had come to an end, and Straw refers to a joke saying, "Iran is the only country that still believes Britain is a superpower." İkinci Dünya Müharibəsindən sonra və 28 May çevrilişindən sonra Britaniya imperiyasının dünyada dövrü sona çatmışdı və Strou, bir zarafata işarə edərək deyir: "İran hələ də Britaniyanın bir super güc olduğuna inanır." واقعیت اینه که از این تاریخ به بعد نقش بریتانیا در تاریخ ایران کم رنگ تر و نقش آمریکا پر رنگ ترمی شه. reality||that|from|this|date|to|after|role|Britain|in|history|Iran|less|prominent|more|and|role|America|more|prominent||be həqiqət||ki|-dən|bu|tarix|-ə|sonra|rol|Britaniya|-də|tarix|İran|az|rəng|daha||rol|Amerika|daha|||olacaq The reality is that from this date onward, Britain's role in the history of Iran became less prominent while America's role became more significant. Həqiqət budur ki, bu tarixdən etibarən Britaniyanın İranda tarixi rolu zəifləyəcək, ABŞ-ın rolu isə daha da güclənəcək. استراو اعتراف می کنه که هیچ کس، حتی اون ها که کارشون رصد وضعیت ایران بود نتونستن انقلاب 57 رو پیش بینی کنن و دلیلش این بود که به خاطر رضایت شاه تماسشون رو با مخالفین حکومت قطع کرده بودن. Strau|admits|||that|no|one|even|they|those|who|their job|monitoring|situation|Iran|was|couldn't|revolution|it|ahead|predict|they do|and|the reason|this|was|that|to|due to|satisfaction|Shah|their contact|with||opponents|government|cut|had|being Strav|etiraf|||ki|heç|kəs|hətta|o|lar|ki|işləri|izləmə|vəziyyət|İran|idi|bacarmadılar|inqilab|onu|əvvəl|görmək|edə bilsin|və|səbəbi|bu|idi|ki|görə|məmnuniyyət|razılıq|şah||onu|ilə|müxaliflər|hökumət|kəsmək|etmiş|idi Straw admits that no one, not even those who were monitoring the situation in Iran, could predict the 1979 revolution, and the reason was that due to the Shah's satisfaction, they had cut off their contact with the opposition. Straw etiraf edir ki, heç kim, hətta İranda vəziyyəti izləyənlər belə 57-ci il inqilabını proqnozlaşdıra bilmədi və bunun səbəbi şahın razılığına görə müxalifətlə əlaqələrini kəsmiş olmaları idi.

SENT_CWT:AFkKFwvL=16.05 PAR_TRANS:gpt-4o-mini=7.82 SENT_CWT:AFkKFwvL=13.29 PAR_TRANS:gpt-4o-mini=6.41 1 openai.2025-02-07 ai_request(all=243 err=0.00%) translation(all=194 err=0.00%) cwt(all=5903 err=11.77%) en:AFkKFwvL az:AFkKFwvL