Jak (innymi metodami) zmierzyć odległość do gwiazd? Wie kann man (mit anderen Methoden) die Entfernung zu den Sternen messen? How (by other methods) to measure the distance to the stars? Comment (par d'autres méthodes) mesurer la distance des étoiles ? Como (por outros métodos) medir a distância às estrelas? Как (другими методами) измерить расстояние до звезд?

W poprzednim odcinku zastanawialiśmy się, jak w najprostszy sposób zmierzyć odległość między Ziemią a gwiazdami. |||haben nachgedacht|||||||||||Sternen |previous||wondered||||||||||| In der vorherigen Folge haben wir uns gefragt, wie man den Abstand zwischen Erde und Sternen am einfachsten messen kann. Najbliższe z nich (nie licząc Słońca) są tak oddalone, że lot do nich trwałby dłużej, niż cała nowożytna historia ludzkości. Nächste||||abgesehen von||||entfernt||||ihnen|dauern würde||||moderne||Menschheit |||||||||||||||||modern||humanity Die nächsten von ihnen (ohne die Sonne zu zählen) sind so weit weg, dass die Flucht zu ihnen länger dauern würde als die gesamte moderne Geschichte der Menschheit. The nearest of them (not counting the Sun) are so distant that the flight to them would take longer than all of modern human history. A na pokładzie statku kosmicznego musiałby się zmieścić jeszcze bardzo długi sznurek mierniczy! ||dem Pokal|||||hineinpassen||||sehr langes Maßband|Messschnur ||deck|||||||||string|measuring tape Und eine sehr lange Messschnur müsste an Bord des Raumschiffs passen! And on the spacecraft a very long measuring string would still have to fit! Opisana wcześniej metoda nie sprawdza się przy bardzo oddalonych obiektach. beschriebene||||||||entfernten| Die zuvor beschriebene Methode funktioniert nicht bei sehr weit entfernten Objekten. Dlatego w najnowszym odcinku zajmiemy się jeszcze dwoma innymi sposobami mierzenia odległości; jedna z nich wykorzystuje fakt, że im coś dalej, tym ciemniejsze nam się wydaje, druga zaś korzysta z rozszerzania się wszechświata i znanego wszystkim, których kiedykolwiek mijał rozpędzony motocykl, efektu Dopplera. ||||wir beschäftigen|||||Methoden||||||nutzt aus|||||||dunkler erscheint|||||hingegen|||Ausdehnung|sich|Universums|||||jemals||rasender||Effekt des Dopplers| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||speeding||| Deshalb werden wir uns in der letzten Episode mit zwei weiteren Methoden zur Entfernungsmessung befassen. Einer von ihnen nutzt die Tatsache, dass je weiter vorn, desto dunkler scheint es uns, der andere profitiert von der Expansion des Universums und allen bekannt, die jemals ein rasendes Motorrad, den Doppler-Effekt passiert hat. That is why in the latest episode we will deal with two other ways of measuring distance; one of them uses the fact that the farther the darker it seems to us, the other one uses the expansion of the universe and the Doppler effect known to everyone who has ever passed a speeding motorcycle. Zapraszam do słuchania! Ich lade Sie ein, zuzuhören! Z piątego odcinka Świata w trzy minuty dowiecie się m.in. Von der fünften Episode der Welt in drei Minuten wirst du unter anderem lernen : co ma wspólnego odległa żarówka z gwiazdą, i że różne gwiazdy świecą w różny sposób; czym jest jasność absolutna gwiazdy i do czego nam się to może przydać; że światło gwiazd blaknie wraz ze wzrostem odległości (do tego chyba nie trzeba słuchać tego odcinka, prawda? |||entfernte|Glühbirne||Stern|||||leuchten||||||Helligkeit||||||||||||||verblasst|mit||mit zunehmender Entfernung|||||||||| ||||light bulb|||||||||||||||||||||||||||fades||||||||||||| : Was hat eine entfernte Glühbirne mit einem Stern gemeinsam, und verschiedene Sterne leuchten anders; Was ist die absolute Helligkeit eines Sterns und was kann er für uns tun? dass das Sternenlicht mit zunehmender Entfernung verblasst (Sie müssen wahrscheinlich nicht auf diese Episode hören, oder? : what does a distant light bulb have in common with a star, and that different stars shine differently; what the absolute brightness of a star is and what it can be useful for us; that the starlight fades as the distance increases (for that you probably don't have to listen to this episode, right? ); że znany nam z życia codziennego efekt Dopplera (powoduje, że ton silnika motocykla zmienia się w zależności od tego, jak szybko motocykl się od nas oddala lub do nas zbliża) działa również na fale świetlne; im szybciej gwiazda się od nas oddala, tym bardziej czerwona nam się wydaje… …i że pozwala nam to obliczyć, jak daleko jest jakaś gwiazda – bo wszechświat się rozszerza, i dalsze jego obszary oddalają się od nas szybciej, niż bliższe; oraz że w tym roku Jowisz i Wenus będą pierwszymi wigilijnymi „gwiazdkami”. ||||||||||||||||Abhängigkeit|||||||||entfernt sich||||||||Wellen|Lichtwellen||||||||||||||||||||||||||Universum||ausdehnt||weiteren||Bereiche|||||||näheren||||||Jupiter|||||weihnachtlichen|Weihnachtssterne ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||allows us to|||calculate|||||||universe|||||||||||||||||||Jupiter|||||Christmas| ); dass der Dopplereffekt, der uns aus dem Alltag bekannt ist (verursacht, dass der Ton des Motorradmotors variiert, je nachdem, wie schnell sich das Motorrad von uns wegbewegt oder uns nähert) auch auf Lichtwellen funktioniert; Je schneller sich der Stern von uns wegbewegt, desto roter erscheint er uns ... ... und er erlaubt uns zu berechnen, wie weit ein Stern ist - weil sich das Universum ausdehnt und seine weiteren Gebiete sich schneller als näher von uns entfernen; und dass in diesem Jahr Jupiter und Venus die ersten Weihnachtssterne sein werden. ); that the Doppler effect we know from everyday life (causes that the tone of a motorcycle engine changes depending on how quickly the motorcycle moves away from or approaches us) also affects light waves; the faster the star moves away from us, the more red it seems to us ... ... and that it allows us to calculate how far a star is - because the universe is expanding, and its further areas are moving away from us faster than closer. and that this year Jupiter and Venus will be the first Christmas "stars". Jednocześnie przypominam, że warto subskrybować podkast za pośrednictwem iTunes lub RSS (odnośniki poniżej). |||||||über||||| Gleichzeitig möchte ich Sie daran erinnern, dass Sie den Podcast über iTunes oder RSS abonnieren (Links unten). Jeśli uważasz, że warto, zostaw też parę dobrych słów w recenzji na iTunes i podeślij informację o podkaście znajomym. ||||||||||||||send over|||| Wenn Sie denken, dass es das wert ist, lassen Sie im iTunes-Test einige gute Worte und senden Sie Podcast-Informationen an Ihre Freunde. Dzięki i do usłyszenia w okolicach Nowego Roku! |||||um den|| |||||||Year Danke und um das neue Jahr zu hören! Thanks and hear you around New Year!