Skąd się wziął język? – Polish with John #084 [A2]
||взялся|||||
|sich|entstand|||||
Where||took|||||
Звідки||взявся|||||
Woher kommt die Sprache? - Polnisch mit John #084 [A2].
Where did the language come from? - Polish with John # 084 [A2]
¿De dónde viene el lenguaje? - Polaco con Juan #084 [A2].
D'où vient la langue - polonaise avec John #084 [A2] ?
Da dove viene la lingua? - Polacco con John #084 [A2].
언어의 유래 - 존 #084 [A2]의 폴란드어는 어디에서 왔나요?
De onde veio a língua - polaco com João #084 [A2]?
Откуда взялся язык? - Польский с Джоном #084 [A2].
Звідки взялася мова? - Польська з Джоном #084 [A2].
Cześć!
Hi
Hi!
Co u was słychać?
Wie geht es Ihnen?
What's up?
Witajcie w kolejnym podcaście “Polish with John”.
|in|the next|podcast|||
Welcome to the next podcast "Polish with John".
Nazywam się Jan Oko i chcę Wam pomóc w nauce języka polskiego.
|||Oko||||||||
Czy zastanawialiście się kiedyś, jak to się stało, że pojawił się język?
|вы задумывались||||||||||
|Habt ihr euch||||||||erschien||
|you have wondered||once||||happened||appeared||
|замислювалися||||||||з'явилася||
Haben Sie sich jemals gefragt, wie die Sprache entstanden ist?
Have you ever wondered how language came about?
O ile wiemy, żadne zwierzę nie potrafi swobodnie posługiwać się językiem.
|||kein|Tier|||frei|sich bedienen||
|to the extent||no|animal||can|freely|use||language
|наскільки||жодна|тварина||вміє||користуватися||
Soweit wir wissen, kann kein Tier die Sprache frei verwenden.
As far as we know, no animal can speak the language freely.
Niektóre zwierzęta, jak szympansy udało się nauczyć kilkuset słów w języku migowym, ale żadne z nich nie potrafi tak naprawdę posługiwać się językiem.
|||шимпанзе||||||||жестовом|||||||||||
|||Schimpansen||||mehrere hundert||||Gebärdensprache|||||||||verwendet||
Some||like|chimpanzees|managed to|||hundreds|||language|sign language||none||||can||really|use language||
|||шимпанзе||||кількох сотень||||жестовою мовою||жодне з них||||може|||користуватися||
Einige Tiere, wie z. B. Schimpansen, haben es geschafft, einige hundert Wörter der Gebärdensprache zu lernen, aber keines von ihnen kann die Sprache tatsächlich sprechen.
Some animals, such as chimpanzees, have learned several hundred words in sign language, but none of them can really speak the language.
A my, ludzie, przedstawiciele gatunku homo sapiens bez problemu, w sposób naturalny uczymy się języka będąc dziećmi i mamy chyba coś w genach, że możemy mówić.
|||представители||||||||||||будучи||||||||||
|||Vertreter|der Art|Homo sapiens|sapiens|||||||||als wir Kinder waren|||||||in den Genen|||
||we|representatives|species|human|sapiens|without|problem||way|naturally|we learn|||being|children||||something|in|genes||we can|
|||представники||гомо сапієнс|сапієнс|||||||||будучи||||||||||
Und wir Menschen, Vertreter der Spezies homo sapiens, lernen ganz natürlich Sprache, wenn wir Kinder sind, und wir haben wahrscheinlich etwas in unseren Genen, das wir sprechen können.
And we humans, representatives of the homo sapiens species, learn the language naturally when we are children and we probably have something in our genes that we can talk about.
Jak więc to się stało, że od zwykłych dźwięków, które nie mają specjalnego sensu, przeszliśmy do słów, zdań, metafor, porównań i poezji?
||||||||звуков||||||||||метафор|сравнений||
||||||||Klänge||||||wir übergegangen||||Metapher|Vergleichen||Poesie
|so|||happened||from|ordinary|sounds||||special||we transitioned|||sentences|metaphors|comparisons||poetry
||||||||звуків|||||||||речень|метафор, метафори|порівнянь||
Wie kam es also dazu, dass wir von bloßen Lauten, die keinen besonderen Sinn ergeben, zu Wörtern, Sätzen, Metaphern, Vergleichen und Gedichten wurden?
So how did it happen that we moved from mere sounds, which do not make any special sense, to words, sentences, metaphors, comparisons and poetry?
Teorii na ten temat jest wiele i są one całkiem interesujące.
Theorien|||||||||ganz|
theories||this|||many||||quite|interesting
|||||||||досить|
Es gibt viele Theorien zu diesem Thema, und sie sind recht interessant.
There are many theories about this and they are quite interesting.
Jedna z nich mówi, że zaczęło się od dźwięków, które przypominały różne rzeczy.
||||||||||erinnerten||
one|||||it started||from|sounds|that|resembled|different|things
||||||||звуків||нагадували||
Einer von ihnen sagt, es begann mit Geräuschen, die verschiedenen Dingen ähnelten.
One of them says it started with sounds that resembled different things.
Można było więc nazwać psa “hał”, a kota “miał”.
|||||гав|||
|||||bellen|||
||therefore|call||bark|||meow
|||||гав|||
So könnte man den Hund "hoss" und die Katze "had" nennen.
So you could call the dog "noise" and the cat "he had".
Jednak ile przedmiotów czy zwierząt możemy nazwać w ten sposób?
||Gegenstände|||||||
||objects|||can we|name|in|this|
|скільки||||||||
Aber wie viele Gegenstände oder Tiere können wir auf diese Weise benennen?
But how many objects or animals can we name that way?
Raczej niewiele.
eher|
rather|not much
|Досить мало.
Eher nicht viel.
Rather not much.
Inna teoria mówi, że język wziął się z dźwięków, które wydajemy w różnych stanach emocjonalnych.
|||||genommen|||||wir erzeugen||||emotional
Another||says|||came from||from|sounds|that|emit|||states|emotional
||||||||звуків||видаємо|||станах емоційних|емоційних станів
Eine andere Theorie besagt, dass die Sprache aus den Lauten entstanden ist, die wir in verschiedenen emotionalen Zuständen erzeugen.
Another theory is that language came from the sounds we make in different emotional states.
Mówimy ał!, gdy coś nas zaboli albo blee, kiedy coś nam nie smakuje.
|||||||блее|||||
|au||||wehtut||igitt|||||
we say|ow||||hurts||bleh|||||tastes
|ой|||||||||||
Wir sagen oh, wenn uns etwas weh tut, oder bluten, wenn uns etwas nicht gefällt.
We say oh! When something hurts us, or blee, when we don't like something.
Znowu, nie jest to chyba wyczerpujące źródło do powstania całego systemu języka.
|||||erschöpfende|Quelle|||||
Again|not|||probably|exhaustive|source||creation|entire||
||||||джерело інформації||виникнення|||
Auch hier handelt es sich wahrscheinlich nicht um eine erschöpfende Quelle für die Entstehung eines ganzen Sprachsystems.
Again, this is probably not an exhaustive resource for the complete language system.
Czytałem też o teorii, że język pochodzi z muzyki, z nucenia melodii.
||||||||||напевания|
|||Theorie|||||||summen|
I read|||theory|||originates|of||of|humming|melodies
||||||||||наспівування мелодій|
Ich habe auch von der Theorie gelesen, dass die Sprache aus der Musik kommt, aus dem Summen einer Melodie.
I also read about the theory that language comes from music, from humming a melody.
Albo że pochodzi z dźwięków, które wydaje matka, aby na przykład uspokoić dziecko.
||||звуков||||||||
||comes|from|sounds|which|makes|mother|in order to||for example|calm down|
||||звуків||||||||
Oder dass es von den Geräuschen herrührt, die die Mutter macht, um das Baby zu beruhigen, zum Beispiel.
Or that it comes from the sounds that the mother makes to calm her baby, for example.
Podejrzewam, że takich teorii jest jeszcze więcej.
подозреваю||||||
Ich vermute||||||
I suspect||such|theories|are||more
Підозрюю, що|||теорій|||
Ich vermute, dass es noch mehr solcher Theorien gibt.
I suspect that there are even more such theories.
Skąd więc mógł się wziąć cały skomplikowany język?
||||||сложный|
||||kommen||komplizierte|
where|so|||come||complicated language|
Звідки|отже|||||складний|
Woher könnte also die komplizierte Sprache kommen?
So where could all this complicated language come from?
Kto ma rację, która teoria jest prawdziwa?
||рацию||||
who||the right||theory||true
||рацію||||справжня
Wer hat Recht, welche Theorie ist wahr?
Who is right which theory is true?
Moim zdaniem, wszystkie razem mogłyby okazać się prawdziwe.
|||||sich herausstellen||wahr
||all|together|could be|prove||true
|||||||справжніми
Meiner Meinung nach könnten sich alle diese Aussagen als wahr erweisen.
In my opinion, they could all turn out to be true.
Dlaczego każdy wymienionych sposobów nie mógłby być użyty do tworzenia słów, tworzenia języka.
||упомянутых||||||||||
||mentioned|||||verwendet|||||
|each|mentioned|methods||could||could be used||word formation||creating|
||згаданих|||не міг би||||створення||створення|
Warum kann nicht jede der genannten Möglichkeiten genutzt werden, um Wörter zu schaffen, um Sprache zu schaffen.
Why couldn't each of the above-mentioned ways be used for word formation, language formation.
Jako ludzie łatwo tworzymy słowa abstrakcyjne.
|||||abstrakt
As||easily|we create|words|abstract
|||||абстрактні слова
Als Menschen fällt es uns leicht, abstrakte Wörter zu bilden.
As people, we easily create abstract words.
Dlaczego więc nie mogłoby się pojawić w historii ludzkości takie zdanie: Hał ał gugu!, które by znaczyło, że pies zrobił ała dziecku.
|||||||||||||гав|||||||больно|
|||könnte||erscheinen|||Menschheit|||Hał||bark|||bedeuten würde||||aua|dem Kind
|then||could||appear||history|humanity|such|sentence|bark|ow|gugu|which|that|meant|||made|ouch|to a child
||||||||||речення|||гугу|||||||боляче|дитині
Warum sollte es in der Geschichte der Menschheit nicht einen Satz geben: Hal a³ gugu!, der bedeutet, dass ein Hund einem Kind etwas angetan hat.
Why, then, could not such a sentence appear in the history of mankind: Hał al gugu !, which would mean that the dog did something to the child.
Spowodował, że je zabolało.
вызвал|||
hatte verursacht|||schmerzte
Caused||it|hurt
Спричинив|||заболіло
Er hat ihnen Schmerz zugefügt.
It made them hurt.
Może ugryzł?
|укусил
|gebissen hat
|bitten
|Може вкусив?
Vielleicht hat er gebissen?
Maybe he bit?
Małpy mają swoje dźwięki, które ostrzegają inne małpy na przykład o niebezpieczeństwie ze strony niektórych zwierząt.
обезьяны|||||предупреждают||||||||||
Affen|||||warnen||||||Gefahr||||
Monkeys|||sounds||warn||monkeys||||danger||ze strony|some|animals
|||звуки||попереджають||||||небезпеці||||
Affen haben ihre eigenen Laute, um andere Affen vor Gefahren zu warnen, z. B. vor bestimmten Tieren.
Monkeys have their own sounds to alert other monkeys to the dangers of certain animals, for example.
Czy w procesie ewolucji takie sygnały, nie mogłyby być elementami tworzącymi język?
||||||||||создающими|
||Prozess|Evolution||Signale||||Elemente|bildend|
||process|evolution||signals||could|||forming elements|
Könnten solche Signale im Laufe der Evolution nicht die Bausteine der Sprache sein?
In the process of evolution, could such signals not be elements that create language?
Jednak jak to się stało, że od prostych, konkretnych słów przeszliśmy do abstrakcyjnych pojęć albo słów typu z, od, przez.
||||||||||||абстрактных|понятий||||||
||||||||||wir sind übergegangen||abstrakten|Begriffen||||||
|how|||happened|||simple|specific||we passed||abstract|concepts||||with||through
|||||||||||||понять, концепцій||||||
Aber wie sind wir von einfachen, konkreten Wörtern zu abstrakten Konzepten oder Wörtern wie mit, von, durch gekommen.
However, how did it happen that we moved from simple, concrete words to abstract concepts or words like z, from, through.
Wydaje się niemożliwe, żeby od hał, ałć czy innych słów oznaczające bardzo konkretne sytuacje przejść do tak gramatycznych słów.
||||||ау||||означающие||||||||
||||||au||||die (sie)||konkreten||übergehen||||
It seems||impossible|to||huh|ouch||other||meaning||specific|situations|transition|||grammatical|
||неможливо||||ай, ой||||||||перейти||||
Es scheint unmöglich, von Geräuschen, Autsch oder anderen Wörtern, die sehr spezifische Situationen bezeichnen, zu solchen grammatikalischen Wörtern überzugehen.
It seems impossible to move from noise, ałć or other words for very specific situations to such grammatical words.
A jednak okazuje się, że jest to możliwe.
||||||sich herausstellt|
||it turns out|||||possible
Und doch ist es möglich.
And yet it turns out to be possible.
Słowa zmieniają swoje znaczenie i stają się słowami gramatycznymi i ten proces nazywamy gramatykalizacją.
||||||||грамматическими|||||
||||||||grammatikalischen|||||Grammaticalisierung
Words|are changing||meaning||become|||grammatical|||||grammaticalization
|||||стають||||||||граматикалізацією
Wörter ändern ihre Bedeutung und werden zu grammatikalischen Wörtern, dieser Prozess wird Grammatikalisierung genannt.
Words change their meanings and become grammatical words, and this process is called grammatization.
Przykładem może być angielskiego go, które oznacza iść, przemieszczać się.
ein Beispiel||||||||sich bewegen|
for example|||||which|means|go move|move|
|||||||йти|переміщатися|
Ein Beispiel ist das englische go, das gehen, sich bewegen bedeutet.
An example is the English go, which means to go, to move.
Jednak można po angielsku powiedzieć I'm going to read that book tomorrow.
|||||ich bin|werde||lesen|das|Buch|morgen
||in||say|I'm|going||read|that book|book|tomorrow
||||сказати|Я буду|збираюся||читати|ту|книгу|завтра
Sie können aber auf Englisch sagen: "I'm going to read that book tomorrow".
However, you can say in English I'm going to read that book tomorrow.
To going to straciło swoje znaczenie przemieszczania się i oznacza, że coś zamierzamy zrobić w przyszłości.
|||потеряло|||перемещения|||||||||
|||verliert|||Fortbewegung||||||beabsichtigen|||
|||lost|its|meaning|movement|||means||something|we intend||in|future
|||втратило|||переміщення||||||збираємося|||майбутньому
Dieses "going to" hat seine Bedeutung von "bewegen" verloren und bedeutet, dass etwas in der Zukunft geschehen wird.
To going to has lost its meaning of movement and means that we are going to do something in the future.
Jest więc formą czasu przyszłego.
||form|tense|future
||||майбутнього
Es handelt sich also um eine Form der zukünftigen Zeitform.
So it is a form of the future tense.
Ciekawe jest, że coś podobnego występuje w języku polskim.
|||||встречается|||
|||||vorkommt|||
Interesting|||something|similar|occurs|in||
|||||зустрічається|||
Es ist interessant, dass etwas Ähnliches auch im Polnischen vorkommt.
It is interesting that something similar occurs in Polish.
Mówimy na przykład, że idziemy na rower.
we say|on||||on|bike ride
||||||велосипед
Wir sagen zum Beispiel, dass wir Fahrrad fahren.
We say, for example, that we are going for a bicycle.
Ale na rowerze się jeździ, a nie chodzi.
||on a bike||rides|||walks
|||||||ходять
Aber auf einem Fahrrad fährt man, man geht nicht zu Fuß.
But you ride a bike, not walk.
Można powiedzieć, że trzeba trochę przejść, zrobić kilka kroków, ale to jest czynność marginalna.
||||||||||||действие|маргинальная
|||||gehen|||Schritte||||Tätigkeit|marginal
It is possible|say||it is necessary|a bit|go||a few|steps||||activity|marginal activity
|||||пройти|||||||діяльність|другорядна
Man kann sagen, dass man ein bisschen laufen muss, ein paar Schritte machen, aber das ist eine marginale Aktivität.
You could say you have to walk a bit, take a few steps, but this is a marginal activity.
Можно сказать, что нужно немного пройти, сделать несколько шагов, но это действие незначительное.
Zresztą, jeżeli mówimy: Jutro idę na rower, to gdzie w tym zdaniu mówimy o chodzeniu jako czynności?
|||завтра||||||||предложении|||||
übrigens||||||||||||||Gehen||Tätigkeit
besides|||||||||||sentence|||walking|as|activities
До речі|||Завтра|||||||||||ходьбі||діяльність
Wie auch immer, wenn wir sagen: Morgen fahre ich Fahrrad, wo reden wir in diesem Satz über das Gehen als Aktivität?
Anyway, if we say: Tomorrow I'm going for a bike, where in this sentence are we talking about walking as an activity?
Впрочем, если мы говорим: Завтра я еду на велосипеде, то где в этом предложении мы говорим о ходьбе как действии?
Możemy się zapytać Co mam robić?
we can||ask|||
Wir können uns fragen: Was soll ich tun?
We may ask. What should I do?
Мы можем спросить: Что мне делать?
To mam nie oznacza, że coś posiadam, ale powinienem.
||||||имею||должен
|||bedeutet|||besitze||
to||||||possess||I should
||||||володію||маю зробити
Dass ich etwas habe, bedeutet nicht, dass ich etwas besitze, aber ich sollte es besitzen.
I have it doesn't mean I have something, but I should.
Żeromski w Lalce użył takiego zdania: Wokulski zawahał się, co ma zrobić w tej chwili.
Жеромский||||||Вокульский||||||||
Żeromski||Lalce|verwendete|solchen||Wokulski|zögerte|||||||
Żeromski||The Doll|used||sentence|Wokulski|hesitated|||||in||
Жеромський||Ляльці||||Вокульський|вагався|||||||цієї миті
Żeromski benutzte diesen Satz in Lalka: Wokulski zögerte, was er im Moment tun sollte.
Żeromski used this sentence in Lalka: Wokulski hesitated about what to do at the moment.
Innym słowem, które może być ciekawym przykładem to wziąć.
||||||||nehmen
||||||example||take
Ein anderes Wort, das ein interessantes Beispiel sein könnte, ist nehmen.
Another word that can be an interesting example is to take.
W normalnym znaczeniu powiemy Weźcie te książki i połóżcie je na półkę.
|нормальном|||возьмите||||положите|||
|normalen|||nehmt|||i|legt|||Regal
|normal|normal meaning|we say|Take||||put|||shelf
|нормальному||скажемо|Візьміть||||покладіть|||
Normalerweise würden wir sagen: Nimm diese Bücher und stell sie ins Regal.
In the normal sense we say Take these books and put them on the shelf.
Jednak może być to po prostu forma trybu rozkazującego, na przykład Weźcie się ze mnie nie śmiejcie.
|||||||наклонения|повелительного||||||||
|||||||des Modus|des Imperativs|||nehmt|||||lacht nicht
||||||form|mode|imperative mood|on||Take (you all)|||||laugh
|||||||способу|наказового способу||наприклад||||||не смійтеся
Es kann jedoch auch nur eine Form des Imperativs sein, z. B. Schau mich an, lach mich nicht aus.
However, it may just be a form of imperative, for example, take a look at me, don't laugh at me.
Języki są żywe, zmieniają się.
||lebendig||
||alive|are changing|
Sprachen sind lebendig, sie verändern sich.
Languages are alive, they change.
Ani na gorsze, ani na lepsze, po prostu stają się inne.
Neither||worse||||||become different||
||гірше||||||стають||
Weder zum Schlechten noch zum Guten, sie werden einfach anders.
Neither for the worse nor for the better, they just become different.
Ни в худшую, ни в лучшую сторону, они просто становятся другими.
Tak mógł ten pierwszy język, a może pierwsze języki, powstać z prostych słów i zmieniać się przez dziesiątki tysięcy lat, aż dotarł do naszych czasów.
|||||||||||||||||десятки||||дошел|||
|||||||||||||||||Jahrzehnten||||erreichte|||
Yes|could||||||||arose emerged||simple|||change|||tens of|||until|reached|||
|||||||перші мови||||||||||десятки||||дійшов|||
So könnte diese erste Sprache, oder vielleicht die ersten Sprachen, aus einfachen Wörtern entstanden sein und sich im Laufe von Zehntausenden von Jahren verändert haben, bis sie unsere Zeit erreichte.
This is how the first language, or perhaps the first languages, could arise out of simple words and change over tens of thousands of years until it reached our day.
Zmienia się dalej, na naszych oczach, choć często tego nie dostrzegamy.
||||||||||замечаем
|||||Augen|||||wir erkennen
changes|||||our eyes|||||notice
||||||||||помічаємо
Sie verändert sich weiter, direkt vor unseren Augen, auch wenn wir es oft nicht sehen.
It continues to change before our eyes, although we often do not notice it.
Czy zauważyliście jakieś zmiany w waszych językach?
|вы заметили|||||
|you noticed|some|changes||your|
Haben Sie eine Veränderung in Ihren Sprachen festgestellt?
Have you noticed any changes in your languages?
A może potrafilibyście podać przykłady zwykłych słów, które stały się gramatycznymi?
||könntet ihr||||||||
||could you|to provide|examples|ordinary|||became||grammatical
||Чи змогли б ви|навести приклади|||||сталися||
Oder können Sie Beispiele für gewöhnliche Wörter nennen, die grammatikalisch geworden sind?
Or maybe you could give examples of common words that have become grammatical?
Dajcie znać w komentarzach na blogu albo w social mediach.
||||||||социальных|
gebt||||||||sozialen|Medien
Let us||||||||social media|media
||||||||соціальних мережах|соціальних мережах
Lassen Sie es uns in den Kommentaren im Blog oder in den sozialen Medien wissen.
Let me know in the comments on the blog or in social media.
Podkastowi towarzyszy też dłuższy artykuł na moim blogu pt.
|сопровождает|||||||под названием
Podcast|begleitet|||||||Titel
podcast|accompanies||a longer|article||||titled
|супроводжує|||||||під назвою
Der Podcast wird auch von einem längeren Artikel in meinem Blog mit dem Titel "Die wichtigsten Menschen der Welt" begleitet.
The podcast is also accompanied by a longer article on my blog entitled
К подкасту также прилагается более подробная статья в моем блоге под названием "Самые важные люди в мире".
Jak zaczął się język?
|began||
Wie ist die Sprache entstanden?
How did the language begin?
W artykule znajdziecie więcej szczegółów na ten temat.
||||подробностей|||
|Artikel|||details|||
|the article|||details|||
|статті|||деталей|||
Weitere Einzelheiten dazu finden Sie in dem Artikel.
You will find more details on this in the article.
Link zamieszczę oczywiście w opisie.
|размещу|||
|werde ich|natürlich||
|I will post|||
|розміщу|||
Ich werde den Link natürlich in die Beschreibung aufnehmen.
Of course, I will include the link in the description.
Dziękuję Wam bardzo za ten odcinek.
Zapraszam na mój blog ioannesoculus.com albo polishwithjohn.com.
Visit my blog ioannesoculus.com or polishwithjohn.com.
Będę wdzięczny za wsparcie mnie na serwisie Patreon.
I will be grateful for supporting me on Patreon.
Tym którzy już to robią, serdecznie dziękuję!
Denjenigen, die dies bereits tun, vielen Dank!
To those who already do, thank you very much!
Trzymajcie się zdrowo i trzymam za was kciuki!
|||||||thumbs
Bleiben Sie gesund und ich drücke Ihnen die Daumen!
Stay healthy and I am keeping my fingers crossed for you!
Do usłyszenia!
