Hoe de Amazone elke 15 seconden een voetbalveld verliest
Hoor je dat?
Dat is het geluid van de Amazone.
Thuis voor 40.000 plant- en 16.000 boomsoorten.
Van die laatste staan er naar schatting 390 miljard.
Hier wonen de tapir, orinocodolfijn, jaguar, bananenspin, parasolvogel, regenboogboa...
...kogelmier, de drievingerige luiaard...
...en zo kan nog wel even doorgaan.
Want het Amazoneregenwoud in Zuid-Amerika heeft de grootste biodiversiteit ter wereld...
...en herbergt nog gigantisch veel meer paradijselijke dieren.
Zo'n 2,5 miljoen insectsoorten...
...3000 vissoorten, 1300 vogel-, 430 zoogdieren-...
...400 amfibieën- en 380 reptielensoorten.
1 op de 10 diersoorten wereldwijd leeft hier...
...op dít kleine stukje aarde.
Als ik daar toch een keer naar toekan.
Dat alles samen maakt dus dit geluid...
En dat geluid.
Afkomstig van de iets minder paradijselijke homo sapiëns.
Wij.
En dan heb ik het dus niet over de pak 'm beet 350...
...inheemse indianenvolken die er ook nog wonen.
Dit.
In deze video ga ik 't even met je hebben over die Amazone.
Want er gebeurt veel.
Heb je even?
Om maar meteen tot de kern te komen...
In het Amazone-gebied is het afgelopen jaar bijna 8000 vierkante kilometer bos verdwenen.
Dat is de sterkste afname in tien jaar tijd.
Zie hier het aantal hectare woud dat door de jaren heen is verdwenen.
Daar zit 2019 nog niet bij.
Maar het lijkt erop dat die balk toch een stukje hoger gaat zijn.
Want sinds januari is er 'a new sherrif in town'.
President Jair Bolsonaro.
Hij ziet het regenwoud als een obstakel voor economische groei...
...en heeft in interviews gezegd dat die bossen open moeten voor commerciële exploitatie.
Want het is een lucratieve business.
Bolsonaro heeft al flink gesneden in het budget van het Braziliaanse Instituut voor Milieu.
Dat illegale kap, mijnbouw en veeteelt in de Amazone juist moet bestrijden.
Ook al is het officieel verboden op veel plekken in de Amazone heeft de kettingzaag vrij spel.
Om maar wat te noemen: Bolsonaro wil zo'n beetje iedereen bewapenen, behalve milieu-agenten.
Op satellietbeelden van het Braziliaans Agentschap voor Ruimteonderzoek...
...zie je dat er in dit voorjaar veel meer bos verdween...
...dan in dezelfde periode het jaar ervoor.
In de maanden mei en juni verdween er een gebied ter grootte van 2,5 voetbalveld...
...en in juli zelfs 4 voetbalvelden.
Per minuut.
Maar volgens Bolsonaro heeft het agentschap de cijfers gemanipuleerd...
...om zijn regering er slecht uit te laten zien.
Internationaal worden er al zorgen geuit over het Amazone-beleid van Bolsonaro...
...die bemoeienis met de Amazone noemt hij een vorm van een 'milieu-activistische psychose'...
...bedoeld om de ontwikkeling van Brazilië tegen te gaan...
...en er zelf beter van te worden.
En hij zei tegen de rest van de wereld: "De Amazone is van ons, niet van jullie."
En dat klopt.
Want wat er met de Amazone in Brazilië gebeurt...
...is een nationale politieke aangelegenheid.
Maar toch, die Amazone is voor de rest van de wereld best belangrijk.
Tijd voor wat Amazone-feitjes...
Het Amazone-regenwoud is een gebied van 5,5 miljoen vierkante kilometer...
...is groter dan de Europese Unie en meer dan de helft van al het regenwoud op aarde.
Het hele gebied strekt zich uit over negen landen...
...en 64 procent ervan ligt in Brazilië.
Het regenwoud bestaat al zo'n 55 miljoen jaar.
Ontstaan tijdens het Eoceen, toen er veel hogere CO2-concentraties in de atmosfeer waren...
...waardoor het op aarde veel warmer en natter was...
...en overal tropische regenwouden uit de grond schoten.
Ook hier, in Noord-Europa.
Maar door een sinds toen flink afgekoelde planeet...
...is daar nog maar een klein stukje van over.
In de tropen.
Nu reguleert juist dat stukje regenwoud ons klimaat.
In en onder de bomen ligt een gigantische hoeveelheid koolstofdioxide opgeslagen.
En de bomen absorberen door fotosynthese ook nog eens enorme hoeveelheden CO2 uit de atmosfeer.
Dat noem je een 'carbon sink', een koolstofput...
...van cruciaal belang om de temperatuur op aarde binnen de perken te houden.
Bij dat proces van fotosynthese komt ook nog eens een groot deel van de zuurstof vrij die jij en ik inademen.
De Amazone heeft niet voor niets de bijnaam...
...de longen van de aarde.
En het regenwoud kan nog iets bijzonders.
Door de tropische temperaturen verdampt het water in de bossen...
...om vervolgens als neerslag ook weer terug te vallen.
De bomen maken daarmee de helft van alle regen die er valt zelf.
Indrukwekkend, maar de trieste conclusie is wel...
...dat met het verdwijnen van het woud...
...de regen meegaat.
Dat betekent dat als het weg is, het ook nooit meer terugkomt.
Even terug naar die ontbossing.
Ongeveer 17 procent van het Amazone- regenwoud is inmiddels verdwenen.
Dat ontbossen gebeurt op grote schaal sinds de jaren 60.
Het regenwoud moet plaatsmaken voor landbouw, veeteelt...
...mijnbouw, olie- en gaswinning...
...sojavelden en wegen.
Dwars door de jungle.
Vooral die nieuwe infrastructuur draagt bij aan de ontbossing.
95 procent van al het verdwenen bos...
...binnen een afstand van 5 kilometer van een weg of op 1 kilometer van een begaanbare rivier.
En mensen moesten er gaan wonen.
Het motto van de Braziliaanse militaire dictatuur in de jaren 60, 70 en 80 was...
...land zonder mensen, voor de mensen zonder land.
Pas sinds 2004 nam de ontbossing aanzienlijk af.
Door allerlei maatregelen, het aanwijzen van nieuwe beschermde gebieden...
...en het actief optreden tegen illegale activiteiten in de Amazone.
Met als resultaat dat dit deel van de Amazone beschermd natuurgebied is.
En dat deze gebieden toebehoren aan de inheemse volken...
...waar dus niet mag worden gekapt.
Maar het is al jaren politiek onrustig in Brazilië.
In 2014 stortte het land in een politieke en economische crisis.
Met veel onrust onder de bevolking.
Sindsdien heeft het land andere prioriteiten.
Om economisch weer op te krabbelen is het land steeds afhankelijker geworden van landbouw.
Tel daar een krachtige landbouwlobby bij op...
...en het regenwoud is het kind van de rekening.
Ook al onder de vorige presidenten.
En nu doet Bolsonaro daar dus een flinke schep bovenop.
Met de steun van de Braziliaanse bevolking, want hij is gekozen.
Onze correspondent in Brazilië, Marc Bessems, vertelt hoe dat zit.
We zagen de afgelopen jaren het ene na het andere corruptieschandaal voorbijkomen hier in Brazilië.
En terwijl politici hun zakken vulden, kreeg de gemiddelde Braziliaan het juist...
...heel erg zwaar door een langdurige economische crisis.
De tijd was rijp voor een anti-establishment figuur
Jair Bolsonaro die beloofde corruptie aan te pakken, criminaliteit hard te bestrijden...
...en de economie weer op de rails te krijgen.
Met die boodschap won hij de verkiezingen.
En vergeet niet de meeste Brazilianen wonen in miljoenensteden ver weg van de Amazone.
Maar internationaal nemen de zorgen toe.
Maarja, zegt Bolsonaro...
...geen land in de wereld heeft het morele recht om iets over de Amazone te zeggen.
Jullie hebben je eigen eco-systemen al vernietigd.
En dat is ook zo.
Europese oerbossen zijn eeuwen geleden al opgeofferd...
...om plaats te maken voor landbouw.
Het laatste stukje Europees oerbos staat in Polen...
...en ook dat wordt bedreigd.
En bovendien, even terug naar het nu...
De vraag naar al die grondstoffen uit de Amazone komt natuurlijk ook ergens vandaan.
Na China is de EU de grootste handelspartner van Brazilië.
Nederland is zelfs na China, de VS en buurland Argentinië...
...de vierde exportbestemming van het land.
Omdat al die grondstoffen en producten uit de Amazone via de Rotterdamse haven Europa ingaan.
Wij zijn dus een belangrijke schakel.
In andere woorden: doordat wij van alles uit de Amazone importeren...
...faciliteren we als het ware de ontbossing in Brazilië.
En wat de EU betreft...
...het kersverse handelsakkoord tussen de EU en de Zuid-Amerikaanse douaneunie MERCOSUR...
...bestaande uit Argentinië, Uruguay, Paraguay en Brazilië...
...zal al die export alleen maar laten toenemen.
Maar, positieve noot...
...in dat nieuwe verdrag wordt benadrukt dat Brazilië mee blijft doen aan het klimaatakkoord van Parijs.
En daar staan afspraken in dat Brazilië juist meer bos gaat bijplanten.
Maar je kan je afvragen of die belofte ook daadwerkelijk wordt ingelost...
...want de afspraken in het verdrag zijn niet juridisch bindend.
Het is vooralsnog vertrouwen op de goede intenties van Bolsonaro...
...die dus inmiddels wel het ministerie van Milieu heeft uitgekleed en ontbossing aanmoedigt in interviews.
En het komt dus ook nog steeds tot geweld.
Natuurlijk is er een oplossing: kappen met kappen.
Brazilië en andere landen hebben in het verleden al wel laten zien dat het kan, met maatregelen...
...maar zolang de politieke bereidheid ontbreekt...
...en wij maar goud, olie, fruit, vlees, soja...
...etcetera blijven importeren uit de Amazone...
...wordt het een lastig verhaal.
