Görüyorsam Duyuyorsam Sorumluyum!/If I see Hear I Am Responsible! | Ali Denizci | TEDxReset Wenn ich sehe, wenn ich höre, bin ich verantwortlich! | Ali Denizci | TEDxReset If I See Hear I Am Responsible!/If I See Hear I Am Responsible! | Ali Denizci | TEDxReset Si je vois Si j'entends Je suis responsable Si je vois Si j'entends Je suis responsable Ali Denizci | TEDxReset もし私が見たら、もし私が聞いたら、私に責任がある！／もし私が見たら、もし私が聞いたら、私に責任がある！｜アリ・デニッチ｜TEDxReset｜テデックスリセット

Çeviri: Ahmet Kurnaz Gözden geçirme: Sancak Gülgen

Görüyorsan, duyuyorsan, sorumlusun

yaşam felsefem bu this is my life philosophy

Bir gün, hayatımı değiştiren insanlardan biriyle karşılaştım

Ercan

Balat'ta bir çay ocağında oturuyorum I live in a tea shop in Balat

Yanıma geldi, "bana bir çay ısmarlasana" dedi. |||||пригости меня| He came to me and said, "Buy me a cup of tea".

Bir çay söyledim

"Ercan abi ne iş yaparsın?" dedim.

"Pantolon ve sandalye yapıyorum" dedi.

Nasıl yapıyorsun dedim

"Bakış açısıyla atom bombasını birleştiriyorum, |||бомбу| "I combine the atomic bomb with perspective,

... pantolon ve sandalye oluyor dedi." ... he said it's pants and a chair."

İyiymiş, dedim.

Peki, "masa ve ceket yapamıyor musun?" So, "can't you make a table and a jacket?"

"Onun henüz yöntemini bulamadım" dedi. "I haven't found his method yet," he said.

Mesela dedim, bakış açısıyla nötron bombasını

birleştirsen olmaz mı? ты объединяешь||

"Sen manyak mısın?" dedi.

Bu durumda manyak olan ben oluyorum.

Sonra, durdu, durdu, durdu.

"Sevmek lazım" dedi.

"... Çok fazla sevmek lazım "... it takes a lot of love

Sadece kuşu, böceği, çiçeği, insanı değil Not just bird, insect, flower, human

... yaratılan her şeyi, taşı toprağı da sevmek lazım." ... it is necessary to love everything that is created, the stone and the soil."

Bunun için de mangal gibi yürek lazım For this, you need a heart like a barbecue.

O yürek de Ercan'da var |||Эрджан|

O yüzden Ercan deli

Otobüslere alamıyorlar Can't get on buses

Üstümüz başımız pis ya! Our tops are dirty!

1960'lı yıllarda İstanbul'da Yeniköy'de bir yalıda doğdum I was born in a mansion in Yeniköy, Istanbul in the 1960s.

Şanslı görünen bir çocuktum I was a lucky looking kid

Annem, babam iyi eğitim almıştı My mother and father were well educated.

Ben de iyi eğitim aldım

Ama yaşamın en başında dikkatimi çeken şey But what caught my attention at the very beginning of life

adaletsizlik ve eşitsizlikti.

Annem şiddet gören bir kadındı My mother was an abusive woman

çevremdeki bütün kadınlar şiddet görüyorlardı. All the women around me were subjected to violence.

Bu beni çok rahatsız ediyordu

çünkü çevremdeki bütün kadınları çok seviyordum.

Allah'ın erkek olduğunu (baba)

ve kadınları aşağıladığını düşündüm. and I thought you insulted women.

Tanrı'yı reddettim. I rejected God.

Yolculuğum devam etti My journey continued

Etiler Lisesi'ne girdim. I entered Etiler High School.

O eşitsizlik ve adaletsizlik duygusu

beni yasadışı, sol, anarşist ve terörist bir örgütte me in an illegal, left, anarchist and terrorist organization

militan yapmaya itti. led to militancy.

O sırada çok üzüldüğüm olaylardan biri |||что я расстроился|| One of the things that made me very sad at the time.

üç tane arkadaşım üniversite sınav harcı olmadığı için three of my friends do not have university exam fees

sınavlara giremediler.

Benden çok başarılıydılar. They were more successful than me.

Biz ne yapıyoruz? 12 Eylül yılları henüz gelmemiş.

Kalp ilacı yok piyasada. Depoyu basıyoruz There is no heart medicine on the market. We print the warehouse

kalp ilacını halka dağıtıyoruz. We distribute heart medicine to the public.

Sana yağı deposunu basıyoruz, insanlara dağıtıyoruz. We print the oil tank for you, we distribute it to the people.

Camilerden ampul çalıyoruz, minarelerden, We steal light bulbs from mosques, minarets,

insanlara dağıtıyoruz.

Otuz tane kamyon kaçırdım, gıda kamyonu I missed thirty trucks, food trucks

Şoförler tanıyordu. Silahı uzatırdık,

"Tamam, ağabey" derlerdi.

Çağlayan'da (aşağıya). Çeliktepe'de. Ümraniye'de

insanlar sıraya girerdi ve halka dağıtırdık. people would line up and we would distribute it to the public.

Oysa eşitlik kavramının However, the concept of equality

örgütlerin içinde de olmadığını организациях||| not in organizations

bir süre sonra öğrendim.

Yakalandım, Diyarbakır cezaevine girdim. I was caught, I went to Diyarbakir prison.

'82 - 84' arası iki yıl orada yattım

işkenceler falan. Çıktım, geldim, torture and such. I came out, I came,

okulumu bitirdim.

Ailemin bana verdiği temel duygu; The basic feeling my family gave me;

ne olursa olsun, paran olmalı. no matter what, you must have money.

Çok paran olmalı, daha çok paran olmalı.

Paran yoksa, adam değilsin.

İstediğin kadar oku, Read as much as you want

bunu paraya çevirememişsen hiçbir işe yaramaz. It's useless if you can't turn it into money.

Çevrendeki adamlar boştur, The men around|| The men around you are empty,

yalnızlık içinde ölür geberir gidersin. |||умрёшь| |||die| you die in loneliness

Ufak işler, ufak ihaleler, |||small contracts Small works, small tenders,

büyük ortaklıklar derken, Speaking of great partnerships,

26 yaşıma geldiğimde ilk milyon dolarımı When I was 26, I made my first million dollars.

kazanmıştım ama paraya dokunamıyordum.

Çünkü ya para biterse, Because what if the money runs out,

ya aç kalırsam, ya yalnız kalırsam… What if I'm hungry or if I'm alone...

Bu duygular içinde para biriktirmeye devam ediyorum. I continue to save money in these feelings.

Bir yandan korkudan sürekli içiyorum, On the one hand, I drink constantly out of fear,

alkol ve uyuşturucu.

Öyle duvarlar örmüşüm ki etrafıma, I have built such walls around me,

dışarı bakmaya cesaretim bile yok.

Ama temel duygum boğuluyorum, ||my feeling| But my basic emotion is I'm drowning,

yaşayamıyorum. Yaşayamıyorum.

İçmek zorundayım.

Sabah kalktığımda

bir ufak vodka içmek zorundayım.

Ondan sonra dışarıya çıkıyorum,

yine içmeye devam ediyorum.

28 yaşımda bir sürü param var dokunamadığım. |||||которому не могу прикоснуться

"Yüzleşmem gerekiyor," dedim. мне нужно|| “I have to face it,” I said.

Dibimi bulmam gerekiyor. I need to find my bottom.

Parasız kalırsam ne oluyor görelim. Let's see what happens if I'm broke.

Evi terk ettim,

Rumelihisarı'nda bir tekneye yerleştim. I settled on a boat in Rumelihisarı.

Sonra sokaklarda yaşamaya başladım

ve 3,5 sene sokaklarda yaşadım.

Şunu gördüm; aç kalmıyorsun. I saw this; you are not hungry.

Hangi lokantaya giderseniz gidin,

en lüksünden çorbacısına kadar, from the most luxurious to the soup maker,

"Karnım aç, param yok," "I'm hungry, I don't have money"

dediğinizde sizin karnınızı doyuruyorlar. |||наедаются When you say, they fill your stomach.

Birinden para istediğinizde,

"İçki alacağım, 5 liraya ihtiyacım var,"

10 lira veriyorlar, 20 lira veriyorlar,

50 lira veriyorlar.

3,5 sene hiç para harcamadan yaşadım. I lived for 3.5 years without spending any money.

Sonra kardeşlerim beni yakaladı. Then my brothers caught me.

Arada bir yakalıyorlardı, Once in a while they were catching,

hamama falan götürüyorlardı. They took me to the bath.

Hastaneye götürdüler.

İşte tomografiler, bilmem neler, Here are the tomographs, I don't know what,

tahliller falan filan; sirozmuşum. analyzes and so on; i have cirrhosis.

İçkiyi sigarayı bırakmazsam, ||если не брошу

1 yıl kadar ömrüm varmış, ölecekmişim. I had a year to live, I was going to die.

Ben de gittim Aşiyan mezarlığında

bir mezar satın aldım. I bought a tomb.

Bu! Üst görüntüsünü de görelim.

Mezarın içine girdim твою могилу||

yaptırdım o mezarı o şekilde, beton halde I had that tomb built like that, in a concrete state

Mezarın içine girdim ve I went into the tomb and

8,5 ay o mezarlıktan hiç aşağı inmedim. |||||не спустился I never went down from that cemetery for 8.5 months.

Sadece içtim, okudum ve düşündüm. I just drank, read and thought.

Hiç aç kalmadım, hiç içkisiz kalmadım.

Kim getirdi bilmiyorum.

Karda tipide, köpekler kuşlar bile yokken In the snow blizzard, when the dogs are not even the birds

benim içkim geldi. |my drink|

Radikal gazetesi okuyordum.

Her gün o Radikal gazetesi geldi, o tepede.

Kitaplarım geldi.

Sadece felsefe ve edebiyat okurdum.

Yemeğim geldi. Hic aç kalmadım.

Ateist olarak girdiğim mezarlıktan, From the cemetery I entered as an atheist,

Sufi olarak çıktım.

Mezarlık boyunca düşündüm, на кладбище|| I thought through the cemetery,

"Nedir bu korku ya?"

Evler, bilmem neler, malikâneler.

Bir yalıda doğduk.

Bir metrekarede yatıyoruz. |in one square meter| We sleep on one square meter.

Yükseklik 85 santim, en 90 santim, derinlik 1.95.

İçinde bir sünger yatak var,

yatıyorsun, yaşıyorsun.

Çok tipi yağdığında, yağmur yağdığında, When it rains, when it rains,

önüne bir naylon örtüyorsun, bitti! |||накрываешь|

Manzara dehşet. Dehşet!

Peki, nedir bu korkunun sebebi?

Bir gün bir çöp tenekesinde yatıyorum,

yani çöp tenekesi kulübesinde. i.e. in the trash can shed.

Yeniköy'de. Polisler geldiler,

apar topar beni aldılar.

Çöp tenekesinin sahibi Vehbi Koç'muş, |||Вехби Коч| The owner of the trash can was Vehbi Koç.

orada yatılamıyormuş. |нельзя спать could not sleep there.

Yine bir gün bir tekneyi çektim Another day I pulled a boat

Sabancı'nın Atlı Köşk'ünün önüne, kaldırımda. Сабанджи||его особняк||

Aylardır orada yatıyorum.

Sabahleyin Sakıp Sabancı |Сакип| Sakip Sabanci in the morning

yürüyüşe çıkmıs korumalarıyla. ||с охраной with his bodyguards out for a walk.

Burun buruna geldik. Ben de tekneden çıkıyorum. We're nose to nose. I'm getting off the boat too.

Hemen topladı kendini. "Ya ne güzel," dedi, He collected himself immediately. "Oh how nice," he said,

"benim evim 200 metre denize,

seninki 1 metre." yours is 1 metre."

Dedim ki, "Hoca, bırak laf ebeliğini. I said, "Hodja, stop your bullshit.

Ben senin evinde yaşarım. Sen burada yaşayabiliyor musun?" I live in your house. Can you live here?"

Güldü. "O zaman 200 lira ver," dedim.

Vehbi Koç'tan da bir 10.000 dolar almıştım. |from Koç||||

Onu da dışarda anlatırım. I'll tell it outside.

Şimdi… Peki, korkular, korkular, korkular, korkular. ||страхи||| ||fears|||

Aşiyan mezarlığına girdiğimde When I entered the Aşiyan cemetery

cebimde 65 lira para vardı.

65 bin lira, eski para.

Çıktığımda yine 65 lira vardı.

Hiç para harcamadım.

İçki geldi, sigara geldi, yemek geldi,

kitap geldi, gazete geldi.

Eh, peki korkular ne?

Niye yaşıyorum ben bunları ya?

Şunu anladım;

bu coğrafyada açlıktan ölmene olanak yok. It is impossible to die of hunger in this geography.

Doyuruyorlar seni. They feed you.

Şimdi dışarda hanginizde ben

1 lira, 2 lira istesem,

burada bin kişi olsa,

yarınızdan birer lira alsam, If I take a lira from each of you,

500 lirayı cebime koyar ve giderim.

Bu ülkede böyle yaşanıyor.

Bu coğrafyada böyle yaşayan,

bu seçimi yapan binlerce insan var.

Korkuları mezara gömdüm ve mezardan çıktım. ||I buried|||

Şunu anladım; benim önümde tek bir engel var. I understood this; There is only one obstacle in front of me.

Ben.

Kendimi kaldırdığımda, korkularımı kaldırdığımda, When I lift myself, lift my fears,

bütün evren benim.

Sınırlar yok. Ben belirliyorum.

Gittim Bakırköy akıl hastanesine yattım.

Son kez.

Alkol ve maddi tedavisini gördüm. Çıktım.

"Yaşam benim artık.

Kendi kurallarıma göre oynayacağım," dedim.

Bir ton para var.

Bir işe girdim, battım. I took a job, I went bankrupt.

Bir daha girdim, battım.

Bir daha girdim, battım, çıktım.

18 kere battım, çıktım.

Para dijital bir rakam.

Beni hiç ilgilendirmiyor. It doesn't interest me at all.

Eğlendim, çok eğlendim.

İnsanları izliyorum.

İhalelerde iş yaparken, kaygılarını, korkularını. While doing business in tenders, your worries and fears.

Çok eğlenceli. Hala izlerim. It's so fun. I still watch.

O kadar basit şeylerden korkuyorlar ki…

Sonra yeterince eğlendiğime karar verip,

Balat'a gittim.

Balat İstanbul'un en fakir,

en fanatik, en okumamış,

en en en - kötü anlamda - semtlerinden biri.

Orada Yaşar ağabey ile tanıştım.

Yaşar ağabey 42 yaşında.

Ama 5 yaşında bir çocuk zekasına sahip.

Dünya tatlısı bir insan.

Odunla kovalıyorlar çay istediği zaman. |гонят||| They chase with wood when he wants tea.

Yaşar ağabeye sahip çıktım.

Onunla birlikte çay içiyoruz, yemek yiyoruz.

Derken, Ercan geldi.

"Sevmek lazım" dedi. "Çok sevmek lazım." "You have to love," he said. "You have to love a lot."

Ben de Deliler Kahvesi'ni kurdum. I founded Deliler Kahvesi.

İki arkadaşımı daha yanıma aldım.

Derviş Baba Deliler Abdallar Meczuplar ve Aşıklar Kahvehanesi.

Mahallenin 18 delisini 18 crazy of the neighborhood

Mahallenin 18 delisini topluyoruz We're collecting 18 crazy people in the neighborhood

yakaladığımız yerde,

her hafta düzenli hamama götürüyoruz.

Üstlerindeki başlarındaki her şey atılıyor,

yeni baştan giydiriliyorlar ve

günde 3 öğün yemek orada.

Derviş Baba'da ayrıca

"karnım aç, param yok," dediğinde,

herkese serbest.

Bütün menü serbest.

Sadece onu yiyebilirsin, bunu yiyebilirsin değil.

Sonra… Aralık ayı, kar atıştırıyor,

parkta yatan aileleri gördük.

33 aile, Sulukule yıkımından, 33 families from Sulukule destruction,

kadın, çoluk çocuk, anne baba, parkta yatıyorlar. woman, children, parents, they are lying in the park.

Bir kampanya başlattık.

33 aileyi evlere aldık.

Balat'ta ev kiraları 300 lirayla 400 lira arasında değişiyor.

Ve onlara gıda göndermeye başladık haftalık. And we started sending them food weekly.

Kahvehanedeki sedirlerin içinde saklıyoruz, We hide it in the cedars in the coffee house,

müşteriler geliyor, "Ne bu?" diyor.

"İşte bunun için götürüyoruz, gönderiyoruz.

Onlar geliyorlar alıyorlar." They're coming, they're getting it."

Onlar yardım etmeye başladı.

Onlar gıda almaya başladı.

Bizim ufacık kahvehane

kocaman bir organizasyona dönüşmeye başladı.

Biri geldi, adımızı duymuş.

Bacağı yok, protez bacak istiyor.

Hemen aradık sorduk,

bilmem ne ilişkileri kullandık yaptırdık.

Akülü araba. Aldık. на аккумуляторе||

Şu çocuk - gözlüklü - ağlıyor hüngür hüngür.

Bütün derdi o bir liralık gözlük.

Bir lira. Onu mutlu ediyor.

Ötekinin ayakkabısı yok.

Suriye'den öyle gelmiş.

Bir ayakkabı Balat'ta 20 lira, bir bot.

Bugün 423 aileye,

bu ay itibariyle - bu ayki rakam -

düzenli her ay gıda götürüyoruz.

Öyle şirketlerin Ramazan kolileri değil,

adam gibi.

Gıda mühendisleri çıkarttı;

eti, sütü, yumurtası, beyaz peyniri, ne gerekiyorsa.

Ne kadar gerekiyorsa, o gidiyor.

150 civarında çocuğa burs veriyoruz.

Burs almak için bir koşul var;

her ay beş kitap okuyacak yaşına göre,

özetini çıkartacak, anlatacak.

Dini kitap yasak, siyasi kitap yasak.

Balat'taki çocuklara soruyoruz;

"Etiler neresi?"

"Orada fahişeler yaşar, |проститутки|

bir de pezevenkleri yaşar."

İyi. "Bağdat Caddesi?"

"Orada Yahudiler yaşar, bu ülkenin altını oyarlar."

"Kimdir Yahudiler?"

Şeytan gibi bir şeyler tanımlıyorlar. ||||описывают что-то

Bağdat Caddesi turları başlattık. Etiler turları.

Oradaki arkadaşlarımızın evine götürüyoruz,

onların çocuklarıyla yemek yiyorlar.

Ve sonra mutlaka 2 sanat galerisine gidiyorlar.

Bugüne kadar 220 aileyi ev sahibi yaptık,

evlere soktuk.

Bayramlarda çocukları bayram alışverişine götürüyoruz.

Onun dışında zaten hep giydiriyoruz

ama bu çocukların özellikleri;

ilk kez bir mağazaya gidiyorlar

ve ilk kez sıfır bir şey giyiyorlar.

İlk kez. Bilmiyorlar.

Genelde girdiklerinde atıyorlar pantolonları.

İnanamıyorlar çünkü. Не верят|

Şimdi Suriyeliler geldi.

Suriyeliler için bir dershane açtık.

Şu ana kadar 150 çocuğu mezun ettik.

Kalacaklar galiba.

Hiç olmazsa dilimizi öğrensinler,

iletişim kurabilelim.

Kırk tane öğretmenim var;

tamamı gönüllü.

Ben dahil herkes gönüllü.

Bu işte zaten deniz feneri olmamak için,

ya da başka bir sey,

ya gönlünü koyarsın, ya da koymazsın.

Yani, sevmek lazım.

Deli gibi sevmek lazım.

Çok sevmek lazım.

Ve her zaman önünde iki seçenek vardır;

görüyorsan, duyuyorsan, sorumlusun.

Ve iki seçeneğin vardır;

ya sırtını döner gidersin,

"ben zaten yardım yapıyorum başkalarına," dersin.

Ya da adam olursun, insan olursun,

bir ucundan da sen tutarsın.

Teşekkürler.