Our Cosmos | Dimitri Nanopoulos | TEDxAcademy - YouTube Unser Kosmos | Dimitri Nanopoulos | TEDxAcademy - YouTube Our Cosmos | Dimitri Nanopoulos | TEDxAcademy - YouTube Notre cosmos | Dimitri Nanopoulos | TEDxAcademy - YouTube Il nostro cosmo | Dimitri Nanopoulos | TEDxAcademy - YouTube 私たちのコスモス｜ディミトリ・ナノプロス｜TEDxAcademy - YouTube Наш космос | Димитрий Нанопулос | TEDxAcademy - YouTube

Μετάφραση: Panagiota Prokopi Επιμέλεια: Maria Boura

Καλό απόγευμα!

Ευχαριστώ πολύ για τα καλά λόγια. |||the|kind|

Ο χρόνος είναι περιορισμένος, οπότε θα μπω κατευθείαν στο θέμα. |||limited||||||

Ο κόσμος -

αυτός ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας ||world||||great

που έλεγε ο μεγάλος μας ποιητής. |||great||

Αυτό που θέλω να συζητήσω μαζί σας αυτά τα 14,42 λεπτά που μου μένουν, ||||discuss||||||||

είναι να δούμε τι είναι όλο αυτό το πράγμα που βλέπουμε γύρω μας.

Έχουμε την καθημερινότητα με την οποία δε δίνουμε σημασία σε άλλα πράγματα.

Αλλά θα ήθελα αυτά τα λεπτά, λίγο να απογειωθούμε από εδώ. ||||||||take off||

Αυτό που θέλω να συζητήσω είναι να δούμε

τι είναι αυτός ο χώρος όλος, τι είναι αυτό το σύμπαν το οποίο συζητάμε, |||||||||||||we are discussing

τι ρόλο παίζουμε εμείς εκεί μέσα·

δεν παίζουμε και μεγάλο ρόλο.

Μπορεί να μη σας αρέσει, αλλά δεν έχει σημασία.

Και από εκεί και πέρα να δούμε πού θα πάμε στο μέλλον.

Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, από την αρχή.

[Στην αρχή...]

(Μουσική)

Προτού βγάλετε συμπεράσματα, ακούστε με πρώτα. ||conclusions|||

Γιατί βλέπετε την Καπέλα Σιξτίνα.

Θα ήταν πάρα πολύ απλά τα πράγματα,

αν η πραγματική εξήγηση του σύμπαντος ήταν κάπως έτσι. |||explanation|||||

Ήταν μεγαλοσύνη του Μικελάντζελο να το κάνει αυτό το πράγμα. |greatness||||||||

Τα πράγματα, δυστυχώς, είναι πιο δύσκολα.

Αν κοιτάξετε στο πάνω μέρος, θα δείτε ότι είναι ο επιταχυντής του CERN, |||top|||||||accelerator||

ένα κομμάτι εκεί, στη Γενεύη.

Και αυτές οι μπαλίτσες που βλέπετε |||little balls||

είναι πιθανά παράλληλα σύμπαντα, τα οποία ίσως υπάρχουν. |possible|parallel|universes||||

Απλώς, θέλω να τονίσω από την αρχή |||emphasize|||

ότι τα πράγματα δεν είναι ακριβώς πολύ απλά.

Εδώ βλέπουμε τώρα - αυτή η καμπάνα που βλέπετε |||||bell||

είναι χωροχρονικά το σύμπαν, από την αρχή του μέχρι σήμερα. |spatiotemporally||||||||

Ξεκινήσαμε, όπως βλέπετε εκεί, στην αρχή που λέει το «Μπιγκ Μπάνγκ»,

και σιγά-σιγά προχωράμε, |||we proceed

και είμαστε τώρα, 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια

από τότε που εμφανίστηκε αυτό το σύμπαν.

Και έχουμε βρεθεί τώρα εδώ, ||found||

και όπως βλέπετε αυτή η πεταλουδίτσα δεξιά, που βλέπετε, |||||butterfly|||

είναι τηλεσκόπια, τα οποία παρατηρούνε την αρχική ακτινοβολία |telescopes||||||initial radiation

που ξεκίνησε από εκεί που λέει η λέξη «Μπιγκ Μπανγκ». |||||says||||

Και μπορούμε, μελετώντας αυτή την ακτινοβολία, ||studying|||radiation

να βγάλουμε συμπεράσματα για όλη την ιστορία του σύμπαντος |draw|||||||

μέχρι την αρχή.

Αυτή είναι μια καταπληκτική ιστορία την οποία έχουμε,

είναι θεμελιωμένη πάνω στους φυσικούς νόμους. |based||||laws

Και τα τελευταία χρόνια, πραγματικά,

έχουμε φτάσει σε πάρα πολύ σημαντικές ανακαλύψεις,

σε σχέση με όλη αυτή την εξέλιξη την οποία βλέπετε. |regard|||||development|||

Και η ιστορία αυτή εδώ, επαναλαμβάνω και πάλι, |||||I repeat|| And this story here, I repeat again,

βλέπετε σιγά-σιγά ξεκινάμε από την αρχή, από το τίποτα, you see little by little we start from the beginning, from nothing,

προχωράμε και αρχίζει και γεμίζει, και φτάνουμε σήμερα εδώ πέρα, we proceed||||||||| we move on and it begins to fill up, and we arrive today over here,

13,8 δισεκατομμύρια χρόνια.

Εμείς τώρα, απειροελάχιστες χωροχρονικές κουκίδες, ||infinitesimal|spacetime|space-time dots

μπορούμε, μέσα από αυτό το πράγμα,

από έναν τυχαίο πλανήτη, ενός τυχαίου ηλιακού συστήματος, ||random|||random||

από τα 100 δισεκατομμύρια αστέρια σε αυτόν τον γαλαξία,

-ένας τυχαίος γαλαξίας-

από τους 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες που φτιάχνουν το σύμπαν,

να μπορέσουμε να έχουμε αυτήν την εικόνα.

Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας,

που μπορούμε να δώσουμε απάντηση σε πολύ μεγάλα ερωτήματα:

πώς εμφανίστηκε το σύμπαν, πώς εξελίχθηκε, και πού πάμε. |||||evolved|||

Αυτή είναι η εικόνα που έχουμε στο μυαλό μας,

και εδώ πέρα θα αναφέρουμε τα επόμενα. ||||"we will mention"||next

Η βασική ερώτηση, που έχουμε σήμερα, είναι:

Τι ακριβώς έγινε εκεί στην αρχή;

Αυτό που έγινε εκεί στην αρχή

-και επαναλαμβάνω, αντιπροσωπεύω την κεντρική σχολή φυσικής, ||"represent"||||

όχι, κατά κάποιον τρόπο, προσωπικές μου απόψεις- |by|||||

αυτό που πιστεύουμε είναι ότι έγινε αυτή [η έκρηξη]-

τι είναι αυτή η έκρηξη; ||||explosion

Μιλάμε για έκρηξη, αλλά δεν ξέρουμε τι είναι αυτό το πράγμα.

Αυτό που συνέβη στην αρχή [είναι πως] εμφανίστηκε το σύμπαν

σαν μία, όπως λέμε, κβαντική διατάραξη από το τίποτα ||||quantum|quantum disturbance|||

-προσέξτε αυτό που σας λέω τώρα-

και τη στιγμή ακριβώς που εμφανίζεται,

γίνεται μια απίστευτη διαστολή του σύμπαντος. ||incredible|expansion||

Το σύμπαν, όπως ξέρετε, διαστέλλεται, γι' αυτό μεγαλώνει και είναι τόσο μεγάλο· ||||expands|||||||

είναι 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια από την αρχή.

Αλλά τώρα πηγαίνει πάρα πολύ σιγά.

Στην αρχή όμως

-όταν μιλάω για αρχή,

βλέπετε αυτή την πάνω πάνω ταμπελίτσα; |||||little sign you see this top up label?

10 εις την μείον 35 δευτερόλεπτα, in||minus|seconds

δηλαδή, 10 με 35 μηδενικά μαζί, ||zeros|

του δευτερολέπτου-

γίνεται μια απίστευτη, εκθετική αύξηση της ακτίνας του σύμπαντος, |||exponential|increase||radius||

κι από εκεί και πέρα, εμφανίζεται σε μια κανονική διαστολή. ||||||||normal|expansion

Αλλά σε αυτήν την τυχαία, εκθετική διαστολή, ||||random|exponential|

έχουν μπει εκεί πέρα όλα τα δαχτυλικά αποτυπώματα ||||||fingerprint|fingerprints

για να μας πουν τι έγινε και πώς φτάσαμε εδώ πέρα.

Είναι σημαντικό να καταλάβουμε αυτό το πράγμα,

ότι, δηλαδή, το σύμπαν είναι προϊόν μιας τέτοιας τυχαίας διακύμανσης, ||||||||random|fluctuation

και μετά αυτή η εκθετική διαστολή μας δημιουργεί ||||exponential|||

-μας προχωράει το σύμπαν τόσο πολύ μπροστά- |moves forward|||||

μας δημιουργεί, επίσης, και τις πρώτες ανομοιογένειες, ||||||heterogeneities

οι οποίες αργότερα με τη διαστολή αυξάνονται

και μας δημιουργούν τις διάφορες δομές που βλέπετε στο σύμπαν. |||||structures||||

Δηλαδή, το σύμπαν τυχαίο, οι δομές τυχαίες -

βεβαίως στηριγμένη στους φυσικούς μας νόμους. |based||||

Προχωράμε, φτάνουμε περίπου we proceed||

όταν είναι 10 εις τη μείον 7 του δευτερολέπτου,

τότε εμφανίζεται και απομονώνεται η λεγόμενη σκοτεινή ύλη. |||isolates||called||

Έχουμε πει πολλές φορές, και θα έχετε ακούσει, είμαι σίγουρος,

ότι, αν πάρω την ενεργειακή τούρτα του σύμπαντος, ||||energy|cake||

το 73% είναι σκοτεινή ενέργεια, το 23% είναι σκοτεινή ύλη,

και εμείς είμαστε μόνο το 4%.

Δηλαδή, όχι μόνο η Γη δεν είναι το κέντρο του σύμπαντος,

όλα αυτά που βλέπουμε γύρω μας δεν είναι καν φτιαγμένα |||||||||made

από αυτό που είναι φτιαγμένο το περισσότερο σύμπαν.

Για να καταλάβετε για τι συζητάμε.

Αυτό όμως το πράγμα, η σκοτεινή ύλη, ||||the||

δεν το συζητάμε απλώς για αστείο.

Παίζει πάρα πολύ μεγάλο ρόλο,

γιατί η σκοτεινή ύλη,

η οποία είναι πολύ βαρύτερη από την ύλη που είμαστε φτιαγμένοι

-πρωτόνια, νετρόνια, και τα λοιπά-

είναι ένας πυρήνας γύρω από τον οποίο μπορούν και μεγαλώνουν οι διάφορες δομές, ||core||||||||||

κι έτσι φτιάχνουν τα αστέρια, τους Γαλαξίες,

και οτιδήποτε άλλο υπάρχει στο σύμπαν. |anything||||

Με αυτή την έννοια, επαναλαμβάνω,

είναι πολύ σημαντική η ύπαρξη της σκοτεινής ύλης

για την ύπαρξη μεγάλων δομών.

Και το ξαναλέω για να μην υπάρξει παρεξήγηση. ||I say again|||||

Σκοτίστηκε το σύμπαν αν θα γινόντουσαν οι μεγάλες δομές, ή όχι. it got dark|||||would be happening|||||

Αλλά όλα αυτά μαζί, μας δίνουν αυτή την εικόνα,

την οποία σας λέω.

Προχωράμε πολύ μπροστά τώρα.

Φτάνουμε στο 2000-τόσο,

μετά από τόσα χρόνια, και πάμε στο CERN.

Βλέπετε εκεί στον δρόμο, αυτό το οφιοειδές- ||||||serpent-like You see there on the street, that ophidian--

θα δείτε τι σημαίνει αυτό το οφιοειδές. ||||||serpent-like

Και έχουμε τώρα τον Μεγάλο Αδρονικό Επιταχυντή |||||Adronikos|Collider And we now have the Large Hadronic Accelerator

στο CERN.

Εκεί τι κάνουμε;

Έχοντας τις μεγάλες ενέργειες που συγκρούουμε τα πρωτόνια, |||||we collide||

δημιουργούμε εκεί, τοπικά, ||locally

περιοχές οι οποίες μοιάζουν σαν να αναπαράγουμε το σύμπαν, areas||||||reproducing||

μια περιοχή του σύμπαντος, χιλιάδες χρόνια πίσω.

Δηλαδή, όταν μιλάω για το CERN, για τις ενέργειες που έχει,

είναι σαν να μπορώ να κοιτάξω κρυφά, ||||||secretly

πώς ήταν το σύμπαν

δέκα ενός δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου - ||of ten one billionths of a second||

το οποίο είναι τρομακτικό πράγμα. |||scary|

Δεν αναπαράγουμε το σύμπαν, μη φοβάστε. |we reproduce||||you fear

Φτιάχνουμε περιοχές οι οποίες μοιάζουν [με την αρχή του σύμπαντος],

και έτσι μπορούμε και τις μελετάμε στο εργαστήριο. |||||||laboratory

Αυτό το οποίο συμβαίνει, [είναι ότι] προχωράμε,

και βλέπουμε τώρα εδώ πέρα - εδώ μιλάμε για την Ελλάδα του 2030.

Εγώ θα σας πω τι θα συμβεί στον κόσμο, στο σύμπαν, το 10 εις την 30. I'll tell you what's going to happen in the world, in the universe, 10 to the 30th.

Το 30 είναι εκθέτης, δεν είναι απλώς το 2030. ||exponent||||

Αυτό που νομίζουμε πολλοί εδώ πέρα, όπως θα διαβάζετε στη διαφάνεια, |||many||||||in the|slide

είναι ότι κάποια στιγμή τα πρωτόνια, από τα οποία είμαστε φτιαγμένοι

-θυμόσαστε ότι έχουμε τα πρωτόνια, που γύρω γυρίζουν τα ηλεκτρόνια-

φτιάχνουν τα άτομα

και από εκεί δημιουργείται αυτό το πράγμα το οποίο βλέπετε εδώ,

αυτό όμως το πράγμα, τα πρωτόνια αυτά,

-δεν είναι αποδεδειγμένο πειραματικά αυτό που σας λέω, ακόμα, ||proven|experimentally|||||

πολύ από εμάς πιστεύουν ότι είναι σωστό-

ότι αυτά θα διασπαστούνε. |||will be split

Οπότε, καταλαβαίνετε ότι ύστερα από 10 εις την 34 χρόνια,

νομίζω θα διασπαστούμε αυτόματα. |||automatically

Έχουμε χρόνο, μη φοβάστε, να το προσέξουμε αυτό το πράγμα. ||||||pay attention to|||

(Γέλια)

Οπότε μη στεναχωριέστε και έχουμε αυτοκτονίες, και τα λοιπά. |||||suicides|||

Έχουμε χρόνο για αυτό το πράγμα εδώ πέρα,

και θα το δούμε αν συμβαίνει.

Αυτή, λοιπόν, η εξέλιξη η οποία σας λέω - |||development||||

βλέπετε εδώ υπάρχει ένα οφιοειδές πράγμα, ||||serpentine| you see here there's an ovoid thing,

δεν είναι τυχαίο που το έχω κάνει έτσι.

Θα ήταν πιο εύκολο να έχω έναν δρόμο και να βγάζω τα βελάκια. ||||||||||||arrows

Αυτό είναι για να σας δείξω,

αυτό είναι ένα «S» - το S είναι εκεί για «string».

Το «string» σημαίνει πολλά πράγματα.

(Γέλια)

Τώρα όμως, στη δική μου ομιλία, το string σημαίνει η Θεωρία των Χορδών

ή των Υπερχορδών. ||of the Superchords

Και για αυτό έχω ακουμπήσει όλα αυτά τα πράγματα πάνω στο string, ||||I have placed|||||||

όπως βλέπετε,

γιατί αυτή είναι η βασική θεωρία που πιστεύουμε ότι είναι πίσω από αυτά.

Και αυτό που θέλω να σας τονίσω, και είναι πάρα πολύ καινούριο ||||||emphasize|||||

και δεν ξέρω αν έχει ακουστεί πολύ, είναι το εξής πράγμα, ότι

- ξέρετε ότι η Θεωρία των Υπερχορδών για να είναι σωστή, |||||Superstrings||||

που σημαίνει ότι τα σωματίδια έχουνε μια πεπερασμένη διάσταση, ||||particles|||finite|

δεν είναι μαθηματικά σημεία- |||points

πρέπει να ζούμε σε 11 διαστάσεις· δεν ζούμε σε 11 διαστάσεις,

ζούμε σε τέσσερις διαστάσεις,

δηλαδή, μήκος, πλάτος, ύψος και χρόνος.

Τι γίνονται οι άλλες εφτά;

Οι άλλες εφτά διπλώνουν, και είναι πάρα πολύ μικρές. |||fold|||||

Ο τρόπος, όμως

-προσέξτε τώρα τι απαντάμε, ένα πολύ βασικό ερώτημα-

ο τρόπος που διπλώνουν αυτές οι έξτρα διαστάσεις,

καθορίζουν τους φυσικούς νόμους αυτού του σύμπαντος. determine||||||

Και η απάντηση είναι -γιατί;-

γιατί τα ηλεκτρόνια που νομίζετε ότι είναι ελεύθερα,

τα ηλεκτρόνια βλέπουν αυτές τις άλλες εφτά διαστάσεις·

εμείς δεν τις βλέπουμε.

Δεν κινούνται μόνο στις τέσσερις διαστάσεις, |they move||||

κινούνται και στις άλλες εφτά.

Για να χωρέσουν, όμως

-επειδή είναι περιορισμένες και φραγμένες αυτές οι διαστάσεις- ||limited||bounded|||

μόνο ειδικού είδους σωματίδια |special||

με ειδικές ιδιότητες μπορούν να προχωρούν εκεί πέρα.

Και να, λοιπόν, πώς από εκεί βγαίνει το φωτόνιο, ||||||||photon

βγαίνει το βαρυτόνιο, και τα λοιπά. ||baritone|||

Και να, λοιπόν, πώς βγαίνουν οι φυσικοί νόμοι.

Έχουμε, λοιπόν, για πρώτη φορά -

γιατί συνήθως, αν θυμόσαστε, ρώταγαν πάντα: ||||they asked|

«Καλά όλα αυτά που μας λέτε, και τα λοιπά, αλλά τους φυσικούς νόμους, πώς;» "It's all very well what you're saying, and so on, but the laws of physics, how?"

Να η απάντηση.

Τους φυσικούς νόμους τους καταλαβαίνουμε.

Κάθε σύμπαν που είναι δυνατόν να δημιουργείται

-γιατί με αυτήν την τυχαία διακύμανση μπορούν να δημιουργούνται πολλά σύμπαντα- |||||variation|||||universes

ο τρόπος ο οποίος διπλώνουν οι διαστάσεις

χαρακτηρίζει το σύμπαν.

Το σύμπαν βγαίνει μαζί με τους φυσικούς νόμους.

Για εμάς είναι πάρα πολύ μεγάλο -

δεν νόμιζα ότι στη γενιά μου θα απαντούσαμε αυτό το πρόβλημα, |||"in the"|generation|||we would answer|||

το οποίο σας λέω τώρα,

και θεωρούμε ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό,

γιατί μας λύνει πάρα πολλά προβλήματα.

Αυτή, λοιπόν, όλη η ιστορία που βλέπετε τώρα -

δηλαδή, έχουμε μια συγκεκριμένη θεωρία, βασισμένη σε πειραματικά δεδομένα. |"we have"||specific||based on||experimental|

Και κοιτάτε να δείτε τα πειραματικά δεδομένα - |you look|||the||

δε θα γίνετε φυσικοί, απλώς κοιτάτε να δείτε.

Η καμπύλη αυτή, η πράσινη, που βλέπετε, |The curve|||||

ήταν από τους θεωρητικούς, από το 1980, |||theoreticians||

και λέει, άμα θα πάτε να κάνετε αυτά που σας λέω, ||||go|||||| and he says, if you're going to do what I tell you,

θα βρείτε αυτό. you will find this.

Τα τελευταία πειραματικά δεδομένα, είναι τα κόκκινα που βλέπετε επάνω. "The"|||||||||

Καταλαβαίνετε τι συμβαίνει, και πέφτει πάνω, και είναι από το 2013 -

και είναι [από την αποστολή] Πλανκ. ||||mission|

Που αυτό σημαίνει, ότι κάτι ξέρουμε,

ότι αυτά που λέμε έχουν κάποια σχέση με την πραγματικότητα.

Θέλω, λοιπόν, να πω ότι ζούμε μια απίστευτη στιγμή

στην ιστορία της ανθρωπότητος. |||humanity

Καταλαβαίνουμε απίστευτα πράγματα.

Αν με ρωτούσατε πριν από 15 χρόνια, δεν ήξερα αν θα φτάσουμε ποτέ εδώ πέρα.

Και έχουμε να δούμε το 2030,

νομίζω ότι αυτά θα έχουν ξεκαθαριστεί πάρα πολύ καλύτερα. |||"will have"|||||

Και φαντάζομαι, ο αντίστοιχος που θα είναι εδώ και θα σας μιλάει, |||corresponding|||||||| And I imagine the equivalent of being here talking to you,

θα τα θεωρεί αυτά πια ιστορικά δεδομένα. will now consider these historical facts.

Αυτό, λοιπόν, που θέλω να τονίσω εδώ πέρα,

-γιατί, αν με ρωτήσετε:

«Και αυτά εμάς τι μας ενδιαφέρουν;»

Καταρχάς, το τι μας ενδιαφέρουν, νομίζω πρέπει να μας ενδιαφέρουν όλους.

Γιατί, αν απαντάμε σε αυτά τα ερωτήματα, τα οποία είναι τα βασικά ερωτήματα

-αυτό θέλουν να απαντήσουν οι φιλόσοφοι, αυτό θέλουν να απαντήσουν οι ποιητές, |||"to answer"||||||||

αυτό θέλουν να απαντήσουν οι καλλιτέχνες, όλο αυτό το πράγμα, τι είμαστε εδώ πέρα-

δυστυχώς, ο ρόλος μας μέσα στο σύμπαν αυτό δε φαίνεται να είναι τίποτα· |the|role||||||||||

ότι είμαστε τυχαίες υπάρξεις, όπου εμείς καθορίζουμε |"we are"||beings|||determine

τον ρόλο μας και τον σκοπό μας.

Δεν υπάρχει κανένας προσκοπός που να κανονίζει τα πράγματα. |||scout|||arranges|| There's no scout to take care of things.

Αυτά μας λένε αυτές οι θεωρίες.

Φτάνουμε τώρα σε σημεία, που δεν είναι απλώς - we arrive|||points||||

και τι μας νοιάζει μια ομάδα τρελών που ασχολούνται με αυτό το πράγμα. and what do we care about a bunch of crazies who are into this stuff.

Μας απαντούν βασικά ερωτήματα.

Αυτό, λοιπόν, που θέλω να τονίσω, είναι:

δε θα σας πω εγώ πώς θα σκεφτείτε, απλώς εγώ σας δίνω αυτή την πληροφορία

και ο καθένας την περνάει μέσα από τις συνάψεις του και το μυαλό του ||||||through||connections|||||

και καταλαβαίνει να δει πού βρισκόμαστε.

Επαναλαμβάνω, θα έχουμε πολύ περισσότερη πληροφορία τα επόμενα χρόνια,

και φαντάζομαι να καταλαβαίνετε ότι, με αυτά που σας είπα,

ότι εάν θα ήμουν τώρα ο Μικελάντζελο, that if I were Michelangelo now,

αυτή θα ήταν η εικόνα που θα έκανα, με τη διαστολή, στην Καπέλα Σιξτίνα. that would be the picture I would make, with the dilation, in the Sistine Chapel.

Σας ευχαριστώ πολύ!

(Χειροκρότημα)