Φυσική - Ενέργεια - Ε' & ΣΤ' Δημοτικού Επ. 6 Physics - Energy - 5th & 6th grade Ep. 6

Είμαστε μαζί για να δούμε πράγματα Φυσικής. ||||||Physics

Γιατί να μάθω Φυσική;

Αυτή θα ήταν σίγουρα η πρώτη ερώτηση που θα κάνατε.

Είμαι σίγουρος.

Μαθαίνω Φυσική γιατί μπορώ με αυτόν τον τρόπο να εξηγώ πράγματα που οι άλλοι θεωρούν απολύτως αυτονόητα. ||||||||||||||consider|absolutely|self-evident

Όταν κάποιος δεν μπορεί να ερμηνεύσει κάτι, |||||interpret|

θεωρεί ότι απλά έτσι συμβαίνει. considers||||

Μαθαίνοντας Φυσική, ερευνώντας και ανακαλύπτοντας, learning||researching||discovering

όπως ακριβώς είναι ο τίτλος του βιβλίου

που κάνουμε στην Πέμπτη και στην Έκτη Τάξη,

μπορείς να αντιληφθείς το τι συμβαίνει στον κόσμο γύρω σου. ||understand|||||||

Όμως η Φυσική, για να μπορέσεις να την ερμηνεύσεις, ||||||||interpret

να μιλήσεις για φαινόμενα, |||phenomena

θα πρέπει να χρησιμοποιήσεις συγκεκριμένο τρόπο.

Αυτός ο τρόπος ονομάζεται επιστημονική μεθοδολογία. |||||methodology

Ναι, ναι γίνατε μικροί επιστήμονες ||you became||scientists

και πρέπει να χρησιμοποιήσετε ακριβώς αυτή την επιστημονική μεθοδολογία.

Τρία και κύρια χαρακτηριστικά:

Σαφήνεια, συντομία, ακρίβεια. clarity|brevity|

Τι μας λέει ο κύριος πρωί πρωί;

Πολύ απλά.

Τι εννοούμε σαφήνεια -

να μπορώ να ερμηνεύω κάτι με τις κατάλληλες λέξεις |||interpret||||appropriate|

ώστε να με καταλαβαίνει ο οποιοσδήποτε.

Οποιεσδήποτε λέξεις; any|

Όχι.

Χρειάζομαι την ακρίβεια.

Συγκεκριμένες λέξεις στη συγκεκριμένη σειρά,

έτσι ώστε αυτό που θέλω να ερμηνεύσω να μπορεί να το καταλαβαίνει ο καθένας. ||||||interpret|||||||

Και το τελευταίο συντομία.

Δεν χρειάζεται, για να ερμηνεύσω κάτι, πάρα πολλές σελίδες

λες και γράφω έκθεση.

Όχι, όχι, όχι. Λίγα λόγια.

Λίγα λόγια, σύντομα.

Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος.

Σαφήνεια, συντομία, ακρίβεια.

Σήμερα θα ασχοληθούμε με μία συγκεκριμένη ενότητα -

μία ενότητα που είναι και στην Πέμπτη αλλά επεκτείνεται και στην Έκτη τάξη του Δημοτικού. ||||||||extends||||||

Θα την έχετε δει σίγουρα όλοι, μέσα στα βιβλία σας.

Είναι η ενότητα της ενέργειας.

Είναι μία ενότητα που δεν είναι δύσκολη,

είναι πολύ πολύ εύκολη.

Αρκεί να μπορέσεις να την καταλάβεις. it is enough|||||

Ενέργεια...

Αλήθεια, αν ήθελε κάποιος να πει τι είναι η ενέργεια...

Για σκεφτείτε το λίγο.

Είμαι σίγουρος ότι δεν έχετε βρει κάτι συγκεκριμένο.

Γιατί δεν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο στο τι είναι ενέργεια.

Αυτό που ξέρουμε για την ενέργεια είναι, πολύ απλά, ότι

τη βλέπουμε σε διαφορετικά πρόσωπα.

Αυτές είναι οι μορφές της ενέργειας.

Και είναι αποθηκευμένη κάπου και απελευθερώνεται σε αυτές τις μορφές. ||stored|||it is released||||

Ε, αυτές τις αποθήκες ενέργειας τις λέμε "πηγές ενέργειας". |||stores||||sources|

Όμως, για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή!

Που πρωτοσυνταντήσαμε την ενέργεια; |we first met||

Φυσικά στο μεγάλο ερώτημα:

πως δημιουργήθηκε το σύμπαν;

Θα νομίζει κανείς, αν το ακούσει, ότι αρχίζουμε πολύ επιστημονική συζήτηση και πολύ δυσνόητη. |||||||||scientific||||difficult to understand

Όχι, μπορείτε μια χαρά να την καταλάβετε.

Απλά να σκεφτούμε κάποια πραγματάκια:

13.8 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, billion||

εκεί περίπου το έχουμε υπολογίσει -

χωρίς να είμαστε και απόλυτα βέβαιοι.

Γιατί εδώ τώρα, μπαίνει ένας παράγοντας ο οποίος είμαι σίγουρος ότι σας αρέσει πολύ:

Ο παράγοντας των πειραμάτων! |||experiments

Το πείραμα δεν είναι παιχνίδι. Όχι.

Το πείραμα θα το χρησιμοποιήσουμε για να μπορέσουμε να αποδείξουμε ακριβώς αυτό που υποθέτουμε. |||||||||prove||||we assume

Υποθέτουμε, πειραματιζόμαστε και στη συνέχεια συμπεραίνουμε |we experiment||||

αν αυτό το οποίο υποθέσαμε αρχικά είναι σωστό ή λανθασμένο. ||||we assumed|||||wrong

Άρα, λοιπόν, το πείραμα είναι το μέσο της απόδειξης. ||||||means||proof

Και το πείραμα δεν το χρησιμοποιείτε μόνο εσείς, οι μαθητές του Δημοτικού.

Όχι, βέβαια.

Μέχρι και οι φοιτητές στο πανεπιστήμιο.

Ακόμα και οι μεγάλοι και τρανοί επιστήμονες. |||||great|scientists

Αν κάτι δεν το έκαναν με τη μορφή του πειράματος,

δεν μπορούσε να πει κανείς ότι ισχύει.

Θυμίζω, πολύ απλά, την περίπτωση

-ποιου άλλου- του μεγάλου Γαλιλαίου. ||||Galileo

Η γη γυρίζει, η γη είναι επίπεδη; ||||||flat

Το κέντρο της γης είναι ο ήλιος -

το κέντρο του κόσμου, με συγχωρείτε, είναι ο ήλιος; |||||forgive|||

Ή είναι η γη;

Πολλά από αυτά τα ερωτήματα, έμεναν αναπάντητα ||||||unanswered

και μάλιστα ορισμένοι από αυτούς τους επιστήμονες, φανταστείτε, ||some|||||

αντιμετώπισαν σοβαρά προβλήματα γιατί δεν μπορούσαν όλο αυτο να το αποδείξουν. they faced||||||||||prove

Πως; Με ένα πείραμα.

Αυτό, λοιπόν, αυτή η αρχική υπόθεση ότι μια μεγαλειώδης έκρηξη ||||||||magnificent|

απελευθέρωσε μία μεγάλη ποσότητα ενέργειας released||||

γύρω στα 13.8 δισεκατομμύρια χρόνια πριν,

με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί το σύμπαν και όλοι εμείς που είμαστε εδώ γύρω... with||||||||||||

Δηλαδή να δημιουργηθούν τα υλικά σώματα,

να δημιουργηθεί η ύλη.

Πολύ απλά, πάμε να το επιβεβαιώσουμε με ένα πείραμα!

Ένα πολύ γνωστό σας πείραμα, που είμαι σίγουρος ότι το έχετε ακούσει πάρα πάρα πολλές φορές,

είναι το γνωστό CERN.

Το CERN δημιουργήθηκε το 1954.

Συμμετέχουν εκεί 22 Eυρωπαϊκές χώρες, participate||European|

μέσα σε αυτές και η Ελλάδα -

η Ελλάδα μας, η οποία μάλιστα είναι και ιδρυτικό μέλος του CERN. ||||||||founding|||

Πρόκειται, στην ουσία, για το μεγαλύτερο σε έκταση it is about|||||||area

πειραματικό εργαστήριο. experimental|laboratory

Σαν την τάξη μας, σαν το εργαστήριο στο πανεπιστήμιο.

Ακριβώς αυτό είναι και το CERN.

Πάρα πολλοί επιστήμονες κάνουν ξανά και ξανά το ίδιο πείραμα

προκειμένου να αποδείξουν ότι, όντως, ||prove||

ο τρόπος δημιουργίας του σύμπαντος ήταν αυτός.

Τι μελετά δηλαδή, κύριε, το CERN; |is studying||||

Είμαι σίγουρος ότι θα το ρωτήσετε.

Σωστά, έχετε δίκιο.

Δεν είπα τι ακριβώς προσπαθούν να κάνουν.

Πολύ απλά, μελετούν αυτό που ακούγεται με δύσκολες λέξεις:

Σωματιδιακή Φυσική.

Και τι είναι αυτό, κύριε;

Αυτό, τι είναι;

Πολύ απλά, το πώς τα σωματίδια που κυκλοφορούσαν ελεύθερα στο διάστημα

μπορεί, όταν συγκρούστηκαν, να δημιούργησαν τα υλικά σώματα. ||collided|||||

Δηλαδή όλους εμάς - δηλαδή το σύμπαν.

Τι είναι, επομένως, ένα πείραμα;

Που προσπαθούν και, εν μέρει, τα έχουν καταφέρει

να αποδείξουν ότι όντως υπήρξε αυτή η σύγκρουση των σωματιδίων

και προέκυψε η ύλη.

Πάμε όμως πίσω στα δικά μας,

για να ξεκινήσουμε τη διαδικασία της μελέτης μας

σε ό,τι αφορά την ενέργεια.

Τι είναι ενέργεια, και πάλι, δεν μπορούμε να απαντήσουμε.

Μπορούμε, όμως, να αναγνωρίσουμε ορισμένα χαρακτηριστικά της. |||recognize|certain||

Βλέπετε κάποια:

Δεν δημιουργείται από το πουθενά,

άρα δεν εξαφανίζεται.

Διαρκώς υπάρχει,

απλά μεταλλάσεται, μετατρέπεται -πιο σωστά- από τη μία μορφή στην άλλη. |it changes|it is converted||||||||

Είναι αποθηκευμένη κάπου, |stored|

εκεί στις πηγές ενέργειας, και απελευθερώνεται με κάποιον τρόπο. ||sources|||it is released|||

Υπάρχουν πάρα πολλές πηγές ενέργειας τις οποίες θα δούμε βήμα βήμα.

Και πάμε, ευθύς αμέσως, να ξεκινήσουμε!

Μπορείτε να υποθέσετε άραγε γιατί η μαμά ||assume||||

το πρωί λέει "πρέπει να τρως το πρωινό σου";

Έτσι, έτσι.

Έτσι μου το έλεγε και η δική μου η μητέρα.

Είναι σίγουρο ότι πρέπει να τρως καλά πρωινό. |||||eat||

Πρέπει να τρως όλα τα φαγητά,

πλούσια σε βιταμίνες, σε θρεπτικά στοιχεία. rich||vitamins||nutritional|nutrients

Για ποιον λόγο άραγε επιμένουν τόσο πολύ ||||they insist||

να τρώμε όλα τα είδη των φαγητών; ||||types||foods

Γιατί ακριβώς μέσα εκεί υπάρχει ενέργεια.

Είναι αποθηκευμένη. it is|

Τα τρόφιμα είναι μια πηγή ενέργειας.

Και ακριβώς αυτή η αποθήκη ενέργειας έχει μέσα μια πολύ γνωστή μορφή ενέργειας.

Για σκεφτείτε, ποια άραγε να είναι αυτή η μορφή ενέργειας;

Είμαι σίγουρος ότι πάει το μυαλό σας.

Είναι οι βιταμίνες, είναι τα ισχνοστοιχεία. |||||trace elements

Όλα αυτά είναι χημικά στοιχεία,

άρα η μορφή ενέργειας είναι η χημική ενέργεια,

που είναι αποθηκευμένη και απελευθερώνεται από τον οργανισμό μας με ένα συγκεκριμένο τρόπο:

με την καύση. ||burning

Με την καύση, που γίνεται με το πεπτικό σύστημα ||burning|||||digestive|system

το οποίο το έχετε ήδη κάνει αρκετοί στο βιβλίο της Φυσικής στην Πέμπτη τάξη.

Ακριβώς εκεί, απελευθερώνεται η χημική ενέργεια που ήταν αποθηκευμένη μέσα στα τρόφιμα τα οποία καταναλώνουμε. ||is released||||||||||||we consume

Αλήθεια, για σκεφτείτε.

Τι μας δίνει τη δυνατότητα να έχουμε ανοικτή την τηλεόραση; |||||||open||

Πώς μπορείτε και βλέπετε εσείς;

Πώς μπορείτε και ανοίγετε το φως στο σπίτι σας; |||turn on|||||

Πώς λειτουργεί το πορτατίφ, ο υπολογιστής; |||lamp||

Άραγε, θέλουμε το ηλεκτρικό ρεύμα για να λειτουργήσουν όλα αυτά; |||||||function||

Ή την ηλεκτρική ενέργεια;

Ή μήπως είναι το ίδιο ακριβώς πράγμα;

Για σκεφτείτε το!

Τι από τα τρία:

Ηλεκτρική ενέργεια;

Ηλεκρικό ρεύμα; Electric|current

Ή μήπως ηλεκτρικό ρεύμα είναι το ίδιο πράγμα με την ηλεκτρική ενέργεια;

Στην πραγματικότητα αυτό που χρειαζόμαστε είναι η ηλεκτρική ενέργεια.

Το ηλεκτρικό ρεύμα μάς βοηθά, πολύ απλά, να μεταφέρεται η ηλεκτρική ενέργεια, ||||helps|||||||

μέσα από τα καλώδια και να φτάνει στο σπίτι μας. |||cables||||||

Όμως αυτό το οποίο χρειαζόμαστε εμείς είναι η ηλεκτρική ενέργεια.

Και πως παράγουμε ηλεκτρική ενέργεια, κύριε;

Εγώ μόνο ξέρω να την καταναλώνω. |||||consume

Σωστή η σκέψη.

Είμαι σίγουρος ότι μόνο ξέρουμε να την καταναλώνουμε.

Και το κακό είναι ότι την υπερκαταναλώνουμε. ||||||we overconsume

Και δεν έχουμε σκεψτεί, άραγε, αν έχουμε τη δυνατότητα να συνεχίσουμε να μας παρέχεται αυτή η ηλεκτρική ενέργεια. |||thought||||||||||is provided||||

Πως;

Μέχρι τώρα στη χώρα μας

υπήρχε μεγάλη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ένα εργοστάσιο.

Ένα τέτοιο εργοστάσιο υπήρχε και υπάρχει στην Πτολεμαΐδα, ||factory|||||Ptolemaida

αλλά υπήρχε και στη Μεγαλόπολη της Πελοπονήσσου. ||||Megalopolis||Peloponnese

Τι είναι αυτό;

Ένα θερμοηλεκτρικό. |thermoelectric

Και τι κάνει εκεί, κύριε;

Πολύ απλά, κάτι καίγανε.

Σωστά,

για να μπορέσει να απελευθερώνεται θερμότητα.

Τι ήταν αυτό που καίγανε; ||||were burning

Είναι το πέτρωμα που βλέπετε στην εικόνα. ||rock||||

Τι είναι αυτό;

Λιγνίτης. Lignite

O λιγνίτης, όταν καεί σε συγκεκριμένη θερμοκρασία, |||burned|||

απελευθερώνει θερμότητα releases|heat

που στα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια μετατρέπεται σε ηλεκτρική ενέργεια. ||thermoelectric|plants|is converted|||

Επομένως, μπορώ να είμαι ήσυχος ότι θα συνεχίσω να έχω φως στο σπίτι μου, ||||sure|||I will continue||||||

να λειτουργεί η τηλεόραση μου,

να μπορώ να φορτίζω το κινητό μου; |||charge|||

Ναι, αλλά υπάρχει ένα άλλο πρόβλημα.

Ποιο πρόβλημα;

Ότι τα θερμοηλεκτρικά εκπέμπουν πάρα πολλούς ρύπους. ||thermoelectric||||pollutants

Τι είναι οι ρύποι; |||pollutants

Ρύποι είναι το καυσαέριο. |||exhaust gas

Άρα το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε και εμείς μολύνεται. |||||||||is polluted

Κατά συνέπεια, πώς θα μπορέσω να εξασφαλίσω τη ζωή μου, ||||||secure|||

να συνεχίσω να ανάβω την τηλεόραση μου, το κινητό μου να φορτίζει, |||turn on||||||||charges

αν έχω ένα περιβάλλον το οποίο διαρκώς ρυπαίνεται; ||||||constantly|is polluted

Γι' αυτό, λοιπόν, η σκέψη είναι ότι πρέπει να βρούμε άλλους τρόπους

με τους οποίους θα μπορούσαμε να παράγουμε ηλεκτρική ενέργεια. ||||||produce||

Αλήθεια, αυτό που πληρώνουμε είναι ηλεκτρική ενέργεια ή το ηλεκτρικό ρεύμα; |||we pay|||||||

Δηλαδή, πόσες φορές έχουμε ακούσει αυτή τη φράση

"πρέπει να πάω να πληρώσω το ρεύμα"; ||||pay||

Είναι σωστή;

Είναι και δεν είναι.

Στον λογαριασμό που μας έρχεται πληρώνουμε και ηλεκτρική ενέργεια - κάποια χρήματα

ανάλογα με το πόσο έχουμε καταναλώσει, |||||consumed

αλλά και ηλεκτρικό ρεύμα

γιατί πληρώνουμε και το δίκτυο.

Πάντως, σε καμία περίπτωση δεν είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα. anyway|||||||||

Υπάρχουν και άλλοι τρόποι για να μπορέσεις να παράγεις ηλεκτρική ενέργεια -

ήρθαν αργότερα, και θα τους δούμε!

Όμως θέλω να σταθώ στον λιγνίτη. |||||lignite

Και να σταθώ γιατί, παιδιά,

πριν από πολλά χρόνια, οι Έλληνες

-και, είμαι σίγουρος, αν κανείς αναζητήσει στην οικογένειά του, |||||searches|||

θα ακούσει μια παρόμοια ιστορία-

ήταν αναγκασμένοι, λόγω της πολύ κακής οικονομικής κατάστασης που βρίσκονταν, |forced||||bad||||

να μεταναστεύσουν στο εξωτερικό. |migrate||

Κύριος προορισμός, Γερμανία. |destination|

Εκεί, λοιπόν, οι Έλληνες δεν πήγαιναν μορφωμένοι, ||||||educated

αλλά πήγαιναν για να δουλέψουν σε ορυχεία. ||||||mines

Και τι είναι τα ορυχεία;

Είναι χώροι μέσα στα βουνά,

σε μεγάλο βάθος -

μέχρι και 1000 μέτρα κάτω, και 2000 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης.

Και εκεί οι συνθήκες ήταν δύσκολες.

Και αυτοί οι άνθρωποι τι κάνανε;

Εξορύξανε, δηλαδή κάνανε εξόρυξη των ορυκτών ανθράκων. They extracted|||mining||minerals|coal

Τον λιγνίτη.

Ο λιγνίτης ανήκει σε αυτή την οικογένεια των ορυκτών ανθράκων. ||belongs||||||minerals|carbons

Τον λιγνίτη λοιπόν τον έπαιρναν οι ανθρακωρύχοι ||||took||miners

και τον ανέβαζαν με βαγόνια ||they were raising||

πάνω σε σιδηρόδρομο στην επιφάνεια -

και, μάλιστα, σε συνθήκες εργασίας άσχημες.

Από εκεί είναι η φωτογραφία:

Οι ανθρακωρύχοι στη Γερμανία |miners||

είναι όλοι τους Έλληνες.

Γι' αυτό τους βλέπετε και μαυρισμένους - |||||tanned

γιατί κάτω εκεί δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου οξυγόνο,

παρά μονάχα η σκόνη από τους ορυκτούς άνθρακες. ||||||mineral|coal

Και σε καμία περίπτωση

δεν είναι σαν αυτό που έχουμε δει στις ταινίες,

να υπάρχει μέσα σε ένα σακουλάκι έτοιμος ο ορυκτός άνθρακας. ||||||||mineral|coal

Όχι, όχι, όχι.

Ξέρετε ένα διάσημο ορυκτό άνθρακα; ||famous|mineral|

Το διαμάντι. |the diamond

Το διαμάντι είναι και αυτό ένας ορυκτός άνθρακας.

Αυτόν τον ορυκτό άνθρακα τον βρίσκουν στα ορυχεία. |||||||mines

Άλλος τρόπος που θα μπορούσαμε να παράγουμε ηλεκτρική ενέργεια;

Οι γνωστές μας ανεμογεννήτριες. |||wind turbines

Ευτυχώς, έχουμε αρχίσει να τις χρησιμοποιούμε πολύ περισσότερο,

σε όλη την Ευρώπη,

από τα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια. ||thermoelectric|plants

Όταν φυσάει ο άνεμος μπορεί να περιστρέφεται ο έλικας της ανεμογεννήτριας |blows||wind|||rotates||rotor||of the wind turbine

και να μπορούμε έτσι να έχουμε παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. ||||||production|electric|

Το ίδιο και με τα υδροηλετρικά εργοστάσια. |||||hydroelectric|plants

Πέφτει το νερό ψηλά, με ορμή, |||||force

περιστρέφεται ο μόνιμος μαγνήτης rotates||permanent|magnet

και παράγεται ηλεκτρική ενέργεια. |produces||

Ένα τέτοιο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο τροφοδοτεί με ηλεκτρική ενέργεια το νομό της Άττικης. ||hydroelectric||supplies|||||prefecture||Attica

Είναι στο Μαραθώνα, ||Marathon

εκεί που είναι το φράγμα. ||||dam

Ένα ιστορικό γεγονός το οποίο είναι πολύ πολύ γνωστό, |historical|||||||

έγινε το 1945

και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα γεγονότα του 20ου αιώνα -

με την οποία ενέργεια σφράγισαν τη νική τους οι σύμμαχοι ||||sealed||victory|||allies

απέναντι στις δυνάμεις του Άξονα.

Έτσι έληξε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος,

όμως με πολύ τραγικές, |||tragic

τραγικότατες θα λέγαμε συνέπειες: most tragic|||

Ήταν η ρήψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. ||drop||atomic|bomb||Hiroshima|||Nagasaki

Ακριβώς, το πυρηνικό μανιτάρι που βλέπετε στα αριστερά ||nuclear|mushroom||||

εκτινάχθηκε σε ύψος ακόμα και πάνω από την ατμόσφαιρα της Γης was propelled||height||||||||

τη στιγμή που έπεσε η βόμβα,

καταμετρώντας πολύ μεγάλο αριθμό θυμάτων. counting||||of victims

Όμως, υπήρξε και άλλο ατύχημα:

έγινε το 1986,

Σάββατο, 26 Απριλίου, 01:26 τα ξημερώματα, |||morning

κοντά στην Ελλάδα.

Ήταν στα εδάφη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, ||territories||former|Soviet|Union

που τώρα είναι στο κράτος της Ουκρανίας.

Το Τσερνόμπιλ,

όπου εκεί δεν είχαν τηρηθεί όλα τα προβλεπόμενα μέτρα ||||observed|||foreseen|

που έπρεπε να υπάρχουν,

για να μπορούμε, να έχουμε τη δυνατότητα να παράγουμε.

Αυτό θα το αφήσω σε εσάς:

Σκεφτείτε άραγε, γιατί πήγαμε και φτιάξαμε πυρηνικό εργοστάσιο; ||||||nuclear|

Τι μπορεί να το θέλουμε;

Και πριν πάω σε αυτό,

να σκεφτούμε ποια μορφή ενέργειας είναι αυτή που σχετίζεται με αυτά τα γεγονότα;

Για σκεφτείτε το!

Είμαι σίγουρος ότι ήδη πάει το μυαλό σας σε αυτό.

Είναι η πυρηνική ενέργεια - ||nuclear|

μια μορφή ενέργειας,

η οποία, αν απελευθερωθεί στο περιβάλλον -όπως και η χημική-, |||is liberated||||||chemical

σίγουρα δεν έχει καλά αποτελέσματα.

Για την ακρίβεια έχει ολέθρια αποτελέσματα. ||||disastrous|

Και γιατί, κύριε, -αυτό είναι το επόμενο σίγουρα ερώτημα σας-

χρειάζομαι κάτι τέτοιο;

Γιατί, πολύ απλά, ο άνθρωπος έχει να κερδίσει από τα πυρηνικά εργοστάσια |||||||gain|||nuclear|plants

αρκεί να τηρεί ακριβώς τους κανόνες ασφαλείας. it is enough||follows||||safety

Και τι ακριβώς είναι η πυρηνική ενέργεια;

Αν πάμε μέσα στο μόριο, στα άτομα θα δούμε τη σχάση. ||||molecule||||||fission

Τι είναι σχάση;

Σπάει ο πυρήνας, ακριβώς όπως φαίνεται στην εικόνα, ||core|||||

και ταυτόχρονα, για όση ώρα διαρκεί η πυρηνική σχάση, απελευθερώνεται πυρηνική ενέργεια.

Αυτή την πυρηνική ενέργεια

θα τη χρησιμοποιήσουμε στα πυρηνικά εργοστάσια ||||nuclear|

και θα μπορέσουμε να μετατρέψουμε τη θερμότητα, που απελευθερώνεται ταυτόχρονα, ||we will be able||convert||heat||is released|

σε ηλεκτρική ενέργεια.

Για να πάμε ένα βήμα παρακάτω:

Ποια μορφή ενέργειας, άραγε, μας παρέχει ο ήλιος; |||||provides||

Σκεφτείτε το.

Εκτός από τη φωτεινή ενέργεια, όπου μπορούμε και βλέπουμε τον κόσμο γύρω μας...

Γιατί αν δεν υπήρχε ο ήλιος...

Σκεφτείτε το σαν ένα πείραμα:

Αν μπεις σε ένα κλειστό δωμάτιο με ανοικτά τα φώτα και ξαφνικά τα κλείσεις, |||||||on||||||

μπορείς να δεις γύρω σου τι υπάρχει;

Άρα κάτι σου δίνουν τα φώτα,

κάτι σου δίνει ο ήλιος:

είναι η φωτεινή ενέργεια! ||bright|

Όμως, σου δίνει ταυτόχρονα και άλλο πράγμα.

Σκεφτείτε τι είναι,

και είμαι σίγουρος ότι το έχετε βρει.

Είναι η θερμότητα! ||heat

Η θερμότητα όπου έχει ένα συγκεκριμένο τρόπο,

και... Ακούστε το ρήμα!

Δεν χρησιμοποιούμε οποιοδήποτε ρήμα για τη θερμότητα:

χρησιμοποιούμε το ρήμα "ρέει", |||flows

το ίδιο ρήμα που χρησιμοποιούμε στα υγρά υλικά σώματα -

το νερό ρέει, το πετρέλαιο ρέει.

Έτσι και η θερμότητα,

ρέει διαρκώς.

Ρέει, όμως, προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση.

Αν, ας πούμε, έχουμε δύο υλικά σώματα,

που το υλικό σώμα Α να έχει 30 βαθμούς Κελσίου θερμοκρασία

και το Β υλικό σώμα να έχει 10 βαθμούς Κελσίου θερμοκρασία,

η θερμότητα θα ρέει από το Α στο Β -

δηλαδή από το θερμότερο στο ψυχρότερο μόνο. |||warmer||colder|

Ποτέ το αντίστροφο.

Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί η θερμότητα

να ρέει από το ψυχρότερο στο θερμότερο.

Και αυτό αποδεικνύεται και πειραματικά. ||is proven||experimentally

Το πείραμα αυτό θα μπορέσουμε να το δούμε παρακάτω,

αλλά μπορούμε να το δούμε μέσα απο την εικόνα που βλέπουμε στα αριστερά μας.

Αν παρατηρήσετε, έχουμε το μεγάλο ογκομετρικό ποτήρι |||||volumetric|

όπου έχουμε μέσα ψυχρό νερό |||cold|

(είναι εκεί που είναι το θερμόμετρο με την μπλε γραμμή)

και το μικρό ογκομετρικό ποτήρι, |||volumetric|

στο οποίο έχουμε μέσα το θερμό νερό.

Αυτό που θα παρατηρήσουμε να συμβαίνει

είναι, πολύ απλά, η μεταβολή θερμοκρασίας και των δύο υγρών υλικών σωμάτων,

και των δύο νερών -και του θερμού και του ψυχρού. ||||||hot|||cold

Κάποια στιγμή θα φτάσουν στο σημείο να έχουν την ίδια θερμοκρασία.

Θα πούμε παρακάτω τι είναι αυτό.

Αλήθεια πόσοι από εσάς τρέχετε;

Για σκεφτείτε, την ώρα που τρέχετε στους μαραθωνίους... |||||you run||marathons

Εγώ δεν τρέχω, δεν είμαι πολύ φίλος,

αλλά οι άνθρωποι που συμμετέχουν ||||participate

σίγουρα κάτι, κάποια μορφή ενέργειας εμφανίζουν.

Σκεφτείτε ποια είναι:

Είναι η κινητική!

Και η κινητική αυτή ενέργεια,

αν σταματήσουν;

Αν πάψουν να τρέχουν; |they stop||

Αν μείνουν ακίνητοι;

Παραμένει κινητική ενέργεια;

Ας το κρατήσουμε αυτό ως ερώτημα για να το δούμε παρακάτω.

Είναι, άραγε, το ίδιο πράγμα

όταν σταματά κάποιος, μένει ακίνητος ||||still

και όταν αρχίσει να κινείται και να τρέχει;

Όχι, δεν είναι το ίδιο πράγμα.

Όταν κινούμαστε έχουμε κινητική ενέργεια. |we move|||

Αν πάψουμε - |we stop

αλήθεια, για σκεφτείτε,

τι μορφή ενέργειας μπορούμε να έχουμε;

Ναι, δυναμική ενέργεια!

Η κινητική ενέργεια μετατρέπεται σε δυναμική.

Τον κύριο της φωτογραφίας ίσως τον ξέρετε, |mister|of the|photograph|||

Είναι ο Διονύσης Σαββόπουλος. ||Dionysus|Savvopoulos

Μεγάλος τραγουδοποιός, |singer-songwriter

που είναι πολύ γνωστός σε όλη την Ελλάδα.

Πάντοτε όταν τραγουδά always||sings

έχει μαζί του την αγαπημένη του κιθάρα. ||||||guitar

Αλήθεια, για σκεφτείτε.

Ποια είναι η μορφή ενέργειας που εμφανίζουν

οι χορδές της κιθάρας του Διονύση Σαββόπουλου |||||Dionysus|Savvopoulos

όταν, ακριβώς, τις ταλαντώνει, |||it oscillates

δηλαδή τις τραβά ||pulls

για να μπορέσει να παραχθεί ο ήχος; ||||be produced||

Είναι η δυναμική ενέργεια. ||dynamic|

Όσο καλύτερος ήχος βγαίνει από τις χορδές της κιθάρας,

τόσο περισσότερη δυναμική ενέργεια έχουν οι χορδές της κιθάρας του Διονύση Σαββόπουλου.

Τον κύριο της φωτογραφίας νομίζω τον ξέρουμε όλοι:

Αντετοκούνμπο, Antetokounmpo

ένας πολύ καλός αθλητής και πολύ φίλος και Έλληνας,

μπόρεσε να διαδώσει το ελληνικό στοιχείο ||spread|||

σε όλο τον κόσμο.

Ένα ερώτημα λοιπόν για τον Γιάννη:

Αλήθεια, αν βρεθεί ο Αντετοκούνμπο στην παραλία της Νάξου ||||||||Naxos

και την επόμενη ακριβώς στιγμή βρεθεί στην κορυφή του Ολύμπου,

σε ποιο από τα δύο σημεία θα έχει περισσότερη δυναμική ενέργεια;

Ή θα έχει και στα δύο την ίδια;

Παίζει ρόλο το ύψος του;

Ή παίζει ρόλο σε ποιο υψόμετρο βρίσκεται; |||||altitude|

Έχει περισσότερη δυναμική ενέργεια όσο πιο ψηλά από την επιφάνεια της γης βρίσκεται.

Αν βάλουμε εμένα, που είμαι πολύ πιο κοντός από τον Αντετοκούνμπο, ||||||||||Antetokounmpo

να πάω στην παραλία της Νάξου

και έρθει και εκείνος στην παραλία της Νάξου

θα έχουμε την ίδια ακριβώς δυναμική ενέργεια.

Όπως, αν βρεθώ εγώ στην κορυφη του Ολύμπου ||I find myself|||summit||Olympus

και εκείνος στην παραλία της Νάξου, |||beach||

εγώ θα έχω μεγαλύτερη δυναμική ενέργεια

γιατί θα βρίσκομαι σε μεγαλύτερο ύψος

από την επιφάνεια της γης.

Άρα, λοιπόν, όσο περισσότερο παραμορφώνεται ένα υλικό σώμα - ||||is deformed||material|

όσο μεγαλύτερο είναι το ύψος στο οποίο βρίσκεται από την επιφάνεια της γης, ||||||||||surface||

τόσο περισσότερη δυναμική ενέργεια εμφανίζει. ||dynamic||it shows

Και εδώ είναι μια προσομοίωση

που μπορούμε να διαπιστώσουμε...

Το γνωστό τρενάκι που έχουμε δει στα λούνα παρκ - ||train||||||

όπου σε διαφορετικά σημεία,

εδώ σε αυτό το σημείο,

έχει και κινητική και δυναμική ενέργεια.

Συνεχίζει, όμως, να έχει κινητική ενέργεια καθώς κατεβαίνει,

αλλά μειώνεται κατά πολύ η δυναμική του ενέργεια. |is reduced||||||

Δύο κουβέντες ακόμα

για τον τρόπο με τον οποίο έχουμε ενέργεια.

Το εργοστάσιο που βλέπετε, είναι το εργοστάσιο μιας καινούργιας πηγής ενέργειας ||||||||new|source|

που ονομάζεται φυσικό αέριο.

Το φυσικό αέριο μπορεί να μας παρέχει θερμότητα

και να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο στα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια που δείξαμε προηγουμένως, ||||fuel||||||

αλλά χρησιμοποιείται και στην κίνηση.

Φανταστείτε ότι σε όλη την Ευρώπη τα μεταφορικά μέσα

-αλλά και στην Ελλάδα- χρησιμοποιούν ως καύσιμο κίνησης το φυσικό αέριο.

Είμαι σίγουρος πως έχετε δει τα λεωφορεία φυσικού αερίου

που είναι τα γνωστά μας πράσινα λεωφορεία με τις μπουρμπουλήθρες. |||||||||bubbles

Αν κανείς παρατηρήσει στο πίσω μέρος του λεωφορείου,

το γράφει διακριτικά: ||discreetly

καύσιμο κίνησης, φυσικό αέριο. fuel|movement||

Και τότε, κύριε, γιατί να μην πάω να αλλάξω το αυτοκίνητο -

να πάρω αυτοκίνητο που να έχει φυσικό αέριο; |||||||gas

Σωστή σκέψη.

Όμως υπάρχει ένα πρόβλημα.

Το φυσικό αέριο δεν μπορεί να αποδώσει τόση ταχύτητα ||||||deliver||

όση μπορεί να αποδώσει η βενζίνη. |||||gasoline

Όμως οι ρύποι που βγαίνουν από την καύση της βενζίνης ||pollutants|||||burning||gasoline

ή του πετρελαίου κίνησης |of the|of oil|

είναι πολύ περισσότεροι από το φυσικό αέριο.

Και αυτό γιατί το ένα είναι υγρό και το άλλο αέριο υλικό σώμα.

Όμως εδώ μπαίνει ένα άλλο ερώτημα.

Αν δηλαδή μετατρέψω ο,τιδήποτε θέλω να κινηθώ, να έχω ως καύσιμο το φυσικό αέριο ||||anything|||move|||||||

έχω λύσει το πρόβλημα το ενεργειακό για πάντα; |||||energy||

Όχι, γιατί το φυσικό αέριο

και αυτό κάποια στιγμή θα τελειώσει.

Δεν είναι ανεξάντλητο. ||inexhaustible

Και με αυτήν ακριβώς τη σκέψη,

θα πρέπει να μπούμε στη διαδικασία

να μιλήσουμε γι' αυτές τις πηγές, τις αποθήκες ενέργειας που λέγαμε πριν:

ότι κάποιες τελειώνουν και κάποιες παραμένουν ανεξάντλητες. ||||||inexhaustible

Αυτές που τελειώνουν θα τις πω "μη ανανεώσιμες", |||||||renewable

γιατί δεν μπορώ να τις χρησιμοποιήσω -

αλλά, για να είμαστε πιο ακριβείς, |||||precise

δεν μπορώ να τις χρησιμοποιήσω όσο ζω,

όσο είναι η μέση ηλικία ενός ανθρώπου,

γιατί για να ανανεωθούν χρειάζονται εκατομμύρια χρόνια. |||renewed|||

Άρα είναι μαθηματικά βέβαιο ότι δεν θα προλάβουμε να τις ξαναχρησιμοποιήσουμε. |||certain||||we will manage|||reuse

Για σκεφτείτε, το φυσικό αέριο θα είναι ανανεώσιμη ή μη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας; |||||||renewable||||source|

το πετρέλαιο, ο γαιάνθρακας, ο λιγνίτης |||coal||lignite

που καίγαμε στο θερμοηλεκτρικό εργοστάσιο στην Πτολεμαΐδα; |burned||thermoelectric|||

Ο άνεμος; |the wind

Ναι.

Ο άνεμος είναι ανανεώσιμη πηγή ενέργειας. |||renewable|source|

Ο ήλιος είναι ανανεώσιμη πηγή ενέργειας.

Και τα σενάρια που ακούγονται για το αν θα σβήσει ο ήλιος ||scenarios|||||||||

ας τα αφήσουμε λίγο μακρυά,

δεν είναι επιβεβαιωμένα επιστημονικά. ||confirmed|

Θα συνεχίσουμε να έχουμε αυτή την ηλιακή ενέργεια,

δηλαδή θερμότητα και φωτεινή ενέργεια μαζί.

Άρα είναι μια ανανεώσιμη πηγή ενέργειας.

Γι' αυτό πρέπει να στραφούμε σε αυτό, ||||turn to||

γι' αυτό πρέπει να αξιοποιήσουμε αυτές τις πηγές ενέργειας, ||||utilize||||

γιατί θα μπορούμε να έχουμε ακριβώς αυτές τις δυνατότητες.

Κάποια στιγμή το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, ο γαιάνθρακας,

οι ορυκτοί άνθρακες έχουν σχεδόν τελειώσει - σε παγκόσμιο επίπεδο θα λέγαμε - |mineral|coal|||||global|||

οπότε πρέπει να βρούμε τρόπο να λύσουμε αυτό που λέμε "ενεργειακό ζήτημα", ||||||||||energy|issue

"ενεργειακό πρόβλημα"-

και που είναι σίγουρο, το αντιμετωπίζουν όλες οι χώρες του πλανήτη μας: |||||face||||||

πώς θα μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε το γεγονός που εμείς θεωρούμε αυτονόητο, ||||secure||||||

δηλαδή ότι χρειάζεται η ηλεκτρική ενέργεια για να ανοίξω το φως.

Πάμε να δούμε ένα πειραματάκι, ||||little experiment

μάλλον μια προσομοίωση

σε ό,τι αφορά τις μετατροπές ενέργειας! ||||conversions|

Θα το δούμε αμέσως.

Αν ανοίξω το νερό...

Η προσομοίωση είναι

η προσομοίωση που έχει φτιάξει το πανεπιστήμιο του Κολοράντο ||||||||Colorado

που είναι ακριβώς μια ιστοσελίδα την οποία...

Ας επιλέξουμε κάτι άλλο:

ας υποθέσουμε ότι έχουμε τον ήλιο

και έχουμε εδώ αυτό το ηλιακό πάνελ. |||||solar|panel

Το έχετε δει στους θερμοσίφωνες - ||||water heaters

αυτό είναι το ίδιο.

Και απορροφά όσο το δυνατόν περισσότερη θερμότητα.

Αν βάλω και τα σύμβολα της ενέργειας

θα δούμε ότι ξεκινάει η φωτεινή ενέργεια

μαζί με την θερμότητα,

απορροφά αυτή την ενέργεια το ηλιακό πάνελ,

μετατρέπεται σε ηλεκτρική,

και στη συνέχεια πηγαίνει ακριβώς στο νερό,

όπου εκεί γίνεται θερμική ενέργεια - |||thermal|

για την ακρίβεια γίνεται θερμότητα. ||accuracy||

Τη διαφορά θερμικής ενέργειας και θερμότητας ||thermal|||heat

θα τη δούμε κάποια άλλη στιγμή.

Πάμε τώρα να μαζέψουμε ό,τι ακριβώς είπαμε

και να δούμε τι έχουμε καταλάβει.

Θα ελέγξετε τι ακριβώς μάθατε σήμερα!

Πάμε στην πρώτη ερώτηση.

Με την καύση του γαιάνθρακα στα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια παράγεται ||||coal||||

α. ηλεκτρική

β. κινητική

γ. δυναμική ενέργεια

Σκεφτείτε το.

Σωστά,

η απάντηση είναι ηλεκτρική ενέργεια.

Η σωστή και ισορροπήμένη διατροφή τι μας εξασφαλίζει; |||balanced|diet|||ensures

α. κινητική

β. χημική

γ. δυναμική ενέργεια;

Σωστά, μας εξασφαλίζει χημική ενέργεια.

Πάμε στο τρίτο μας ερώτημα.

Η θερμότητα ρέει

από το θερμότερο στο ψυχρότερο ||||colder

ή από το ψυχρότερο στο θερμότερο;

Σωστά, από το θερμότερο στο ψυχρότερο.

Όσο μεγαλύτερο ύψος έχει ένα υλικό σώμα |||||material|

τόσο περισσότερο δυναμική ενέργεια έχει;

Σκεφτείτε.

Όσο μεγαλύτερο είναιύψος έχει ένα υλικό σώμα ||height||||

τόσο περισσότερο δυναμική ενέργεια έχει;

Πάντοτε διαβάζουμε προσεκτικά την εκφώνηση. always||carefully||question (or problem statement)

Σωστό ή λάθος;

Σωστά επιλέξατε: λάθος. |you chose|

Ελπίζω να έγινε κατανοητό σε εσάς |||understood||

το τι ακριβώς είναι οι μορφές ενέργειας, οι πηγές ενέργειας,

οι ανανεώσιμες και μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. |renewable|||||

Θα τα ξαναπούμε με επόμενη ενότητα Φυσικής, |||||unit|

γιατί μας ενδιαφέρει πάντα να καταλαβαίνουμε τι συμβαίνει γύρω μας!