Μέρος 3 (2)
-Όχι μονάχα το μίσος τους.
-Τι άλλο;
-Τις κοροϊδίες τους, είπε ο Τύχων σιγανά και βιάζοντας τον εαυτό του.
Ο Σταυρόγκιν ταράχτηκε. Αγωνία ζωγραφίστηκε στο πρόσωπό του.
-Το προμάντευα, είπε. Σας φάνηκα λοιπόν πάρα πολύ κωμικός άμα διαβάζατε το «δοκουμέντο» μου; Μην ανησυχείτε, μην τα χάνετε, το περίμενα.
Ο Τύχων ήτανε στ' αλήθεια ταραγμένος και γοργά-γοργά εξηγήθηκε:
-Παρόμοιες υψηλές πράξεις απαιτούν ψυχραιμία· ακόμη και μέσα στον πόνο, πρέπει να κρατά κάνεις απόλυτη γαλήνη... Μα η γαλήνη αυτή λείπει παντού, στον καιρό μας. Παντού βλέπουμε μόνο φιλονικίες. Οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν πια ο ένας τον άλλο, απαράλλαχτα όπως και τον καιρό του Πύργου της Βαβέλ...
-Όλα τούτα είναι αποφθέγματα πανάρχαια, ειπώθηκαν χίλιες-δυο φορές, διέκοψε ο Σταυρόγκιν.
-Έπειτα, δε θα πετύχετε το σκοπό σας, συνέχισε ο Τύχων, μπαίνοντας τούτη τη φορά στο θέμα. Από δικαστική άποψη, είστε σχεδόν απρόσβλητος, κι αυτό θα σας το υποδείξουν αμέσως κοροϊδευτικά. Ποιος θα καταλάβει το αληθινό ελατήριο της εξομολόγησής σας; Δε θα θελήσουν να το καταλάβουν, γιατί ο κόσμος τρομάζει βλέποντας παρόμοια κατορθώματα και παίρνει εκδίκηση. Ο κόσμος αγαπά το βούρκο του και δε θέλει να του τον αναταράζουν. Για τούτο θα πάρουνε τη πράξη σας στην κοροϊδία, επειδή με την κοροϊδία μπορούνε και σκοτώνουνε γρηγορότερα.
-Μιλήστε, πέστε τα όλα, είπεν ο Σταυρόγκιν θέλοντας να του δώσει θάρρος.
-Στην αρχή θα εκφράσουνε, σίγουρα φρίκη, άλλα φρίκη πλαστή, για να τηρήσουν τα προσχήματα. δε μιλώ για τις άγιες ψυχές, αυτές θα αισθανθούν φρίκη για τον εαυτό τους και θα κατηγορήσουν τον εαυτό τους· δε θα τις μυριστεί όμως κανείς, γιατί τέτοιες ψυχές μένουν σιωπηλές. Οι άλλοι άνθρωποι, οι άνθρωποι του κόσμου, φοβούνται μονάχα ό,τι απειλεί τα ατομικά τους συμφέροντα. Αυτοί, μόλις περάσει το πρώτο ξάφνισμα κι ο πλαστός τρόμος θ' αρχίσουνε να γελούν. Θα δείξουν πως με περιέργεια παρακολουθούν τον τρελό, γιατί θα σας πάρουνε για τρελό, ίσως όχι ολότελα, θα σας κρίνουν όμως σαν άνθρωπο όχι τόσο ανεύθυνο που να μη μπορούνε και να γελούνε μαζί σας. Θα μπορέσετε να το υποφέρετε αυτό; Η καρδιά σας δε θα πλημμυρίσει από τέτοιο μίσος που να σας σπρώξει στο χαμό σας;... Αυτό φοβούμαι...
-Εκείνο που με ξαφνίζει, είναι που σας βλέπω να κρίνετε τόσο άσχημα τους ανθρώπους και να δείχνετε τόση καταφρόνηση γι' αυτούς, είπε ο Σταυρόγκιν με πίκρα.
-Πιστέψτε με: αν μιλώ έτσι για τους ανθρώπους, το κάνω γιατί τους κρίνω απάνω στο δικό μου το χνάρι... φώναξε ο Τύχων.
-Υπάρχει λοιπόν τάχα και μέσα στη δική σας την ψυχή κάτι, που να σας κάνει να βρίσκετε ευχαρίστηση στη δυστυχία μου;
-Ποιος ξέρει, μπορεί και να υπάρχει... Ναι μπορεί...
-Δείξτε μου τότε τι είναι το γελοίο στη διήγησή μου. Εγώ κάτι ξέρω. Θέλω όμως να σας δω να μου το δείξετε με το δάχτυλο και κάμετέ το όσο μπορείτε πιο κυνικά, μ' όλη την ειλικρίνεια που είστε ικανός να δείξετε... Ύστερα, αφήστε με να σας πω, πως είστε τρομερά πρωτότυπος άνθρωπος.
-Κ' η μορφή ακόμη της φλογερής σας μετάνοιας έχει κάποιο χαραχτήρα γελοίο... Ωστόσο, μην έχετε αμφιβολία για το θρίαμβο σας! φώναξε άξαφνα ο καλόγερος μ' ενθουσιασμό. Ακόμα και με τη μορφή αυτή θα νικήσετε, αν δεχθείτε μ' όλη σας την ειλικρίνεια τα ραπίσματα και τις φτυσιές. Και το πιο ταπεινωτικό σταύρωμα τελειώνει πάντα με μεγάλη δόξα και μεγάλη δύναμη, όταν η ταπείνωση που έδειξε ο σταυρωμένος τη στιγμή του μαρτυρίου του ήταν ειλικρινής. Και μπορεί να βρείτε παρηγοριά, ακόμα κ' εδώ κάτω...
-Με λίγα λόγια, το γελοίο το βρίσκετε μονάχα στη φόρμα; επέμεινε ο Σταυρόγκιν.
-Και στο βάθος. Η ασκήμια θα σκοτώσει, ψιθύρισε ο Τύχων, χαμηλώνοντας τα μάτια.
-Η ασκήμια; Ποια ασκήμια;
-Του εγκλήματος. Υπάρχουν εγκλήματα, που είναι πραγματικά άσκημα. Όποιο κι αν είναι ένα έγκλημα, όσο περισσότερο αίμα έχει χυθεί, όσο μεγαλύτερη γεννά φρίκη, τόσο πιο πολύ επιβάλλεται και γίνεται, να πούμε ρομαντικό. Μα υπάρχουνε κ' εγκλήματα ταπεινά, χυδαία, που δεν προκαλούν καμιά τρομάρα, που είναι αν επιτρέπεται η έκφραση χωρίς γούστο.
Ο Τύχων δεν απόσωσε το λόγο του.
-Μ' άλλα λόγια είπε με συγκίνηση ο Σταυρόγκιν, βρίσκετε πολύ γελοίο τον τρόπο που φίλησα το χέρι του βρώμικου εκείνου κοριτσιού... Ω! σας νοιώθω με το πάρα πάνω, κ' εσείς απελπίζεστε για μένα, επειδή ό,τι έκαμα είναι άσχημο, σιχαμερό, μα ταπεινωτικό, γελοίο. και πιστεύετε πως ίσια-ίσια τούτο δε θα μπορέσω να υποφέρω...
Ό Τύχων έμενε σιωπηλός.
-Τώρα καταλαβαίνω για ποιο λόγο με ρωτήσατε αν βρίσκεται εκείνο το κορίτσι που απάντησα στην Ελβετία.
-Δεν είστε παρασκευασμένος δεν είστε στερεωμένος ακόμα ψιθύρισε ο Τύχων κοιτάζοντας στο πάτωμα, είστε ξεριζωμένος, δεν έχετε πίστη.
-Ακουστέ, πάτερ Τύχωνα: θέλω να συγχωρέσω τον εαυτό μου, αυτός είναι ο σωστός μου σκοπός, ο μοναδικός μου σκοπός· φώναξε άξαφνα ο Σταυρόγκιν με κάποιο μυστικόν ενθουσιασμό στα μάτια. Ξέρω, πως μονάχα τότε θα εξαφανιστεί το φάντασμα... Ιδού για ποιο λόγο γυρεύω τον απέραντο πόνο... Μη με αποτρέπετε από το σκοπό μου αυτόν, αλλιώς θα με πνίξει η ίδια μου η λύσσα.
Το ξέσπασμα τούτο της ειλικρίνειας ήτανε τόσο ανεπάντεχο, που ο Τύχων σηκώθηκε απάνω.
-Αν πιστεύετε μέσα σας, πως μπορείτε να συγχωρεθείτε μονάχος σας και να πετύχετε τη συγχώρεση αυτή, σε τούτη εδώ τη γη, με τον πόνο, αν βάζετε με πίστη έναν τέτοιο σκοπό μπροστά σας, τότε τα πιστεύετε όλα! φώναξε ο Τύχων ενθουσιασμένος. Πως μπορέσατε λοιπόν να πείτε, πως δεν πιστεύετε στο Θεό;
Ο Σταυρόγκιν δεν αποκρίθηκε·
-Την απιστία σας αυτή θα σας τη συγχωρέσει ο Θεός. γιατί τιμάτε το Άγιον Πνεύμα χωρίς να το γνωρίζετε.
-Κι ο Χριστός, θα συγχωρέσει κ' εκείνος τάχα; ρώτησε ο Σταυρόγκιν με βιασμένο χαμόγελο κι αλλοιωμένο τόνο φωνής: ελαφρή ειρωνεία υπήρχε στην ερώτησή του. Γέγραπται, εξηκολούθησε: «ος δ' αν σκανδαλίσει ένα των μικρών τούτων...», θυμάστε. Το Ευαγγέλιο δεν ξέρει άλλο αμάρτημα μεγαλύτερο απ' αυτό... Η μικρή έννοια της μεγάλης μας κουβέντας είναι ωστόσο αυτή: πώς θέλετε ν' αποφύγετε κάθε σκάνδαλο, και για τούτο μου στήνετε εμένα παγίδα, καλέ μου πάτερ-Τύχωνα είπε ο Σταυρόγκιν με πείσμα και έκαμε να σηκωθεί. Μ' ένα λόγο θα θέλατε να με βλέπατε να φρονιμέψω, ίσως και να παντρευτώ και να τερματίσω τη ζωή μου σαν έντιμο μέλος της εδώ λέσχης. Και, φυσικά, να έρχομαι και κάθε γιορτή στο μοναστήρι σας. Όμορφη μετάνοια, μα την αλήθεια! Ωστόσο σαν καλός γνώστης της ανθρώπινης καρδίας προμαντεύετε σίγουρα πως έτσι θα τελειώσει το πράμα, κι άλλο σκοπό δεν έχει βέβαια, η κουβέντα μας παρά να με πείσετε λιγουλάκι - για τα μάτια! - αφού έτσι κι αλλιώς, εγώ άλλο δε γυρεύω παρά να πειστώ. Σωστά δε μιλώ;
-Όχι, δε θέλω αυτού του είδους τη μετάνοια, Ετοιμάζω για σας άλλη, εξακολούθησε με θέρμη ο Τύχων, δίχως να δώσει καμιά προσοχή ούτε στο βιασμένο γέλιο ούτε στα λόγια του Σταυρόγκιν. Ξέρω ένα γέρον ασκητή, που ζει όχι εδώ, μα όχι και πολύ μακριά από δω, έναν ερημίτη, έναν καλόγερο, που η μεγάλη χριστιανική σοφία του, είναι ακατανόητη και για σας και για μένα. Θ' ακούσει την παράκλησή μου. Θα του διηγηθώ για σας. Πηγαίνετε σ' αυτόν και ακολουθήστε την πνευματική οδηγία του πέντε χρόνια, εφτά χρόνια, όσο νομίσετε ο ίδιος πως έχετε την ανάγκη του. Κάμετε ένα τάμα, και με τη μεγάλη αυτή θυσία θα αποκτήσετε κάθε τι που ποθείτε, ακόμη κι ότι, δεν ελπίζετε. Γιατί δεν είστε σήμερα σε θέση να καταλάβετε τι θα κερδίσετε.
Ο Σταυρόγκιν άκουγε προσεχτικά.
-Μου προτείνετε να μπω σαν καλόγερος σ' εκείνο το μοναστήρι;
-Δεν υπάρχει ανάγκη να μπείτε σε μοναστήρι, ούτε να πάρετε την κουρά· γίνετε μονάχα δόκιμος, λαϊκός, έστω και μυστικά· μπορείτε να εξακολουθείτε να ζείτε στον κόσμο...
-Αφήστε τα αυτά, πάτερ-Τύχωνα, τον διέκοψε κακόκεφος ο Σταυρόγκιν και σηκώθηκε από την καρέκλα του. Σηκώθηκε κι ο Τύχων.
-Μα τι έχετε; φώναξε άξαφνα κοιτάζοντας με τρόμο τον επίσκοπο.
Ο Τύχων έστεκε ορθός μπροστά του, με πλεγμένα τα δάχτυλα και σηκωμένα τα χέρια, ενώ το πρόσωπό του είχε σπασμούς άξαφνου τρόμου.
-Τι έχετε: Τι τρέχει; ξανάπε ο Σταυρόγκιν ζυγώνοντάς τον πρόθυμα για να τον κρατήσει. Του φάνηκε πως ο καλόγερος πήγαινε να πέσει.
-Βλέπω... βλέπω, ολοκάθαρα, φώναξε ο Τύχων με φωνή που έβγαινε μέσα απ' την καρδιά του και με πόνο βαθύτατο, βλέπω, πως ποτέ δε σταθήκατε, δυστυχισμένε, χαμένε νέε, τόσο κοντά σε καινούργιο και μεγαλύτερο έγκλημα, απ' αυτή τη στιγμή.
-Ησύχασε!, είπε παρακλητικά ο Σταυρόγκιν, ανήσυχος... Θα το αναβάλω ίσως... Έχετε δίκιο...
-Όχι, όχι ύστερα από τη δημοσίευση, άλλα πρωτύτερα, μια μέρα, ίσως και μιαν ώρα πριν από τη μεγάλη πράξη, θα ζητήσετε ξαλάφρωμα σ' ένα κακούργημα καινούργιο. και θα εγκληματίσετε, μόνο και μόνο για ν' αποφύγετε τη δημοσίευση των εγγράφων αυτών.
Ο Σταυρόγκιν έτρεμε από λύσσα και σχεδόν από φόβο.
-Καταραμένε ψυχολόγε, φώναξε σε παροξυσμό θυμού και βγήκε απ' το κελί δίχως να γυρίσει ούτε μια φορά πίσω του.
ΤΕΛΟΣ
