Riftunarreglurnar í 134.grein

Þá ætlum við næst að skoða, hérna, [UNK] riftunarreglurnar sem eru í hundrað þrítugustu og fjórðu grein. Sjáið þið hérna eru þessar þrjár riftunarreglur, greitt með óeðlilegum greiðslueyri sem var í öðrum, öðru litlum, öðrum litlum hlaðvarpsþætti hér að framan. En nú erum að skoða þetta tvennt: greitt fyrr en eðlilegt var eða greiðsla sem skerðir greiðslugetu þrotamanns verulega. Það hefur aðeins aukist dómaframkvæmdin í tengslum við þessar tvær riftunarreglur. Munið þið [UNK] að þá ýjaði Hæstiréttur að því [UNK] hundrað fimmtíu og eitt, tvö þúsund og ellefu að hugsanlega hefði skiptastjóri [UNK] endurkröfuna um að greiðsla af einni komma átta milljón hefði skert greiðslugetu þrotamanns verulega en greiðsla með peningum væri ekki riftanleg á grundvelli þess þetta væri óvenjulegur greiðslueyrir. [UNK] skoðum þá fyrst þetta atriði: greiðsla skuldar fyrr en eðlilegt var. Og við erum bara hér komin inn í, í kröfuréttinn. Það er fyrst og fremst hér átt við þegar að greitt er fyrir fyrir fram ákveðinn gjalddaga og það er reyndar stundum sem þetta gerist. Það er líka mikil freisting [UNK] þarna erum við að grípa þá freistingu sem er til staðar. Að kröfuhafi vilji losa sig við ákveðnar skuldir sem eru þá [HIK: hag] kröfuhafa sem hann vill hafa, [UNK] góðum samskiptum við eða er í nánum tengslum við eða er undir miklum þrýstingi frá. Hvað veit maður? Alla vega þá er þetta hlutlæg riftunarregla og tekur til þess þegar þetta er gert fyrir gjalddaga. Og hér erum við komin inn í kröfuréttinn. Við þurfum að skoða hugtökin eins og lausnadagur, eindagi og gjalddagi og við þurfum að skoða og þekkja þessi kröfuréttarlegu hugtök til þess að geta beitt þessari reglu. Það er engin, engin, engin önnur [HIK: skil], annar skilningur sem er lagður í þessi hugtök í þessu ákvæði. Þetta er samt ekki alltaf, sko, hún tekur ekki bara til greiðslna sem eru innt af hendi fyrir gjalddaga eða eindaga og, en þetta er fyrst og fremst markmiðið. Og nú erum við strax farin að rifja upp dóma sem við höfum farið yfir áður en þessi dómur, nítján hundruð níutíu og sex á blaðsíðu níu hundruð og ellefu, þetta er dómurinn frá Sparisjóði Reykjavíkur, Sparisjóði Akureyrar afsakið, þar sem að [HIK: stjórna], [UNK], sem sagt þrotabú, þarna, félags sem borgar upp veðskuldabréf sem hvíldi á eign stjórnar formanns félagsins. Og þarna var greitt upp bréfið, það er að segja bara greitt upp sem þýddi að, að þarna var verið að greiða upp ófallna [HIK: gja] eða sem sagt ógjaldfallna, sem sagt, [HIK: eind] gjalddaga. Og þar með var fallist á riftun. Þetta bréf var greitt upp fyrr en eðlilegt var. Munið þið, við fórum yfir þennan dóm þegar við vorum að skoða hvort, að hverju mætti beina riftunarkröfu. Og þarna beindi þrotabúið riftunarkröfunni að Sparisjóðnum sem að var [HIK: þarn] hafði hag af þessari ráðstöfun og skipti engu máli þótt að þrotabúið hefði jafnframt getað beint riftunarkröfunni að stjórnarformanninum sem losnar þannig undan, undan veðábyrgð sinni og vísar [UNK] til hundrað fertugustu og sjöundu greinar gjaldþrotaskiptalaga. Síðan eru það þessir dómar sem að eru þarna eins og málið sex hundruð sjötíu og sjö, tvö þúsund og sextán og svo aftur tvö hundruð, tvö þúsund og sextán og reyndar líka sex hundruð tuttugu og eitt, tvö þúsund og sextán. Þetta eru sem sagt, þetta eru viðskipti sem eiga sér stað í bönkunum. Og það er reyndar þannig að já, við skulum bara segja í, hérna, þessum tilvikum öllum, þá var verið að greiða upp viðskiptaskuldir eða skuldir samkvæmt útgefnum viðskiptaskjölum hjá bönkunum, yfirleitt skuldabréf. Og þarna voru þær inntar af hendi að öllu leyti fyrir umsaminn gjalddaga og Hæstiréttur segir bara að þarna er verið að borga upp fyrir umsaminn gjalddaga og það fellur, það þýðir þá að það er fyrr en eðlilegt var. Og þetta er í sjálfu sér ekkert kannski flókið ef það er greitt upp fyrir umsaminn gjalddaga að þá er um að ræða greiðslu sem fyrr en eðlilegt var. En ég vil taka fram að, að, að hérna, í þessum málum til dæmis máli tvö hundruð, tvö þúsund og sextán og sex hundruð tuttugu og eitt, tvö þúsund og sextán þá var talið, sem sagt þetta væri riftanleg greiðsla að þessu leyti þar sem það var greitt fyrir gjalddaga fyrr en eðlilegt var. En hins vegar voru greiðslurnar taldar venjulegar eftir atvikum í skilningi ákvæðisins þannig að það var í raun sýknað af riftunarkröfunni. Og það er í sjálfu sér, það eru fleiri dómar, það er vísað til þeirra í átta hundruð fjörutíu og eitt, tvö þúsund og sextán. Meðal annars er vísað til dómsins sex hundruð tuttugu og eitt, tvö þúsund og sextán. Og, og já fleiri dóma þar sem að og, og líka þessa tvö hundruð, tvö þúsund og sextán. Hæstiréttur segir í þessum dómi að greiðslan í því tilviki, þá fór greiðslan fram. Þetta er alveg eins, þetta er mál milli banka og uppgreiðsla á svona útgefnum fjármálagerningum. Að hún hefði falið í sér greiðslu skuldar. Hún fór fram innan sex mánaða fyrir frestdag og hún var innt af hendi fyrir umsaminn gjalddaga og svo segir Hæstiréttur: í dómaframkvæmd Hæstaréttar hefur ítrekað verið lagt til grundvallar að greiðsla við þessar aðstæður hafi verið innt af hendi fyrr en eðlilegt var í skilningi fyrstu málsgreinar hundrað þrítugustu og fjórðu greinar gjaldþrotaskiptalaga. Og Hæstiréttur heldur áfram og segir: hefur ekki verið talið skipta máli þótt heimilt hafi verið að greiða skuldina fyrir gjalddaga. Og þarna vísar Hæstiréttur meðal annars til tveggja dóma þar sem þetta er niðurstaðan. En ég vek athygli ykkar á þessum dómi, átta hundruð og fjórtán, tvö þúsund og sextán [UNK] rómverskum fjórum þar sem Hæstiréttur er að segja það sé [HIK: ítreku] komi bara dómaframkvæmd um það að ef að greitt er fyrir umsaminn gjalddaga þá er það fyrr en eðlilegt var í skilningi ákvæðisins og jafnvel þótt að heimilt sé að [UNK] fyrir gjalddaga að þá breytir það engu um beitingu riftunarreglunnar. En aftur við erum bara að skoða hvenær er gjalddagi, við erum í hérna kröfuréttinum og þarna var dómur nítján hundruð níutíu og átta á blaðsíðu átján hundruð og sjötíu svokallaðrar due date. Og af hverju kalla [HIK: ég], er hann kallaður það? Það er vegna þess að þetta eru viðskipti við erlendan aðila. Og þarna er gefinn út reikningur fyrir vöru. Hann er gefinn út í maí, nítján hundruð níutíu og fimm. Í honum er tekið fram að due date væri níunda júní, tvö þúsund, nítján hundruð níutíu og fimm, fyrirgefið [HIK: tvö] níunda júní níutíu og fimm. Nú, allt í lagi, reikningurinn er gefin út í maí, níutíu og fimm, varan afhent í maí, níutíu og fimm. Kaupandi greiddi tuttugasta og þriðja maí, en svo var þarna due date níunda júní. Hvað þýddi þetta due date? Og Hæstiréttur [HIK: gre], greinir það og segir og bara skýrir þetta út frá kröfuréttinum og segir að, að: due date í þessum skilningi hafi verið eindagi. Þetta er sem sagt eindagi til greiðslu kaupverðsins var þetta due date eða níunda júní. Og kaupandi gat þegar losnað undan skuldbindingum sínum með því að greiða eftir útgáfu reikningsins. Útgáfa reikningsins telst til lausnardagur. Þannig að sérstakur gjalddagi var ekki tilgreindur í þessum samningi. Og þá er spurningin: hvenær? Hvaða kröfur gerir maður til skuldara? Að kröfurétti, það sem sagt vantar gjalddagann í þennan reikning og Hæstiréttur heldur áfram: kaupandi gat greitt vöruna á tímabilinu frá lausnardegi til eindaga og greiðslan var innt af hendi ellefu dögum eftir lausnardag en sautján dögum fyrir eindaga. Og [HIK: þa], þarna var bara ekki talið andstætt góðum viðskiptaháttum í verslunarkaupum að draga ekki greiðsluna fram að eindaga. Þannig að ekki fallist á að krafan væri innt af hendi fyrr en eðlilegt var. Þannig að þarna var sýknað af riftunarkröfum og þar með reyndi ekki á hvort að hún væri venjuleg eftir atvikum. Ókei, þá, þá er hérna, það er spurning sko gæti verið heimilt að rifta greiðslu á skuld sem er innt af hendi eftir gjalddaga en samt fyrr en eðlilegt var? Og það er bara, það þarf að skoða það hverju sinni. Þetta eru þá í undantekningartilvikum að þá er [UNK] skoðað svona hvað var venjulegt í viðskiptum aðila, var breyting og greiðsluflæði? Mátti rekja þessa greiðslu til aðstæðna greiðsluvandræða þrotamanns? Og þá erum við með þetta til samanburðar. Þá skulum við skoða dóminn þarna, þrjú hundruð níutíu og sex, tvö þúsund og ellefu. Þetta er þrotabú Ásbergs e há eff og Ágústa Markúsdóttir. Og þannig er að Ágústa er riftunarþolinn, hún hafði lánað þessu félagi árið tvö þúsund og fjögur, sex milljónir í reiðufé. Og sonur hennar reyndar stýrði þessu þrotabúi. [UNK] félagi sem síðar varð þrotabú. Og [HIK: vi] það var yfirlit yfir greiðslur inn á þetta lán. Það var enginn samningur gerður, hún bara lánaði félaginu þessar sex milljónir og það var ekki samið um vexti eða neinn gjalddaga. En svo var lagt fram bókhald, yfirlit úr bókhaldi félagsins og þá sést að það hefði verið borgað inn á þetta ein komma átta árið, tvö þúsund og fjögur. En síðan voru það bara næstu fjögur árin, sem sagt tvö þúsund og fimm var tvö hundruð og fimmtíu þúsund, tvö þúsund og sex var það reyndar níu hundruð [HIK: þús] eða níu hundruð þúsund, já níu hundruð og sextíu þúsund, þetta er allt í dóminum. Svo tvö þúsund og sjö var það þrjú hundruð og fimmtíu þúsund og tvö þúsund og átta voru það fjögur hundruð og fimmtíu þúsund. En síðan gerist það árið tvö þúsund og níu að þá allt í einu fara inn á lánið tvær milljónir eitt hundrað og fimmtíu þúsund og þar af, sem sagt, það var ekki krafist riftunar á öllum þeim greiðslum sem áttu sér stað árið tvö þúsund og níu heldur bara tveimur tilteknum greiðslum, sem voru ein milljón og níu hundruð þúsund. Nú, það var sem sagt, þarna var greinilegt að félagið var sem sagt mjög, það var mjög skuldsett. Og það var búið að yfirdraga verulega tvo af þremur bankareikningum sem var notað í rekstrinum og engin innstæða var á þriðja reikningnum. Og það skuldaði mikla vörsluskatta og iðgjöld og það voru lýstar kröfur upp á tvö hundruð og fimmtíu milljónir í [HIK: gjaldþro] við lok, sem sagt, þegar skiptin fóru fram og það var eignalaust, það var ekki hægt að taka afstöðu til lýstra krafna. Þannig að hann er að borga þarna níu hundruð þúsund í maí og síðan í júlí, tvö þúsund og níu, milljón krónur upp í þessar skuld. Á sama dag var gert árangurslaust fjárnám hjá félaginu, tollstjórakröfu upp á fjörutíu og þrjár milljónir. Þannig að Hæstiréttur segir bara að þegar litið er til þeirra greiðslna sem voru af, greiddar af höfuðstól skuldarins við áfrýjanda sem sagt skuldareigandann, konuna að þá sem sagt er skoðuð, er bara greiðslusagan við Ágústu frá félaginu. Þá var bara fallist á að þessar greiðslur sem krafist var riftunar á hafi verið inntar af hendi fyrr en eðlilegt var. Og þarna taldi Hæstiréttur það hafa verulega þýðingu, skoðaði greiðslusöguna og sá sem sagt, eins og ég var að lýsa áðan, það voru að tína inn á þetta tvö hundruð og fimmtíu þúsund í, tvö þúsund og fimm, níu hundruð og sextíu þúsund, tvö þúsund og sex, þrjú hundruð og fimmtíu þúsund, tvö hundruð og [HIK: sj], tvö þúsund og sjö og fjögur hundruð og fimmtíu þúsund, tvö þúsund og átta. Og í janúar, tvö þúsund og níu hafði verið tínt inn á það tvö hundruð og fimmtíu þúsund. En síðan bættust við þessar ein milljón níu hundruð þúsund rétt undir lok [HIK: fél] rekstrar félagsins. Og Hæstiréttur segir: í ljósi [HIK: férhag] fjárhagsstöðu félagsins, greiðslugetu og mikilla skulda umfram eignir þá voru þessar greiðslur ekki venjulegar eftir atvikum. Og þá var þeim rift. Og síðan heldur Hæstiréttur áfram og segir að endurgreiðslan fari eftir hundrað fertugustu og annarri grein og það er endurgreiðsla auðgunar og þarna hafi verið um að ræða peningagreiðslur og lægi ekkert fyrir annað en að auðgunin hefði numið höfuðstól krafnanna. Nú, hin greiðslan [UNK], hin rifturnarreglan sem er í hundrað þrítugustu og fjórðu grein, það er greiðsla skuldar skerðir greiðslugetu þrotamanns verulega. Og það hafa svo sem ekkert verið margar, margir dómar þar sem á þetta hefur reynt. Þið munið að dómurinn í, sem sagt, Neshamradómnum hann svo ýjaði að því Hæstiréttur að hugsanlega hefðu þeir átt að byggja á þessu þar. En það var ekki leyst úr því á þeim grundvelli. En þetta er mat hvað skerðir greiðslugetu þrotamanns verulega, það þarf bara að skoða það í hverju og einu tilviki. Og þá skoða fjárhagsstöðu skuldarans og hversu há greiðsla er í samanburði við aðrar greiðslur, bæði fyrr og síðar. Og ef hann er ekki með rekstur þá gæti hugsanlega verið horft á eignastöðuna ef þetta er bara einstaklingur. Þannig að við þurfum, það [HIK: þar], þetta er bara metið út frá aðstæðum hverju sinni. En hvað þarf greiðslan að vera há? Tíu, tuttugu, þrjátíu prósent eða hvað? Til dæmis í Danmörku, í danskri dómaframkvæmd þá hefur því verið slegið föstu, ég hef danskan dóma þarna í sviga, að metast til samans ef hann er að greiða einhverjum ákveðnum kröfuhöfum eða [UNK] þrotamaður er að greiða ákveðnum kröfuhöfum skuldir sínar á einhverju tilteknu tímabili að þá, þá getur verið erfitt að meta þetta sameiginlega. Þú veist, þá er, þá er bunkinn metinn og þá er kannski ein og sér ein krafan, ein og sér krafan ekki mikið en ef þú metur þær allar í sameiningu þá getur það hugsanlega skert greiðslugetu þrotamanns verulega þótt þetta sé greiðsla til nokkurrar kröfuhafa. En sem sagt, við erum þó með einn dóm sem [UNK] að vísu var sýknað af kröfum um, hérna, riftun. En hann er áhugaverður af því að þarna fellst Hæstiréttur í reynd á að þarna sé um að ræða greiðslu sem skerðir greiðslugetu þrotamanns verulega. Það var þannig að, að í þessu máli er verið að fjalla um, um greiðslur. Þetta eru sem sagt nákomnir aðilar sem um teflir. Það var ekki deilt um það. Sólbakki er félag sem að hérna á bát og veiðir en þrotabú Marmetis, sem er þarna þrotabúið og er að krefjast riftunar, það félagið sem tekur við fisknum og selur hann áfram og á að skila andvirðinu til Sólbakka. Og þarna var krafist riftunar á, á [HIK: þes], greiðslum sem fóru fram á ákveðnu tímabili. Og þetta voru nokkrar milljónir sem fóru þarna á milli. Og þarna voru sem sagt tuttugu og, það voru nítján, það alla vega já, þetta voru tuttugu og þrjár greiðslur í sjálfu sér þarf ekkert að fara náið ofan í það. En Hæstiréttur, það var sem sagt bæði byggt á því að, að þarna hefði verið greitt fyrr en eðlilegt var eða greiðsla sem skerti greiðslugetu þrotamanns verulega. Þetta voru allt peningagreiðslur. Hæstiréttur segir að greiðslurnar, sko Sólbakki, þrotabú Marmetis skuldaði Sólbakka töluvert fé þannig að það, og [HIK: sólba] að það var verið að greiða þetta svona í slumpum. Og þannig að það er [UNK]. Og yfirleitt eftir, löngu eftir eindaga þannig að því, það var ekkert, það var sem sagt engin haldbær rök sem voru fyrir því að þarna hefði verið um að ræða greiðslur, hefðu verið, að þetta hefði verið greitt fyrr en eðlilegt var í skilningi riftunarreglu hundrað þrítugustu og fjórðu greinar. En það reyndi hins vegar á það hvort að um hefði verið að ræða greiðslur sem skertu greiðslugetu þrotabúsins verulega, þrotamanns verulega. Og þarna segir Hæstiréttur að það eigi við, þetta hafi einkum og sér í lagi, sem sagt félagið greiddi þarna sextán og hálfa milljón til Sólbakka í október, tvö þúsund og þrettán. Og þetta voru, þetta sagði Hæstiréttur að þetta [HIK: ve], það yrði fallist á að þessar greiðslur Marmetis né hafi skert greiðslugetu félagsins verulega eins og, og þá miðað við fjárhag félagsins á þeim tíma. Og þar með, að því leyti farið í bága við fyrstu [UNK] málsgrein hundrað þrítugustu og fjórðu greinar. Og sérstaklega ætti þetta við um þessar greiðslur sem fóru fram í október, tvö þúsund og þrettán en það sem sagt gerðist í þeim mánuði þá hætti félagið að mestu reglulegri starfsemi sinni. Hins vegar var ekki fallist á riftun vegna þess að Hæstiréttur skoðaði áframhaldandi viðskipti félaganna og [HIK: sagð] sá að Sólbakki hafði líka verið að leggja þrotabúinu til fé og styrkja það í áframhaldandi rekstri sínum. Þannig að skuldin við, milli félaganna var eiginlega, nærri því jafnhá í lokin og hún var áður en þessar greiðslur fóru fram. Þannig að Hæstiréttur segir að samkvæmt því verða þessar greiðslur sem [UNK] krafist riftunar á taldar venjulegar eftir atvikum. Og það sem meira máli skiptir, Hæstiréttur segir að þær verða ekki metnar sjálfstætt án tillits til reikninga frá Sólbakka sem var riftunarþolinn fyrir landaðan afla á bátnum hans og framlaga í formi skammtímalána til rekstrar hins gjaldþrota félags. Þannig að það var sem sagt ekki fallist á að rifta þessu á grundvelli hundrað þrítugustu og fjórðu greinar og út á spássíuna fyrir ykkur að muna þarna var líka byggt á hundrað fertugustu og fyrstu grein. Það er að segja að þetta væri, [UNK] þessi almennu riftunarreglunni sem er óháð tímafrestum. En þarna segir Hæstiréttur að það verði ekki fallist á það og er svolítið sérstakt að þeir byggi á því að, að þarna séu bara ekki skilyrði fyrir því að hann hafi hagnast á því að Sólbakki hafi lýst svo hárri kröfu við skipti á þrotabúinu og þetta sé stærsti kröfuhafinn og, og hann hafi tapað í reynd áttatíu milljónum á viðskiptum sínum við þrotabúið. Þannig það er, það er sem sagt ekki fallist á riftun heldur á grundvelli hundrað fertugustu og fyrstu greinar.