15 Het testament van Carolus |Testament|| |will|| 15 Das Testament des Carolus 15 Η διαθήκη του Κάρολου 15 The will of Carolus 15 El testamento de Carolus 15 Le testament de Carolus 15 Karolio testamentas 15 Завещание Каролуса 15 Carolus'un vasiyeti

Het testament van Carolus |will||

Ze passeerden de stad Cremona aan de Po, trokken nog enkele dagen door vlak land en daarna kregen ze de uitlopers van de Apennijnen in zicht. |||Stadt|Cremona|an|den|Po|||||||||||||Ausläufer|||Apenninen|| |passed|||Cremona|||||||||flat|||||||foothills|||Apennine Mountains|| They passed the city of Cremona on the Po, traveled for several more days through flat land, and then they saw the foothills of the Apennines. Jie pravažiavo Kremonos miestą prie Po upės, dar kelias dienas važiavo lyguma, o paskui pasirodė Apeninų kalnų papėdė. Они миновали город Кремона на реке По, еще несколько дней двигались по равнинной местности, а затем показались предгорья Апеннин. Toen brak er in het kinderleger bijna een opstand uit. ||||||||rebellion| Then an almost uprising broke out in the children's army. Tada vaikų armijoje beveik kilo sukilimas. Want wat daar voor hen oprees, was wéér een gebergte dat er ruig, onbegaanbaar en ongastvrij uitzag. ||||||war|wieder|||||rau, unwegsam|unpassierbar||unwirtlich| |||||rose|was|||||||impassable||inhospitable| Denn was sich dort für sie erhob, war wieder ein Gebirge, das rau, unwegsam und unwirtlich aussah. For what rose before them was yet again a mountain range that looked rough, inaccessible, and inhospitable. Priešais juos iškilo dar vienas kalnų masyvas, kuris atrodė atšiaurus, neįžengiamas ir nedraugiškas. Het kostte Anselmus de grootste moeite om de kinderen ervan te doordringen dat dit toch heus de laatste obstakels waren die ze op hun weg naar Genua zouden ontmoeten. |||||||||||überzeugen||||wirklich|||Hindernisse||||||||||begegnen |||||effort||||of it||convince||||indeed|||obstacles|||||||||| Es kostete Anselmus die größte Mühe, die Kinder davon zu überzeugen, dass dies doch wirklich die letzten Hindernisse waren, die sie auf ihrem Weg nach Genua begegnen würden. It cost Anselmus the greatest effort to convince the children that these were indeed the last obstacles they would encounter on their way to Genoa. Anzelmui prireikė didžiausių pastangų, kad įtikintų vaikus, jog tai tikrai paskutinės kliūtys, su kuriomis jie susidurs pakeliui į Genują.

‘Kinderen, geloof me,' riep Anselmus de morrende schare toe. ||||||murrende|Menge| ||||||murmuring|crowd| ‘Kinder, glaubt mir,' rief Anselmus der murrenden Menge zu. 'Children, believe me,' Anselmus shouted to the murmuring crowd. Vaikai, patikėkite manimi, - sušuko Anzelmas niūriai miniai. ‘Achter deze bergen ligt de zee. 'Behind these mountains lies the sea. "Už šių kalnų yra jūra. Het gebergte is niet breed, we kunnen er in een dag of vijf doorheen trekken. |mountain range||||||||||||| Kalnų masyvas nėra platus, jį galime įveikti per maždaug penkias dienas. Over vijf dagen zijn we bij Genua, waar de zee voor Nicolaas zal wijken. Po penkių dienų būsime Genujoje, kur jūra užleis vietą Nikolajui. Dat zweer ik jullie bij al wat heilig is. |schwöre||||||| |swear||||||holy| Prisiekiu tau viskuo, kas šventa. We zijn er bijna. ||da|fast Wir sind fast da. We're almost there. Mes jau beveik pasiekėme tikslą. Geef de moed niet op, lieve kinderen, jullie standvastigheid zal beloond worden.' ||||||||Standhaftigkeit||belohnt| ||courage||||||steadfastness||rewarded| Gebt den Mut nicht auf, liebe Kinder, eure Standhaftigkeit wird belohnt werden. Don't give up hope, dear children, your perseverance will be rewarded. Nepasiduokite, brangūs vaikai, už jūsų ištvermę bus atlyginta. De kinderen geloofden het maar half. Die Kinder glaubten nur halb daran. The children only half believed it. Vaikai tik pusiau tuo patikėjo.

‘We zijn verdwaald,' riepen ze. ||lost|| 'We are lost,' they cried. "Mes pasiklydome", - šaukė jie. ‘Zo komen we nooit in Jeruzalem. 'At this rate, we'll never reach Jerusalem. "Tokiu būdu mes niekada nepateksime į Jeruzalę. We hebben in een kring gelopen en zijn weer bij de bergen gekomen die zo veel doden hebben gekost.' ||||||||||||||||||gekost ||||||||||||||||||costed We have walked in a circle and have returned to the mountains that have cost so many lives.' Ėjome ratu ir grįžome į kalnus, kurie nusinešė tiek daug gyvybių. ‘Nee,' riep Anselmus heftig. |||heftig |||fiercely Ne, - griežtai sušuko Anzelmas. ‘Dit zijn de Alpen niet. "Tai ne Alpės. Dit gebergte heet de Apennijnen en het zijn gewone, woeste heuvels, lang niet zo hoog en koud als de bergen in het Noorden. ||||Apennines||||ordinary|wild||||||||||||| Ši kalnų grandinė vadinama Apeninais, tai paprastos, raižytos kalvos, ne tokios aukštos ir šaltos kaip šiauriniai kalnai. Ik ken ze, ik ben er geboren, ik bedoel, ik heb er jaren gewoond. |||||||||||||gelebt ||||||||mean||||| Ich kenne sie, ich bin dort geboren, ich meine, ich habe dort jahrelang gewohnt. I know them, I was born there, I mean, I have lived there for years. Aš juos pažįstu, nes ten gimiau ir daug metų gyvenau. Vraag het aan Rudolf van Amstelveen, als jullie meer vertrouwen hebben in die jongen. Fragt Rudolf aus Amstelveen, wenn ihr mehr Vertrauen in diesen Jungen habt. Ask Rudolf from Amstelveen if you trust that guy more. Paklauskite Rudolfo iš Amstelveeno, jei labiau tikite tuo berniuku. Hij kent het land en de ligging van de steden, hij is hier eerder geweest. ||||||Lage|||||||| ||||||location|||||||| Er kennt das Land und die Lage der Städte, er war schon früher hier. He knows the country and the location of the cities, he has been here before. Het is niet de schuld van mij of Nicolaas dat we zo lang onderweg zijn. ||||||mir|||||||| It is not my or Nicolaas's fault that we have been on the road for so long. Rudolf van Amstelveen heeft doorgedreven dat we een grote omweg zouden maken. ||||darauf bestanden||||||| ||||insisted that||||||| Rudolf from Amstelveen insisted that we would take a major detour. Jullie hebben niet het recht om boos op ons te zijn. You do not have the right to be mad at us. Als jullie je willen beklagen over de lange, gevaarlijke tocht, dan moeten jullie het doen bij Rudolf.' De kinderen aarzelden. ||hesitated The children hesitated. Ze voelden er niet veel voor om Rudolf van Amstelveen ter verantwoording te roepen. |fühlten|||||||||zur|||rufen Sie fühlten sich nicht gut dabei, Rudolf aus Amstelveen zur Verantwortung zu ziehen. They weren't very keen on holding Rudolf of Amstelveen accountable. Johannis nam het woord: ‘Bedaar toch, kinderen. |nahm|||Beruhigt euch|| ||||calm down|| Johannis ergriff das Wort: 'Beruhigt euch doch, Kinder.' Johannis took the floor: 'Calm down, children.' Rudolf had gelijk toen hij ons een grote omweg liet maken. Rudolf||right|||||||| Rudolf hatte recht, als er uns einen großen Umweg machen ließ. Rudolf was right when he made us take a long detour. En we hebben immers geen haast. |||schließlich|| And after all, we are in no hurry. In dit land duurt de zomer lang.' In this country, summer lasts a long time. Anselmus gaf hem een stomp, maar Johannis was niet te stuiten. ||||||||||stopen |gave|||a punch||||||stop Anselmus gab ihm einen Schlag, aber Johannis war nicht aufzuhalten. Anselmus gave him a blow, but Johannis was unstoppable. ‘Die bergen zijn niet zo onbegaanbaar als ze lijken, kinderen. „Die Berge sind nicht so unpassierbar, wie sie scheinen, Kinder. ‘Those mountains are not as impassable as they seem, children. Maar als jullie niet verder willen, kunnen we teruggaan.' ||||||||zurückgehen ||||||||go back Aber wenn ihr nicht weiter wollt, können wir umkehren.' But if you don't want to go further, we can go back.' ‘Ben je gek geworden?' ‘Have you gone crazy?' siste Anselmus hem toe. Anselmus hissed at him.

Johannis riep: ‘Wie wil naar huis terugkeren?' ||||||return home Johannis shouted: ‘Who wants to go back home?' en het klonk alsof hij hoopte dat zevenduizend kinderen ‘ik' zouden roepen. and it sounded as if he hoped that seven thousand children would call 'me'. Maar dat deden ze niet. But they didn't. Terugkeren, zo dicht bij Genua? Return, so close to Genoa? Terugkeren terwijl ze over een paar dagen voor de zee zouden staan en een groot wonder zouden beleven? |||||||||||||||||erleben |||||||||||||||||experience

Onder elkaar bespraken ze de zaken, en toen besloten een paar kinderen om Rudolf te vragen of het waar was wat Anselmus had gezegd. ||besprachen||||||||||||||||||||| ||discussed||||||||||||||||||||| They discussed the matters among themselves, and then a couple of children decided to ask Rudolf if what Anselmus had said was true. Rudolf zou wel kunnen zeggen of dit heus de laatste hindernis was om bij de zee te komen. |||||||wirklich|||Hindernis||||||| ||||||||||obstacle||||||| Rudolf could perhaps say if this really was the last obstacle to reach the sea.

Maar waar was hij? But where was he?

Ze liepen door elkaar, zoekend en vragend. Eindelijk vonden ze Frank, of liever: Frank kwam hijgend aanlopen. ||||||||panting| Finally, they found Frank, or rather: Frank came running, gasping for breath.

‘Vlug,' riep hij. Quickly|| 'Quick,' he shouted. ‘Het is heel erg...' En hij rende al weer weg. |||sehr|||||| |is|very||||||| ‚Es ist sehr schlimm...‘ Und er rannte schon wieder weg. 'It's really bad...' And he ran away again. Een paar honderd kinderen, wapens in de hand, holden hem na. ||||||||ihm nach.|| ||||||||shouted|| Ein paar hundert Kinder, Waffen in der Hand, rannten ihm nach. A couple hundred children, weapons in hand, chased after him. Werd de achterhoede aangevallen? Wurde die Nachhut angegriffen? Was the rearguard being attacked?

Frank bracht hen bij een schaduwrijk bosje, ongeveer een halve mijl terug. |||||schattig|||||| |||||shady|||||| Frank brachte sie zu einem schattigen Wäldchen, etwa eine halbe Meile zurück. Frank brought them to a shady little woods, about half a mile back. Geschrokken hielden de kinderen in toen ze zagen wat er aan de hand was. |held|||||||||||| Erschrocken hielten die Kinder inne, als sie sahen, was los war. The children froze in shock when they saw what was happening.

Op de grond, boven op zijn mooie rode mantel, lag Carolus, kermend van pijn. |||||||||||wimmernd vor Schmerz|| |||||||||||moaning|| Auf dem Boden, über seinem schönen roten Umhang, lag Carolus, wimmernd vor Schmerz. On the ground, on top of his beautiful red cloak, lay Carolus, groaning in pain. Rudolf, Leonardo, Hilde en Bertho zaten er wanhopig naast. |||||||desperately next to| Rudolf, Leonardo, Hilde, and Bertho sat helplessly beside him.

‘Carolus is ziek. Carolus is gewond,' ging het van mond tot mond. Dat deed de ontevredenheid meteen omslaan in grote bezorgdheid, want Carolus was niet alleen hun toekomstige koning, hij was ook ieders lieveling. |||||umschlagen|||||||||||||||jedermanns|Liebling |||dissatisfaction||turn|||concern||||||||||||everyone's|favorite Das ließ die Unzufriedenheit sofort in große Sorge umschlagen, denn Carolus war nicht nur ihr zukünftiger König, er war auch jeder Lieblingskind. That made the dissatisfaction immediately turn into great concern, for Carolus was not only their future king, he was also everyone's darling.

Dom Thaddeus drong zich naar voren en boog zich over het ijlende jongetje. |||||||||||fiebernde| ||pushed|||||||||| Dom Thaddeus trat vor und beugte sich über das hastend Jonny. Dom Thaddeus pushed his way forward and leaned over the trembling little boy.

‘Wat heeft hij?' ‘Was hat er?' 'What is wrong with him?' De kleine koning leed gruwelijke pijnen. |||litt|| Zijn jongensgezicht zag rood van de koorts. ||||||fever Leonardo voelde zijn pols, die veel te snel klopte. Leonardo felt his wrist, which was beating far too fast.

Dolf was vertwijfeld. ||desperate Dolf was desperate. Wat scheelde het kind? |fehlte|| |was wrong with|| What was wrong with the child? Hij dacht aan giftige bessen, aan bedorven voedsel, maar Carolus, die even een helder ogenblik had, stamelde dat hij al twee dagen lang niets gegeten had. |||||||||||||||||||schon|||||| ||||||spoiled||||||||||||||||||| He thought of poisonous berries, of spoiled food, but Carolus, who had a brief moment of clarity, stammered that he hadn't eaten anything for two days.

Van verder trekken was nu geen sprake meer. There was no question of moving on now. De bergen konden wachten. The mountains could wait. De kinderen begonnen een kamp in te richten, legden Carolus in de tent. Dolf joeg iedereen weg die hij niet kon gebruiken. |chased away||||||| Dolf chased away everyone he couldn't use. Alleen Hilde en Leonardo mochten blijven, en Dom Thaddeus natuurlijk. Only Hilde and Leonardo were allowed to stay, and of course Dom Thaddeus. Even later riep hij Mariecke, want Hilde bleek tot niets in staat. |||||||war|||| |||||||turned out|||| Noch später rief er Mariecke, denn Hilde war zu nichts fähig. A little later he called Mariecke, because Hilde turned out to be capable of nothing. Ze kon koelbloedig de vreselijkste verwondingen verzorgen, of viezigheid van zieke kinderen opruimen, maar het lijden van haar bruidegom maakte haar zo van streek dat ze alleen maar kon huilen. ||kühlblütig||schrecklichsten||||Schmutz||||||||||Bräutigam||ihr||von|aufgebracht||||nur|| ||cold-blooded||most terrible|injuries|||filth||||clean up|||suffering|||groom|||||upset|||||| Sie konnte kaltblütig die schrecklichsten Verletzungen versorgen oder den Dreck kranker Kinder aufräumen, aber das Leid ihres Bräutigams machte sie so betroffen, dass sie nur weinen konnte. She could calmly tend to the most terrible injuries or clean up the filth of sick children, but the suffering of her fiancé disturbed her so much that all she could do was cry.

En natuurlijk verwachtte nu iedereen dat Rudolf van Amstelveen ook in dit geval zijn wonderdokterskunsten zou vertonen en Carolus zou genezen. ||||||||||||||Wunddokterkünste|||||| ||||||||||||||miracle doctor skills|||||| Und natürlich erwarteten jetzt alle, dass Rudolf von Amstelveen auch in diesem Fall sein Wunderarztgeschick zeigen und Carolus heilen würde. And of course, everyone now expected that Rudolf from Amstelveen would also display his miraculous doctoring skills in this case and cure Carolus.

Maar Dolf wist er geen raad op. ||wusste|damit|keine|| |||||solution| Aber Dolf wusste keinen Rat. But Dolf had no idea how to handle it. Wat mankeerde het kind? |fehlte|| |was wrong with|| Was fehlte dem Kind? Een gewone indigestie ging niet gepaard met zulke hoge koortsen. ||Verdauungsstörung|||einhergehen||||hohen Fiebern ||indigestion|||||||fevers Eine gewöhnliche Magenverstimmung ging nicht mit so hohen Fiebern einher. A common indigestion was not accompanied by such high fevers. Aarzelend betastte hij de buik van de kleine koning, lokaliseerde de zetel van de pijn. |||||||||lokalisierte||Sitz des Schmerzes||| |touched|||belly|||||localized||seat||| Hesitantly, he touched the stomach of the little king, locating the seat of the pain. Toen drong langzaam de ontzettende waarheid tot hem door. ||||terrible|||| Then the awful truth slowly dawned on him.

Carolus had blindedarmontsteking! ||Blinddarmentzündung ||appendicitis

In Dolfs eeuw maakte niemand zich daar druk over. |||||||druckig| In Dolfs Zeit machte sich niemand darüber Gedanken. In Dolf's era, no one was worried about that. Appendicitis kwam wel voor, maar dan ging de patiënt naar het ziekenhuis, werd snel geopereerd en nog geen week later liep hij weer rond. Blinddarmentzündung||||||||Patient||||||operiert||||||lief||| Appendicitis||||||||patient||||||||||||||| Eine Blinddarmentzündung kam vor, aber dann ging der Patient ins Krankenhaus, wurde schnell operiert und noch keine Woche später lief er wieder herum. Appendicitis did occur, but then the patient went to the hospital, was quickly operated on, and less than a week later he was up and about again. Maar nu! Aber jetzt! But now! Van een operatie kon geen sprake zijn. ||Operation|||| Hoe ver was de ontsteking al gevorderd? ||||||fortgeschritten ||||inflammation||advanced How far had the inflammation progressed? Had de kleine koning nog een kans? Did the little king still have a chance? Nee! No! In de Middeleeuwen was een blindedarmontsteking dodelijk. ||||||fatal Dolf kon zich niet voorstellen dat dit noodlot nu juist Carolus moest treffen. |||||||Schicksal|||||treffen |||||||fate|||||strike Dolf could not imagine that this fate had to strike Carolus. Hij wilde het niet geloven; het was te erg. ||||||||schlimm He did not want to believe it; it was too terrible.

‘Mariecke,' fluisterde hij. ‘Mariecke,' he whispered. ‘Ik moet doeken hebben, gedrenkt in ijskoud water. ||Tücher||||| ||towels||drenched||| I need cloths soaked in ice-cold water. Vlug.' Quickly. Het kamp lag niet ver van een kleine rivier: de Trebbia. ||||||||||Trebbia ||||||||||Trebbia River The camp was not far from a small river: the Trebbia. Spoedig kwam Mariecke terug met schone doeken en een kruik fris water. ||||||Tücher|||Krug|| |||||||||jug of|| Soon Mariecke returned with clean cloths and a jug of fresh water. Dolf legde de drijfnatte lappen op Carolus' buik, vernieuwde ze om de haverklap, bette het gloeiende voorhoofd van de zieke, deed wat hij kon om de ontsteking binnen de perken te houden. ||||||||erneuerte sie ständig||||ständig|tupfte ab|||||||||||||Entzündung|innerhalb||im Zaum halten|| ||||||||renewed|||||wiped||||||||||||||||limits|| Dolf placed the dripping wet rags on Carolus' stomach, changed them constantly, bathed the burning forehead of the sick man, and did what he could to keep the inflammation in check. Hij liet lauwe kruidenthee maken en probeerde tot de ijlende Carolus door te dringen. ||lauwarme||||||||||| ||lukewarm||||||||||| Er ließ lauwen Kräutertee zubereiten und versuchte, zum delirierenden Carolus durchzudringen. He had lukewarm herbal tea made and tried to reach the delirious Carolus.

‘Hoe lang heb je die pijnen al, Carolus?' „Wie lange hast du diese Schmerzen schon, Carolus?“ vroeg hij dringend, biddend dat het nog niet te laat zou zijn. fragte er dringend und betete, dass es noch nicht zu spät sein würde.

Carolus hoorde hem niet, maar Hilde zei: ‘Sinds we uit Cremona vertrokken, wilde hij niet meer eten en soms hoorde ik hem kreunen. |||||||||||||||||||hörte|||stöhnen ||||||||||||||||||||||groan Carolus did not hear him, but Hilde said: 'Since we left Cremona, he has not wanted to eat anymore and sometimes I heard him groaning.' Hij zei dat hij last had van de hitte...' Dolf verstijfde. ||||trouble||||||stiffened up He said he was suffering from the heat...' Dolf stiffened. Achtenveertig uur lang had Carolus dus rondgelopen met een acute blindedarmontsteking, gemarteld door pijn en koorts en hij had niets gezegd. ||||||rumgelaufen|||||||||||||| ||||||walked around|||acute|||||||||||said So Carolus had been walking around for forty-eight hours with an acute appendicitis, tormented by pain and fever, and he had said nothing. Een koning moet pijn en ongemak kunnen verdragen. |||||Unannehmlichkeiten||ertragen |||||discomfort|| Pas een goed uur geleden was hij in elkaar gezakt - en nu viel er niets meer aan te doen. |||||||||zusammengebrochen|||fiel||||an|| just|||||||||collapsed||||||||| Vor gerade einer Stunde war er zusammengesackt - und jetzt war nichts mehr zu machen. Just a good hour ago he had collapsed - and now nothing could be done. Rust en koelend water konden hem niet redden. ||kühlend||||| ||cooling||||| Ruhe und kühles Wasser konnten ihn nicht retten. Rest and cooling water could not save him. Carolus zou waarschijnlijk de ochtend niet meer halen. |||||||make it Carolus würde wahrscheinlich den Morgen nicht mehr erleben. Carolus would probably not make it to the morning.

Snikkend verborg Dolf zijn gezicht in de handen. Sobbing|buried|||||| Leonardo en Mariecke wisselden verschrikt een blik. |||exchanged|frightened|| Uit Dolfs wanhoop lazen ze het vonnis. |||lasen|||Urteil |||read|||verdict Marieckes lippen trilden, uit zichzelf vernieuwde ze de natte lappen. |||||renewed|||| Ze begreep dat het hopeloos was, maar ze bleef doen wat haar was opgedragen. ||||hoffnungslos||||||||| ||||hopeless|||||||||assigned

Telkens als de kleine koning even bij kennis kwam, zochten zijn ogen Dom Thaddeus, die deed wat hij kon om het kind gerust te stellen en die hem de hemel beloofde. Jedes Mal|||||||||||||||||||||||||||ihm|||versprach Every time|||||just||consciousness|||||||||||||||||||||||promised Every time the little king regained consciousness, his eyes searched for Dom Thaddeus, who did what he could to reassure the child and promised him heaven. Op zeker ogenblik prevelde Carolus: ‘Bertho... auf|sicherem|||| |||muttered|| Irgendwann murmelte Carolus: ‘Bertho... At a certain moment, Carolus murmured: 'Bertho... opperjager.' Oberjäger. top hunter Oberschütze.' chief hunter.' En even later: ‘Rudolf van Amstelveen, mijn erfgenaam. |||||||Erbe |||||||heir Und kurz darauf: ‘Rudolf von Amstelveen, mein Erbe. Ik draag jou op...' en toen zakte hij weer weg in koortsdromen. |||||||||||Fieberträume ||||||sank|||||fever dreams I command you...' and then he sank again into fever dreams. Dolf was bleek geworden. Dolf had become pale. Hij begreep dat ook de anderen het gehoord moesten hebben. He understood that the others must have heard it too. Toen hij opkeek, ontmoetten zijn ogen die van Nicolaas die in de ingang van de tent stond. ||aufblickte|||||||||||||| ||looked up|||||||||||||| When he looked up, his eyes met those of Nicolaas who was standing at the entrance of the tent. Nicolaas zei niets, hij keek alleen naar Dolf met afgunst in zijn blik. |||||||||Neid||| |||||||||envy||| Nicolaas sagte nichts, er sah nur mit Neid in den Blick von Dolf. Nicolaas said nothing, he just looked at Dolf with envy in his gaze.

De hele nacht waakten ze bij de stervende. |||wachten|||| |||kept watch|||| Die ganze Nacht wachten sie beim Sterbenden. They kept vigil by the dying all night. En bij het aanbreken van de dag verliet de kleine koning van Jeruzalem zijn onderdanen. |||||||left|||||||subjects Und mit dem Anbruch des Tages verließ der kleine König von Jerusalem seine Untertanen. And at the break of day, the little king of Jerusalem left his subjects.

Versteend keek Dolf toe hoe Dom Thaddeus de gebroken ogen dichtdrukte, de verkrampte handjes over de kleine borst vouwde. Versteend||||||||gebrochen||||verkrampte||||||faltete über die Stony||||||||||closed||clenched|||||| Dolf watched in stone silence as Dom Thaddeus pressed the broken eyes shut, folding the cramped little hands over the small chest. Hij keek toe toen de mooie mantel over het lijkje werd getrokken. He watched as the beautiful cloak was pulled over the little body. Hij zag hoe Mariecke zwijgend de doeken en waterschalen wegruimde, terwijl dikke tranen over haar gezichtje rolden. ||||||||Wasserschalen||||||||rollten ||||silently||||water basins|cleared away||||||| He saw how Mariecke silently cleared away the cloths and washbasins, while thick tears rolled down her little face. Hij hoorde Hilde bidden en Dom Johannis huilen. He heard Hilde praying and Dom Johannis crying. Maar niets drong werkelijk tot hem door. ||got through|||| But nothing truly penetrated to him. Hij kon het nog altijd niet geloven. ||||||believe Zo'n ontzaglijke nederlaag was iets nieuws voor hem. |eine gewaltige|||||| |humongous|defeat||||| Such an overwhelming defeat was something new for him. De Scharlaken Dood was hij de baas geworden. ||||||Herr| ||||||boss| Der Scharlach-Tod war er der Herr geworden. He had become the master of the Scarlet Death. De hongerdood in de Alpen had hij op een afstand weten te houden. |Hungertod||||||||||| |hunger death||||||||||| Den Hungertod in den Alpen hatte er auf Distanz halten können. He had managed to keep the death of hunger at bay in the Alps. Hij had de geroofde kinderen uit de burcht van Scharnitz gehaald. |||abducted||||castle||| Er hatte die geraubten Kinder aus der Burg von Scharnitz geholt. He had rescued the kidnapped children from the castle of Scharnitz. De aanval van de boeren op de Povlakte hadden ze weten af te slaan. |||||||||||||repel Den Angriff der Bauern auf die Poebene hatten sie abwehren können. They had managed to repel the farmers' attack on the Povlakte. Weliswaar waren bij elke onderneming slachtoffers gevallen, maar toch had Dolf al die gebeurtenissen ervaren als overwinningen op een meedogenloze wereld. ||||Unternehmen||gefallen|||||||Ereignisse|erlebt||Siege|||rücksichtslosen| Indeed||||||||||||||||victories|||ruthless| Zwar waren bei jedem Unternehmen Opfer gefallen, aber dennoch hatte Dolf all diese Ereignisse als Siege über eine gnadenlose Welt erlebt. Admittedly, casualties had occurred in every venture, but Dolf had experienced all those events as victories over a ruthless world. Dit keer had hij verloren. Diesmal hatte er verloren. Het kind van wie hij het meest hield, had hij niet kunnen redden. ||||||||||||save

Dom Thaddeus verliet met gebogen hoofd de tent. ||left||bowed||| Dom Thaddeus left the tent with his head bowed. Buiten stonden honderden kinderen die ook de hele nacht waren opgebleven en die biddend de wacht hadden gehouden. ||||||||||aufgeblieben||||||| ||||||||||up stayed||||||| Outside stood hundreds of children who had also stayed up the whole night, praying vigil. De monnik deelde hun mee dat God Carolus tot Zich had geroepen en dat de kleine koning diezelfde avond zou worden begraven. |||||||||||called|||||||||| The monk informed them that God had called Carolus to Himself and that the little king would be buried that same evening. Ook sprak hij over Carolus' laatste wens: Rudolf van Amstelveen moest zijn opvolger zijn. ||||||||||||Nachfolger| ||||||wish||||||successor| He also spoke about Carolus' last wish: Rudolf van Amstelveen had to be his successor. Het nieuws verspreidde zich snel door het kampement. The news spread quickly through the camp. Carolus werd voor de tent opgebaard, gekleed in zijn prachtige kleren. |||||aufgebahrt||||| |||||laid out||||| Carolus was laid out in front of the tent, dressed in his beautiful clothes. In lange rijen trokken de kinderen voorbij om afscheid van de dode te nemen. Ze legden bloemen bij zijn hoofd, bij zijn voeten, sloegen een kruis en maakten dan snikkend plaats voor nieuwe rijen kinderen die ook weer bloemen neerlegden. |||||||||||||||||||||||||neerlegten |||||||||||||||sobbing||||||||||laid down They placed flowers by his head, by his feet, made the sign of the cross, and then sobbing made way for new rows of children who also placed flowers. Het was een ontroerende optocht die bijna de gehele dag duurde. |||rührende||||||| |||moving|parade||||||lasted It was an emotional procession that lasted almost the entire day. Niemand dacht aan eten, aan baden, jagen of vissen. |||||bathing||| No one thought about eating, bathing, hunting, or fishing. Een koning in de ware betekenis van het woord was gestorven en aan hem betoonden ze hun liefde, hun hulde, hun diepe rouw. ||||||||||||aan||bestoßen|||||Huldigung|||tiefe Trauer ||||true||||||||||showed|||||homage|||mourning Ein König im wahrsten Sinne des Wortes war gestorben, und ihm zeigten sie ihre Liebe, ihren Respekt, ihre tiefe Trauer. A king in the true sense of the word had died, and they showed him their love, their tribute, their deep sorrow.

Dolf was kapot van verdriet. ||broken||grief Dolf war zutiefst traurig. Dolf was broken with grief. Hij had de tent verlaten, trok zich terug en treurde. |||||||||trauerte |||tent|left|||||mourned Er hatte das Zelt verlassen, zog sich zurück und trauerte. He had left the tent, withdrew, and mourned. Niemand waagde het hem aan te spreken. |dared|||||

Bij het licht van de dalende zon werd de kleine koning begraven. |||||sinkenden|||||| |||||setting|||||| Een kist hadden ze niet. |Kiste||| |chest||| Eine Kiste hatten sie nicht. Ze wikkelden Carolus in zijn rode mantel. |wickelten||||| |wrapped||||| Sie wickelten Carolus in seinen roten Mantel. Met bloemen overdekt werd hij door de kinderen van edel bloed naar het graf in de schaduw van een eeuwenoude boom gedragen. |||||||||||||||||||jahrhundertealten|| ||covered|||||||noble||||grave||||||ancient|tree|carried Mit Blumen bedeckt wurde er von den Kindern des edlen Blutes zum Grab im Schatten eines jahrhundertealten Baumes getragen. Covered with flowers, he was carried to the grave in the shadow of an ancient tree by the children of noble blood. Terwijl het kinderleger een hymne zong, werd het lijkje aan touwen in de grafkuil neergelaten. ||||Hymne|sang||||||||| ||||hymn|sang|||little body||ropes|||grave pit|lowered While the children's army sang a hymn, the little body was lowered into the grave pit by ropes. Dolf, de nieuwe koning, mocht de eerste schep aarde op de bloemenmassa werpen. |||||||Schaufel||||Blumenfeld| |||||||shovel||||flower mound| Dolf, the new king, was allowed to throw the first scoop of earth onto the mass of flowers. Het kostte hem ontzaglijke moeite. |||enorme| |||tremendous| Es kostete ihm immense Mühe. It took him immense effort. Dof vielen daarna de scheppen roodbruine aarde op de dode. Dumped||||Schaufeln|roterde Erde|||| Dull|then|||shovels|reddish-brown|||| Dumpf fielen danach die Schaufeln roatbraun Erde auf den Toten. The dull shovels of reddish-brown earth then fell on the dead. Op de grafheuvel werden bloemen geplant die ze in de omtrek met wortel en al hadden uitgegraven. ||Grabhöhe|||gepflanzt||||||||und|alles||ausgegraben ||tumulus||||||||perimeter||root|||| Auf dem Grabhügel wurden Blumen gepflanzt, die sie im Umland mit Wurzel und allem ausgegraben hatten. Flowers were planted on the burial mound that they had dug out with roots and all in the surroundings. Een aantal kinderen had onder leiding van Bertho een kruis getimmerd van mooi, gaaf hout. ||||||||||gebaut|||makellos| ||||||||||nailed|||smooth| A number of children had built a cross out of beautiful, solid wood under Bertho's leadership. Leonardo kerfde er met Dolfs mes een Latijnse spreuk in. |||||||lateinische|Spruch| |carved||||||Latin|saying| Leonardo carved a Latin saying into it with Dolf's knife. Dom Thaddeus leidde de dodenmis. ||leitete||Requiem ||led||funeral mass Dom Thaddeus led the funeral mass. Het was een begrafenis een koning waardig. ||||eine||würdig ||||||worthy Toen daalde de duisternis over het kamp en de rouwende kinderen gingen slapen. |sank||||||||trauernden||| |descended||darkness||||||mourning||| Then darkness descended over the camp and the mourning children went to sleep.

Velen huilden nog en baden. Many were still crying and praying. Duizenden hadden moeite dit grote drama te verwerken. ||trouble||||| Thousands struggled to process this great drama. Ze keken schuw naar Rudolf van Amstelveen, die koppig weigerde zijn plaats in de elitetent in te nemen. ||||||||||||||Elitetent||| ||shyly||||||stubbornly||||||elite tent||| Sie schauten scheu zu Rudolf von Amstelveen, der hartnäckig weigerte, seinen Platz im Elitezelt einzunehmen. They looked shyly at Rudolf from Amstelveen, who stubbornly refused to take his place in the elite tent. Zelfs toen Dom Thaddeus hem wees op Carolus' laatste wens, schudde hij het hoofd. |||||||||Wunsch|||| Sogar als Dom Thaddeus ihn auf Carolus' letzten Wunsch hinwies, schüttelte er den Kopf. Even when Dom Thaddeus pointed out Carolus' last wish to him, he shook his head. ‘Koning of geen koning - mijn plaats is tussen de kinderen.' ‘König oder kein König - mein Platz ist zwischen den Kindern.' ‘King or no king - my place is among the children.' Hij voelde er niets voor om koning te spelen over zevenduizend bedrogen kinderen. |||||||||||betrogene| |||||||||||deceived| He didn't feel like playing king over seven thousand deceived children.

‘Laat ze zelf kiezen wie ze als opvolger van Carolus wensen. ||||||||||wünschen ||||||||||want ‘Let them choose for themselves who they wish as heir to Carolus. Ik ben er niet geschikt voor.' I am not suited for it.' Dolfs weigering om het testament van de kleine koning ten uitvoer te brengen, begrepen de kinderen niet. |Weigerung||||||||||||||| |refusal|||will|||||||||||| The children's understanding of Dolf's refusal to carry out the will of the little king was lacking. Van verkiezingen begrepen ze nog minder. |Wahlen|||| They understood even less about elections.

Om hun onrust te doen bedaren beloofde Dolf eindelijk: ‘Ik zal jullie koning zijn, maar nu nog niet. ||Unruhe|||beruhigen|||||||||||| ||unrest|||calm down|||||||||||| To calm their unrest, Dolf finally promised: 'I will be your king, but not yet.' Voorlopig ben ik een gewone kruisvaarder, zoals jullie allemaal. For now, I am just an ordinary crusader, like all of you. Later, als we Jeruzalem ontzet hebben, mogen jullie mij huldigen. ||||befreit haben|||||ehren ||||have liberated|||||honor Später, wenn wir Jerusalem befreit haben, dürft ihr mich ehren. Later, when we have liberated Jerusalem, you may honor me. Niet eerder.' Nicht eher. Not before that. En daarmee namen ze genoegen. ||nahmen|| Und damit gaben sie sich zufrieden. And with that, they were satisfied.

Carolus' overlijden had zo'n diepe indruk gemaakt op de kinderen dat de discipline vanzelf in het leger terugkeerde. |Tod|||||||||||||||| |death||||impression|||||||||||| Carolus' death had made such a deep impression on the children that discipline naturally returned to the army. Dom Anselmus, die tijdens de hele tocht een soort kalender had bijgehouden, rekende erop dat ze omstreeks half augustus in Genua zouden aankomen. |||||||||Kalender||||darauf|||um etwa|halb|August|||| |||||||||calendar||kept|||||||||||arrive Dom Anselmus, der während der gesamten Reise eine Art Kalender geführt hatte, rechnete damit, dass sie um die Mitte August in Genua ankommen würden. Dom Anselm, who had kept a sort of calendar throughout the whole journey, expected that they would arrive in Genoa around mid-August. Dat was ruim drie weken later dan hij had gehoopt, maar misschien was het nog net niet te laat. |||||||||||||||gerade||| Das war mehr als drei Wochen später, als er gehofft hatte, aber vielleicht war es noch nicht zu spät. That was more than three weeks later than he had hoped, but maybe it was still just not too late. Hij spoorde opnieuw de kinderen ertoe aan zich te haasten. |||||||||beeilen |urged||||||||hurry up Er forderte die Kinder erneut auf, sich zu beeilen. He urged the children again to hurry. En ditmaal luisterden ze, want ze verlangden naar het einde van de reis, naar de zee, naar het wonder. |this time|||||longed||||||journey|||||| And this time they listened, for they longed for the end of the journey, for the sea, for the wonder. Zo trokken ze eensgezind het gebergte binnen. |||einstimmig||| |||in unison||mountains| So zogen sie einstimmig in das Gebirge ein. Thus, they entered the mountains in unity. Er woonden maar weinig mensen in dit onvruchtbare, dorre gebied. |lebten||||||unfruchtbare|| |||||||barren|barren| In diesem unfruchtbaren, trockenen Gebiet lebten nur wenige Menschen. Very few people lived in this barren, arid area. Ze probeerden de voedselvoorziening op peil te houden met vissen, jagen en bessen plukken. |||||Niveau|||||||| |||food supply||level|||||||| Sie versuchten, die Nahrungsversorgung durch Fischen, Jagen und Beerenpflücken aufrechtzuerhalten. They tried to maintain the food supply by fishing, hunting, and picking berries. Bertho ging de jagers voor; hij was daarin zeker zo goed als Carolus en bovendien veel voorzichtiger. ||||||||||||||||more cautious Bertho led the hunters; he was certainly as good as Carolus and also much more cautious. De mensen die in de bergen woonden, leefden in hoofdzaak van roof, tolheffen of strooptochten op de naburige laagvlakte. |||||||||||Raubzüge|Zollerhebung betreiben||Plünderungszüge|||benachbarte|Ebenen |||||||||mainly||plunder|collecting tolls||raiding expeditions|||neighboring|lowland The people who lived in the mountains mainly lived off plunder, toll collection, or raids on the neighboring lowlands. De kinderen werden echter met rust gelaten. |||jedoch||| |||however|||left The children, however, were left alone. Hun grote aantal, hun liederen en hun onstuitbare voorttrekken schrokken de rovers af; bovendien was onder leiding van Leonardo de verdediging beter georganiseerd dan ooit. |||||||unaufhaltsame|||||||||||||Verteidigung||||je ||||songs|||unstoppable||deterred|||||||||||defense|||| Their large number, their songs, and their unstoppable advance frightened off the robbers; moreover, the defense was better organized than ever under the leadership of Leonardo. Hij zat de ordebewakers voortdurend achter de vodden (letterlijk!) |||||||hinterher| ||||constantly|||the tails|literally Er saß den Ordnungshütern ständig im Nacken (im wahrsten Sinne des Wortes!) He constantly had the order guards on his tail (literally!). en het leek wel of hij evenveel haast had gekregen om de kust te bereiken als de monnik Anselmus of Nicolaas. ||||||ebenso viel||||||Küste|||||||| ||||||about the same|hurry||||||||||||| und es schien, als hätte er genauso viel Eile, die Küste zu erreichen, wie der Mönch Anselmus oder Nikolaus. And it seemed as if he had just as much urgency to reach the coast as the monk Anselmus or Nicholas. Het merkwaardigst gedroeg zich Dom Johannis. |merkwürdigste|||| |most remarkable|behaved||| Am merkwürdigsten benahm sich Dom Johannis. The most remarkable was Dom Johannis's behavior. Ook hij weigerde nog langer in de tent te huizen, hij scheen gebroken door verdriet en slofte hoofdschuddend mee in de achterhoede. |||||||||wohnen||||||||||||Hintertreppe Auch er weigerte es, länger im Zelt zu wohnen, er schien von Trauer gebrochen und schlurfte kopfschüttelnd in der Nachhut mit. He too refused to stay in the tent any longer; he seemed broken by grief and trudged along shaking his head in the rear.

‘Rudolf,' fluisterde hij op een avond, ‘wees op je hoede voor Genua.' ||||||sei|||Hut sein|| |whispered|||||be|on|your|guard|| ‘Rudolf,' flüsterte er eines Abends, 'sei auf der Hut vor Genua.' ‘Rudolf,' he whispered one evening, ‘be wary of Genoa.' Maar hoe de jongen ook aandrong, meer wilde Johannis niet loslaten. |||||drängte darauf bestanden|mehr||||loslassen |||||insisted|||||let go Aber so sehr der Junge auch drängte, mehr wollte Johannis nicht loslassen. But no matter how the boy insisted, Johannis would not release more. Hij scheen niet alleen diep verdriet te hebben over de dood van Carolus, hij was kennelijk ook bang. |||||sorrow||||||||||apparently|| He seemed not only to be deeply saddened by the death of Carolus, he was also evidently scared. Waarvoor? What for?