2013.10.19. Tre ruza artifiko el la roma imperio Sehr|schlaues Kunstwerk|Kunstwerk|||römischen|Imperium 2013.10.19. A very cunning artifice from the Roman Empire 2013.10.19. Un artifice très astucieux venu de l'Empire romain 2013/10/19. Een zeer sluwe kunstgreep uit het Romeinse rijk

Tre ruza artifiko el la roma imperio

Tiun ĉi sonartikolon verkis kaj produktis Gian Piero Savio el Israelo Dieser||Audioartikel|geschrieben|||||||

Moderna pulvoro por solidigado de la grundo Moderna|Pulver||Bodenverfestigung||| |||solidification|||

La ideo de stabiligo kaj solidigo de la grundo per uzo de "pozolana lapilaro" estas tre malnova. |||Stabilisierung||Festigung|||Boden||Verwendung||Puzzolanischer Stoff|Lapilli||| |||||solidification|||||||pozzolana aggregate|pumice stone||| Temas ja pri teknologio, kiu jam ekzistas milojn da jaroj kaj la roma imperio tre multe uzis ĝin. |||Technologie||||thousands|||||römisches||||| Fakte la nomo "Pozolana" de tiu ŝlosila komponanto, devenas el unu el la plej malnovaj deponaĵoj de tiaj vulkanaj cindroj ĉe "Pozzuoli" en Italujo. |||Pozzuoli|||schlüssiger|Komponist|||||||altmodisch|Ablagerungen|||vulkanisch|Asche|||| |||||||||||||||deposits||||cinders||Pozzuoli|| La romianoj bonege sciis, ke tiu lapilaro evoluigas cementajn proprecojn dum la tempo, se oni miksas ĝin kun kalko kaj akvo. |Römer||wussten|||Lapillager|entwickelt|Zementeigenschaften|Eigenschaften||||||mischen|es||Kalkstein||Wasser ||||||||cement|properties||||||||||| La grava apartaĵo de tiu procezo, nomata "pozolana reakcio", montriĝas en la fakto, ke la solidigo de la grundo daŭras kaj plifortiĝas dum multaj jaroj. ||Besonderheit|||Prozess|genannten|Puzzolanreaktion|Reaktion|zeigt sich||||||Verfestigung||||dauert an||verstärkt sich|während|| Tion pruvas la supervivo de la romiaj ŝoseoj dum pli ol 2000 jaroj. That|beweist||Überleben|||römischen|Straßen|während||| |||survival|||Roman roads|||||

La urbaj funkciuloj de Adis-Abebo, ĉefurbo de Etiopio, sentis sin senpovaj. |städtisch|Stadtbeamte|||||||||machtlos ||officials||Addis|Addis Ababa||||||powerless La argila grundo, sur kiu la urbo estis konstruita, kaŭzas al ili multe da problemoj. |tonhaltigenden|Boden Grund||||||gebaut|verursacht||||| |clay||||||||||||| Pro siaj karakterizaĵoj, tia grundo ŝvelas, kiam pluvas, kaj ŝrumpas dum sekeco. |||||quillt dehnt sich aus||||schrumpft||Trockenheit La rezulto estas tutcertaj multnombraj fendoj, termalleviĝoj kaj nestabileco de konstruaĵoj kaj stratoj. ||||vielfältigen|Risse|thermische Hebungen||Nestabilität||Gebäude||Straßen |||totally certain|||thermal uplifts||nestability|||| La ripetiĝanta investo de enormaj monsumoj, por zorgi pri la stratoj en la evoluanta urbo, donas nur provizorajn solvojn, ĉar ree kaj ree la stratoj krevas kaj fariĝas malfacile kaj danĝere vetureblaj. |wiederholend|||enormen|Beträge||sich kümmern um||||||entwickelnden|||||Lösungen|||||||platzen|||||gefährlich zu befahren|fahrbar |||||sums of money||||||||||||provisional||||||||crack||||||drivable

Klopodante solvi la problemon, la ŝtataj funkciuloj sin turnis al spertuloj pri konstrua inĝenierio por konsiliĝi pri la nemalhaveblaj antaŭrimedoj. klopfend|lösen||||staatlichen|||wandten sich||Experten||Bauingenieurwesen|Bauingenieurwesen||sich beraten||||Vorkehrungen |||||||||||||||consult||||preliminary measures Ili konsilis forpreni tavolon de grundo je dikeco inter 70 centimetroj kaj unu metro kaj poste plenigi la kreitan malplenon per kunpremaĵo de ŝtonaj materialoj. |empfohlen|entfernen|Bodenplatte||||Dicke||Zentimeter|||Metro|||füllen||geschaffenen Hohlraum|Leere||Verdichtungsmaterial||steinigen|Materialien |||||||||||||||||created|void space||compacting material||stone materials| Nur tiel, certigis la spertuloj, oni povos trafe solidigi la grundon kaj tiam pavimi sur ĝi straton, kiu rezistos longtempe. ||ensured|||||treffend|stabilisieren|||||asphaltieren pflastern|||Straße||widerstehen|lange Zeit ||||||||to solidify|||||pave|||street|||

Verŝajne perfekta solvo sed, laŭ la cirkonstancoj, tute nerealigebla! ||Lösung||||||nicht realisierbar Unue, ĉiu kilometro de strato postulus ses monatojn da laboro, kaj due, amaso da kamionoj kaj aliaj pezaj transportiloj necesaj por grundmovado devus eniri kaj eliri el urbo de dense aglomeritaj konstruaĵoj kaj plenŝtopita fare de 5 milionoj da loĝantoj. ||Kilometer|||erforderte||Monate||||zweitens|eine Menge||Lkw|||schweren|Transportmittel|notwendig||Grundbewegung||||ausfahren||||dicht besiedelt|agglomerierten|Bauten||überfüllt|durch|||| |||||||||||||||||||||ground movement|||||||||crowded buildings|||crowded||||| Tio kaŭzus la paralizon de la trafiko kaj teruran poluadon en la urbo kaj gravajn mediajn damaĝojn en la ĉirkaŭaĵoj, senkonsidere la ekscesan koston de la entrepreno. |würde verursachen||lähme|||||schreckliche|Verschmutzung||||||Umweltschäden|Umweltschäden|||Umgebung|||übermäßigen|exzessige Kosten|||Unternehmung Alivorte, oni povis antaŭvidi en la solvo proponita de la spertuloj, longdaŭran median kaj financan katastrofon! And yet|||vorhersehen|||Lösung|vorgeschlagenen Lösung||||langfristigen|mittlere|||Katastrophe |||||||||the||||||

Pulvoro produktita de israela-kanada firmao finfine savis la situacion. Pulver|hergestelltes Produkt||||Firma||gerettet|| Sufiĉe malmultekosta miksaĵo de cemento, kalko, pozolana lapilaro kaj fibroj de polipropileno, kiun oni enmetas en la grundon, solidigas ĝin ŝanĝante ĝiajn mekanikajn-inĝenieriajn karakteraĵojn. ausreichend|günstig|Mischung||Zementmischung|Kalkstein|Puzzolan|Lapillösung|und|Fasern||Polypropylene|||||||verfestigt||verändernd||mechanical|ingenieurtechnischen|Eigenschaften ||||cement||||||||||||||solidifies||changing|||engineering characteristics|

Post surlokaj multnombraj testoj kaj entuziasma aprobo de la ŝtataj aŭtoritatoj, la israela firmao planis kaj realigis la ŝanĝon de la karakteraĵoj de 20-centimetra surfaca tavolo de la grundo. |vor Ort||Tests||begeistert|Genehmigung|||staatlichen Behörden||||Firma|plantierte||realisiert||Änderung|||Eigenschaften||zentimeter|Oberflächen|Tisch||| |local||||||||||||||||||||characteristics||20-centimeter||||| Tia ŝango tiom signife efikis, ke oni povis tuj ekpavimi la straton. so eine|Änderung|||wirkte||man|||aufbrechen||Straße |||||||||suddenly start paving|| La labortempo mallongiĝis el ses monatoj por kilometro de strato al nuraj 4-6 semajnoj. |Arbeitszeit|verkürzt|||||||Straße||nur noch| |work time|shortened|||||||||| Kaj tiu ĉi ne estis la sola signifa utilo: pro la neneceso de formovo de la grundo kaj ĝia anstataŭigo per aliaj malproksime fositaj materialoj, malpliiĝis la kostoj kaj la poluado per karbondioksido de la projekto je 40%. Und|||||||bedeutend|Nutzen|||Nichtnotwendigkeit||Formung|||Bodenform|||Ersatz|||in der Ferne|ausgehobenen||gesenkt||Kosten|||Verschmutzung||Kohlenstoffdioxid|||| |||||||||||unnecessity||formwork||||||||||||||||||||||| Alia tre signifa utilo estis la longtempa drasta redukto de elspezoj por bontenado de la tiel renovigitaj stratoj. ||||||langfristige|drastische Reduktion|Reduktion||Ausgaben||Wartung||||renovierten| ||||||||||expenses||maintenance||||renovated|

Por finpavimi la ĉefajn stratojn, oni decidis uzi ŝtonajn pavimerojn anstataŭ asfalto kaj per la financa helpo de la monda banko, la projekto havigis laboron al miloj da homoj, kiuj eltiris, ĉizis la ŝtonojn, kaj per ili pavimis la stratojn. |pflastern||haupten|Straßen||||Steinplatten|Pflastersteine||Asphalt||||||||Weltbank||||schuf Arbeit|||||||herausgezogen|bearbeitet||Steine||||pflastern|| For|paving with stones|||||||stone|cobblestones||||||||||||||||||||||chiselled||||||||

Aparte en la triamondaj landoj, la uzo de la solidiga pulvoro disvastiĝas kaj pli kaj pli da stratoj kaj ŝoseoj estas tiamaniere konstruitaj. |||dreieckigen||||||festigende Pulver||breitet sich aus||||||||Straßen und Autobahnen||auf diese Weise|gebaut En la okcidentaj landoj ĝi devas alfronti la reziston de la firmiĝintaj grandaj entreprenoj, kiuj per la tradiciaj multekostaj metodoj de amasa grundmovado, tre bone profitas kaj tiel ili firme intencas daŭrigi. ||westlichen||||||Widerstand|||fest etablierten||Unternehmen||||traditionellen|kostspieligen|||Massenbewegung|Bodenbewegung|||profitiert||||||fortsetzen