S+T+Arts Programs and the 4th Industrial Revolution in Greece (4)
με μία κεντρική, αν θέλετε, διεύθυνση και συντονισμό και σίγουρα ακολουθούμε και τις βέλτιστες πρακτικές της Ευρώπης.
Εγώ θα ήθελα να κλείσω με μια ερώτηση και στους δυο σας.
Όπως είπαμε STARTS είναι science, technology, arts.
Μέσα στη συζήτησή μας, κι είναι φυσικό αυτό, έχουμε επικεντρωθεί αρκετά στο science και στο technology και στον ρόλο του κράτους και των επιχειρήσεων... σ' αυτό. Θα ήθελα να κλείσουμε με τα arts.
Γιατί η όλη ιδέα των STARTS είναι ακριβώς ότι έρχεται αυτή η συνέργεια με τον καλλιτεχνικό κόσμο, να προσπαθήσει αυτό που είπατε, κυρία Καϊλή, να διατηρηθεί η ψυχή, ας το πούμε έτσι, μέσα από την τεχνολογική μας ανάπτυξη.
Αυτό επιδιώκει το STARTS.
Η καινοτομία της όλης πλατφόρμας είναι αυτό: το humanizing tech κατά κάποιο τρόπο.
Τι προσδοκάτε, κυρία Καϊλή και κύριε υπουργέ, από αυτήν τη σύνδεση με τους καλλιτέχνες.
Να μιλήσουμε λίγο για τους καλλιτέχνες.
Τι πιστεύατε ή τι θα θέλατε να μπορούν να συμβάλλουν μέσα από αυτήν τη διαδικασία;
Να συμβάλλουν... Εγώ θα ήθελα πολύ να μετέχουν περισσότερο, γιατί, ξέρετε, πολλές φορές ένας καλλιτέχνης είναι δημιουργικός όταν είναι και απομονωμένος ή αισθάνεται ότι πρέπει να... να σκεφτεί και να αποφασίσει και να δημιουργήσει κάτι στα δικά του πλαίσια.
Εγώ θεωρώ ότι και οι συνέργειες κι όλο αυτό που προσπαθεί να επιχειρήσει... η μέθοδος που χρησιμοποιεί το STARTS μπορούν να του δώσουν περισσότερα εργαλεία, να καταλάβει τα υλικά...
Δεν έχουμε στα σχολεία μας αυτές τις δυνατότητες.
Να καταλάβει τα νέα υλικά, να καταλάβει τις νέες τεχνολογίες και να μπορέσει να γίνει ακόμα περισσότερο δημιουργικός.
Αυτό που... που θα 'θελα επίσης, αλλά τώρα τι να πεις... στην Ελλάδα έχουμε τόσους καλλιτέχνες, έχουμε τόση δημιουργικότητα, που θα πρέπει να πάρουμε πολύ σημαντικές πολιτικές αποφάσεις για την αξιοποίησή τους. Καθώς έχουν πληγεί πάρα πολύ και με την κρίση της πανδημίας...
Γιατί μπορεί να είναι κάτι πολύ ιδιωτικό να δημιουργείς, αλλά δεν παύει όταν το παρουσιάζεις να θέλεις να είσαι κοντά στον κόσμο.
Να μπορείς να αντιληφθείς πώς αισθάνεται για να μπορέσεις να προχωρήσεις.
Θεωρώ, λοιπόν, ότι πρέπει να τους δώσουμε αυτά τα εργαλεία και να βάλουμε σε προτεραιότητα ότι ό,τι σχεδιάζεται θα έχει σεβασμό... στον πολιτισμό μας και για την επόμενη μέρα.
Θα σας πω ότι στη Νορβηγία, αν δεν κάνω λάθος, εξαιρετικοί αρχιτέκτονες σχεδίασαν πυλώνες της ΔΕΗ κι είναι σαν υπέροχα γλυπτά στη φύση.
Οπότε, ξαφνικά δημιουργούν έναν τουριστικό προορισμό μέσω των πυλώνων της ΔΕΗ.
Θα το περίμενε κανείς αυτό να το δει;
Αν, λοιπόν, το κράτος αποφάσιζε να δώσει χώρο και να αλλάξει την εικόνα της σύγχρονης Ελλάδας, νομίζω ότι θα μπορούσαμε να τους δώσουμε τεράστια περιθώρια να... να φτιάξουμε, και να είμαστε περήφανοι για έναν πολιτισμό της σύγχρονης Ελλάδας.
Άρα, εγώ αυτό που θα 'θελα από τα παιδιά που είναι στον χώρο αυτόν, που είναι... από τους δημιουργούς που έχουμε στη χώρα μας είναι και να προσεγγίσουν και να πιέσουν πολιτικά και πολιτισμικά να μπει σε προτεραιότητα αυτή η δημιουργικότητα που έχουν κι οι ιδέες τους. Η χρήση του φωτός... Είμαστε φως και θάλασσα, αυτή η χώρα.
Το πώς το αξιοποιείς, το πώς σώζεις ενέργεια, το πώς μπορείς να εξοικονομήσεις από τον πλούτο που έχει αυτή η χώρα είναι κάτι που μέσα από την τέχνη μπορεί κανείς να το διαπιστώσει, αλλά και να το... εκτιμήσει και να κερδίσει.
Γιατί αν... αν μιλήσεις στον πολιτικό και του πεις... ότι θα κερδίσει κι η οικονομία από αυτό, τότε σίγουρα του έχεις κεντρίσει το ενδιαφέρον.
Άρα, θα πρέπει κι εκείνοι...
Εμείς έχουμε ένα πρόγραμμα στην Ευρώπη.
Φέρνουμε τους επιστήμονες κοντά στους πολιτικούς και περνάμε 2-3 μέρες μαζί.
Και μετά, κάνουμε το ίδιο και με δημοσιογράφους.
Γιατί; Γιατί θέλουμε να καταλάβουμε πώς οι επιστήμονες σκέφτονται.
Αυτοί ξαφνικά ανακαλύπτουν ότι οι πολιτικοί προσπαθούν να τους καταλάβουν για να τους βοηθήσουν.
Εκεί που είναι... ίσως υπάρχει ένα σιλό.
Είναι δύσκολο να ξεπεράσεις και να πλησιάσεις.
Μια δυσπιστία.
Ναι.
Και σιγά-σιγά έτσι έμαθα εγώ πριν από πέντε χρόνια τις φοβερές προκλήσεις της τεχνητής νοημοσύνης.
Ότι ήταν ήδη εδώ τα προβλήματα.
Ότι ήδη επεξεργαζόντουσαν τρόπους μέσω των data για να αντιληφθούν, από τις έρευνες που κάνει κανείς στο διαδίκτυο,
τα συμπτώματα που έψαχνε.
Είχαν διαπιστώσει ότι κάπου υπάρχει μια πανδημία που μπορεί να ξεκινήσει.
Ή υπήρχε μια έκρηξη γρίπης σε μια περιοχή, γιατί όλοι έψαχναν τα ίδια συμπτώματα.
Η χρήση των data, η τεχνητή νοημοσύνη, η υγεία...
Ο τρόπος, λοιπόν, που κανείς τα χρησιμοποιεί μπορεί πραγματικά να αλλάξει τον κόσμο.
Το κατάλαβα επειδή ήμουν κοντά τους.
Άρα, θεωρώ ότι πρέπει και οι καλλιτέχνες να αποκτήσουν πιο σημαντικό ρόλο και δυνατότερη φωνή.
Το να μιλούν για την πολιτική, δεν σημαίνει ότι τους κομματικοποιείς ή τους εκμεταλλεύεσαι ή πολιτικοποιείς την τέχνη.
Θεωρώ όμως ότι... το αντίθετο.
Θα έπρεπε να έχουν παρεμβατικό λόγο.
Και να τους αφήσουμε, αν θέλετε, και τον χώρο να εκφραστούν και να έχουν διαφορετικές απόψεις και να τους ακούμε.
Ένας καλλιτέχνης, αν βγει και μιλήσει και ζητήσει κάτι από τους πολιτικούς, ο κανιβαλισμός των social media μπορεί να τον οδηγήσει στο να σιωπήσει μετά, για τα επόμενα πολλά χρόνια.
Άρα, θεωρώ ότι πρέπει το κράτος να είναι πολύ κοντά του.
Και θεωρώ ότι τέτοια προγράμματα μπορούν και δείχνουν τις δυνατότητες που έχουμε και τα εργαλεία που μπορούμε να τους δώσουμε.
Νομίζω ότι αυτό θα προσπαθήσω, και προσπαθώ να κάνω και...
Και είμαι, όχι μόνο σίγουρη, και χαίρομαι πολύ γιατί... με τον κύριο υπουργό είμαστε... έχουμε βρεθεί σε τέτοιες κουβέντες...
Κι εντυπωσιάζομαι πια που μπορώ και συζητάω για αυτά τα θέματα με ανθρώπους που θέλουν να κάνουν κάτι και που κάνουν κάτι.
Κάτι που δεν συνέβαινε μέχρι πρόσφατα στην Ελλάδα.
Το έβλεπα στην Ευρώπη, αλλά στην Ελλάδα δεν έβλεπα να υπάρχει τέτοιος προσανατολισμός.
Οπότε, ευκαιρία είναι να τον πιέσουμε λίγο ακόμα.
Ψηφιακή διακυβέρνηση και τέχνη, πώς το βλέπετε;
Εγώ θα ήθελα να δω... Θα συμφωνήσω απόλυτα με όσα είπε η Εύα.
Εγώ θα ήθελα να δω μεγαλύτερη εμπλοκή των καλλιτεχνών, των προγραμμάτων STARTS στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Και θα 'θελα να κλείσω με αυτό με το οποίο ξεκινήσαμε. Εκεί νομίζω ότι πρέπει να επενδύσουμε.
Εκεί πρέπει να έρθουμε σαν κράτος και πραγματικά να προτεραιοποιήσουμε δράσεις.
Πώς θα βάλουμε αυτόν τον συνδυασμό τέχνης, τεχνολογίας, δημιουργικότητας μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία, ξεκινώντας από το νηπιαγωγείο, σε όλες τις τάξεις της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Και γιατί όχι και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Αυτό νομίζω πως θα είναι πραγματικά το μεγάλο άλμα προς τα εμπρός.
Να χτίσουμε μέσα από αυτά τα σχήματα, όπως είναι το STARTS, να χτίσουμε την κριτική σκέψη, να χτίσουμε τη συνεργατικότητα, να χτίσουμε τη δυνατότητα στο παιδί να επιλύει προβλήματα, να μη φοβάται το άγνωστο, να μη φοβάται να δοκιμάσει να μη φοβάται να δημιουργήσει κι αυτό μόνο εφόδιο μπορεί να είναι στη ζωή του ό,τι και αν κάνει.
Δεν είναι απαραίτητο να ασχοληθεί ούτε με την τεχνολογία, ούτε με τον πολιτισμό, αλλά ό,τι και να κάνει θα του χρησιμεύσουν αυτού του είδους οι εμπειρίες και οι δεξιότητες.
Να μπορεί να λύνει προβλήματα, να μη φοβάται... να πειραματιστεί, να συνεργαστεί... με τα υπόλοιπα παιδιά, με τον δάσκαλο, με τον καθηγητή για να λύσει ένα πρόβλημα, το οποίο... δεν είναι απαραίτητο ότι ακόμα κι ο δάσκαλος γνωρίζει τη λύση από πριν.
Αυτά μπορούμε να τα βάλουμε σε επίπεδο θεματικών ενοτήτων.
Υπήρχε μια πρωτοβουλία, την οποία εγώ πιστεύω πολύ, τα education labs, τα οποία ξεκίνησαν πειραματικά, ατόνησαν στη συνέχεια, ίσως γιατί... στηρίχτηκαν αποκλειστικά σε κάποιους πεφωτισμένους καθηγητές-δασκάλους, οι οποίοι τις Κυριακές ή σε επίπεδο ομίλου μάζευαν κάποια παιδιά και, από κοινού, προσπαθούσαν να λύσουν κάποια προβλήματα μέσω της τεχνολογίας.
Να φτιάξουν μόνοι τους έναν τρισδιάστατο εκτυπωτή.
Έναν 3D printer, για παράδειγμα.
Ή να φτιάξουν έναν διαδραστικό χάρτη για να τον αξιοποιήσουν μετά στο μάθημα της ιστορίας.
Εκεί σε τέτοιου είδους προγράμματα μπορεί να μπει η τέχνη.
Μπορούν να μπουν ακριβώς αυτές οι πρωτοβουλίες STARTS.
Εδώ, θα συμφωνήσω, είναι ένας συνδυασμός...
Τώρα θα μου επιτρέψετε τα αγγλικά, pull-push, δηλαδή κι εμείς πρέπει να το επιδιώξουμε κι η καλλιτεχνική κοινότητα, όμως.
Οι καλλιτέχνες θα πρέπει να βγουν μπροστά με κάποιες τέτοιες πρωτοβουλίες, με κάποιες τέτοιες προτάσεις...
Ξέρετε, είναι πολύ πιο εύκολο να πάρουμε μια πρόταση, σαν κράτος, τώρα μιλάω σαν μέλος της κυβέρνησης, είναι πολύ πιο εύκολο να ενσωματώσεις, να υιοθετήσεις κάτι το οποίο, ναι, το βλέπεις, από το να το συζητήσεις και να ξεκινήσεις να το δημιουργείς.
Πιο εύκολα αντιδράς, δηλαδή, σε κάτι το οποίο σου παρουσιάζεται και είναι χειροπιαστό, μπορείς να το βελτιώσεις, να το προσαρμόσεις, από το να... Άρα, εδώ πρέπει να έρθουν και προτάσεις...
Μπορούμε να πάρουμε βέλτιστες πρακτικές από συγκεκριμένα παραδείγματα της πρωτοβουλίας STARTS και να δούμε πώς θα μπορέσουμε να τα εντάξουμε στην... εκπαιδευτική διαδικασία.
Ειδικά, στις μικρές ηλικίες.
Κι εκεί πραγματικά να κεντρίσουμε το ενδιαφέρον και να κτίσουμε από πολύ νωρίς και την περιέργεια... και τη δημιουργικότητα.
Κι εκεί πραγματικά, πιστεύω ότι θα έχουμε κάνει μία τεράστια επένδυση για το μέλλον της χώρας μας.
Μου θύμισε τα χρόνια μου στην αρχιτεκτονική.
Που την πρώτη χρονιά, ένας καθηγητής είπε "Το πρώτο σας μάθημα είναι το εξής: Την επόμενη φορά που θα 'ρθείτε στο πανεπιστήμιο, θέλω να έχετε... να σταματήσετε να κοιτάτε κάτω όταν προχωράτε να αρχίσετε να κοιτάτε πάνω. Και να 'ρθείτε και να μου πείτε τι είδατε και τι θα αλλάζατε και τι διαπιστώσατε και τι θέλετε να συζητήσουμε". Από τότε, νομίζω άλλαξε ο τρόπος που βλέπω τα πράγματα και προσπαθώ να βρω και λύσεις γιατί έχω αρχίσει και βλέπω προβλήματα ή βλέπω... προσπαθώ να δω την ομορφιά σε κάτι που μπορεί να μην υπάρχει.
Ή πώς θα μπορούσε κάτι να γίνει πιο όμορφο... και νομίζω ότι αυτή η σκέψη που αποκτά κάποιος... όταν αντιληφθεί την τέχνη γύρω του και τον πολιτισμό... είναι που τον... που του αλλάζει το μυαλό και αρχίζει και προσπαθεί να βρίσκει λύσεις αντί για προβλήματα.
Δημιουργικές λύσεις.
Αρχίζει και αντιλαμβάνεται τη σχέση του με του με το περιβάλλον.
Το θεωρώ πάρα πολύ ωραίο και... σημαντικό και τώρα το θυμήθηκα.
Μήπως από εκεί έμπλεξα με την πολιτική.
Και γιατί είναι σημαντικό αυτό; Να συνεχίσω λίγο, γιατί είναι σημαντικό;
Γιατί αυτή η κριτική σκέψη, αυτή η δυνατότητα της δημιουργίας, αυτή η εξοικείωση με το άγνωστο είναι πλέον απαραίτητη τη σημερινή εποχή ακριβώς γιατί το άγνωστο είναι στην καθημερινότητά μας.
Δεν ξέρουμε...
Είναι τέτοιες οι τεχνολογικές εξελίξεις που πραγματικά δεν ξέρουμε ποιες θα είναι οι δουλειές του μέλλοντος.
Δεν μπορούμε να τις περιγράψουμε αυτήν τη στιγμή.
Πραγματικά, μέσα από την τεχνητή νοημοσύνη, μέσα από αυτές τις δυνατότητες πολλά πράγματα που αυτή τη στιγμή φαντάζουν επιστημονική φαντασία: αυτόνομα αυτοκίνητα, τα οποία κινούνται χωρίς οδηγό.
Ρομποτική... χειρουργική.
Τηλεχειρουργική εξ αποστάσεως.
Να ολοκληρώνεται μία χειρουργική επέμβαση σε ένα κέντρο υγείας γιατί δεν μπορεί να γίνει αεροδιακομιδή του ασθενούς... σε κάποιο νοσοκομείο και να ολοκληρώνεται με ρομποτική χειρουργική.
Αυτό τώρα μας ακούγεται ότι είναι επιστημονική φαντασία, αλλά και το έξυπνο κινητό τη δεκαετία του '80 ακουγόταν... επιστημονική φαντασία και σήμερα είναι μία καθημερινότητα, την οποία θεωρούμε και δεδομένη. Λοιπόν, πρέπει να χτίσουμε... στη νέα γενιά πρωτίστως, αυτήν την ικανότητα να μάθουν να μαθαίνουν.
Γιατί αυτό χρειάζεται πλέον.
Πρέπει συνεχώς να μαθαίνουμε καινούργια πράγματα ιατί συνεχώς καινούργια πράγματα προκύπτουν... από αυτές τις ραγδαίες, τις καλπάζουσες τεχνολογικές εξελίξεις.
Αυτό να το χτίσουμε από την αρχή.
Εδώ έρχεται, λοιπόν, η τέχνη.
Εδώ έρχονται... προγράμματα σαν το STARTS.
Εδώ έρχεται αυτός ο συνδυασμός επίλυσης προβλήματος μέσα από τη δημιουργία, μέσα από την τεχνολογία, να χτίσουν αυτήν την πολύ βασική δεξιότητα για το μέλλον της νέας γενιάς.
Αυτό πρέπει να πιστέψουμε, εκεί πρέπει να τολμήσουμε, γιατί πρόκειται για μία... πραγματική μεταρρύθμιση.
Έχουμε πάει με την πεπατημένη πολλά χρόνια τώρα, αλλά αυτή η πεπατημένη βλέπουμε όλοι ότι δεν οδηγεί πουθενά.
Δεν ξέρουμε ποιες είναι οι δουλειές του μέλλοντος.
Πρέπει τα παιδιά, πρέπει οι νέοι άνθρωποι να είναι έτοιμοι να ανταποκριθούν.
Πώς θα είναι έτοιμοι;
Μέσα από τη δημιουργία, μέσα από τη σχηματοποίηση, μέσα από την τέχνη.
Πρέπει να το... πρέπει να το αγκαλιάσουμε αυτό το εγχείρημα και να το υιοθετήσουμε, και να τολμήσουμε.
Πάντως, από την εμπειρία μας στη Στέγη, υπάρχει μια μερίδα καλλιτεχνών αρκετά μεγάλη που είναι... πάρα πολύ έτοιμοι κι ήδη δουλεύουν σε αυτές τις κατευθύνσεις και, όπως πολύ σωστά είπατε και οι δύο, η τέχνη είναι μια διαδικασία... που προσπαθεί να δώσει νόημα στη συνολική εμπειρία της ζωής, μία κριτική άποψη, πολλές φορές, και μέσα από τα στοιχεία που πρέπει να συνθέσει είναι και η τεχνολογία, οι τεχνολογικές γνώσεις, οι τεχνικές και πραγματικά πιστεύω και εγώ ότι το επίπεδο της εκπαίδευσης, της βιωματικής εκπαίδευσης είναι το κλειδί για να πετύχουμε αυτό.
Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω πάρα πολύ... για την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση.
Κύριε Ζαριφόπουλε, κυρία Καϊλή, ευχαριστώ πολύ και εύχομαι πολύ μεγάλη επιτυχία σε ό,τι προσπαθείτε και οι δυο σας στους τομείς που βρισκόσαστε.
Ευχαριστούμε πάρα πολύ.
Εγώ εύχομαι... οι δυο σας να αρχίσετε να συνεργάζεστε περισσότερο και στα STARTS αλλά και εκτός γιατί αισθάνομαι ότι από εδώ μπορεί να βγει μια φανταστική συνέργεια για όσα συζητήσαμε.
Γιατί οι πολιτικοί έχουμε μάθει να τα... σχεδιάζουμε, αλλά επειδή εσείς είστε πολύ κοντά σε αυτόν τον κόσμο, νομίζω ότι μπορεί να γίνει πολύ ωραία... να δημιουργηθεί κάτι πολύ ωραίο από την κουβέντα.
Πράγματι.
Κι εγώ με τη σειρά μου να ευχαριστήσω για μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση και τους δυο σας.
Κι όπως είπε και η Εύα, πρέπει να κάνουμε πράγματα.
Είναι σίγουρα πολύ ενδιαφέρον να τα συζητάμε.
Πρέπει τώρα να πάμε να τα υλοποιήσουμε.
Αυτό είναι το δύσκολο και το πιο σημαντικό στο τέλος της ημέρας.
Ευχαριστώ και πάλι.
Σωστά.
Ευχαριστώ πάρα πολύ.
Ευχαριστούμε.
Να 'στε καλά. Υποτιτλισμός AUTHORWAVE