Μερικά πράγματα που δεν γνωρίζαμε για τον Μοντιλιάνι |||||||Modigliani Some things we didn't know about Modigliani Algunas cosas que no sabíamos sobre Modigliani

[00:50]

Κορίτσια με νερένια μάτια και κόκκινα μαλλιά. ||watery|||| Μακρόστενα πρόσωπα  που κοιτάζουν χωρίς αγωνία. |||||anxiety Λίγα ανεκτίμητα γυμνά. |priceless|nude artworks Μια σπουδαία ζωγραφική που έσβησε λίγα χρόνια αφότου γεννήθηκε, με έναν από τους πιο σπουδαίους ζωγράφους του 20ου αιώνα να πεθαίνει στα 36 του χρόνια, απόλυτα φτωχός και απελπισμένος, μια στιγμή πριν αναγνωριστεί. |||||||||||||||||||||||||||desperate|||| A great painting that faded a few years after it was born, with one of the greatest painters of the 20th century dying at the age of 36, completely poor and desperate, a moment before being recognized.

Ο Αμεντέο Μοντιλιάνι γεννήθηκε στις 12 Ιουλίου. Amedeo Modigliani was born on July 12. Στην Ιταλία τον θεωρούν σήμερα εθνικό τους θησαυρό. |||||||national treasure In Italy, he is considered their national treasure today. Παρόλο που η ίδια η Ιταλία άργησε πολύ να τον αναγνωρίσει ως μεγάλο ζωγράφο. although|||||||||||||

Τα έργα του είχαν ήδη πολύ υψηλές τιμές, πράγμα που συνέβη αμέσως μετά το θάνατό του, με τις εκθέσεις στο Παρίσι να διαδέχονται η μία την άλλη.. Παρόλα αυτά, η πρώτη αναδρομική του έκθεση στην Ιταλία έγινε μόλις το 1930, στην 17η  Μπιενάλε της Βενετίας και είναι αυτή η έκθεση που αργά κάπως,  τον καθιερώνει στην ίδια του τη χώρα. ||||||||||||||||||||||succeeded|||||||||retrospective||||||||||||||||||||||establishes||||| His works already had very high prices, which happened immediately after his death, with exhibitions in Paris following one another. Nevertheless, his first retrospective exhibition in Italy took place only in 1930, at the 17th Venice Biennale, and it is this exhibition that somewhat slowly establishes him in his own country.

Η ζωγραφική του είναι διάσημη, οι συλλέκτες σε όλο τον κόσμο τρελαίνονται να αποκτήσουν ένα έργο του και το κοινό σχηματίζει ατελείωτες ουρές για να δει κάθε έκθεση που οργανώνεται με έργα του. ||||||collectors|||||||||||||||||||||||||| His painting is famous, collectors around the world are crazy to acquire a work of his, and the public forms endless queues to see every exhibition organized with his works. Η τραγική ζωή του δεν έχει καμία σχέση με την αποδοχή και την επιτυχία που γνώρισε μετά θάνατον. ||||||||||acceptance||||||| His tragic life has nothing to do with the acceptance and success he experienced posthumously. 102 χρόνια μετά το θάνατό του, ο κόσμος της τέχνης μένει εκστατικός μπροστά στην εμμονή και τον πλούτο της δημιουργίας του Αμεντέο Μοντιλιάνι. 102 years after his death, the art world remains ecstatic in front of the obsession and the wealth of creation of Amedeo Modigliani.

Ο Μοντιλιάνι δήλωνε συχνά ότι αν κάνει ζωγραφική είναι για βιοπορισμό. ||||||||||livelihood Modigliani often stated that if he paints, it is for a livelihood. Το πραγματικό του ενδιαφέρον στρέφεται στην γλυπτική, λέει συχνά ότι εκεί βρίσκεται η πραγματική του ελευθερία. ||||is directed||||||||||| His real interest turns to sculpture; he often says that there lies his true freedom. Λέει ότι προτιμά τη συμπαγή υφή της πέτρας από το άυλο χρώμα σε ένα μουσαμά. ||||solid||||||immaterial||||canvas He says he prefers the compact texture of stone to the ethereal color on a canvas.

Από τα πιο άγνωστα περιστατικά της ζωής του σταχυολογούμε: ||||incidents||||we're gleaning Among the lesser-known incidents of his life, we gather:

Η μέρα της γέννησης του Μοντιλιάνι συνέπεσε με την πρώτη κατάσχεση που έγινε στους Μοντιλιάνι για την κάλυψη απλήρωτων φόρων για το σπίτι του Λιβόρνου και την ακίνητη περιουσία που είχε η οικογένειά του στην Σαρδηνία. ||||||||||seizure||||||||unpaid taxes|||||||||real estate|||||||| The day of Modigliani's birth coincided with the first seizure that took place against the Modigliani family to cover unpaid taxes for the house in Livorno and the real estate that his family had in Sardinia. Λένε πως η γέννηση του Αμεντέο έσωσε προσωρινά την οικογένειά του από την οικονομική κατάρρευση. They say that the birth of Amedeo temporarily saved his family from financial collapse. Σύμφωνα με ένα  αρχαίο νόμο που προστάτευε τα κρεβάτια των εγκύων γυναικών και των μητέρων με νεογέννητα παιδιά, ο πατέρας του Μοντιλιάνι απέτρεψε τους πιστωτές του από το κάνουν κατάσχεση στα περιουσιακά του στοιχεία συσσωρεύοντας τα πιο πολύτιμα στην κορυφή του κρεβατιού εγκύου γυναίκας του. ||||||||||||||||||||||prevented|||||||||assets||||||||||||| According to an ancient law that protected the beds of pregnant women and mothers with newborn children, Modigliani's father prevented his creditors from seizing his assets by piling the most valuable items on top of his pregnant wife's bed.

Ο Μοντιλιάνι άρχισε να γράφει και να διαβάζει από τα πέντε του χρόνια. Modigliani began to write and read at the age of five. Όταν ήταν 11 έπαθε πλευρίτιδα. ||he got|pleurisy When he was 11, he suffered from pleurisy. Ήταν η πρώτη από μια σειρά ασθενειών που τον οδήγησε σε πρόωρο θάνατο. |||||||||||premature| It was the first of a series of illnesses that led him to an early death. Στην εκτενή βιογραφία του καλλιτέχνη, από την Meryle Secrest, οι καταχρήσεις του σε ναρκωτικά και αλκοόλ ερμηνεύονται ως μια απόπειρα να συγκαλύψει τη φυματίωση του και να αποφύγει το στίγμα που συνδέεται με την ασθένεια. |detailed|||||||||abuses|||||||||||cover up||||||||||||| In the extensive biography of the artist, by Meryle Secrest, his substance abuse is interpreted as an attempt to cover up his tuberculosis and avoid the stigma associated with the disease. Η φυματίωση την εποχή εκείνη ήταν ανίατη και εξαιρετικά μεταδοτική, και ήταν η κύρια αιτία θανάτου στη Γαλλία. ||||||incurable|||contagious|||||||| Tuberculosis at that time was incurable and extremely contagious, and it was the leading cause of death in France. Οι ναρκομανείς και οι αλκοολικοί ήταν ανεκτοί, οι φυματικοί δεν ήταν. ||||||tolerant|||| Drug addicts and alcoholics were tolerated, but tuberculosis patients were not.

Ήταν ανυπόμονος, περήφανος και εύθικτος. ||||sensitive He was impatient, proud, and sensitive. Μερικές φορές σκέπαζε τα σχέδια με το χέρι του για να μη μπορούν να τα βλέπουν οι συμμαθητές του. Sometimes he covered the drawings with his hand so that his classmates couldn't see them. Μελετάει τα μοντέλα που φέρνουν στο ατελιέ σε μεγάλα μπλοκ, αλλά είναι ένας Μοντιλιάνι πολύ προσεκτικός που οι κριτικοί δεν εκτιμούν καθόλου. He studies||||||||||||||||||||| He studies the models that are brought to the studio in large blocks, but he is a very careful Modigliani that critics do not appreciate at all. Από αυτή την εποχή έχουν μείνει καμιά τριανταριά σχέδια φτιαγμένα με σινική μελάνη ή τονισμένα με ώχρα και μαύρο. |||||||thirty||||||||||| From this period, about thirty drawings made with Chinese ink or highlighted with ochre and black have survived. Ορισμένα από τα μπλοκ χρησίμευσαν στη συνέχεια στον Μαξ Ζακόμπ που θα φτιάξει εκεί τέσσερα δικά του σκίτσα, καθώς και στη Ζαν Εμπιτέρν το 1917. Some||||||||||||||||||||||| Some of the blocks were later used by Max Jacob, who would create four of his own sketches there, as well as by Jean Épstein in 1917.

Ο Μοντιλιάνι έκανε μια και μοναδική ατομική έκθεση όσο ήταν εν ζωή με διάρκεια μόνο μιας ημέρας. Modigliani had a single solo exhibition while he was alive, lasting only one day. Συνέβη στις 3 Δεκεμβρίου του 1917, στην γκαλερί του Παρισιού Berthe Weill. It happened on December 3, 1917, at the Berthe Weill gallery in Paris. Εξέθεσε 30 έργα, τα οποία του είχαν ανατεθεί από τον φίλο του, έμπορο Leopold Zborovski. He exhibited 30 works, which had been commissioned by his friend, merchant Leopold Zborovski. Οι γυμνές φιγούρες που εξέθεσε έγιναν επίκεντρο ενός δημόσιου σκανδάλου με την αστυνομία να κλείνει την γκαλερί μόλις λίγες ώρες αφότου άνοιξε. The naked figures he exhibited became the center of a public scandal with the police closing the gallery just a few hours after it opened.

Ο Μοντιλιάνι δήλωνε συχνά ότι αν κάνει ζωγραφική είναι για βιοπορισμό. Modigliani often stated that if he painted, it was for a living. Το πραγματικό του ενδιαφέρον στρέφεται στην γλυπτική, λέει συχνά ότι εκεί βρίσκεται η πραγματική του ελευθερία. His true interest lies in sculpture; he often says that there is his true freedom. Λέει ότι προτιμά τη συμπαγή υφή της πέτρας από το άυλο χρώμα σε ένα μουσαμά. ||||||||||immaterial|||| He says he prefers the solid texture of stone over the ethereal color on a canvas. Για αυτόν η γλυπτική είναι μείζων τέχνη, η μόνη που δίνει τη δυνατότητα σε έναν καλλιτέχνη να εκφραστεί. |||||greater|||||||||||| For him, sculpture is the greater art, the only one that allows an artist to express themselves. Όλα αυτά τα σχέδια που φτιάχνει με καταπληκτική ευκολία, τα θεωρεί αναγκαίες ασκήσεις και προετοιμασία για την τέχνη της λάξευσης της πέτρας. |||||||||||||||||||stone carving|| All these designs he makes with astonishing ease, he considers necessary exercises and preparation for the art of stone carving. Αλλά όταν το λέει αυτό ασφαλώς δεν σκέφτεται την άστατη ζωή του, όπου είναι πιο εύκολο να μετακινείται με ένα κομμάτι μουσαμά παρά με ένα κομμάτι πέτρας, ξεχνάει την ευπάθεια των πνευμόνων του και το στίλβωμα της πέτρας που προκαλεί επίμονο βήχα και δυσφορία. |||||||||unstable||||||||||||||||||||||||||polish of stone|||||persistent|cough||discomfort But when he says this, he certainly does not think of his unruly life, where it is easier to move with a piece of tarpaulin than with a piece of stone; he forgets the vulnerability of his lungs and the polishing of the stone that causes persistent cough and discomfort. Από το ατελιέ του Μπρανκούζι κράτησε την επιμήκυνση των μορφών, την τόσο αναγνωρίσιμη στα έργα του. |||||||elongation|||||||| From Brancusi's studio, he retained the elongation of forms, so recognizable in his works.

Το 1908, στο σαλόνι των Ανεξάρτητων, ο Μοντιλιάνι παίρνει μέρος με 6 έργα. In 1908, at the salon of the Independents, Modigliani participates with 6 works. Τα έργα του θορυβούν και ο τύπος και η κριτική είναι πάντα διχασμένη. ||||||press||||||divided His works cause a stir and both the press and critics are always divided. Κανένας δε τον παίρνει πολύ στα σοβαρά, επειδή τα έργα του δεν εγγράφονται σε κανένα συγκεκριμένο καλλιτεχνικό ρεύμα. No one takes him very seriously, because his works do not belong to any specific artistic movement. Τελικά η τέχνη του Μοντιλιάνι θα κρατήσει για πάντα μια ελευθερία και έναν αντικομφορμισμό στο στιλ, ο οποίος αποσταθεροποιεί όσους κριτικούς είναι υπερβολικά συνηθισμένοι να καταχωρίζουν σε καταλόγους, να ταξινομούν, να βάζουν ετικέτες, έστω και αν η ζωγραφική του μεταφέρει τον απόηχο από τις αισθητικές συγκινήσεις που ένιωσε μέσω του Σεζάν, των μεταϊμπρεσιονιστών, των εξπρεσιονιστών, των κυβιστών, των συμβολιστών. ||||||||||||||||||destabilizes||||||||||||||labels|||||||||echo||||||||||||||||| Ultimately, the art of Modigliani will forever retain a freedom and an anti-conformism in style, which destabilizes those critics who are overly accustomed to cataloging, classifying, labeling, even if his painting conveys the echo of the aesthetic emotions he felt through Cézanne, the post-impressionists, the expressionists, the cubists, the symbolists. Όλα κατάφερνε να τα επεξεργάζεται και να τα εκμεταλλεύεται με ένα στιλ μοναδικό και πρωτότυπο, ενώνοντας μοντέρνες ιδέες με την προσωπική χρωματική ευαισθησία του, δηλωτική ηδυπάθειας ή ερωτισμού. ||||processes||||exploit||||||||||||||||indicative|of pleasure|| He managed to process and exploit everything with a unique and original style, combining modern ideas with his personal color sensitivity, indicative of sensuality or eroticism.

Τον δύσκολο δρόμο του θα φωτίσει η συνάντησή του με την  ποιήτρια Άννα Αντρέγιεβνα Γκορένκο, γνωστή με το ψευδώνυμο Άννα Αχμάτοβα. His difficult path will be illuminated by his meeting with the poet Anna Andreyevna Gorenko, known by the pen name Anna Akhmatova. Βρίσκεται στο Παρίσι με τον πρώτο της άντρα Νικολάι Γκουμίλεφ από τον οποίο θα πάρει διαζύγιο το 1916. She is in Paris with her first husband Nikolai Gumilev from whom she will divorce in 1916. Είναι 26 ετών και ο Μοντιλιάνι 25. She is 26 years old and Modigliani is 25. Ερωτεύονται κεραυνοβόλα. |lightning-fast They fall in love at first sight. Η ίδια γράφει «Ήταν φτωχός, έτσι στον κήπο του Λουξεμβούργου καθόμασταν πάντα σε παγκάκια, τις καρέκλες έπρεπε να τις νοικιάζουμε. |||||||||||||benches|||||| She writes, "He was poor, so we always sat on benches in the Luxembourg garden, we had to rent the chairs." Δεν παραπονιόταν για τίποτα ούτε για τη μιζέρια του, ούτε για το γεγονός ότι δεν είχε αναγνωριστεί. He did not complain about anything, neither about his misery, nor about the fact that he was not recognized. Όταν η Αχμάτοβα φεύγει για τη Ρωσία της γράφει παθιασμένα γράμματα και του απαντά με ποιήματα. |||||||||passionately|||||| When Akhmatova leaves for Russia, she writes him passionate letters and he replies with poems. Το 1911  επιστρέφει στο Παρίσι και του ποζάρει. In 1911, he returned to Paris and posed for him. Τα σχέδια αυτά, δυστυχώς εξαφανίστηκαν, καταστράφηκαν στα πρώτα χρόνια της ρώσικης επανάστασης. These designs, unfortunately, disappeared and were destroyed in the early years of the Russian revolution.

Ο Μοντιλιάνι στη διάρκεια της ζωής του αντάλλαξε πολλά έργα του με ένα πιάτο φαγητό. During his lifetime, Modigliani exchanged many of his works for a plate of food. Μερικά από αυτά σήμερα έχουν τις υψηλότερες τιμές στην αγορά έργων τέχνης. Some of these today have the highest prices in the art market. Όμως ο Μοντιλιάνι ήταν πάντα ένας πρίγκιπας. However, Modigliani was always a prince. «Γνώρισα πραγματικά τον Μοντιλιάνι», λέει ο Βλαμένκ. "I really met Modigliani," says Blamenk. «Τον γνώρισα πεινασμένο, τον είδα μεθυσμένο. I met him hungry, I saw him drunk. Τον είδα να έχει κάποια χρήματα. I saw him having some money. Σε καμία περίπτωση δεν είδα να λείπει το μεγαλείο και η γενναιοδωρία. ||||||||grandeur|||generosity In no case did I see the grandeur and generosity missing. Ποτέ δεν έπιασα επάνω του το παραμικρό ταπεινό συναίσθημα. ||caught|||||| Αλλά τον είδα οργίλο, εκνευρισμένο από την διαπίστωση ότι η δύναμη του χρήματος που τόσο περιφρονούσε μερικές φορές αντιτασσόταν στη θέληση και την περηφάνια του». |||angry||||realization||||||||he despised|||was opposing|||||pride| But I saw him angry, irritated by the realization that the power of money, which he sometimes despised, was opposed to his will and pride.

Ο Μοντιλιάνι πέθανε μόλις δυο μέρες νωρίτερα από την ερωμένη του Jeanne Hebuterne, έγκυο τότε στο δεύτερο παιδί τους. |||||||||mistress||||pregnant||||| Modigliani died just two days earlier than his mistress Jeanne Hebuterne, who was then pregnant with their second child. Η πρώτη κόρη του ζευγαριού, Jeanne Modigliani, αργότερα θα γράψει την βιογραφία για τους γονείς της, και το γρήγορο πέρασμά τους από τη γη. The couple's first daughter, Jeanne Modigliani, would later write the biography of her parents and their brief passage through the world. Τα τελευταία λόγια του Μοντιλιάνι στο νοσοκομείο Σαριτέ, στον Ορτίς ντε Σαράτε, -φίλο του που τον μεταφέρει επειγόντως εκεί, αφού τον έχει βρει σε αθλία κατάσταση να τρώει επί οκτώ μέρες κονσέρβες σαρδέλα- είναι: «Δε μου μένει παρά ένα μικρό κομματάκι μυαλού... Νιώθω πως ήρθε το τέλος...Φίλησα τη γυναίκα μου, μείναμε σύμφωνοι για μια αιώνια χαρά». ||||||||||||||||||||||||miserable|||||||||||||||||||||||||||||||| The last words of Modigliani at the Sarité hospital, to Ortiz de Sarate, -a friend who rushes him there after finding him in a miserable condition eating sardine cans for eight days- are: "I have only a little piece of mind left... I feel that the end has come... I kissed my wife, and we agreed on eternal joy." Η Ζαν αυτοκτόνησε και τον ακολούθησε στο θάνατο, πέφτοντας από το παράθυρο του πέμπτου ορόφου. Zan committed suicide and followed him to death, falling from the fifth-floor window.

__Εκφώνηση: Μαρία Δρουκοπούλου__ Announcement: Maria Drukopoulou