Γλώσσα - Δίψηφα σύμφωνα, δίψηφα φωνήεντα, συλλαβισμός - Α' & Β' Δημοτικού Επ. 32
Γεια σας παιδάκια.
Καλώς ήρθατε και σήμερα στο μάθημα μας.
Είμαι η Ράνια,
η Ράνια Κουκλή.
Είμαι δασκάλα στο Δημοτικό
και μαζί θα κάνουμε τα φωνήεντα και τα σύμφωνα
που έχεις συναντήσει μέχρι τώρα στο αλφάβητό μας.
Για την ακρίβεια τα δίψηφα φωνήεντα
και τα δίψηφα σύμφωνα
τα οποία τα συναντάμε πολύ πολύ συχνά στο λόγο μας.
Και ξεκινάμε.
Θέλω να σκεφτείς και να μου πεις
ποια γράμματα απ' όλα όσα έχεις συναντήσει
είναι αυτά που φωνάζουν περισσότερο.
Πολύ σωστά.
Νομίζω ψιθύρισες.
Είναι τα φωνήεντα.
Πάμε να τα γράψουμε.
Τα φωνήεντα της ελληνικής γλώσσας είναι επτά στον αριθμό
και είναι τα μόνα που παίρνουν τόνο
σε σχέση με τα εικοσιτέσσερα γράμματα της αλφαβήτας μας.
Και είναι:
Το Αα.
Α κεφαλάιο και α πεζό ή, αλλιώς, μικρό.
Το Εε.
Έτσι φωνάζουμε ένα φίλο μας από μακριά.
Κεφαλαίο και πεζό.
Προχωράμε στο Οο.
Που είναι ολοστρόγγυλο σαν μπαλίτσα
και πάλι το κεφαλαίο και το μικρούλι.
Και έχουμε και ένα άλλο ο, το οποίο το αγαπάει τα ρήματα.
Ονομάζεται ωμέγα.
Το κεφαλαίο και το μικρό του γραμματάκι.
Και προχωράμε στα ι μας
τα οποία είναι μπόλικα.
Έχουμε το ήτα
ή αλλιώς το η του ήλιου.
Έχουμε το γιώτα
ή αλλιώς το ι του ινδιάνου.
Και έχουμε και το ύψιλον
ή αλλίως την κουπίτσα που πίνουμε το τσάι και τον καφέ μας.
Πάμε να τα πούμε μία φορά μαζί.
Σας ακούω, ε.
Αα
Εε
Οο, όμικρον.
Ωω, ωμέγα
και
Ηη
Ιι
Υυ
Όλα ι ακούγονται.
Ήτα, γιώτα, ύψιλον.
Ή αλλιώς ο ήλιος, ο ινδιάνος και η κουπίτσα μας.
Αυτά τα ι λοιπόν,
και συγκεκριμένα
το γιώτα,
είναι πολύ κοινωνικό γράμμα.
Κάνει παρέα
με διάφορα άλλα γραμματάκια
και σχηματίζουνε φωνούλες.
Όταν αυτό
το γιώτα
συναντήσει
το άλφα
φτιάχνεται το ζευγαράκι
άλφα-γιώτα
Πώς δημιουργήθηκε αυτό;
Ενώθηκε το άλφα
και το γιώτα
ή αλλιώς το α και το ι
και δημιουργήθηκε το ζευγαράκι άλφα-γιώτα.
Το οποίο όμως έχει μία φωνούλα.
Μπορεί να συναντιούνται δύο γράμματα
αλλά η φωνή που θα βγάλω από το ζευγάρι αυτό
είναι η φωνή
ε.
Το άλφα όταν ενωθεί με το γιώτα
μου δίνουν τη φωνή -ε-
από την οποία βγαίνει και η λέξη
αίθουσα.
Μια υπέροχη αίθουσα μέσα στην οποία βρίσκομαι.
Συνεχίζουμε με το πολύ φιλικό γιώτα
το οποίο
έρχεται και ενώνεται με ένα άλλο φωνήεν.
Μήπως μπορείς να μαντέψεις ποιο;
Και ναι, είναι το έψιλον.
Έψιλον και γιώτα
ενώνονται
και μου δίνουν
το έψιλον-γιώτα
το οποίο και αυτό έχει μία φωνή.
Έψιλον και γιώτα
θα το διαβάσω ι.
Δεν δίνω καμία σημασία στο ε
και διαβάζω κατευθείαν μόνο του το γράμμα ι.
Έψιλον και γιώτα - ι-
από το οποίο αρχίζει και η λέξη
εικόνα.
Και νομίζω σωστά κατάλαβες ότι το γιώτα
δεν λέει να βάλει τη γλώσσα μέσα του.
Θα έρθει και θα ενωθεί
και με ένα άλλο φωνήεν.
Πάμε να δούμε τι έμεινε.
Το ενώσαμε με το άλφα.
Το ενώσαμε με το έψιλον.
Ε, ήρθε η ώρα να το ενώσουμε
και με το όμικρον.
Όμικρον και γιώτα,
παρεούλα..
όμικρον-γιώτα.
Το ζευγαράκι μας αυτό
θα έχει ακριβώς την ίδια εκφορά στο λόγο,
ακριβώς την ίδια φωνούλα..
-ι-
Από όμικρον γιώτα
ξεκινάει η υπέροχη οικογένεια σου.
'Αλφα-γιώτα, ε
Έψιλον-γιώτα, ι
Όμικρον-γιώτα,
ι επίσης.
Αυτό το γιώτα τώρα..
Τελευταίο το υπόσχομαι.
..ενώνεται και με το ύψιλον
και βγαίνει μία φωνούλα..ι.
Το διαβάζω μία φορά
και όχι δύο.
Να το.
Από την οποία βγαίνει η λέξη έτσι λίγο αρχαΐζουσα
δεν την χρησιμοποιούμε τώρα πια πάρα πολύ.
Υιός,
που σημαίνει
γιος.
Ναι εσύ που με παρακολουθείς
είσαι ο υιός της μανούλας και του μπαμπά σου.
Τελευταίο στην ομάδα
είναι το ζευγαράκι του όμικρον με το ύψιλον
το οποίο
διαβάζεται
ου.
Από το οποίο βγαίνει η λέξη,
ουρά.
Η ουρά του γαιδάρου
γράφεται με όμικρον ύψιλον.
Τι είναι όλα αυτά;
Δίψηφα φωνήεντα.
Δύο γράμματα, μία φωνή.
Αι, ει, οι,
υι
και ου.
Τα συναντάμε συχνά.
Τα συναντάμε συχνά.
Δε νομίζεις;
Και αφού τα γυαλίσαμε όλα.
Ήρθε η ώρα να προχωρήσουμε.
Κάναμε τα φωνήεντα.
Τι μας έμειναν;
Τα σύμφωνα.
Νομίζω ότι συμφωνείς μαζί μου.
Πάμε λοιπόν να τα δούμε.
Θα γράψω μερικά από τα σύμφωνα της ελληνικής αλφαβήτας
γιατί έχουμε πάρα πολλά.
Γι' αυτό θα κάνω επιλογή.
Δουλειά σου είναι να τα αναγνωρίσεις.
Έτοιμος;
Έτοιμη;
Πάμε.
Ποιο να 'ναι αυτό;
Το μικρό και μεγάλο μ;
Όπως η λέξη μαϊμού.
Ναι, είναι το μικρό και το κεφαλαίο μ
από το οποίο ξεκινάει το ολόγλυκο μαϊμούδι μας.
Προχωράμε.
Δεύτερο σύμφωνο της παρέας.
Πού να είναι, πού να είναι το π.
Π λοιπόν.
Π κεφαλαίο, π μικρό,
από το οποίο ξεκινάει η λέξη
πατάτα.
Να είχαμε τώρα μια τηγανιτή.
Π.
Και συνεχίζουμε...
Τι να φέρουμε στην παρέα;
Πείτε καμιά ιδέα βρε παιδιά.
Έρχεται το
ν.
Όπως η λέξη νονά.
Δύο ν στη λέξη νονά.
Δύο συλλαβές.
Δύο ν.
Και να φέρουμε στην παρέα,
έτσι λίγο να την εμπλουτίσουμε
και το..
τ.
Τ κεφαλαίο, τ μικρό.
όπως η λέξη
τραπέζι.
Και θέλω να φωνάξουμε κανένα δύο ακόμα.
Ποιο να 'ναι, ποιο να 'ναι, ποιο να 'ναι;
Ε βοηθήστε με και λίγο βρε παιδιά!
Ναι, ναι αυτό.
Σ.
Σ κεφαλαίο, σ μικρό.
Και όταν η λέξη μου τελειώνει σε σ
ς τελικό.
Όπως η λέξη
σαλάτα.
Ένα γράμμα μεγάλο και επιβλητικό.
Το ζ.
Ζ κεφαλαίο και ζ μικρό
όπως η λέξη ζάρι.
Ορίστε λοιπόν μερικά από τα σύμφωνα της ελληνικής γλώσσας.
Μ, π, ν, τ, σ, ζ.
Τα οποία είναι επίσης πολύ κοινωνικά.
Θυμάστε το ι προηγουμένως;
Έρχονται και κάνουν παρεάκια.
Και σχηματίζουν
τα δίψηφα,
όχι φωνήεντα αυτή τη φορά,
αλλά σύμφωνα.
Δίψηφα σύμφωνα,
δύο γράμματα, μία φωνή.
Έτοιμοι να κάνουμε ζευγάρια;
Ήρθε η ώρα να ενώσουμε γραμματάκια.
Μ και π
ενώνονται,
γίνονται παρεάκι
και μας δίνουν το δίψηφο σύμφωνο
μπ.
Όπως η λέξη μπαμπάς.
Μ και π, μπ.
Ενώθηκε το μ με το π.
Πάμε να ενώσουμε τα δύο από κάτω.
Έφυγε αυτό, έφυγε και αυτό.
Ν και τ,
μας δίνουν το δίψηφο σύμφωνο
ντ.
Όπως η λέξη ντουλάπα.
Που έχεις μέσα στο δωμάτιό σου και φυλάς εκεί τα ρούχα σου.
Μέχρι τώρα λοιπόν,
μ και π μπ
μπαμπάς
ν και τ ντ,
ντουλάπα.
Χαιρετάμε και αυτά.
Το τ είναι πολύ πολύ κοινωνικό,
όπως το γιώτα, προηγουμένως,
και ενώνεται
και με τα δύο επόμενα.
τ και σ
τ και ζ
και μας φτιάχνουν τα δίψηφα σύμφωνα
τσ,
όπως λέμε τσατσάρα.
Αυτή η χτένα που χτενίζουμε τα μαλλάκια μας
ή δεν τα χτενίζουμε, τέλος πάντων.
Και το τ με το ζ
που βγάζει μια ζεστή φλόγα και μας ζεσταίνει στο τζάκι.
Στην παρέα θα έρθουν και άλλα δύο
δίψηφα σύμφωνα.
To αναγνωρίζεις;
Ναι!
ΕίναΙ το Γ κεφαλαίο και γ μικρό
και το Κ κεφαλαίο και κ μικρό.
Γάτα.
Καρέκλα
Κ,κ... Διπλό κ στην καρέκλα.
Ενώνοντας το γ και το κ,
παίρνουμε
το δίψηφο σύμφωνο γκ.
Όπως η λέξη γκαράζ.
που βάζουμε μέσα το αυτοκίνητο.
Αλλά υπάρχει και ένα διπλό
γγ
που επίσης διαβάζεται γκου.
Από γ και γ δεν ξεκινάει ελληνική λέξη.
Γιατί;
Γιατί είναι όμοια σύμφωνα
και από δύο όμοια σύμφωνα δεν ξεκινάει ποτέ ελληνική λεξούλα.
Βγαίνει όμως από αυτό ένα νοστιμότατο
αγγούρι.
Μπ, ντ, τσ, τζ και γκ.
Μόνο από γγ δεν ξεκινάει ελληνική λεξούλα.
γιατί..
γιατί είναι όμοια ίδια σύμφωνα.
Και ήρθε η ώρα να συλλαβήσουμε.
Και πριν τα σβήσω,
θέλω να φέρω στην παρέα ένα φίλο μας
που δεν τον ξέρουν οι μεγάλοι.
Γι αυτό να μείνει μεταξύ μας.
Είναι ο...
έχω γράψει όλα τα δίψηφα σύμφωνα.
Μπ, ντ, γκ και γκ και γγ, τσ, τζ.
Ο φίλος μας, λοιπόν,
που κάνει πολύ κολλητή παρέα με τα δίψηφα σύμφωνα
είναι ο
ΜπαΝταΓκαΤσούτζου.
Πολύ καλός φίλος.
Να τον φέρετε και σεις στην παρέα.
γιατί έχει όλα τα δίψηφα σύμφωνα μέσα στο όνομα του.
Και πάμε να συλλαβίσουμε.
Πρώτο βήμα, εκφώνηση άσκησης.
Θα γράψω μερικές λεξούλες,
την ώρα που τις γράψω ξεκίνα να συλλαβίζεις στο νου σου.
Νομίζω ότι τις έχεις διαβάσει.
Πάμε να τις διαβάσουμε παρέα.
μαγκούρα
Όπως αυτή που την κρατάει ο παππούς που δεν μπορεί να περπατήσει.
καλοκαίρι
Αυτό που περιμένουμε!
άγγελος
μπακάλης
και οικογένεια.
Όπως θα έχεις παρατηρήσει έχουμε και δίψηφα σύμφωνα και δίψηφα φωνήεντα
σε όλες μας τις λεξούλες.
Ε, και αυτό δεν είναι τυχαίο.
Γι' αυτό τις επέλεξα.
Συλλαβίζω,
Χωρίζω σε τμήματα με βάση το πως ακούω τη λέξη.
Τι διαβάσαμε;
μαγκούρα
Πάμε λοιπόν να χωρίσουμε σε κομμάτια τη λέξη.
Τι άκουσα;
Άκουσα το μα,
άκουσα το γκου,
άκουσα και το ρα,
όπως Ράνια.
μα-γκού-ρα
τρισύλλαβη λέξη
μία, δύο, τρεις συλλαβές.
και δεν χωρίζονται ποτέ. Γιατί; Παρατηρείς πως και το γκ και το ου μένουν παρέα
Γιατί τα δίψηφα σύμφωνα και τα δίψηφα φωνήεντα δε χωρίζονται στον συλλαβισμό.
Προχωράμε.
καλοκαίρι
Τι ακούω;
Ακούω το κα,
ακούω το λο,
ακούω το και,
με αι,
ακούω και το ρι.
Βάζω και τον τόνο, δεν το ξεχνώ ποτέ.
Κα-λο-καί-ρι.
Τετρασύλλαβη λέξη.
Δηλαδή πολυσύλλαβη.
Έχει μπόλικες συλλαβές.
Προχωράμε στον άγγελο.
Ένα αγγελουδάκι λοιπόν έρχεται και κάθεται στην παρέα.
Τι ακούω;
Ακούω α,
ακούω γγε,
ακούω λος,
άγγελος.
Θα μπορούσα να συλλαβίσω κατ'αυτόν τον τρόπο.
Επειδή όμως από γγ δεν ξεκινάει καμία ελληνική λέξη
τα δύο γ τσακώνονται.
Δίνει αυτό μια σπρωξιά στο πρώτο.
Φεύγει από δω και πάει στην προηγούμενη συλλαβή
για να είναι όλα ομαλά
και να μην υπάρχει διαφωνία.
Τα όμοια σύμφωνα λοιπόν,
στον συλλαβισμό πρέπει να τα ξεχωρίσεις.
Θα συλλαβίσω λοιπόν,
άγ-γε-λος
Προχωράμε στον μπακάλη.
Ακούω μπα,
ακούω κα,
ακούω και λης.
Και έρχεται ο μπακάλης.
Κανένα πρόβλημα στα γραμματάκια του.
Από μπ ξεκινάει ελληνική λέξη
Οπότε, όλα καλά.
Προχωράμε στην οικογένεια.
οι
όλο μαζί
κο
γε
νει
όλο μαζι
Οι-κο-γέ-νει-α
Όλα τα δίψηφα φωνήεντα τα κρατάω παρέα.
Δίψηφα σύμφωνα και δίψηφα φωνήεντα
δεν τα χωρίζω στον συλλαβισμό
και ορίστε μερικά παραδείγματα.
Και μόλις ολοκληρώσαμε.
Μπορείς να κάνει εξάσκηση με όποια λέξη σου έρθει στο μυαλό.
Πιάσε χαρτί και μολύβι και ξεκίνα.
Αυτό ήταν το μάθημα για σήμερα.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.
Ελπίζω να το απολαύσατε όσο εγώ.
Καλή συνέχεια!
