Γλώσσα - Επανάληψη Ενοτήτων 1-5 - Β' Δημοτικού Επ. 2
Καλημέρα, παιδάκια!
Είμαι η κυρία Ράνια, Ράνια Κουκλή...
και σήμερα θα κάνουμε μαζί επανάληψη
στις ενότητες της Γλώσσας μας που έχουμε δουλέψει μέχρι τώρα.
Από την 1 έως και την 5 θα φτάσουμε.
Πρώτο βήμα και σημαντικό μπαίνοντας στη Β' Τάξη,
είναι να ξέρεις τέλεια, απ' έξω, το αλφάβητό μας.
Ε, κρατάς αυτό και πάμε να βάλουμε σε αλφαβητική σειρά πια,
ό,τι λέξεις υπάρχουν στον πίνακα πίσω μου.
Αλφαβητική σειρά.
Άρα λέω το αλφάβητο με τη σειρά...
και τσιμπάω όποια λέξη ξεκινάει από το γράμμα που λέω εκείνη τη στιγμή.
Θα ξεκινήσουμε με το άλφα, ναι, καλά κατάλαβες!
(Η δασκάλα διαβάζει τις λέξεις στον πίνακα)
Και έρχομαι και εντοπίζω δύο λεξούλες...
που ξεκινάνε από α, από άλφα.
Τι θα κάνω τώρα;
Πέφτω κάτω, χτυπιέμαι, κλαίω, κοπανιέμαι,
αλλά βρίσκω τη λύση!
Είναι ίδιο το πρώτο γράμμα;
Ε, θα πάω στο δεύτερο!
Έχω ν και ι.
Το γιώτα και το νι.
Ποιό προηγείται στο αλφάβητο;
Άλφα, βήτα, γάμα, δέλτα,
έψιλον, ζήτα, ήτα, θήτα, γιώτα.
Άρα η αίθουσα...
προηγείται της άνοιξης.
Γιατί; Γιατί το γράμμα γιώτα...
βρίσκεται πιο μπροστά από το γράμμα νι.
Νι, άνοιξη, στην αλφαβήτα μας.
Έφυγαν λοιπόν, μία και άλλη μία, δύο λέξεις.
Άλφα, βήτα.
Λέξη από βήτα δεν έχω.
Γάμα.
Το ίδιο. Δέλτα, έψιλον... Οπ! Κάπου είδαμε ε.
Εικόνα. Έχω άλλο ε;
Όχι, άρα προχωράω στην εικόνα.
Άλφα, βήτα, γάμα, δέλτα, έψιλον, ζήτα.
Πουθενά! Ήτα,
θήτα, γιώτα, κάπα,
λάμδα... Οπ! Δύο λέξεις από λ.
Λέω, δεύτερο γράμμα ε.
Λιοντάρι, δεύτερο γράμμα ι, γιώτα.
Ποιά προηγείται;
Άλφα, βήτα, γάμα, δέλτα, έψιλον!
Ζήτα, ήτα, θήτα, γιώτα!
Άρα το λέω- είναι πιο μπροστά...
από το λιοντάρι.
Έφυγε και αυτό και μας έχει μείνει η ουρά και η ντομάτα.
Κάπα, λάμδα, μι, νι!
Τσιμπάμε τη ντομάτα και την κατεβάζουμε κάτω.
Και τελειώνουμε με την ουρά μας.
Τι κάναμε για να μπουν σε αλφαβητική σειρά οι λέξεις;
Ξεκινήσαμε λέγοντας την αλφαβήτα.
Σε περίπτωση που δύο λέξεις ξεκινούν από το ίδιο γράμμα,
τα ματάκια μας πηγαίνουν στο δεύτερο.
Ε, τώρα αν είμαστε τόσο άτυχοι, που και το δεύτερο γράμμα είναι ίδιο,
θα πάμε στο τρίτο!
Τελειώνοντας το αλφάβητο,
θα έχουν ολοκληρωθεί και οι λέξεις που έχουμε να βάλουμε σε σειρά.
Επανερχόμαστε με... για να κυκλώσω...
και να μου πεις τι είναι,
ό,τι κυκλώνω.
Έχω κυκλώσει: αι, οι,
ει, ου και ένα ντ.
Τι είναι αυτά;
Δύο σύμφωνα, μία φωνή.
Ναι, καλά κατάλαβες.
Είναι τα δίψηφα σύμφωνα και τα δίψηφα φωνήεντα,
που θα γνωρίσουμε τώρα!
Δίψηφα λοιπόν, δύο γράμματα, μία φωνή.
Για πάμε να τα θυμηθούμε.
Δίψηφα σύμφωνα, δύο σύμφωνα μαζί αλλά μία μόνο φωνούλα.
Και δίψηφα φωνήεντα.
Δίψηφα σύμφωνα.
Μήπως θυμάσαι τον φίλο μας τον Μπαταγκατσούτζου;
Ναι, αυτός είναι!
Έχουμε μπ,
ντ,
γκ,
είτε με γκ είτε με γγ,
τσ...
και τζ.
Μπ, ντ, γκ ή γγ, τσ, τζ.
Στα δίψηφα φωνήεντα απ' την άλλη,
έχουμε τα:
αι, ει, οι, υι και ου.
(Η δασκάλα διαβάζει τα δίψηφα φωνήεντα που γράφει στον πίνακα)
Από το υι δεν έχουμε πάρα πολλές λεξούλες.
Ξεκινάει η λέξη υιός όμως, γιος.
Η λέξη υιοθεσία.
Όταν υιοθετώ ένα σκυλάκι και το παίρνω στο σπίτι για να το φροντίσω.
Τα δίψηφα σύμφωνα και τα δίψηφα φωνήεντα...
δεν χωρίζονται στο συλλαβισμό,
ο κόσμος να χαλάσει!
Και μια και είπα συλλαβισμός,
δεν πάμε να ρίξουμε και ένα συλλαβισμό,
να κάνουμε έναν τέλειο συλλαβισμό...
και να χωρίσουμε τις λέξεις σε φωνούλες, σε παρεούλες;
Πάμε!
Συλλαβισμός λοιπόν!
Ξεχωρίζω τις λεξούλες σε συλλαβές ή αλλιώς σε παρέες.
Παράθυρο.
Τι ακούω;
Ακούω πα -
- ρα -
- θυ -
- ρο.
Πα - ρά - θυ - ρο.
Και βάζω μεταξύ των συλλαβών γραμμούλες,
παυλίτσες, για να τις χωρίσω.
Ουρακοτάγκος.
Ου - είναι δίψηφο φωνήεν,
δεν χωρίζεται στο συλλαβισμό.
ου -
- ρα -
- κο -
- τα -
Δίψηφο σύμφωνο.
Ούτε αυτό θα το χωρίσω.
Τονίζουμε.
Απαραιτήτως!
Και ξεχωρίζουμε τις συλλαβές.
Μπαούλο.
Δίψηφο σύμφωνο.
Δεν χωρίζεται στο συλλαβισμό.
μπα -
Όλο μαζί.
- ου -
Επίσης όλο μαζί.
- λο.
Μπα - ού - λο. Γραμμούλες ανάμεσα.
Σύν - νε - φο.
Οπ! Εδώ συναντάω παγιδούλα.
Και εδώ έχω ίδια γράμματα.
Τα όμοια σύμφωνα τα χωρίζω στο συλλαβισμό.
Δεν μπορούν να κάτσουν μαζί. Τσακώνονται.
Ε, και για να μην φωνάζουν, πάει ο ένας στο ένα δωμάτιο...
και ο άλλος στο άλλο.
Το ένα σύμφωνο μπροστά, το άλλο πίσω.
Σύννεφο, δεν κάθονται μαζί.
Χωρίζουνε:
συν-, το ένα ν εδώ,
- νε -
- φο.
Σύν - νε - φο.
Και μόλις ολοκληρώσαμε το σύννεφο.
Εκδρομή.
Εδώ έχω μία τριπλή παρεούλα.
Έχω κ, έχω δ και έχω και ρ.
Για να κάνω σωστό συλλαβισμό,
πρέπει να δώσω προσοχή στα δύο πρώτα σύμφωνα,
στο κ και στο δ,
και να σκεφτώ εάν ξεκινάει ελληνική λέξη από κ και δ μαζί.
Ξέρεις καμία λέξη που να ξεκινάει από κδ;
Κδ, κδ, ούτε να το πεις δεν μπορείς!
Θα ξεκινάει λεξούλα; Αποκλείεται!
Μην έχοντας βρει λοιπόν ελληνική λέξη που ξεκινάει από κ και δ,
σπάμε και αυτά γιατί ξεκινάνε την φασαρία και δεν κάνουνε μαζί!
Το κ λοιπόν θα πάει με την προηγούμενη συλλαβούλα, δηλαδή το ε,
ενώ το δ θα φτιάξει κανονικά το - δρο -.
Και θα ακολουθήσει η συλλαβή - μη.
Εκ - δρο - μή.
Είναι μία τρισύλλαβη λέξη.
Τρεις συλλαβές.
Το ίδιο και το σύννεφο.
Το ίδιο και το μπαούλο.
Ο ουρακοτάγκος και το παράθυρο...
έχουν παραπάνω από τρεις συλλαβές,
άρα είναι πολυσύλλαβες λεξούλες.
Και πάμε και στον ηλεκτρικό.
Τον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο για την ακρίβεια.
Έχω κτρ.
Πάμε να σκεφτούμε αν από τα δύο πρώτα...
Δεν με ενδιαφέρει το τρίτο καθόλου,
θα κοιτάξω μόνο το κ και το τ.
Το 'σβησα λίγο το ρ, δεν πειράζει.
Και θα σκεφτώ λέξη που να ξεκινάει από αυτά τα γράμματα, κ και τ.
Κτ, κτ, κτήμα. Το κτήμα του παππού.
Βρήκαμε μία λέξη;
Άρα κρατάμε μαζί την παρέα.
Δεν χρειάζεται να τα ξεχωρίσουμε.
η -
- λε -
- κτρι -
- κος.
Γιατί τα κράτησα μαζί;
Γιατί υπάρχει ελληνική λεξούλα που ξεκινάει από τα δύο πρώτα σύμφωνα.
Αντίθετα στην εκδρομή,
που δεν βρήκαμε λεξούλα από κ και δ,
τα σπάσαμε το ένα στη μία συλλαβή και το άλλο στην άλλη.
Ωραία λοιπόν! Πάει και ο συλλαβισμός.
Για πάμε να συλλαβίσουμε άλλη μία.
Και να δούμε και πώς ονομάζονται αυτές οι συλλαβές.
Γιατί πολύ καλά τα κάναμε,
αλλά κάθε συλλαβούλα έχει και το όνομά της.
Χωρίς όνομα θα την αφήσουμε;
Πάμε λοιπόν να βαφτίσουμε τις συλλαβές των λέξεων.
Συλλαβίζουμε τώρα μία λέξη που αγαπώ πάρα πολύ γιατί είναι πάρα πολύ ευγενική.
Τη λέξη "ευχαριστώ".
Πάμε μαζί!
ευ -
- χα -
- ρι -
- στω.
Ευχαριστώ πολύ!
Μία πολυσύλλαβη λέξη, με τέσσερις συλλαβές.
Και κάθε συλλαβή τώρα έχει όνομα.
Η τελευταία συλλαβή κάθε λέξης,
εκεί που λήγει, που τελειώνει η λέξη,
όπως λήγει ο ποδοσφαιρικός αγώνας και σφυρίζει ο διαιτητής,
ονομάζεται λήγουσα.
Η συλλαβή αμέσως πριν τη λήγουσα...
ονομάζεται παραλήγουσα.
Παραλίγο λήγουσα!
Ενώ η τρίτη συλλαβή απ' το τέλος,
αυτό το - χα - στη λέξη "ευχαριστώ",
που είναι ακριβώς πριν,
ονομάζεται προπαραλήγουσα.
Δηλαδή πριν την παραλήγουσα.
Το ευ- θα μπορούσαμε να το πούμε αρχική συλλαβή γιατί ξεκινάει τη λέξη μας.
Τι είπαμε μέχρι τώρα:
Τελευταία συλλαβή, λήγουσα.
Δίπλα στη λήγουσα, ένα βηματάκι πριν, παραλήγουσα.
Τρίτη συλλαβή απ' το τέλος, προπαραλήγουσα.
Και θέλω να δώσεις λίγο προσοχή στην αρχική συλλαβή, σ' αυτό το ευ-,
το οποίο έχει μία ιδιαιτερότητα.
Άλλες φορές διαβάζεται "εφ",
όπως στη λέξη ευχαριστώ.
Ή στη λέξη ευχή.
Και άλλες φορές διαβάζεται "εβ",
όπως στη λέξη, στο όνομα μάλλον,
Εύα.
Ναι, υπάρχει αυτή η διαφορά.
Το ευ, ο συνδυασμός του ε με το υ,
και επίσης ο συνδυασμός του α με το υ,
άλλοτε διαβάζεται "εφ", "εβ" και άλλοτε "αφ", "αβ".
Και πώς θα τα ξεχωρίσουμε;
Πάμε ευθύς αμέσως να δούμε.
Ο πίνακάς μας έχει ετοιμαστεί...
και εμείς πάμε να ξεχωρίσουμε τις λέξεις στις ομάδες τους.
Λοιπόν, είπαμε πριν ότι...
το ευ, ο συνδυασμός ε, υ,
άλλοτε διαβάζεται "εφ",
άλλοτε διαβάζεται "εβ".
Και το ίδιο συμβαίνει με τον δεύτερο συνδυασμό μας,
το αυ, που άλλοτε διαβάζεται "αφ"...
και άλλοτε διαβάζεται "αβ".
Και εμείς θα πάμε τώρα να δούμε...
πώς διαβάζονται οι συνδυασμοί μας μέσα στις λεξούλες μας.
Ευ [εφ] - χή.
Πού τη βάζω;
Πάω στο ευ, το ακούω [εφ] - χή (ευχή).
Και το τοποθετώ στην ομάδα του.
Καυσαέριο.
Καυ - σα - έ - ρι - ο.
αυ
Νάτο, το διαβάζω "αφ".
Καυσαέριο.
Έφυγε και αυτό.
Και πάμε σε ένα ρήμα.
Ψαρεύω.
ευ
Τι είπα; Ψαρεύω, "εβ".
Νάτο!
Γεια σου, ψαρεύω!
Ας χαιρετήσουμε τον ναύτη!
αυ, ναύτης.
Ουπς, πήγα να το βάλω εδώ.
Αλλά όχι!
Ο ναύτης και το καυσαέριο διαβάζονται το ίδιο, "αφ".
Πάμε στο χορεύω,
να κάνει παρέα στο ευ [εβ].
Ψαρεύω.
Και σε ένα ζωάκι μικρό, τη σαύρα. Σαυ - [σαβ-], σαύρα.
Νάτη!
αυ διαβάζεται "αβ".
Αύριο θα κάνουμε μάθημα ξανά.
αυ- [αβ-]
Και τελειώνουμε με το πεύκο.
ευ-, το διαβάζω "εφ".
Νάτο.
Α, τι ωραία, τακτοποιημένα! Κάθε ομάδα από δύο λέξεις:
ευχή - πεύκο
ψαρεύω - χορεύω
καυσαέριο - ναύτης
σαύρα - αύριο
Πάρα πολύ καλά!
Ολοκληρώσαμε μ' αυτά και δίπλα,
τόση ώρα είμαι σίγουρη ότι θα έχετε παρατηρήσει,
μερικές προτασούλες που φωνάζουν και υποφέρουν όλες,
γιατί δεν έχουν τόνο.
Πάμε να τονίσουμε λοιπόν.
Είμαστε σωστοί, άρα οι λέξεις μας έχουν όλες τόνο.
Ποιές λέξεις τονίζουμε;
Αυτές που έχουν πάνω από μία συλλαβή.
Οι μονοσύλλαβες λέξεις διαφορετικά δεν τονίζονται.
Τονίζονται οι δισύλλαβες και πάνω λέξεις.
Για πάμε λοιπόν.
Πού είναι...
Από τα δίψηφα φωνήεντα τονίζω πάντα το δεύτερο.
Πού είναι ο σκύλος;
Δεν έχω τονίσει το ο γιατί είναι μονοσύλλαβη.
Πού είναι ο σκύλος;
Και τώρα θα έρθω και θα βάλω έναν μεγάλο - μεγάλο τόνο εδώ.
Και θα μου πεις, "Κυρία, τι κάνετε;".
Η λέξη "που" όταν μπαίνει σε πρόταση ερωτηματική,
έχω ερωτηματικό στο τέλος,
τότε τονίζεται. Υπάρχει το "που" που δεν τονίζεται φυσικά,
γιατί είναι μονοσύλλαβο και βρίσκεται μέσα στην πρόταση,
και το "πού" το ερωτηματικό σε ερωτηματική πρόταση μέσα,
που τελειώνει με ερωτηματικό και όχι με τελεία ή θαυμαστικό και ρωτάει.
Όταν το που βρίσκεται σε ερώτηση θα το τονίζεις.
Ναι, είναι μονοσύλλαβο.
Ναι, παραβιάζουμε έναν κανόνα.
Αλλά έτσι έχουν τα πράγματα!
Πρέπει να ξεχωρίσουμε το ερωτηματικό "πού" από το άλλο "που",
που είναι μέσα στις προτασούλες μας.
Αυτό που είδα δεν περιγράφεται.
(Η δασκάλα ξαναδιαβάζει την πρόταση και τονίζει τις λέξεις)
Να η διαφορά.
Αυτό το που δεν βρίσκεται μέσα σε ερώτηση,
άρα παραμένει άτονο.
Πώς τα περάσατε;
Περάσατε.
Το "τα" είναι μονοσύλλαβο.
Το "πως" είναι μονοσύλλαβο αλλά ακολουθεί το παράδειγμα του "που"...
και τονίζεται έτσι εδώ.
Ας τα κάνω όλα μαύρα.
Επίσης με έναν τεράστιο, μεγάλο τόνο.
Εγώ τον κάνω μεγάλο, δεν χρειάζεται να τον κάνεις κι εσύ.
Γιατί; Γιατί βρίσκεται μέσα σε ερωτηματική πρόταση.
Άρα ανοίγεις το συρταράκι του μυαλού και βάζεις μέσα...
ότι το "που" και το "πως" όταν βρίσκονται σε ερωτήσεις,
παρόλο που είναι μονοσύλλαβες λέξεις, θα τονιστούν.
Νομίζω πως θα βγω για μια δουλίτσα έξω.
"δουλίτσα - έξω".
Αν το διαβάσω μια θα το αφήσω άτονο.
Μπορώ να το διαβάσω μί - α όμως και να το τονίσω.
Για να ξαναδούμε τι κάναμε.
"Νομίζω πως θα βγω..."
μονοσύλλαβη, μονοσύλλαβη, μονοσύλλαβη, μονοσύλλαβη,
"για μία δουλίτσα έξω".
Βλέπεις τη διαφορά ανάμεσα στα "πως";
Νομίζω ότι θα βγω για μια δουλίτσα έξω, μπορώ να το πω κι έτσι.
Άρα δεν χρειάζεται τόνος.
Ο Κώστας ή η Σοφία θα έρθει εδώ.
Ο Κώστας ή η Σοφία θα έρθει εδώ.
Λίγο μπερδεύτηκα.
Πολλά "η" μαζευτήκανε.
Γιατί; Γιατί το ένα "η" ξεχωρίζει τον Κώστα απ' τη Σοφία...
και το άλλο "η" είναι το άρθρο της Σοφίας.
Η Σοφία είναι θηλυκό, είναι κορίτσι.
Πάει μαζί με το "η" που είναι κολλητά στο όνομά της.
Το δεύτερο όμως "η", το πρώτο στη σειρά που τα γράψαμε,
είναι το "η" που ξεχωρίζει,
το διαζευκτικό ή το διαχωριστικό, όπως θέλεις θυμήσου το.
Όταν θέλεις να πεις, "θα φάω παγωτό ή σοκολάτα",
πρέπει να ξεχωρίσεις το ένα από το άλλο.
Θα τονίσεις το "η" για να το κάνεις αυτό.
Το η, το ήτα, έτσι;
Και τελειώνουμε με μία πρόταση παγίδα.
Γιατί το λέω αυτό;
Κοίτα και θα δεις!
Ρώτησα τον μπαμπά πώς θα μαγειρέψει το κρέας.
Ρώτησα τον μπαμπά πώς θα μαγειρέψει το κρέας.
Με πατάτες; Με ρύζι; Να αποφασίσει.
Ρώτησα τον μπαμπά πώς θα μαγειρέψει το κρέας.
Το άφησα άτονο.
Γιατί; Γιατί δεν βρίσκεται μέσα σε ερώτηση.
Θα 'ρθω όμως και θα κρύψω με το χεράκι μου ό,τι υπάρχει πριν από το πως.
Πώς θα μαγειρέψει το κρέας;
Δεν είναι σαν να ρωτάω;
Σαν να κάνω μία ερώτηση αλλά κρυμμένη, χωρίς ερωτηματικό;
Είναι μία απ' τις δύσκολες περιπτωσούλες...
που το "πως" τονίζεται, παρόλο που δεν υπάρχει ερωτηματικό στο τέλος.
Γιατί; Γιατί η πρότασή μου περιέχει μία κρυμμένη ερώτηση.
Πώς εντοπίζω την κρυμμένη ερώτηση;
Κρύβω ό,τι υπάρχει πριν από το "πως" και διαβάζω:
Πώς θα μαγειρέψει το κρέας;
Έκανα ερώτηση.
Ναι! Κρυμμένη ερώτηση.
Άρα τονίζω το "πως".
Αυτά για σήμερα.
Ελπίζω να το βρήκες κατατοπιστικό και να θυμήθηκες όλα...
όσα διδάχτηκες στις ενότητες της Γλώσσας μας μέχρι τώρα.
Είμαι η Ράνια, ψάξε με και θα με βρεις, Ράνια Κουκλή,
και τα λέμε στο επόμενο μάθημα. Να είστε καλά! Γεια σας!
