Árásargirni
Þá erum við kominn í annan hluta, ellefta kafla þar sem við erum að tala um aggression, sem er oft
þýtt sem árásargirni. Stundum þýtt líka sem vígi
á íslensku.
En árásargirni er sem sagt hegðun sem er þá sérstök fyrir hverja dýrategund.
Árásargirni tengist mjög oft æxlun, getur líka verið tengd sjálfsvörn.
Það getur verið um að ræða ógnandi hegðun sem er þá, var í rauninni ætluð til þess að vara annað dýr við árás. Þetta er,
getur verið líkamsstaða eða hegðun sem gefur til kynna að hitt dýrið eigi að hypja sig eða [HIK: fa] fara í burtu, annars verður ráðist á það.
Dýrið sem er ógnað, það getur þá gjarnan sýnt varnarviðbrögð,
ógnandi hegðun eða árás á það dýr sem er að ógna þér eða því dýri. Það getur
sýnt undirgefni, sem er þá hegðun sem ber með sér einhvers konar uppgjöf. [HIK: Sé]
sýnir fram á að dýrið muni ekki, muni ekki ógna meir.
Annað hugtak sem er einnig fjallað um þarna er afrán. Það er
árás dýrs á einstakling af annarri tegund.
Árásardýrið er þá ekki beint reitt við dýrið sem það ræðst á. Árásin er einfaldlega ætluð til þess að afla sér matar.
Ferlinu fyrir stýringu varnarviðbragða er lýst ágætlega í bókinni. Þetta er áhugaverð, áhugavert ferli. Þarna er verið að sýna í rauninni hvernig
mandlan með sínum kjörnum central nucleus, basal og medial nucleus, hvernig það ýmist örvar og hamlar önnur svæði og stýrir
þar með varnarviðbrögðum.
Ég hvet áhugasama til að lesa sér til um þetta í bókinni. Þetta er
spennandi ferli en ég ætla ekki að fara í það nánar hér.
Ég fæ alltaf reglulega spurningar um hvað, hvað það þýði.
Þessi bók er náttúrulega mjög umfangsmikil, ég fer
ítarlegar í sum efnin og
þá getið þið gert ráð fyrir að það verði spurt um það klárlega á prófum, það verði ritgerðir spurningar og annað. Þau efni sem ég fer
minna í hvet ég áhugasama til þess að kynna sér það. Það gæti verið spurt um það í krossaspurningum eða, eða svona einhverjum hluta
spurningum á, á prófum
en ólíklegt að það verði einhvers konar ritgerðaspurningar eða stærri spurningar
úr efninu.
Hver og einn nemandi velur hversu vel hann vill, vill fara í það efni.
Við ætlum aðeins að skoða hlutverk serótóníns en hlutverk serótóníns er mjög stórt þegar kemur að hömlun viðbragða. Það sem
við erum að tala um hérna í, í þessum hluta er árásargirni og hvernig við getum hamlað því að, að, að ráðast á, á næsta, næsta mann, hamlað í raun árásargirninni. Og það hefur verið sýnt fram á að þar er serótónínið og virkni þess mjög mikilvægt. Ef
einstaklingar eru með skaða á taugafrumum sem virðast seyta serótónín, þetta eru taugafrumur sem eru á
ennisblöðum, þá virðist sá skaði ýta undir [HIK:árásargirni] girni.
Það hafa verið gerðar rannsóknir líka á öpum þar sem hefur verið skoðuð svona serótónínvirkni hjá þeim.
Og lægsta virkni serótóníns virtist vera hjá þeim sem voru áhættusæknastir. Þeir sem
sýndu mesta árásargirni gagnvart til dæmis eldri og stærri öpum, þeir voru
líklegri til að taka áhættu og þeir lentu
mun oftar í átökum við hina apana.
Þannig að þegar var skoðað, skoðuð dánartíðni, þá, þá kom í ljós að flestir aparnir sem dóu þeir voru drepnir af öðrum öpum
og athugun sýndi að þeim mun lægri virkni serótóníns sem fannst hjá öpunum,
þeim mun fyrr dóu þeir. Þá er í rauninni talaði um að þeir voru oft drepnir af öðrum því þeir voru að kalla á átök.
Serótónín hefur líka verið skoðað hjá [HIK: mönn] mannfólki og, og, og þar er verið að sýna tengsl milli árásargirni, sem sagt meiri árásargirni og lægri virkni serótóníns. Og líka verið sýnt fram á að, að lyf eins og prozac, sem er SSRI
lyf sem eykur, eykur virkni serótóníns,
að þegar fólk tekur það inn þá, þá mælist minni árásargirni
miðað við áður þannig að þá er verið að leiða að því líkur að, að hækkuð virkni serótóníns hafi
áhrif á árásargirni, að hún minnki. Í
tengslum við árásargirnina hefur líka verið skoðuð svolítið virkni kviðmiðlæga fremra ennisblaðsins, sem við skoðuðum hérna í fyrsta hlutanum.
Og það hefur verið talað um að, að það gegni stóru hlutverki til þess að hamla viðbrögðum, til dæmis eins og pirringi eða svona óþoli,
hjá fólki að þú getir, að kviðmiðlæga ennisblaðið komi sterkt þar inn
og geti þá í rauninni ekki [UNK] til viðbótar við það sem við
töluðum um áður að, að það
komi að því að slökkva skilyrt geðshræringar viðbrögð. Það komi að svona hömlum í mögulega flóknari félagslegum aðstæðum
og, og í rauninni hamla, hamla svona einhvers konar pirringi
eða sem getur, getur, getur [UNK] ýktar aðstæður
verið, verið einhvers konar árásargirnin. Þannig að, að serótónínið,
kviðmiðlæga fremra ennisblaðið virðast vera
mikilvæg þegar kemur að, að hömlun árásargirni.
Og hér er einmitt verið að reyna að sýna þetta svona á
myndrænan hátt. Hvernig mögulega sérótónín og þá lyf eins og SSRI lyfin sem geta haft
áhrif á magn af tiltækum serótóníni
í taugafrumum. Ef það er meira af serótóníni þá er, er talið að, að
það hafi jákvæð áhrif hvað varðar að hamla árásargirni og geti, geti, geti
aukið líkur á að, að, að, að einstaklingnum
takist að, að koma í veg fyrir að, að árás [UNK] að stoppa aðeins af í rauninni þessa árásargirni
sem, sem annars, annars gæti verið.
