Líffærafræði. Hreyfingar og hugtök. (1)
Áfram höldum við, fyrirlestur númer tvö í líffærafræði fjallar um hreyfingar og hugtök, seinni fyrirlesturinn í þessari fyrstu viku okkar saman.
Nú, við ætlum að fara í gegnum nokkuð grunnhugtök í líffærafræði.
Við ætlum að fara í gegnum nöfn á hreyfingum, nöfn á plönum og hreyfiásum í líkamanum.
Nú, þetta hjálpar okkur allt að byggja undir hreyfingafræðina eða lífob fræðina
sem við munum svo fara í seinna, hjálpar okkur að tengja hreyfingar við vöðvavinnu
og, og svona, gera okkur kleift að sérhæfa okkar styrktarþjálfun, svo dæmi sé tekið.
Og eins líka að auka skilning okkar á niðurstöðum úr kannski myndgreiningu og öðru slíku hjá leikmönnum okkar sem að, sem að hafa farið í segulómun eða röntgen eða eitthvað slíkt vegna einhverra áverka.
En ef við byrjum á þessu. Og engar áhyggjur, þetta er í raun og veru páfagaukalærdómur fyrst og fremst.
Og eftir því sem að maður svona vinnur aðeins meira með þetta, þeim mun auðveldara verður þetta eins og allt annað en þið getið að sjálfsögðu alltaf leitað í þetta og það verður ekki prófað sérstaklega úr þessu nákvæmlega.
Við erum hérna með lista af grunnhugtökum í líffærafræðinni og svo erum við með myndir hér til útskýringar.
Við byrjum bara hér, superior, þýðir í raun og veru efri eða fyrir ofan. Þannig að ef eitthvað er superior-t að þá er það fyrir ofan. Ef það er inferior-t að þá er það fyrir neðan.
Þetta getur til dæmis átt við vöðva sem liggja ofan á einhverjum og er þá, öðrum vöðva og er þá superior eða inferior ef hann er fyrir neðan.
Nú, eins erum við hérna með lateral, sem er þá fjær miðju líkamans. Ef að miðja líkamans liggur hér.
Og medial-t sem er þá nær miðju líkamans og eins tölum við um þá miðlægt sem medial-t og hliðlægt sem lateral-t.
Nú, anterior þýðir að framanverðu eða fremri.
Hér er þá anterior hlið líkamans, eða fremri hliðin og posterior er þá aftari hlið líkamans eða að aftanverðu.
Proximal á við um að vera nær miðju líkamans og distal á þá við að vera fjær miðju líkamans.
Nú, eins notum við ákveðin hugtök um búkinn.
Og, þar tölum við um cranial-t sem er þá efri hluti eða nær höfði og caudal-t sem er þá neðri hluti, eða nær rassi.
Nú, þá notum við einnig dorsal fyrir ofan á og plantar fyrir undir.
Ef við skoðum aðeins plön og, og ása í líkamanum að þá er plan í raun og veru ímyndaður sléttur flötur sem hreyfing á sér stað um.
Þannig að ef við skoðum hreyfingar og reynum að sjá í hvaða plani þær eru að þá var það í raun og veru út frá einhverjum ímynduðum sléttum flöt sem við skoðum.
Þannig að sagittal plan er þá þetta plan hérna, sem liggur hér
og til dæmis ef við sveiflum handleggnum fram og til baka að þá á hann, þá gerist sú hreyfing í sagittal plani.
Horizontal plan eða transverse plan er þá plan sem liggur hér
og ef við myndum til dæmis vinda upp á okkur, bolvinda að þá á sú hreyfing sér stað í transverse eða horizontal plani. Frontal plan væri þá til dæmis [HIK: er] það er þá þessi hérna flötur
og ef við lyftum höndunum
beint út og aftur niður að þá á sú hreyfing sér stað í frontal plani.
Engar áhyggjur, þetta er í raun svona aðeins aukaatriði.
Nú, nú fer að reyna á okkur því þetta er eitthvað sem við þurfum að kunna og þetta er eitthvað sem að þið þurfið að vinna verkefni úr en það eru hreyfingar liða. Flexion eða beygja. Er þegar við beygjum einhvern lið.
Extension er þegar við réttum úr lið.
Abduction er fráfærsla eða færsla frá miðju líkamans.
Adduction er þá aðfærsla eða færsla að miðju líkamans. Engar áhyggjur, ég sýni ykkur myndir og við kíkjum á þetta núna í framhaldinu fyrir, lið fyrir lið í raun og veru.
Nú, internal eða medial [HIK: ro] rotation, munið, medial var að miðju, er þá innsnúningur eða snúningur að miðju.
External rotation er þá útsnúningur eða snúningur frá miðju.
Og circumduction er þá hringhreyfing og þá erum við með þá tvær eða fleiri hreyfingar til þess að fá þessa circumduction hreyfingu.
Nú, ef við byrjum á að skoða hreyfimöguleikana í mjöðm
þá sjáum við rauða punktinn hérna sem markerar mjaðmarliðinn þannig að við hreyfum löppina hérna upp, þá erum við að beygja mjöðmina og það er þá mjaðma flexion. Ef við hreyfum löppina hérna aftur að þá erum við að rétta úr mjöðminni og það er þá extension.
Mjaðma abduction er þegar að fæturnir fara frá miðju.
Og mjaðma adduction er þá þegar fæturnir fara að miðju.
Nú, medial rotation, eða innsnúningur á mjöðm, er þá þegar að við snúum lærleggnum inn að miðju.
Og lateral rotation er þá þegar að við snúum lærleggnum út frá miðju.
Ef við skoðum fyrir olnboga og fyrir fram [HIK: hæðin] handlegg að þá getur olnbogaliðurinn framkvæmt hreyfinguna flexion eða beygju, hérna, og extension eða réttu.
Nú, í framhandleggnum getum við framkvæmt supination, það er að segja þegar að við veltum lófanum upp.
Og pronation er þegar að við veltum lófanum niður.
Nú, úlnliðurinn hefur marga hreyfimöguleika,
og þar með talið er flexion þegar að við beygjum úlnliðinn. Extension þegar að við réttum úr úlnliðnum, adduction þegar að við færum úlnliðin í átt að miðju.
og abduction þegar að við færum úlnliðinn í átt frá miðju, og þetta er þá út frá anatómískri stöðu.
Nú, mjaðmagrindin, hún hefur þrjá möguleika á að hreyfast sem heild.
Og þar erum við með anterior tilt þar sem við veltum mjaðmagrindinni fram.
Og þá fáum við aukna fettu hérna í mjóbakið. Posterior tilt er það þegar að við veltum mjaðmagrindinni aftur, eins og við setjum svona, setja skottið milli lappanna og fletjum út hrygginn.
Nú, síðan erum við með lateral tilt, að það er þegar við togum mjaðmakambinn í átt að rifjaboga.
Nú, herðablaðið
hefur flækst [HIK: fyr] flækst fyrir mörgum og, og gerir það oft.
Herðablaðið er, er gríðarlega mikilvægt og hreyfanlegt og ekki síst hjá handboltamönnum en herðablaðið hefur margar mögulega hreyfiáttir.
Þar erum við með elevation þegar að [HIK: her] við lyftum herðablöðunum í átt að lofti.
Eins og til dæmis þegar við erum að yppa öxlum. Depression er þá þegar að við keyrum axlirnar niður og herðablöðin þar af leiðandi.
Adduction, eða að miðju, er þegar við drögum herðablöðin saman.
Abduction eða frá miðju er þá þegar að við drögum herðarblaðið frá miðju líkamans.
Uppsnúningur á herðablaði er þá þegar að við snúum herðablaðinu upp. Og það gerist í raun og veru í öllum hreyfingum upp fyrir níutíu gráður.
Og niðursnúningur á herðablaði er þá þegar að við vísum herðablaðinu niður.
Nú, axlarliðurinn, hann hefur einnig margar mögulegar hreyfiáttir og hér erum við þá með þegar að við [HIK: ré] beygjum handlegginn hérna upp að þá erum við með flexion.
Aftur þá erum við með extension.
Ef við færum handleggina inn að miðju að þá erum við með adduction. Ef við [HIK: eru] færum handleggina frá miðju að þá erum við með abduction.
Og þetta gerist þá í frontal plani, þessar tvær hreyfingar hér. Þessar hreyfingar hér gerast í sagittal plani.
Nú, síðan erum við með horizontal adduction.
Það er að segja þegar að við erum í horizontal plani eða transverse plan- og færum handlegginn í átt að miðju.
Horizontal abduction er þá gagnstæð hreyfing eins og við séum að fara að hlaða í skot þar sem við færum handlegginn í átt frá miðju.
Nú, síðan erum við með innsnúning af, í axlarliðnum, þá leitar upphandleggsbeinið inn á við og útsnúning er þá þegar að upphandleggsbeinið leitar út á við.
Nú, sama á við um, um brjóstbakið og mjóbakið. Flexion er eins og við gerum kviðæfingar. Extension er þá þegar að við réttum úr bakinu eða bakfettur.
Síðan erum við með snúning og það getur verið bæði lateral og medial snúningur.
Og lateral flexion er þá þegar að við beygjum okkur, drögum okkur saman í átt frá miðju.
Nú sama á við um hálsinn.
Og hnéð er eins í raun og veru frekar einfaldur liður.
Flexion í hnénu er þá þegar að við færum hælinn í átt að rassi. Extension eða rétta í hnénu er þá þegar að við réttum úr hnénu eins og við séum að sparka í bolta. Nú,
lateral snúningur á hné er þá þegar að það kemur snúningur í átt frá miðju og þá sjáum við það að fóturinn í raun og veru vísar út.
Medial snúningur á hné er þá þegar að [HIK: esnú] snúningurinn á sér stað í átt að miðju
þá vísar fóturinn inn á við. En hreyfingin fer fram í hnéliðnum.
Nú, ökklinn er aðeins öðruvísi, við tölum um dorsal flexion, það er það að þegar við kreppum ökklann.
Plantar flexion er þá þegar að við beinum tánum eða réttum úr ökklanum
beinum tánum fram á við. Inversion er þegar að tærnar leita inn á við og þið kannski sjáið að þetta er svona kannski algengasta staðan í ökklatognunum. Og eversion er þegar að við leitum, þegar að fóturinn snýr út á við.
Nú, síðan getum við bæði rétt úr tánum, hérna [UNK] upp á við og kreppt tærnar hérna í flexion.
Nú, þetta var ágætis upptalning og ég hef grun um að einhverjir hafi dottið út, engar áhyggjur þið getið sest yfir þetta aftur.
En ég get ímyndað mér að mörg ykkar velti fyrir sér hvernig getur þetta hjálpað mér að verða betri handboltaþjálfari. Og það er nú einu sinni þannig að sama á hvaða getustigi við erum að þjálfa,
við erum alltaf að reyna að bæta tækni og auka getu leikmanna.
Þannig að við þurfum í raun og veru að geta brotið stórar hreyfingar niður í minni einingar.
Og þar af leiðir að við þurfum að geta séð hvaða hreyfing á sér stað, í hvaða lið, og við þurfum að hafa ákveðna þekkingu á því hvaða vöðvar vinna þessar hreyfingar.
Hvaða vöðvar eru þá agonistar, eða hvaða vöðvar framkvæma hreyfinguna.
Hvaða vöðvar eru antagonistar, [HIK: hver] það er að segja þeir vöðvar sem halda á móti
og hvaða vöðvar eru fixatorar í hverri hreyfingu, eða halda liðnum stöðugum á meðan þú ert að framkvæma þessa hreyfingu.
Þetta er nauðsynlegt fyrir okkur til þess að geta gefið skýr fyrirmæli, til þess að geta sérhæft okkar styrktarþjálfun
til þess að geta valið æfingar til þess að styrkja okkur og koma í veg fyrir meiðsli eða bara geta bætt getu okkar til kraftmyndunar.
Nú, þetta er eitthvað sem við þurfum
að skilja, og eflaust flest ykkar skilja.
En kannski setja það ekki alveg í orð eins og við erum að gera hér.
En
við ætlum að, að leysa hérna smá verkefni.
Sem ég ætla að biðja ykkur fyrir um að
fara í gegnum,
punkta hjá ykkur og senda mér. Setjist þið niður, gefið ykkur hálftíma í þetta.
Það sem þið eigið að gera. Við sjáum hérna myndaseríu, af skoti hjá línumanni, og hann byrjar hérna með bakið í markið,
tekur snúninginn, stekkur upp, hleður í skotið.
Og skýtur á markið.
Það sem að ég vil að þið gerið er fyrst, byrjum gula rammanum, númer eitt.
Þá vil ég að þið skoðið allar myndirnar sem eru innan hans
og
skoðið hvaða hreyfingar eiga sér stað í mjöðm, hné og ökkla. Mynd fyrir mynd. Þannig að við segjum hérna, þetta er upphafsstaðan á mynd númer tvö.
Og þá sjáum við að það hefur átt [HIK: sést] eru, eiga sér stað ákveðin hreyfing. Hérna erum við með flexion í mjöðm, flexion í hné og
og flexion í ökkla, báðum megin og við getum jafnvel séð að hérna erum við með smá lateral tilt
á mjaðmagrindinni.
Hvað er að gerast hér á mynd númer þrjú,
höldum áfram að lýsa því og hvað gerist svo á mynd númer fjögur. Skoðum það fyrir mjöðm, hné og ökkla. Setjum niður nokkra punkta
og sendið mér það. Nú, að sama skapi vil ég að þið skoðið hvaða hreyfingar eiga séð stað í axlarlið, olnboga og úlnlið
