Almenn skilyrði riftunar og endurgreiðslureglur

Já, ég ætla sem sagt að halda áfram. Hann hringdi hér síminn Lögbergi og ég þurfti að rjúfa upptökuna þannig að ég ætla að klára hér að fjalla um almenn atriði, almenn skilyrði riftunar og ætlaði síðan með kynna aðeins fyrir ykkur endurgreiðslureglurnar. Ég mun síðan fara betur yfir þær í næstu upptöku. Fyrst þetta: það er skilyrði þess að það [HIK: fa], sé fallist á riftun fyrir dómstóli að svokölluð almenn skilyrði riftunar séu fyrir hendi. Og þar er átt við að möguleikar kröfuhafa í einstökum kröfu [HIK: flo], flokkum verða að aukast á fullnustu krafna sinna. Og þetta eru sem sagt tvíþætt skilyrði. Annað hvort þá þarf riftun að leiða til þess að kröfur lækki eða að þeim fækkar eða þá til þess að, að eignir aukist. Nú, þetta er algjört skilyrði og alger forsenda fyrir beitingu riftunarreglanna. En þetta er náttúrlega í sjálfu sér, afsakið, þetta er ekki, þetta er ekki lögfest skilyrði. Hér þurfum við að hafa líka í huga að kröfuhöfum er skipt upp í ákveðna réttindaröð og eitt af fyrstu atriðunum sem skiptastjóri hugar um mat á riftanleika ráðstöfunar er því hvaða stöðu sú krafa sem ráðstöfuninni var ætlað að tryggja greiðslu á hefði haft við gjaldþrotaskiptin. Og til nánari skýringar þá mun til dæmis greiðsla með óvenjulegum greiðslueyri á launakröfu sem nyti forgangsréttar við skiptin henni yrði ekki rift í þrotabúið þar sem eru nægir fjármunir til staðar með vissu til greiðsluáætlun forgangskröfu. Hér myndi riftunin bara ekki þjóna neinum tilgangi nema þá hugsanlega að ráðstöfunin [UNK] greiðslan sem var greidd á þennan hátt, að verðmætin sem fóru til greiðslu á þessari tilteknu kröfu hafi verið verðmæt, mætari heldur en skuldin sem hún átti að greiða. Og til dæmis það hefur líka verið talið, jafnvel þótt að efni búsins séu þannig að það yrði ekkert sem yrði fengist greitt upp í búskröfur eftir hundruðustu og tíundu grein að þá væri hægt að rifta ráðstöfun þó það væri bara til þess að ná til dæmis upp í greiðslu skiptastjóra eftir öðrum tölulið hundruðustu og tíundu greinar. Og jafnvel þótt það sé enginn fjárhagslegur ávinningur af riftun þá verður að telja riftun heimila ef hún leiðir til þess að skuldir þrotamanns minnka. En með því þá gerum við ráð fyrir að kröfuhafar eða möguleikar kröfuhafanna almennt á að fá fullnustu krafna sinna aukist. Og en ef enginn fjárhagslegur ávinningur verður af riftunarkröfunni og jafnframt ef að skuldirnar minnka ekki þá verður ráðstöfun ekki rift þótt að við höfum í sjálfu sér ekki skýr fordæmi um það hér á landi. En tengt þessu er náttúrlega það tilvik þegar að greiðsla fer fram það er að segja skuld þrotabús er greidd með óvenjulegum, afsakið, [UNK] skuld þess sem var síðan tekið til gjaldþrotaskipta hefur verið greiddur með óvenjulegum greiðslueyri ef að þessi óvenjulegu greiðslueyrir var ekkert í eigu þrotabúsins. Segjum að eigandinn greiði með afhendingu skuldabréfa útgefna af þriðja manni eða verðmætum sem hann kannski, hlutabréfum eða, eða lausafjármunum. Ef að þetta eru verðmæti sem hafa, hefðu aldrei runnið til þrotabúsins við gjaldþrot þá verður ekki heldur rift. Og það eru, um þetta sem sagt fjalla ég þessi almennu skilyrði riftunar í grein sem er inn á Uglunni. Grein sem birtist í afmælisriti Stefáns Más Stefánssonar núna fyrir ári síðan. Þar fjalla ég um þessi tvö skilyrði nánar. Nú, það er ekki skilyrði riftunar almennt hins vegar að ráðstöfunin sé óvenjuleg eða einhvern veginn óeðlileg í viðskiptum. Það er ekki svoleiðis enda eru margar þessara riftunarreglna, það er að segja hundrað þrítugasta og fyrsta til hundrað þrítugasta og áttundu grein gjaldþrotaskiptalaga, þær eru hlutlægar. Huglæg afstaða aðila skiptir þar engu máli. Þannig að rétt, sko hið rétta er að það er skiptastjóri skoðar bara hverja riftunarreglur fyrir sig og orðalag hennar og kannar hvort ráðstöfun sé riftanleg. En ef að komist er að því að, að ráðstöfun sé riftanleg þá þarf að huga að því hvernig við mótum og hvernig við setjum fram endurgreiðsluregluna. Og þá kemur að því að endurgreiðslureglurnar eru [HIK: tv] tvíþættar. Það er fjallað um þær í hundrað fertugustu og annarri grein gjaldþrotaskiptalaga. Þar er verið að fjalla um tvær tegundir eða gerð grein fyrir tveimur tegundum endurgreiðslu reglna. Og annars vegar eru það svokallaða reglur um, um, um endurgreiðslu auðgunar og svo bara skaðabætur eða bætur eftir almennum reglum. Þetta er mikilvægt að þið áttið ykkur á muninum á þessum tveimur tegundum, endurgreiðslureglna þetta eru sitthvor krafan eða sitthvor aðferðin til þess að reikna út kröfu. Ef um er að ræða bætur eftir almennum reglum þá er bara raunverulega krafðist endurgreiðslu á þeirri fjárhæð sem fór á milli í [HIK: rift], með riftanlegu ráðstöfuninni. Og segjum að ég borgi skuld með fimm milljóna króna skuldabréfi að þá er, geri ég endurgreiðslu kröfu um þetta, rifta þessari greiðslu og endurgreiðslukrafan er um að fá fimm milljónir til baka. Því ég er að biðja bara um eftir almennum reglum, ég vil bara fá tjónið bætt. Ég vil fá fimm milljónir til baka. Þetta er eftir almennum reglum. Og þetta er stofninn [HIK: þa], svona, þessari, þessa kröfu setjum við fram ef við virkjum eftir hundrað þrítugustu og níundu, hundrað fertugustu og fyrstu grein almennra [HIK: gjaldþr] eða sem sagt gjaldþrotaskiptalaganna. Þriðju málsgrein hundrað fertugasta og önnur grein segir að ef riftun fer fram eftir hundrað þrítugustu og níundu eða hundrað fertugustu og fyrstu grein þá á að greiða bætur eftir almennum reglum. Og það er í sjálfu sér, ástæðan fyrir því er sú að þessar tvær reglur, hundrað þrítugasta og níunda og hundrað fertugasta og fyrsta grein eru huglægar riftunarreglur. Það er ekki rift nema það sé sýnt fram á vitneskju þess sem tók við greiðslunni annaðhvort um ógjaldfærni eða að það væru komin fram krafa um gjaldþrotaskipti. Hins vegar ef um er að ræða hlutlægar gjaldþrotaskiptareglur þá hefur verið talið og telur löggjafinn að það sé rétt að milda höggið. Þetta eru mín orð, milda höggið. Það eru ekki eins strangar endurgreiðslukröfur þegar um er að ræða hlutlægu reglurnar. Og hlutlægu riftunarreglurnar er í hundrað þrítugustu og fyrstu til hundrað þrítugustu og áttundu grein gjaldþrotaskiptalaga. Þar er krafist endurgreiðslu auðgunar. Hvernig reiknum við út endurgreiðslu auðgunar? Þá ætla ég að taka aftur dæmið sem að ég var með áðan. Það er greidd skuld félags, segjum að það sé fimm milljóna króna greiðsla og hún er greidd með óvenjulegum greiðslueyri. Eftir þessi viðskipti þar með er skuldin milli þessara tveggja félaga gerð upp, hvorugt skuldar hinu en félagið sem er tekið til gjaldþrotaskipta borga sínar, skuld sína, fimm milljóna króna skuld með því að afhenda verðmæti sem er hægt að rifta sem sagt greiðslum og óvenjulegum greiðslueyri fyrir fimm milljónir. Síðan eftir þetta atvik þá halda viðskiptin áfram. Og svo riftunarþolinn heldur áfram að selja félaginu sem verður síðan gjaldþrota vörur og þjónustu. Og þegar að félagið er síðan tekið til gjaldþrotaskipta þá hefur hann náð að taka út vörur fyrir tvær og hálfa milljón. Hér myndi vera gerð krafa um riftun á fimm milljóna króna greiðslu skuldar með óvenjulegum greiðslueyri en endurgreiðslukrafa fyrir tvær og hálfa milljón. Vegna þess að auðgun riftunarþolans er ekki fimm milljónir, hún er einungis tvær og hálf milljón. Það er með öðrum orðum tekið tillit til áframhaldandi viðskipta aðilanna eftir hinn riftanlega atburð. Þetta er sem sagt meginmunurinn og þetta endurspeglar þessi sérkenni riftunarreglanna. Að ef um er að ræða huglægu riftunarreglurnar, hundrað þrítugustu og níundu og hundrað fertugustu og fyrstu grein, þá er ekki verið að milda höggið eða taka tillit til síðar tilkominna atvika eða áframhaldandi viðskipta. Þar er bara krafist endurgreiðslu eftir almennum reglum á þeirra fjárhæð sem var, fór á milli í umræddum viðskiptum. Ef um er að ræða hlutlægu riftunarreglurnar eftir hundrað þrítugustu og fyrstu til hundrað þrítugustu og áttundu grein þá var hægt að taka tillit til atriða svo sem eins og eftirfarandi viðskipta til þess að finna út hver er endurgreiðsla auðgunarinnar, hver var ávinningur riftunarþola. Því þessi riftunarþoli, hann hafði engan ávinning, hann hafði ekki ávinning umfram tvær og hálf milljón vegna þess að ef hann fær greidda skuld með fimm milljónum og lætur síðan verðmæti af sinni hendi til hins gjaldþrota félags eftir að hina riftanlegu ráðstöfun þá mínusast þau verðmæti frá riftunarkröfunni. Til þess að finna út hver var í raun og sann ávinningur riftunarþola af þessum viðskiptum. En frá þessu er ein undantekning og það er fjallað um hana í hundrað fertugustu og annarri grein. Og hún er í síðasta málslið fyrstu málsgreinar hundrað fertugustu og annarrar greinar og hljóðar svo, og hér erum við að tala um hlutlægu riftunarreglurnar: ef ljóst er að viðsemjenda var kunnugt um riftanleika ráðstöfunarinnar skal þó dæma hann til greiðslu tjóns bóta. Sumsé ef um er að ræða huglægu reglurnar, hundrað þrítugustu og níundu og hundrað fertugustu og fyrstu grein þá eru borgaðar tjónsbætur, almennum reglum. Ef um er að ræða hlutlægu reglurnar og um er að ræða grandlausan viðtakanda þá er auðgun ef um er að ræða hlutlægu reglurnar og um er að ræða grandsaman viðtakanda, [HIK: við], grandsaman riftunarþola þá eru bætur eftir almennum reglum. Og hver ber sönnunarbyrði fyrir því að viðtakandi greiðslurnar er grandsamur? Það er þrotabúið sem krefst riftunarinnar. Og ég ætla að útskýra fyrir ykkur af hverju þetta er svona. Riftunarreglur hafa verið til mjög lengi í íslenskum lögum. Og fyrstu reglurnar voru huglægar og ekkert þá er verið er að velta vöngum yfir því hvernig endurgreiðslukröfurnar ættu að vera, það voru bara bætur. Síðan eftir því sem löggjöfin hefur þróast og fleiri riftunarreglur komi inn í löggjöfina og í meiri mæli hlutlægar þá hefur verið talið rétt að milda þessar endurgreiðslukröfur og miða þá við ávinninginn eða sem sagt þessar, auðgun sem að riftunarþoli verður fyrir þegar um er að ræða hlutlægu reglurnar. Um þetta er líka fjallað í greininni minni í afmælisriti Stefáns Más sem er inni á Uglunni og þið getið skoðað nánar. Þannig að ef við segjum, hvernig er það meginreglan og þetta er síðasti glæran núna svo ætla ég að taka þetta betur fyrir í næstu, næstu upptöku. En meginreglan um endurgreiðslu er þá sú að það á að greiða þrotabúinu fé í kjölfar riftunar. Það er gerð sem sagt tvíþætt krafa, krafa um riftun og krafa um endurgreiðslu. Það er þó hægt að, það er frá þessu er, eru til undantekningar og það er þó aðall undantekningu sem ég fer yfir á [HIK: eft], í næstu upptöku. Það er, menn geta í stað þess að biðja um peninga og geta [UNK] krafist skila á verðmætum. Stundum getur þrotabúið bara viljað fá verðmætin aftur. Segjum að þetta sé kaupmáli um fasteign. Þú viljir ekki fá peningakröfu á þann, það [UNK] sem fékk hlut eða fasteign í, með kaupmála heldur viltu bara fá hlutinn aftur. Helminginn í [UNK] fasteigninni aftur til að mynda. Það getur verið mjög klókt að gera það. En sem sagt ef að þetta er endurgreiðsla um peninga þá er það í hundrað fertugustu og annarri grein: ef rift er á grundvelli hundrað þrítugustu og fyrstu til hundrað þrítugustu og áttundu greinar þá á að endurgreiða auðgunina eins og ég var að lýsa áðan. Ef hins vegar er rift á grundvelli hundrað þrítugustu og níundu til hundrað fertugustu og fyrstu greinar og þegar að riftunarþoli er grandsamur þá á að greiða bætur, skaðabætur. Og um þetta er sem sagt fjallað í, hérna, þessum dómi Landsréttar. Þetta er þrotabú Búálfsins sport bars e há eff gegn [HIK: regn] Regin atvinnuhúsnæði. Og þarna var verið að rifta. Það sem þið þurfið bara að vita að þarna er rift á grundvelli fyrstu málsgreinar hundrað þrítugustu og fjórðu greinar. Það er hin hlutlæga, það er hlut, ein af hlutlægu riftunarreglunum. Það var verið að greiða þarna með, með sem sagt óvenjulegum greiðslueyri og þarna er var spurningin hvort að þarna yrði byggt á óréttmætri [HIK: auðg] eða sem sagt á auðgun riftunarþola eða hvort hægt væri þarna að byggja á almennum reglum, hundrað fertugustu og annarri grein [UNK] almennum bótareglum. Og niðurstaðan í þessum dómi. Það er fjallað um þetta því nú er svo gott að lesa Landsréttardómara af því þeir eru tölusettir. en þarna er sem sagt verið að fjalla um það í tölulið þrettán og fjórtán og fimmtán um það að þarna þótti vera sýnt fram á að riftunarþolinn hafi vitað um, hann hafa verið grandsamur um riftanleika ráðstöfunarinnar og þess vegna var fallist á endurgreiðslukröfu á grundvelli almennu bótareglunnar í hundrað fertugustu og annarri grein. Það var sem sagt fallist á hann hafi verið grandsamur og þess vegna gat þrotabúið farið fram á hærri endurgreiðslukröfu á grundvelli bótareglunnar.