Wat moeten we met het PFAS-gif in Nederlandse grond?
De trekkersporen van het stikstofprotest op het Malieveld zijn nog vers.
U mag uw middelvinger opsteken.
U mag het totaal niet met mij eens zijn.
Of de volgende club staat alweer klaar om op te stomen richting Den Haag.
Er komen loonwerkers...
...grondverzetbedrijven...
...huizenbouwers, baggeraars.
Noem maar op.
Dit keer zijn het de bouwvakkers en de baggeraars...
...die het niet eens zijn met het Haags beleid.
Want veel bedrijven moeten hun werk neerleggen, omdat ze grond niet mogen verplaatsen.
Er zitten namelijk chemische stoffen in...
...waar sinds kort strenge regels voor gelden.
Hoe dat zit...
...en waarom veel mensen in de bouw daarmee te maken hebben...
...leggen we je uit in deze video.
Op dit moment zijn er toch een mannetje of vier, vijf...
...die we toch hebben af moeten bellen.
Wij hadden het wel prettig gevonden...
...als het eerder was opgepakt.
Ja, dat kan wel echt voor een probleem zorgen.
We gaan het dus hebben over het verplaatsen van dit spul.
Die grond blijkt op veel plekken in Nederland vervuild met PFAS:
Chemische stoffen die schadelijk kunnen zijn voor mens en milieu.
PFAS dus, dat staat voor per- en polyfluoralkylstoffen.
Dat is een verzamelnaam voor zo'n 6000 chemische stoffen...
...die ze ook wel de 'forever chemicals' noemen.
Dat spul werd ontdekt in de jaren 50...
....en daar waren ze toen echt heel blij mee.
Het heeft namelijk allemaal handige eigenschappen...
...en daarom maken ze er bijvoorbeeld...
...regenjassen van...
...blussen ze er brandjes mee...
...en het zorgt ervoor dat je pannenkoek...
...niet aan je pan blijft plakken.
Maar wat fijn en onverwoestbaar is...
...blijkt ook zijn nadelen te hebben.
Die kwamen aan het licht in verschillende onderzoeken.
Moeilijk afbreekbaar, gevaarlijk.
En ze blijken in toenemende mate...
...in de grond terecht gekomen te zijn.
De nadelen werden pas echt duidelijk toen de grond onder Schiphol...
...zwaar vervuild bleek door het gebruikte blusschuim bij een grote brand.
En toen bleek dat bij chemiebedrijf Chemours in Dordrecht...
...op grote schaal schadelijke PFAS werd uitgestoten.
Dat spul dus, daarvan is inmiddels bekend...
...dat het eigenlijk over heel Nederland verspreid is.
Niet in zulke grote hoeveelheden als rondom de fabrieken.
Maar het zit toch op veel plekken in de grond.
Dat komt zo:
De PFAS komt bij de bron...
...bijvoorbeeld een fabriek waar de stoffen worden gemaakt...
...in de lucht of in het oppervlaktewater.
Via de lucht verspreidt het zich heel makkelijk...
...en kan het neerslaan in het hele land.
En daardoor kan het dus ook in het voedsel van dieren terechtkomen.
En zo, en met een omweg, op ons bord.
Dat PFAS niet goed voor je is, dat weten we in principe wel.
Maar het is niet helemaal duidelijk...
...in welke hoeveelheden het nou echt problemen oplevert.
Dus denkt de minister:
Better safe than sorry.
No PFAS, no problem.
En dat is de reden voor het strenge beleid.
Vanaf 1 oktober moet de grond...
...die bijvoorbeeld bouwvakkers en baggeraars willen verplaatsen...
...eerst gecheckt worden op PFAS.
Zit er dan meer in dan de laagst meetbare waarde van 0,1 microgram per kilo...
...dan mag deze grond niet verwerkt worden in de landbouw of in de natuur.
En dat zorgt ook bij hoveniers voor problemen.
Eigenlijk blijft deze 3800 kuub hiernaast gewoon liggen.
Op dit moment kunnen we het niet kwijt.
We kunnen het intern niet kwijt.
Elders bij een grondbank kunnen we het niet kwijt.
Omdat het afgekeurd is op de PFAS-norm.
We merken dat nieuwe projecten stil blijven liggen.
Daarnaast zien we ook gewoon de afgelopen drie, vier maanden dat de...
...dat de terugloop toch wel erg groot wordt.
Dan praten we over een project...
...zo'n 60, 70 projecten die we klaar hebben liggen.
Daarvan zijn er op dit moment toch wel 13, 14 uitgesteld.
Je maakt je ook op zekere hoogte wel zorgen.
Op dit moment zijn er toch wel een mannetje of vier, vijf...
Die we toch hebben af moeten bellen.
Het is natuurlijk niet alleen de medewerker zelf.
Het is natuurlijk ook een gezin dat eromheen hangt.
De mensen, de familie.
Ja er komt veel meer bij kijken dan alleen een bouwproject.
Al die onzekerheid komt door het tijdelijk handelingskader.
Dat is een politieke term...
...voor het beleid dat het ministerie...
...eerder deze maand invoerde.
Dat is dus tijdelijk...
...en geldt alleen voor gemeenten...
...waar ze nog geen regels hebben opgesteld...
...over hoe je met PFAS om moet gaan.
En dat zijn er nogal wat.
Grond die verplaatst wordt, mag niet meer PFAS bevatten...
...dan het ministerie nu heeft vastgesteld.
En hoe streng die norm is, hangt af van de specifieke stofsoort...
...en van de grond waar het naartoe verplaatst wordt.
Technisch verhaal: kijk even mee.
Van de stof PFOS...
...dat zat in blusschuim en is ook een PFAS...
...mag bijvoorbeeld maximaal 3,0 microgram in de grond zitten...
...als je die grond wil gebruiken voor wonen of industrie.
Voor andere doeleinden...
...en bij andere PFASsen...
... gelden net weer andere normen.
Maar de boel loopt nu voor een deel vast op deze waarde:
Die 0,1 microgram per kilo.
In jargon; de bepalingsgrens.
Dat is de laagste waarde die betrouwbaar in een lab gemeten kan worden.
En daarvan heeft de staatssecretaris gezegd:
Als je die meet in de grond...
...dan mag je het niet verplaatsen naar landbouw en natuur.
Tenzij je het brengt naar een plek waar al gemeten is...
...en waar de grond viezer is dan wat jij ermee naartoe brengt.
Komt er gewoon op neer dat je vervuilde grond niet mag verplaatsen...
...naar minder vervuilde grond, want dan verslechter je de bodemkwaliteit.
Maar die 0.1 microgram...
...die vindt het expertisecentrum PFAS aan de strenge kant.
Lastig op dit moment is wel onze 0.1 microgram bepalingsgrens.
Zodra je daar meer van hebt. 0.2 hebt dan heb je een verontreiniging.
Dat vinden wij een heel strenge grens.
Daarvan zeggen wij eigenlijk: die zou wat hoger moeten.
Dat zou de sector al een heleboel helpen...
...om problemen waar ze nu mee worstelen, te tackelen.
We zagen al dat hoveniers hier mee te maken hebben...
...maar ook voor baggeraars geldt dit.
Ja, want dat grond verplaatsen is belangrijk voor Nederland.
Vraag dat maar aan hun.
Hier zijn we dan bezig met het storten van zand.
Om het strand weer aan te vullen eigenlijk.
Als we het niet zouden doen...
...dan zou de kustlijn van Nederland steeds verder landinwaarts trekken.
Een aantal werken liepen al, zoals deze.
Maar er zijn ook een aantal werken waar we nu echt al tegen een probleem aanlopen...
...dat het daar ondieper wordt door zand dat daar opbouwt.
Normaal gesproken zouden we dat zand dan wegbaggeren...
...en dan kunnen de schepen weer daar doorheen varen.
Maar op dit moment zitten we dus ook een beetje met...
...we kunnen nergens naartoe, dus hoe lossen we dit probleem op.
Nederland is toch wel echt een waterland.
En de scheepvaart speelt mee in allerlei sectoren.
Als wij niet meer kunnen baggeren en de kanalen slippen dicht...
...ja dat kan wel echt voor een probleem zorgen.
Ja, een hoop gedoe.
Maar het is natuurlijk wel de taak van de overheid...
...om maatregelen te nemen, als iets onveilig blijkt voor burgers.
Wij vroegen ons alleen wel af, waarom nu pas?
Want er waren al lang rapporten en incidenten...
...als Chemours en Schiphol...
...waardoor we echt wel wisten dat er iets niet in de haak was...
...met die 'forever chemicals'.
Zijn die signalen, die er wel waren dan toch genegeerd door de overheid?
Wij hadden het wel prettig gevonden...
...als het eerder was opgepakt.
Dan hadden we meer tijd gehad om...
...maatregelen die nu genomen zijn...
...met elkaar samen voor te bereiden.
Maar het doet me ook een beetje denken aan het stikstofdossier...
...waar al signalen bekend waren, onderzoeken enzovoorts.
En dan komt Den Haag heel laat met beleid.
Ja, stikstof is natuurlijk ook zo'n problematiek...
...waar eigenlijk de hete aardappel voortdurend naar voren wordt geschoven.
En dat is hier ook gebeurd?
Ja. Aan de andere kant kun je zeggen:
Daar heeft de Raad van State ingegrepen.
Hier hebben ze zelf het beleid gemaakt.
Goed, als je het hen vraagt, had dat dus allemaal veel sneller gekund.
Wij vroegen aan het ministerie waarom dat dan niet is gebeurd.
Maar ja, zij hadden daar nog geen antwoord op.
Dus hoe nu verder.
Voor diegenen die stilliggende bouwprojecten hebben...
...is het natuurlijk fijn als er zo snel mogelijk lokaal beleid komt.
Want dan valt het niet meer onder dat landelijke beleid.
En zoals je ziet, is er nog aardig wat grond te verzetten.
Wij gaan in ieder geval door naar het volgende verhaal om uit te diepen.
En heb je daar nog ideeën voor, laat het even weten in de comments.
Yes en bedankt voor het kijken.
