Episode 12: Sin vergüenza (1) Episode 12: Shameless (1) Odcinek 12: Bezwstydnik (1)

**Martina:** Maria Murriel moved to the United States from Peru during one of the toughest times in a kid's life: puberty. Martina: Maria Murriel moved to the United States from Peru during one of the toughest times in a kid's life: puberty. To make matters more complicated, she had to learn to maneuver a new language — and we know how tricky that can be.

**Maria:** Yo hablaba inglés con un acento fuerte y los niños de mi clase se reían de mí.

**Martina:** Maria had moved to Miami, probably the city with the highest concentration of Spanish speakers in the U.S. But even there, she learned to be afraid to stand out. She will never forget the day a girl got angry with her in the middle of class...

**Maria:** La niña me miró y dijo: “Stupid ref!”.

**Martina:** “Ref” was short for refugee, and it was used as a derogatory term for immigrants who had recently arrived. The majority of Miamians are Latinos, but assimilated, generations ago, so some of them used this term to put down those who had just arrived and perhaps didn't speak English yet.

**Maria:** Fue un momento difícil y triste para mí. Maria: It was a difficult and sad moment for me. Yo no pensaba que ser inmigrante era malo. Pero ese día, aprendí que “ref” era un insulto muy fuerte. También aprendí a tenerle miedo a esa palabra. I also learned to be afraid of that word.

**Martina:** Fear of that word would change Maria's relationship with her culture forever. Welcome to the Duolingo Spanish Podcast — I'm your host, Martina Castro. Each episode we bring you fascinating first-person stories from Spanish speakers around the world. The storytellers will be using intermediate Spanish and I'll be chiming in for context in English. But these are not language lessons, they're real life lessons through language.

**Martina:** When Maria was growing up in Peru, her parents were always trying to save money.

**Maria:** Eran los años 90 y Perú había vivido terrorismo y violencia por más de una década. Y ahora, el país estaba en una crisis económica. No había trabajo y la gente no se sentía segura. There were no jobs and people did not feel safe.

**Martina:** One day, Maria's dad was robbed.

**Maria:** Alguien atacó a mi papá en la calle.

**Martina:** It was the last straw. The family decided they needed to leave and find better opportunities.

**Maria:** Unos meses después, nos fuimos a Estados Unidos. Era mi primera vez en un avión. Yo tenía 11 años. I was 11 years old. Mi hermano menor tenía 7... y vomitó por casi 5 horas en el viaje.

**Martina:** It was a nerve-wracking moment for the whole family. And María was the only one who spoke English. Back in Peru, since she was five years old, she had studied English at her all girls' Catholic school. They learned the language by singing songs.

**Maria:** Cantábamos canciones fáciles como: “pollito: chicken, gallina: hen, lápiz: pencil, lapicero: pen…”

**Martina:** When María turned 10, her teacher, Miss Berta, had the class listen to music in English through headphones. Specifically, hits from the Swedish disco band ABBA, in all of its 70s splendor.

**Maria:** Miss Berta decía que ABBA era la mejor opción para aprender la pronunciación en inglés. Como era una banda de Suecia, hablaban inglés despacito.

**Martina:** So now Maria would spend classes transcribing the words to songs like “Dancing Queen” and “Mamma Mia”.

**Maria:** Miss Berta siempre decía que yo estaba avanzando rápido, que mi inglés era excelente.

**Martina:** But when Maria entered sixth grade in Miami, the school assigned her to the lowest level of English, along with every other newly arrived immigrant kid. They didn't seem to care that she knew all the words to “Dancing Queen”.

**Maria:** En esa clase conocí a Melanie, mi primera amiga en Estados Unidos. Ella era de Guatemala y vivía cerca de mi casa. Melanie y yo pasábamos mucho tiempo juntas. Los fines de semana jugábamos en la piscina con nuestros hermanos pequeños.

**Martina:** And they had a lot in common: their families had both recently arrived to the U.S., they had both gone to Catholic school and they were both shy.

**Maria:** Pero yo hablaba inglés mejor que Melanie.

**Martina:** Maria and Melanie took science class in English, away from the other kids who had recently arrived in the US. And since Maria understood a little more English than Melanie, the science teacher often asked Maria to translate for her friend. Every day, the teacher would give her lesson, and Maria would whisper the lesson to Melanie in Spanish.

**Maria:** Un día, unas niñas en mi clase de ciencia no paraban de hablar. La maestra estaba furiosa.

**Martina:** The teacher told the other girls to stop talking. When they realized they were in trouble, one of the girls got furious. She pointed at Maria, and screamed, “But she is always talking! Yell at her!”

**Maria:** Mi cara se puso roja por la vergüenza. Yo solo hablaba para explicar las lecciones a Melanie. Nunca pensé que iba a causar un problema.

**Martina:** The teacher told the girl that Maria had permission to talk in class. Just like that. She didn't explain why. And that's when that word came into Maria's life.

**Maria:** La niña nos miró a Melanie y a mí y dijo: “Stupid refs!”. Maria: The girl looked at Melanie and me and said, “Stupid refs!”

**Martina:** Again, “Ref”, short for refugee, was an insult. It was a classist and xenophobic word, used by Latinos who were more established in Miami against those who had just arrived. From this moment forward, María was determined to do whatever it took to lose her accent and blend in.

**Maria:** Un año después, todo cambió: nuevo barrio y nueva casa. Ya no podía ir a la piscina con Melanie. No tenía amigos en la nueva escuela. Estaba sola. Mi hermano estaba aprendiendo inglés, pero solo estaba en tercer grado. Y yo no hablaba sobre estas cosas con mis papás. En ik praatte niet over deze dingen met mijn ouders. Pensaba que no iban a entender. I thought they would not understand. Ik dacht dat ze het niet zouden begrijpen.

**Martina:** María's parents didn't face the same social pressures in Miami as she did. Martina: María's ouders hadden in Miami niet dezelfde sociale druk als zij. Even though they may have occasionally faced discrimination from Latinos who were fluent in English, it was still Miami and completely possible for them to go about their lives speaking only in Spanish. Ook al hebben ze af en toe te maken gehad met discriminatie van Latino's die vloeiend Engels spraken, het was nog steeds Miami en heel goed mogelijk voor hen om hun leven te leiden en alleen in het Spaans te spreken. Plus, they had each other. Bovendien hadden ze elkaar. So when it came to Maria's struggle to belong and fit in at school, she felt like she was on her own. Dus als het ging om Maria's strijd om erbij te horen en op school te passen, had ze het gevoel dat ze er alleen voor stond. Maria remembers walking into her new school with her mom on her first day. Maria herinnert zich dat ze op haar eerste dag met haar moeder naar haar nieuwe school liep.

**Maria:** Recuerdo que la escuela era fría. Maria: I remember that school was cold. Maria: Ik herinner me dat school koud was. Todos los estudiantes hablaban inglés. Alle studenten spraken Engels.

**Martina:** Maria was given a placement test to see what level of English she should take. Martina: Maria kreeg een plaatsingstest om te zien welk niveau Engels ze moest hebben.

**Maria:** El examen fue muy fácil: me preguntaron cosas como “how old are you?” y “my name is Maria”... La maestra estaba sorprendida con mi inglés. Maria: Het examen was heel gemakkelijk: ze vroegen me dingen als "hoe oud ben je?" en "mijn naam is Maria"... De leraar was verrast met mijn Engels. Dijo: “Tu inglés es perfecto, no necesitas tomar más clases de inglés”. Hij zei: "Je Engels is perfect, je hoeft geen Engelse lessen meer te volgen."

**Martina:** The teacher told Maria that she was fluent in English, and that she should have never been placed in such a low level at her previous school. Martina: De lerares vertelde Maria dat ze vloeiend Engels sprak en dat ze op haar vorige school nooit op zo'n laag niveau had mogen worden geplaatst. From here on out, Maria would be put in a regular class with native speakers. Vanaf nu zou Maria in een gewone klas met moedertaalsprekers worden geplaatst.

**Maria:** Mi mamá estaba feliz, pero yo tenía mucho miedo. Maria: Mijn moeder was blij, maar ik was erg bang. ¿Podría asistir a clases con hablantes nativos de inglés? Kan ik lessen volgen met moedertaalsprekers van het Engels? Y pensé: tengo que hablar muy bien para que nadie me llame “ref”. En ik dacht: ik moet heel goed praten zodat niemand mij “ref” noemt. Practicaba mucho en casa para perder mi acento. Ik heb thuis veel geoefend om mijn accent kwijt te raken. Veía Scooby-Doo en la televisión con mi hermano. Ik keek met mijn broer naar Scooby-Doo op tv. Imitaba el acento de Velma y el de Daphne. Ze imiteerde Velma's accent en dat van Daphne.

**Martina:** Maria knew all of the Scooby-Doo episodes by heart because she had seen them already in Perú, dubbed over in Spanish. Martina: Maria kende alle afleveringen van Scooby-Doo uit haar hoofd omdat ze ze al in Peru had gezien, nagesynchroniseerd in het Spaans.

**Maria:** Yo repetía: “Let's split up!” y “We got him!”. Maria: Ik bleef herhalen: "Laten we uit elkaar gaan!" en "We hebben hem!" Pero todavía tenía un acento fuerte. Maar hij had nog steeds een dik accent. Era muy difícil pronunciar algunas palabras: por ejemplo, no entendía la diferencia entre “this” y “these”. Sommige woorden waren erg moeilijk uit te spreken: ik begreep bijvoorbeeld het verschil niet tussen "dit" en "deze".

**Martina:** She also struggled with the various ways to pronounce an S. In Spanish the S is always the same, but in English it's trickier. Martina: Ze worstelde ook met de verschillende manieren om een S uit te spreken. In het Spaans is de S altijd hetzelfde, maar in het Engels is het lastiger. For example, she had trouble with the word “loser” -- a key word for survival in high school. Ze had bijvoorbeeld moeite met het woord 'verliezer' - een sleutelwoord om te overleven op de middelbare school.

**Maria:** Mi primer novio fue Adrián. Maria: Mijn eerste vriendje was Adrian. Teníamos 13 años, y la familia de Adrián era de Argentina, pero él había nacido en Estados Unidos. We waren 13 jaar oud en Adriáns familie kwam uit Argentinië, maar hij werd geboren in de Verenigde Staten. Sus papás tenían una tienda y la abuela de Adrián siempre nos daba empanadas y dulces. Zijn ouders hadden een winkel en de grootmoeder van Adrián gaf ons altijd empanadas en snoep. En la escuela, Adrián me escribía notas de amor. Op school schreef Adrián me liefdesbriefjes. Él también tocaba la guitarra y escribía canciones. Hij speelde ook gitaar en schreef liedjes. Yo sabía que algún día él iba a ser mi futuro esposo. Ik wist dat hij op een dag mijn toekomstige echtgenoot zou worden.

**Martina:** Until one day, when Maria said a word with a Spanish accent, and Adrian, told her jokingly, “Aw, you're like a little ref!” That word again, the one Maria feared the most. Martina: Tot op een dag, toen Maria een woord met een Spaans accent zei, en Adrian, voor de grap tegen haar zei: "Ach, je bent net een kleine scheidsrechter!" Weer dat woord, datgene waar Maria het meest bang voor was. She was mortified and overwhelmed with shame. Ze was gekrenkt en overweldigd door schaamte.

**Maria:** Mi acento todavía era muy fuerte y ahora Adrián pensaba que yo era una ref. Maria: Mijn accent was nog steeds erg sterk en nu dacht Adrian dat ik een scheidsrechter was. Otra vez, sentí mucha vergüenza por no hablar como los demás. Nogmaals, ik voelde me erg beschaamd omdat ik niet sprak zoals de anderen. Quería cambiar, quería hablar “normal”. Ik wilde veranderen, ik wilde “normaal” spreken. Entonces decidí estudiar más con Scooby-Doo. Dus besloot ik meer te studeren bij Scooby-Doo. Empecé a hablar con mucho cuidado en la escuela. Op school begon ik heel voorzichtig te praten. También con Adrián. Ook met Adriaan.

**Martina:** Maria did get better at hiding her accent, but she and Adrian didn't get married. Martina: Maria kon haar accent beter verbergen, maar zij en Adrian zijn niet getrouwd. Years later, when Maria went off to college, she entered a bilingual program. Jaren later, toen Maria naar de universiteit ging, begon ze aan een tweetalig programma. At first, she didn't want to go, because she was afraid of returning to the years she spent with Melanie as an outsider. Aanvankelijk wilde ze niet gaan, omdat ze bang was om terug te keren naar de jaren die ze als buitenstaander met Melanie doorbracht.

**Maria:** Pero era un programa muy importante. Maria: Maar het was een heel belangrijk programma. Los otros estudiantes eran de Latinoamérica. De andere studenten kwamen uit Latijns-Amerika. Yo había leído al Quijote. Ik had Don Quichot gelezen. Pero ellos también leían a escritores como Borges, Fuentes, Mistral y a otros autores latinoamericanos. Maar ze lezen ook schrijvers als Borges, Fuentes, Mistral en andere Latijns-Amerikaanse auteurs.

**Martina:** After so much effort to mask her Latin American roots, now she didn't have the vocabulary to talk about authors from her own region and in her native language. Martina: Na zoveel moeite om haar Latijns-Amerikaanse roots te verbergen, had ze nu niet de woordenschat om over auteurs uit haar eigen regio en in haar moedertaal te praten.

**Maria:** Descubrí una triste realidad: pensar solo en inglés no era bueno. Maria: Ik ontdekte een trieste realiteit: alleen in het Engels denken was niet goed. Tampoco era bueno tener vergüenza de mostrar mi cultura. Het was ook niet goed om me te schamen om mijn cultuur te laten zien. Mis nuevos amigos conocían a mi cultura mejor que yo. Mijn nieuwe vrienden kenden mijn cultuur beter dan ik.

**Martina:** One of Maria's classmates, Frank, had been reading poetry by Jose Martí since he was a kid in Cuba. Martina: Frank, een van Maria's klasgenoten, las al sinds zijn jeugd in Cuba poëzie van Jose Martí. Félix knew all about leftist politics in Chile. Felix wist alles van linkse politiek in Chili. Javier could tell jokes in a Honduran slang that would leave everyone dying of laughter, but Maria didn't get them. Javier kon moppen vertellen in Hondurees jargon waar iedereen van zou lachen, maar Maria begreep ze niet. She remembers a party in the beginning of the program, where everyone was dancing cumbia. Ze herinnert zich een feest aan het begin van het programma, waar iedereen cumbia danste.

**Maria:** Yo bailaba lento, sola. Maria: Ik danste vroeger, alleen. Javier me invitó a bailar con él. Javier nodigde me uit om met hem te dansen. “¡No sé bailar muy bien!”, le dije. Él me respondió: “¡Eres muy gringa!” Y todos se rieron. Hij antwoordde: "Je bent erg gringa!" En ze lachten allemaal.

**Martina:** Yeah. Martijn: Ja. Gringa. gringa. And Maria laughed with them, because she knew he didn't say it with bad intentions. En Maria lachte met hen mee, omdat ze wist dat hij het niet met slechte bedoelingen zei. She was a little embarrassed, but not that paralyzing kind of shame from when she was younger. Ze schaamde zich een beetje, maar niet die verlammende schaamte van toen ze jonger was. More of a sadness that they would see her as too much of a gringa. Meer een droefheid dat ze haar als te veel een gringa zouden zien.

**Maria:** Nací y crecí en Latinoamérica. Maria: Ik ben geboren en getogen in Latijns-Amerika. Viajé por muchas ciudades hermosas. Ik heb door veel mooie steden gereisd. Pero mi música, comida y arquitectura favorita es la de mi país. Maar mijn favoriete muziek, eten en architectuur komt uit mijn land. Soy y siempre seré de Perú. Ik kom en zal altijd uit Peru komen.

**Martina:** But it's also true that at this point, Maria had spent the majority of her life in the United States. Martina: Maar het is ook waar dat Maria op dat moment het grootste deel van haar leven in de Verenigde Staten had doorgebracht. Her sense of humor, the way she dances, the way she expresses herself, all of it is more American than not. Haar gevoel voor humor, de manier waarop ze danst, de manier waarop ze zich uitdrukt, het is allemaal meer Amerikaans dan niet. So this moment, when she struggled with being defined as a gringa, it ended up being almost like a revelation for her. Dus dit moment, toen ze worstelde met gedefinieerd te worden als een gringa, werd het bijna een openbaring voor haar.

**Maria:** Soy peruana, pero también soy estadounidense. Maria: Ik ben Peruaan, maar ik ben ook Amerikaans. Ahora, soy periodista. Nu ben ik journalist. Después de trabajar en Miami por cinco años, me mudé a Boston. Na vijf jaar in Miami te hebben gewerkt, verhuisde ik naar Boston. Boston es muy diferente a Miami – no hay muchos latinos, hace frío, y casi nadie habla español. Boston is heel anders dan Miami - er zijn niet veel Latino's, het is koud en bijna niemand spreekt Spaans. Ahora, además de ser periodista, soy maestra. Nu ben ik naast journalist ook docent.

**Martina:** Now, in Boston, one of Maria's freelance jobs is to teach creative writing to adults. Martina: Nu, in Boston, is een van Maria's freelance banen het lesgeven in creatief schrijven aan volwassenen. One day, she arrived early to prepare for her class. Op een dag kwam ze vroeg aan om zich voor te bereiden op haar les. While she was working, she overheard a man she didn't know talking to a group of colleagues in the kitchen across the hall from her classroom. Terwijl ze aan het werk was, hoorde ze een man die ze niet kende praten met een groep collega's in de keuken aan de overkant van de gang van haar klaslokaal.

**Maria:** El hombre hablaba de sus vacaciones en Perú, de la temperatura y de las comidas. Maria: De man had het over zijn vakanties in Peru, de temperatuur en het eten. El grupo estaba muy interesado en escuchar sobre Perú. De groep was erg geïnteresseerd om over Peru te horen.

**Martina:** Exactly at that moment, a woman asked, did you eat anything weird? Martina: Precies op dat moment, vroeg een vrouw, heb je iets raars gegeten? And Maria stopped working so she could listen more closely. En Maria stopte met werken zodat ze beter kon luisteren.

**Maria:** El hombre respondió: “No, pero los peruanos comen cuy”. Maria: De man antwoordde: "Nee, maar Peruanen eten cavia's."

**Martina:** A cuy is a guinea pig. Martina: Een cuy is een cavia.