¿Tiene el Universo Forma de Donut? Ist das Universum wie ein Doughnut geformt? Is the Universe shaped like a Donut? L'univers a-t-il la forme d'un beignet ? Heeft het heelal de vorm van een donut? Czy Wszechświat ma kształt pączka? O Universo tem a forma de um donut? Чи має Всесвіт форму пончика? 宇宙的形狀像甜甜圈嗎？

Saltemos directamente a la pregunta: ¿podría tener el universo forma de donut? La respuesta Let's jump||||||||||||| atlayalım||||||||||||| Let's jump straight to the question: could the universe be shaped like a donut? The answer is Sorunun doğrudan yanıtına geçelim: Evren bir donut biçiminde olabilir mi? Hızlı yanıtı...

rápida… es que sí, siempre que sea un donut muy grande. Pero dejadme que me explique; fast... is that yes, as long as it is a very large donut. But let me explain; evet, çok büyük bir donut olduğu sürece. Ama izin verin, açıklayayım;

esta pregunta puede ser interpretada de dos maneras. This question can be interpreted in two ways. bu soru iki şekilde yorumlanabilir.

Si lo que me estás preguntando es si las galaxias se colocan formando la figura de |||||||||||place|||| If what you are asking me is whether galaxies are arranged in the shape of a

un donut, entonces mi respuesta es que creemos que no. Esto es porque necesariamente el donut a doughnut, then my answer is that we think not. This is because necessarily the doughnut

tiene un borde, tiene un lugar a partir del cual ya no hay más galaxias, y a dia de hoy has an edge, it has a place beyond which there are no more galaxies, and as of today there are no more galaxies.

no vemos ningún límite del cosmos. Cuando miramos al universo a lo grande, a las escalas |||||||||||||||scales |||||||||||||||ölçeklerde We see no limit to the cosmos. When we look at the universe in the big picture, at the scales

de los supercúmulos de galaxias, no vemos ningún corte que nos haga sospechar de la ||superclusters|||||||||||| of superclusters of galaxies, we do not see any cut-off that would make us suspect the

existencia del donut. De hecho, miremos donde miremos siempre vemos más y más galaxias. |||||let's look|||||||| In fact, wherever we look we always see more and more galaxies. donut'un varlığı. Aslında, nereye baksak her zaman daha fazla galaksi görüyoruz.

Esto, combinado con la naturaleza de la expansión del cosmos y la pinta que tenía el plasma ||||||||||||görünüm|||| This, combined with the nature of the expansion of the cosmos and the way the plasma looked Bu, evrenin genişlemesi ve plasma'nın görünümü ile birleştirildiğinde

ancestral del que salimos, hace que sospechemos que el universo no tiene bordes, que es ilimitado. ||||||подозреваем||||||||| ||||||let us suspect||||||||| ||||||şüphelenelim||||||||| ||||||||||||confini||| ancestral that we came from, makes us suspect that the universe has no borders, that it is unlimited. atalarımızın çıktığı, evrenin kenarları olmadığını, sınırsız olduğunu düşündürüyor.

Pero oye, podríamos equivocarnos. Podríamos estar dentro de un donut tan tan grande que |||hata yapmak|||||||||| But hey, we could be wrong - we could be inside a doughnut so big that Ama dinle, yanılıyor olabiliriz. O kadar büyük bir simidin içinde olabiliriz ki

no somos capaces de ver su limite o notar sus efectos. Es una posibilidad. ||||||limit||||||| we are not able to see its limit or notice its effects. It's a posibility. sınırını göremiyoruz ya da etkilerini fark edemiyoruz. Bu bir olasılık.

En cualquier caso, hay otra manera de interpretar la pregunta: podrías estarme preguntando |||||||||||asking me| |||||||||||bana| In any case, there is another way to interpret the question: you could be asking me Her durumda, soruyu yorumlamanın başka bir yolu var: bana soruyor olabilirsin

si el que tiene forma de donut… es el espacio. Aclaro esto: gente, este es el monigote de ||||||||||||||||stick figure| ||||||||||||||||kukla| ||||||||||chiarisco||||||pupazzo| ||||||||||||||||boneco| if the one in the shape of a donut... is space. Let me get this straight: people, this is the monicker from eğer donut şeklindeyse... bu uzaydır. Şunu netleştireyim: insanlar, bu Rubén'in oyuncak adamı.

Rubén: -¡Hola, gente! Rubén: -Hello, people! Rubén: -Merhaba, insanlar!

El monigote de Rubén no es como nosotros, lo de que haya tres dimensiones espacial no Ruben's muppet is not like us, there are no three spatial dimensions. Rubén'in oyuncak adamı bizim gibi değil, uzaysal üç boyut olmasının sebebi yok.

lo lleva muy bien: él solo puede moverse en un espacio de dos dimensiones. Pero que He's doing very well: he can only move in a two-dimensional space. But that bunu çok iyi kaldırıyor: sadece iki boyutlu bir alanda hareket edebiliyor. Ama

su universo sea bidimensional no quita que tenga una forma. |||bidimensional|||||| its universe is two-dimensional does not detract from the fact that it has a shape. evreninin iki boyutlu olması onun bir şekli olmadığı anlamına gelmiyor.

Vamos a divertirnos un poco. Imagina que recorto parte del universo donde vive Rubén y (utilizando |||||||I cut|||||||| |||||||kesiyorum|||||||| |||||||ritaglio|||||||| Let's have a little fun. Imagine that I cut out part of the universe where Rubén lives and (using Biraz eğlenelim. Rubén'in yaşadığı evrenin bir kısmını kestiğimi hayal et ve (kullanarak

pegamento cósmico) uno el borde de arriba con el borde de abajo y después uno los bordes colla|||||||||||||||| cosmic glue) join the top edge with the bottom edge and then join the edges together. kozmik yapıştırıcı) üst kenarı alt kenarla birleştir ve sonra yan kenarları birleştir

laterales. ¡Sí! le acabo de dar al espacio del universo de Rubén forma de donut. Yes! I just gave Ruben's universe space the shape of a donut. yan kenarlar. Evet! Rubén'in evrenine donut şekli verdim.

-Y vivir aquí es bastante divertido. Si escojo una dirección cualquiera y viajo en línea -And living here is quite fun. If I pick a random address and go online, I'll have a lot of fun. -Ve burada yaşamak oldukça eğlenceli. Rastgele bir yön seçip düz bir hatta seyahat ettiğimde

recta ¡siempre acabo llegando al punto de partida! ¡sin importar cual escoja! Mi universo |||||||||||seçtiği|| straight I always end up reaching the starting point! No matter which one you choose! My universe her zaman başlangıç noktasına varıyorum! Hangi yönü seçersem seçeyim! Evrenim

es ilimitado. Y muchos pensaréis que para que algo sea ilimitado tiene que ser infinito. ||||will think|||||||||| And many of you will think that for something to be unlimited it has to be infinite. sonsuzdur. Ve birçokları, bir şeyin sonsuz olması için sınırsız olması gerektiğini düşünecektir.

Pues yo os digo que no. Como podéis ver, aquí no hay ningún tipo de borde o corte, Well, I say no. As you can see, there is no edge or cut of any kind here, Ama ben size bunun böyle olmadığını söylüyorum. Gördüğünüz gibi, burada hiçbir türden kenar veya kesim yok;

mi universo no tiene limites, y sin embargo si viajo en línea recta siempre veo las mismas ||||sınırlar|||||||||||| ||||limiti|||||||||||| my universe has no limits, and yet if I travel in a straight line I always see the same ones. benim evrenimde sınırlamalar yok, yine de düz bir çizgide yol alırsam her zaman aynı şeyleri görürüm.

galaxias una y otra y otra vez. Es finito y a la vez ilimitado. ||||||||sonuç||||| It is finite and at the same time unlimited. galaksiler bir kez daha ve bir kez daha. Hem sonlu hem de sonsuzdur.

Exactamente. Y, volviendo al universo de verdad: esto mismo podría ocurrir en el mundo real. And, back to the real universe: the same thing could happen in the real world. Tam olarak. Ve, gerçek evrene dönersek: bu aynen gerçek dünyada da olabilir.

Que nuestro espacio tridimensional tuviera una forma, una curvatura concreta, como por |||three-dimensional|||||||| |||üç boyutlu|||||||| That our three-dimensional space would have a shape, a concrete curvature, as by Üç boyutlu alanımızın bir şekli, belirli bir eğriliği olması gibi, örneğin

ejemplo, la curvatura de un donut. No es nada estrafalario. De hecho tiene un nombre: se |||||||||saçma|||||| It's not outlandish at all. In fact, it has a name: it's called a "doughnut. örnek, bir donatın eğriliği. Hiç de tuhaf değil. Aslında bir ismi var: toroidal geometri

llama geometría toroidal. Ojo cuidado, se que muchos vais a pensar que ||toroidal||||||||| ||torodal||||||||| I know that many of you are going to think that the toroidal geometry is a Dikkat edin, birçok kişinin düşüneceğini biliyorum

al igual que Rubén vive en la superficie de un donut de 3 dimensiones, si nuestro universo Rubén'in 3 boyutlu bir donatın yüzeyinde yaşadığı gibi, eğer evrenimiz

tuviera geometría toroidal tendríamos que vivir en la “superficie” de un donut de If a toroidal geometry had toroidal geometry, we would have to live on the "surface" of a donut of

4 dimensiones. Podría ser, pero sabed que el espacio también puede curvarse internamente, |||||||||||içsel olarak It could be, but know that space can also be internally curved, 4 boyut. Olabilir, ama bilin ki uzay da içten içe bükülebilir,

“sobre sí mismo”, dentro de sus tres dimensiones, lo que se llama curvatura intrínseca. |||||||||||||intrinsic "on itself", within its three dimensions, which is called intrinsic curvature. “kendi üzerine”, üç boyutu içinde, buna içsel eğrilik denir.

Así que no vayáis diciendo por ahí que os contado que existe una cuarta dimensión, So don't go around saying that I told you that there is a fourth dimension, Yani etrafa dördüncü boyutun var olduğunu söylediğimi söylemeyin.

porque realmente no es necesaria. El caso, ¿es posible que el espacio tenga The case, is it possible for the space to have çünkü gerçekten gerekli değil. Durum şu ki, uzay donut şeklinde olabilir mi?

forma de Donut? Bueno… hay un problema: la curvatura del donut no es la misma en todas Donut'un şekli mi? Tamam… Bir sorun var: donut'un eğriliği her yönünde aynı değil,

las direcciones, hay grandes diferencias entre esta y está. Estas curvaturas son muy importantes, ||||||||||curvatures||| These curvatures are very important, bu ve bu arasında büyük farklılıklar var. Bu eğrilikler çok önemlidir,

cambian como la luz se propaga por el universo y eso afecta a la imagen que tenemos del cosmos. |||||spreads||||||||||||| ışığın evrende yayılması gibi değişir ve bu, evrenle ilgili sahip olduğumuz görüntüyü etkiler.

Desde la Tierra notaríamos el Universo distinto dependiendo que parte del cielo escoja… |||we would notice||||||||| |||notarırdık||||||||| From Earth, we would notice the Universe differently depending on which part of the sky we choose... Dünyadan gökyüzünün hangi kısmını seçtiğine bağlı olarak evreni farklı bir şekilde fark ederdik...

y esto, amigos, no ocurre. Al contrario: no importa qué dirección escojas, el universo and this, my friends, does not happen. On the contrary: no matter which direction you choose to go, the universe ve bu, arkadaşlar, gerçekleşmez. Aksine: hangi yönü seçersen seç, evren

a gran escala siempre parece igual estadísticamente. Que da igual donde mires: la curvatura del ||||||статистически|||||||| It doesn't matter where you look: the curvature of the büyük ölçekle her zaman istatistiksel olarak aynı görünür. Nereden bakarsan bak: eğriliği

universo es siempre la misma. Esto descarta la geometría toroidal como una de las posibles. ||||||rules out|||||||| ||||||hariç tutar|||||||| This rules out toroidal geometry as one of the possible ones. evren her zaman aynıdır. Bu, toroidal geometriyi olası olanlardan biri olarak dışlar.

De hecho debido a esta condición solo están permitidas tres: la geometría euclídea, ||||||||allowed||||Euclidean In fact, due to this condition, only three are allowed: Euclidean geometry, Aslında bu koşul nedeniyle sadece üçüne izin verilir: öklidyen geometri,

la hiperbólica y la esférica. Estos candidatos obviamente tienen sus diferencias, pero lo |hyperbolic||||||||||| |hiperbolik||||||||||| These candidates obviously have their differences, but the most important thing is that they are not hiperbolik ve küresel. Bu adayların obviously farklılıkları var ama bu

más particular es que si nuestro universo tiene alguna de las dos primeras geometrías |||||||||||||геометрии |||||||||||||geometries |||||||||||||geometrileri more particular is that if our universe has either one of the first two geometries daha özel olanı, eğer evrenimiz ilk iki geometriye sahipse

el cosmos sería infinito, nunca dejaría de haber nuevas galaxias, estrellas y planetas the cosmos would be infinite, there would never cease to be new galaxies, stars and planets. kozmos sonsuz olurdu, yeni galaksiler, yıldızlar ve gezegenler hiç bitmezdi

que visitar. Sin embargo, si resulta que nuestros universo tiene curvatura esférica nos ocurriría However, if it turns out that our universe has a spherical curvature, we would have a spherical curvature. ziyaret etmek için. Ancak, eğer evrenimizin küresel bir eğriliği varsa başımıza gelecek olan

lo mismo que en el universo Rubén: viviríamos en un cosmos circunnavagable, un universo |||||||жили бы|||||| |||||||||||navigable|| |||||||||||çevresinde seyahat edilebilir|| |||||||||||circumnavigabile|| Rubén evreninde olduğu gibi: çevresinde dolaşılabilir bir kozmosda yaşayacağız, bir evrende

que no tienen infinitas galaxias y planetas, pero que evita tener límites aparentando ||||||||||||pretending ||||||||||||göstererek that do not have infinite galaxies and planets, but that avoids having limits by pretending sonsuz galaksiler ve gezegenler yoktur ama görünüşte sınırlara sahip olmaktan kaçınır

repetirse en todas las direcciones. Pregunta del millón: ¿cuál de estas tres to repeat itself||||||||||| be repeated in all directions. Million dollar question: which of these three her yöne tekrar ederek. Milyon dolarlık soru: bu üçünden hangisi

formas es la de nuestro Universo? ¿Vivimos en un Cosmos infinito o no? Los físicos ya Do we live in an infinite Cosmos or not? Physicists have already

han estado echando un ojo a las anisotropías del fondo de microondas en busca de respuestas. |||||||anisotropies|||||||| have been keeping an eye on the anisotropies of the microwave background for answers.

Y es que la luz más antigua del cosmos ha viajado desde muy lejos para llegar hasta And the oldest light in the cosmos has traveled from far away to reach

aquí, y en ese camino su trayectoria ha tenido tiempo de sobra de cambiar debido a esta posible |||||||||||sufficiente|||||| here, and along the way his trajectory has had plenty of time to change due to this possible

curvatura, alterando nuestra percepción de las manchas del fondo, como si fuera un espejismo. |altering||||||||||||mirage |değiştirerek|||||||||||| |||||||||||||miraggio curvature, altering our perception of the spots in the background, as if it were a mirage.

En concreto, la curvatura esférica aumentaría el tamaño de las manchas respecto a las prevista, |||||would increase||||||||| |||||artar|||||||||öngörülen Specifically, the spherical curvature would increase the size of the spots with respect to the predicted ones,

mientras que la hiperbólica las reduciría. Cuanto más grandes, más curvatura esférica;

cuanto más pequeñas, más curvatura hiperbólica. ¿Y cuál es el resultado? Que estamos justo

en el medio. El Universo es muy muy plano, muy euclídeo…. Y sin embargo no podemos ||||||||||Euclidean||||| ||||||||||Euclidean||||| The Universe is very very flat, very Euclidean.... And yet we cannot

asegurar que sea infinito: las incertidumbres en el número exacto nos dejan la forma en ensure that it is infinite: uncertainties in the exact number leave us how

el aire. Aunque sabemos que estamos muy cerca del cero en curvatura, de la planitud exacta, ||||||||||||||flatness| ||||||||||||||düzlük| Although we know that we are very close to zero in curvature, to exact flatness,

los físicos no pueden descartar que haya un poquito que no somos capaces de medir. ||||hariç tutmak|||||||||| physicists cannot rule out that there is a little bit that we are not able to measure.

Ocurriría lo mismo que en la Tierra: parece ser plana a nuestras escalas cuando realmente It would be the same as on the Earth: it appears to be flat at our scales when it is really flat. Dünyada olduğu gibi olurdu: aslında çok çok büyük bir küre olan düz görünüyor.

es una esfera muy muy grande. Y por eso mismo el todopoderoso donut todavía |||||||||||onnipotente|| And that's why the almighty donut is still a very, very big sphere. Ve bu yüzden her şeye gücü yeten donut hala

podría ser real, porque el espacio podría tener la forma de un donut tan tan tan grande could be real, because space could be in the shape of a donut so so so so big gerçek olabilir çünkü uzay o kadar büyük bir donut şeklinde olabilir.

que a los tamaños que podemos medir ahora lo notáramos euclídeo. Seríamos demasiado |||||||||we would notice||| |||||||||not etmemiz||| that at the sizes we can measure now we would notice it Euclidean. We would be too

pequeñitos como para medir la verdadera curvatura del cosmos.

Pero, dejando esto a un lado. Creo que debéis salir de este vídeo sabiendo algo más: Aunque

el universo fuera infinito, la realidad es que si coges una nave y viajas lo bastante

lejos, verás que en un momento deja abruptamente de haber galaxias. A partir de aquí no importa |||||||abruptly||||||||| |||||||aniden|||||||||

cuanto te desplaces, lo único que te vas a encontrar es oscuridad. ||you travel||||||||| ||hareket edersen||||||||| When you move around, the only thing you will find is darkness.

-Uo uo, pero, Crespo, ¿no has dicho que el universo es ilimitado?, ¿que siempre hay |of the||||||||||||| |uo|||||||||||||

galaxias más allá?. ¿Cómo pueden ser estas dos cosas ciertas?

Rubén, sabes perfectamente que eso... lo resolveremos en otro vídeo. Y, recuerda, ||||||we will resolve||||| ||||||çözeceğiz|||||

si quieres más ciencia solo tiene que suscribirte. Y gracias por verme.