Life lessons from a psychoanalyst: Matheos Yosafat at TEDxAthens 2012 Lebenslektionen von einem Psychoanalytiker: Matheos Yosafat bei TEDxAthens 2012 Life lessons from a psychoanalyst: Matheos Yosafat at TEDxAthens 2012 Lecciones de vida de un psicoanalista: Matheos Yosafat en TEDxAtenas 2012 Les leçons de vie d'un psychanalyste : Matheos Yosafat à TEDxAthens 2012 Lekcje życia od psychoanalityka: Matheos Yosafat na TEDxAthens 2012 Bir psikanalistten hayat dersleri: Matheos Yosafat TEDxAthens 2012'de

Μετάφραση: Chryssa Takahashi Επιμέλεια: MARIANGELA LESTOU Translator: Dimitrios Stamatis Reviewer: Chryssa Takahashi

Είμαι χαρούμενος που είμαι εδώ σήμερα

γιατί βλέπω ένα ζωντανό κομμάτι της Ελληνικής νεολαίας, η οποία αυτό το διάστημα δεν είναι πολύ ζωντανή which at this moment is not very animated

με έναν ενεργητικό και δραστήριο τρόπο. in an energetic and active way.

Γύρισα στην Ελλάδα

γιατί νόμιζα ότι θα μπορούσα να προσφέρω κάποια πράγματα στον δικό μου τομέα. because I thought I could offer a few things in my field. Δυστυχώς η γενεά η δικιά μου απογοήτευσε λίγο την χώρα μου Unfortunately my generation disappointed my country a bit, κι έτσι περιμένουμε από εσάς, την καινούργια γενεά so we expect from you, the new generation

να κάνει κάτι για μια χώρα που αξίζει to do something for a worthy nation

γιατί έχει προσφέρει πολλά, because it has offered a lot,

αλλά και τώρα έχει δυνάμεις που κοιμούνται.

Η χώρα περνάει μια κρίση όπως ξέρετε, The country is in a state of crisis, as you know,

αλλά δεν θα μπω στα οικονομικά και άλλα θέματα, but I will not get into the economic and other matters,

αλλά είναι και μία βαθιά κρίση, κοινωνική και ψυχολογική. it is also a deep crisis, social and psychological. H κοινωνική είναι ότι η χώρα έχει διαλυθεί ουσιαστικά σαν κοινωνία, The social one is that the country is essentially destroyed as a society. σαν ομαδική κατάσταση, ανθρώπινη. As a collective human condition.

Ο καθένας κοιτάει το συμφέρον του. Everyone is pursuing their own self-interest.

Οι πολιτικοί κάνουν το ίδιο. The politicians are doing the same.

Εμείς θέλουμε το δικό μας και τους εκλέγουμε. We want our own, so we elect them.

Υπάρχει μία κατάσταση που την ξέρετε όλοι, όλοι είμαστε λίγο κλέφτες. There is a situation that you all know, we are all thieves to a small extent. Λίγοι προσπαθούν να προσφέρουν κάτι για το κοινό καλό. Few people try to contribute something for the common good. Ίσως αυτή η συγκέντρωση και η TEDx να είναι ένα πολύ ελπιδοφόρο παράδειγμα. Maybe this gathering and TEDx are very hopeful examples. Και ό,τι στοιχεία είχανε οι άνθρωποι And every attributes

παλαιότερα σε αυτή την χώρα people had in the past in this country,

έχουν εν μέρει εξαφανιστεί. have been partially disappeared.

Υπάρχει μία ανομία, όπως ξέρετε. Υπάρχει ένας υπερκαταναλωτισμός, There is a lawlessness, as you know. There is a hyper-consumerism, τον οποίο μας έδειξαν όλοι ότι αυτός είναι ο σκοπός της ζωής. which everyone showed us that it's the purpose of life. Δεν υπάρχει ομαδικό πνεύμα There is no team spirit.

και ξέρουμε από την ψυχολογία και την ψυχανάλυση And we know from psychology and psychoanalysis

ότι ο άνθρωπος είναι ευτυχισμένος that man is happy

μόνο όταν είναι σε ένα πλέγμα σχέσεων και προσφέρει πράγματα. Σε πολύ ουσιαστική γλώσσα το λέμε αυτό αγάπη. In a very substantial language we call this love.

Δεν είναι μόνο ο έρωτας και λοιπά, αλλά η δυνατότητα να συνυπάρχεις It is not only romantic love and so forth, but the possibility to coexist με ανθρώπους σε αυτό το σύντομο ταξίδι που κάνουμε στη ζωή, with people, in this short trip we make through life, και από τους οποίους να δίνεις και να παίρνεις. and through them to give and receive.

Αυτό δεν είναι ηθικολογικό δίδαγμα, είναι ψυχολογικό. This is not a moralistic lesson, it is psychological.

Δηλαδή ένας άνθρωπος που δεν δίνει τίποτε στους άλλους, Namely a human who never gives anything to others στην κοινωνία που ζει, δεν μπορεί να είναι ευτυχισμένος, ευχαριστημένος. in the society he lives in, cannot be happy, content.

Αυτό το βλέπουμε κάθε φορά με ανθρώπους που είναι λίγο άδειοι σε αυτά. Μπορεί να έχουν λεφτά, επιτυχία, οτιδήποτε, αλλά δεν είναι καλά. Έρχονται σε εμάς, τους ψυχαναλυτές και λένε «Νιώθω κενό, δεν βρίσκω ένα νόημα στην ζωή.»

Και συνήθως το ψάχνουν, περισσότερο καταναλωτισμό And they are usually looking for it through more consumerism περισσότερο σεξ, ναρκωτικά, και λοιπά. more sex, drugs and so forth.

Και δυστυχώς αυτό αφορά σήμερα ένα μεγάλο κομμάτι της Ελληνικής νεολαίας, And unfortunately this concerns a big part of the Greek youth today, οι οποίοι ασχολούνται υπερβολικά με τα ναρκωτικά, who is overly engaged with drugs,

με το σεξ, με έναν περίεργο τρόπο και δεν έχω χρόνο να μιλήσω γι'αυτό. and sex, in a weird manner and I do not have time to talk about that. (Γέλιο)

Να σας πω ένα παράδειγμα. Βλέπω...

(Γέλιο)

(Χειροκρότημα) (Applause)

Βλέπω πολλούς ανθρώπους και νέα παιδιά στο γραφείο μου I see many people and young kids in my office και έρχονται κοριτσάκια δεκατεσσάρων ετών and fourteen year old girls come over,

τα οποία θέλουν να αυτοκτονήσουν πολλές φορές. often with suicidal tendencies.

Ή πίνουν ναρκωτικά, ή τέτοια και δεν μπορείς να καταλάβεις γιατί. Or drinking drugs, or that sort of thing and you cannot understand why. Είναι από καλή όπως λέμε οικογένεια.

Και όταν τους ρωτάω καμιά φορά: And when I ask them sometimes:

«Καλά, δεν περιμένεις, λες θέλω να αυτοτονήσω. "Well, can't you wait, you say I want to kill myself.

Είναι ωραία στον ήλιο,

αύριο μεθαύριο θα γνωρίσεις και κανά αγοράκι όταν μεγαλώσεις.» Το οποίο δεν καταλαβαίνουν. Which they do not understand.

Μετά από την σχετική κουβέντα μου λέει «Τι, γκόμενο;» (Γελιο) (Laughter)

Λέω «Ναι». Εγώ δεν είχα μάθει να τα λέω έτσι παλαιά. I say "Yes". That's not how I learnt to call things back then.

Μου λέει «Έχω πάει με καμμιά 50αριά και δεν με ενδιαφέρει.» Γεγονός.

(Γέλιο)

Ε αυτό δεν είναι έρωτας, είναι ένα είδος φτηνού πανσεξουαλισμού

που ύστερα από λίγο δεν υπάρχει αγάπη,

δεν υπάρχει συναίσθημα, δεν υπάρχει ρομαντισμός,

δεν υπάρχει δυνατότητα να δίνεις στον άλλον,

είναι μια ανταλλαγή οργάνων, η οποία ύστερα από λίγο είναι μεν ευχάριστη, αλλά αφήνει ένα κενό.

Ο άνθρωπος πρέπει να σχετίζεται, πρέπει,

δηλαδή αυτό είναι το μόνο που μπορεί να τον κάνει ευτυχισμένο. Και να δίνει.

Αυτά σκεφτόμουν όταν αποφάσισα να έρθω στην Ελλάδα. Those were my thoughts when I decided to come to Greece. Και τι προσπάθησα να κάνω εγώ, And what I tried to do,

μια κι εδώ μιλάμε [για το] τι κάνει κανένας και όχι μόνο τι λέει, because here we talk about what someone does, not only what he says, είναι ότι ως ψυχαναλυτής έβλεπα πολύ λίγους ανθρώπους is that as a psychoanalyst, I used to see very few people που είχαν και μέσα αρκετά οικονομικά

και αποφάσισα και ίδρυσα -- γιατί είχα εκπαιδευτεί στην Αγγλία so I decided -- because I had been trained in England και στην ομαδική και οικογενειακή θεραπεία -- also in group and family therapy --

και ίδρυσα μία εταιρία εδώ, to establish a company here

η οποία μέχρι τώρα έχει εκπαιδεύσει περίπου 400 άτομα. which to this day has trained around four hundred people. Και αυτά δουλεύουν σε νοσοκομεία, σε κέντρα ψυχικής υγιεινής, σε σχολεία, And these people now work in hospitals, mental health centers, schools, σε οικογένειες και ακόμη και όταν είναι ιδιωτικά with families and even when these facilities are private

είναι πολύ φθηνότερη η τιμή,

Εκεί, τι μαθαίνουν. So, what do they learn there?

Εκτός από τα όποια προβλήματα έχουν,

μαθαίνουν να ζουν με άλλους ανθρώπους. they learn to live with other people.

Εκεί βγαίνουν όλες οι δυσκολίες που έχουμε, That's where all the difficulties that we have, come out,

η επιθετικότητα που μας καθορίζει στην Ελλάδα. the aggressiveness that defines us in Greece.

Μαθαίνουν να συζούν, να μοιράζονται, να ανέχονται τον άλλον και να μην προβάλλουν πάντα τα προβλήματα στους άλλους. Αυτό είναι ένα συνηθισμένο πράγμα που γίνεται στην Ελλάδα, This is a common thing in Greece που είμαστε λίγο προβληματικοί where we are a little problematic

και προσφέρουμε, θεωρούμε ότι οι άλλοι άνθρωποι φταίνε για όλλα. and believe that everybody else is responsible for everything. Το άλλο κομμα, το άλλο τέτοιο, το άλλο εκείνο και λοιπά. Τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα τώρα. What can Greece do now.

Δεν θα μιλήσω από οικονομική πλευρά. I will not talk from a financial perspective.

Εγώ νομίζω ότι θα πάνε καλά τα πράγματα. I believe that things will get better.

Περνάνε μία γενικότερη κρίση σε όλον το κόσμο

και πιστεύω ότι και η Ελλάδα θα πάει καλά. and I believe that Greece will be fine.

Τώρα πώς μπορεί να πάει καλά, είναι ότι είμαστε σε μία κρίση. And how can it be fine, it's the fact that we are going through a crisis. Και ψυχολογικά ξέρουμε, υπάρχει η θεωρία της κρίσης όπως λέγεται And psychologically we know, there is a theory called: «Crisis theory and intervention»

όπου τότε τα πράγματα ή πάνε καμμιά φορά χειρότερα where things either turn for the worse ή η κρίση μάς μαλακώνει. Είναι σαν το σίδερο. or the crisis softens us. It's like iron. Όταν είναι κρύο δεν μπορείς να το σφυρηλατήσεις. When it is cold you cannot forge it.

Όταν το βάλεις στην φωτιά, μπορεί να σφυρηλατηθεί.

Άρα η κρίση μπορεί να δημιουργήσει ένα ανακάτεμα μέσα μας, So the crisis can create a stirring inside us, να δούμε τα πράγματα λίγο διαφορετικά.

Να δούμε ότι είμαστε μέλη μιας χώρας και όχι μόνο άτομα.

Γιατί αυτό μας λείπει, μας λείπει το ομαδικό πνεύμα στην Ελλάδα. Το να σκεφτόμαστε και τον άλλον. To consider the other person.

Παίρνουμε την θέση του άλλου γιατί έχουμε μέσα. We take someone else's job just because we have connections.

Οδηγούμε με έναν τρόπο ο οποίος φαίνεται να είναι τελείως επιθετικός. We drive in a very aggressive manner. Οι σχέσεις οι ερωτικές, ο γάμος, είναι όχι τόσο καλού επιπέδου όπως νομίζουμε. Romantic relationships, marriage, are not as qualitative as we think. Η Ελληνική οικογένεια είναι μία δύσκολη οικογένεια.

Έχω δουλέψει με οικογένειες από πάρα πολλά έθνη στο Λονδίνο. Η Ελληνική είναι [από τις] ψυχρότερες. Παρόλο που έχουμε την εντύπωση The Greek is one of the coldest. Even though we are under the impression ότι είναι καλή, ότι είμαστε δεμένοι.

Είμαστε δεμένοι πολλές φορές, ώστε να μην μπορούμε να ξεκολλήσουμε.

Όπως ξέρετε υπάρχουν παιδιά, όχι μόνο τώρα για οικονομικούς λόγους, που ζουν με την οικογένεια μέχρι 40 χρονών.

Υπάρχουν παιδιά που κοιμούνται με την μάνα τους There are children that sleep with their mother

με την προτροπή της μάνας τους μέχρι 32, 35 χρονών. Αυτά τα βλέπουμε. Βέβαια είναι πιο παθολογικές περιπτώσεις.

Αλλά η κρίση αυτή μπορεί να μας κάνει But this crisis can make us

να σκεφτουμε, να αλλάξουμε λίγο πιο γρήγορα

γιατί και τα μνημόνια και όλα αυτά because the Memorandums and all that

που σε πολλά πράγματα έχουν θετικά, προσπαθούν να αλλάξουνε. Δεν μιλάω τώρα [για] τα κοψίματα των χρημάτων και λοιπά I am not talking about the budget cuts and so on

αλλά τις μεταρυθμίσεις που προτείνουν.

Μερικές έπρεπε να τις είχαμε κάνει από χρόνια. Some of them should have been done years ago.

Δεν μπορούμε να τις κάνουμε γιατί εύκολα δεν αλλάζει κανείς. Με την κρίση μπορεί να αλλάξει.

Και βέβαια βλέπετε τώρα ότι έχουμε έντονες αντιδράσεις. Θέλει ίσως παραπάνω καιρό.

Αλλά αν αυτό μεσοπρόθεσμα αρχίζει και αλλάζει τη χώρα, But if, in the medium term, the country starts changing, ο Έλληνας είναι και έξυπνος άνθρωπος και ικανός Greeks are smart and capable

και όταν του δωθεί η ευκαιρία μπορεί να γίνει

άνθρωπος που προσφέρει κιόλας. giving persons.

Αλλά η κοινωνία δεν μας δίνει τέτοιο παράδειγμα. But society does not give us such examples.

Ίσως οργανώσεις σαν την TEDx και άλλα, σιγά σιγά να μας οδηγήσουν να είμαστε όλοι καλύτεροι ο ένας με τον άλλον. to become better to each other.

Τώρα, τι άλλο μπορώ να προτείνω Now, what more can I suggest,

μια και το TEDx θέλει και «innovative ideas» που λένε. since TEDx wants so called: "Innovative Ideas". (Γέλιο) (Laughter)

(Χειροκρότημα) (Applause)

Εγώ έκανα το δικό μου κομματάκι όπως ο καθένας τη δουλειά του. I did my small part as everybody does his job. Αυτό μπορούσα να κάνω, αυτό έκανα και συνεχίζω να το κάνω. This is what I could do, this is what I did and I keep on doing. Τώρα τελευταία ενώ απέφευγα πάντα, Lately, even though I always avoided it,

βγαίνω και στην τηλεόραση και σε άλλα μέρη.

Πάλι για να προσφέρω κάτι στις Ελληνικές οικογένειες Again, to offer something to the Greek families,

στους ανθρώπους να τους κάνω να σκεφτούν λίγο μερικά πράγματα. to make people think through a few things. Αλλά αυτό που προτείνω και είναι το πιο σημαντικό

και έχω προτείνει και παλιότερα and I had proposed in the past

είναι να γίνουν μαθήματα ζωής στα σχολεία. is to have life lessons in schools.

Ο άνθρωπος έχει δύο ήδη συνειδητής ζωής. A person has two types of conscious life.

Την συνειδητή, αυτή που μιλάω και με καταλαβαίνετε The conscious, the one where I talk and you understand,

και την ασυνείδητη την οποία ερεύνησε η ψυχανάλυση and the unconscious which was studied by psychoanalysis

η οποία σε μεγάλο βαθμό δημιουργείται στην παιδική ηλικία which on a large scale is formed in childhood και μετά παραμένει ασυνείδητη. but after that, it remains unconscious.

Εκεί έχουμε όλα τα προβλήματα και όπως ξέρετε

όλα τα προβλήματα στην ενήλικη ζωή, all the problems in the adult life,

στο γάμο, στο σεξ, στις σχέσεις μας, στην επιλογή συντρόφου, marriage, sex, our relationships, to the choice of our partner, επιλογή δουλειάς και λοιπά, καθορίζονται από τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας. during the childhood years.

Και αυτό το βλέπουμε σε κάθε άνθρωπο που αναλύουμε. And we see that in every person we analyse. Εφόσον αυτά είναι τα βασικά στοιχεία,

οι άνθρωποι δεν είναι προετοιμασμένοι όταν βγαίνουν στη ζωή, humans are not prepared when they get out in life, να κάνουν σωστές σχέσεις. to form correct relationships.

Όσοι είναι πιο ώριμοι τα καταφέρνουν. The more mature ones succeed.

Αλλά οι γάμοι κατά 80% δεν είναι καλοί.

50% χωρίζουν, 30% δεν χωρίζουν γιατί δεν μπορούν να χωρίσουν. 50% get a divorce, 30% do not get a divorce because they cannot. Ένα 10% θεωρούμε ότι είναι καλοί γάμοι. Only 10% of marriages are considered to be good.

Αυτά προέρχονται από τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίες, These derive from the childhood experiences, το ασυνείδητο αυτό βγαίνει μέσα στις στενές σχέσεις, this subconscious is coming out in close relationships.

στο γάμο και στον τρόπο που μεγαλώνουμε τα παιδιά μας. marriage and the way we raise our children. Ο τρόπος αυτός στην Ελλάδα είναι πάρα πολύ κακός In Greece this is a very bad way

στις περισσότερες περιπτώσεις. in most cases.

Γι'αυτό και η νέα γενιά είναι λίγο χαμένη τώρα. This is why the new generation is a bit lost right now.

Οπότε αν υπάρχουν αυτά τα πράγματα, τι θα μπορούσε να γίνει. So if all these things exist, what could happen? Το μάθημα που θα μπορούσε να γίνει The lesson that could take place

είναι στα σχολεία από το νηπιαγωγείο in schools starting from kindergarden

μέχρι να τελειώσει κανείς το λύκειο,

να υπάρχει ένα μάθημα ζωής όπως το λέμε. would be a so-called life lesson.

Να είναι ομάδα με ορισμένους δάσκαλους, To have a team with some teachers,

εκπαιδευμένους σε αυτή την ομαδική εμπειρία, that are trained in this collective experience,

αυτή που εκπαιδεύουμε και στην εταιρία που ίδρυσα the one we use at the company I founded

και οι οποίοι να διδάσκουν και να ζουνε τα παιδιά, who could teach children how to live,

εμπειρικά, τις ανθρώπινες σχέσεις. empirically, the human relationships.

Αυτό γίνεται με ορισμένους τρόπους.

Έχω περιγράψει και έχω κάνει στο Λονδίνο

τέτοια μαθήματα ζωής such life lessons

και σε παιδιά δύσκολα, σε σχολεία για δυσπροσάρμοστα παιδιά, to difficult children as well, in schools for maladaptive children, και είχε πάρα πολύ καλά αποτελέσματα.

Αυτό κάθε χρόνο θα αλλάζει ανάλογα με την ανάπτυξη του παιδιού This will change every year depending on the child's development ώστε να μπορεί κανείς να μάθει πώς να συνυπάρχει με τους άλλους so someone can learn how to coexist with other people με την εξουσία, με τον έρωτα, πώς να αναπτύσσει την δημιουργικότητα του, πώς να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες του, how to cope with difficulties,

πώς να κάνει ουσιαστική επαφή με τους ανθρώπους.

Αυτό είναι κάτι που δεν το μαθαίνουμε This is something we do not learn

και βγαίνουμε στη ζωή τελείως απροετοίμαστοι γι'αυτό. Παντρεύεται ο άλλος, κάνει παιδιά, Somebody is getting married, has children,

η δουλειά της μητέρας είναι η δυσκολότερη δουλειά a mother's job is the most difficult job

που είναι να κάνει κανένας. anyone can have.

Για να μάθω εγώ πέντε πράγματα, γιατί είμαι και παιδοψυχίατρος, In order to learn a few things, since I am also a child psychiatrist, έκατσα 40-50 χρόνια, κι ακόμη δεν ξέρω πολύ καλά. I studied for 40-50 years, and I still do not know very well.

Ταυτόχρονα, παίρνει μια μητέρα, κάνει ένα παιδί,

δεν έχει ιδέα. and she has no idea.

Το μόνο που έχει είναι μια κασέτα στο μυαλό της από τη δική της τη μάνα. Κι έτσι επαναλαμβάνονται τα ίδια λάθη σε κάθε γενεά. So the same mistakes are repeated in every generation.

Εάν αυτό το πράγμα γινόταν στα σχολεία, If this thing could happen in schools,

θα υπήρχε μια δυνατότητα η επόμενη γενεά που μεγαλώνει there would be a chance for the next generation να είναι πολύ καλύτερη, πιο κοινωνική, πιο ομαδική,

με κάποια στοιχεία, αν όχι εξιδανίκευσης,

αλλά ενδιαφέροντος για την ζωή. but of life interest.

Ερχόμαστε και φεύγουμε, πρέπει να αφήσουμε ένα ίχνος. Και πρέπει το διάστημα αυτό να το ζούμε με τους άλλους, ουσιαστικά, μέσα μας.

Και όχι με επιθετικότητα, με ζήλια, με φθόνο,

με όλα αυτά τα πράγματα που καθορίζουν την ζωή μας. with all these things that define our lives. Αυτό δεν είναι μόνο για την Ελλάδα βέβαια. Of course this does not apply only to Greece.

Σε όλον τον κόσμο. But for the rest of the world.

Αλλά η Ελλάδα αυτή την στιγμή έχει μια δύσκολη κοινωνική ζωή, Although Greece has a very difficult social life right now, εφότου ιδρύθηκε το κράτος που μπορεί να ήταν since the Greek state was founded and it could have been

από την Τουρκοκρατία, άλλα πράγματα. due to the Turkish occupation, or other things.

Πάντως δεν έχουμε μάθει να ζούμε ο ένας με τον άλλον, In any case, we have not learnt how to live with each other, γι'αυτό έχουμε συνέχεια δικτατορίες, φασαρίες, that is why we always have dictatorships, trouble,

το ένα κόμμα εναντίον του άλλου και λοιπά. one political party opposing the other and so forth.

Εάν λοιπόν, αυτά τα μαθήματα γίνουν, Therefore, if those lessons are made,

και εγώ είμαι σίγουρος ότι θα γίνουν κάποια στιγμή, αλλά πότε; and I am sure that they will at some point, but when?

Γι' αυτό αγωνιστείτε κι εσείς You should also fight for this

να το πετύχουμε αύριο μεθαύριο.

Αυτά ήθελα να πω και σας ευχαριστώ.

Γεια σας. Goodbye.

(Χειροκρότημα)