Εφιάλτης ο Αθηναίος, ο "άγνωστος" Επαναστάτης
Αθήνα 462 π.Χ….
Τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, κυρίως αυτά που αποζούσαν απο τη θάλασσα,
καθώς και τα μεσαία στρώματα που ασχολούνταν με το εμπόριο και τη ναυτιλία,
όταν συνειδητοποίησαν τη δύναμη που τους έδινε ο στόλος, άρχισαν να κινούνται
για την κατάλυση του καθεστώτος των γαιοκτημόνων ευγενών.
Το κίνημά τους απέβλεπε στη ριζική αλλαγή του καθεστώτος και όχι απλώς στην αφαίρεση της διοίκησης
από τον Άρειο Πάγο και στην επαναφορά του πολιτεύματος του Κλεισθένη.
Απαιτούσαν την κατάργηση των κοινωνικών διακρίσεων σε ευγενείς και λαό, και την πλήρη εξίσωση όλων των πολιτών.
Έτσι άρχισε ένα λαϊκό κίνημα για την ανατροπή του καθεστώτος των γαιοκτημόνων ευγενών
και την εγκαθίδρυση της εξουσίας του λαού.
Ηγέτης του επαναστατικού αυτού κινήματος έγινε ο Εφιάλτης, ο γιος του Σοφωνίδου,
με πιθανό συνεργάτη τον Αρχέστρατο, στον οποίο η ιστορία δεν κάνει καμία αναφορά.
Καλώς ήρθατε στο κανάλι Alpha Ωmega.
Σε αυτό το βίντεο θα σας μιλήσουμε για τον Εφιάλτη τον Αθηναίο.
Αν επισκέπτεσθε για πρώτη φορά το κανάλι μας μην ξεχάσετε να κάνετε Εγγραφή
και να πατήσετε στο εικονίδιο με το κουδούνι για να ειδοποιήστε κάθε φορά που ανεβάζουμε νέο βίντεο.
Τι λέτε πάμε να ξεκινήσουμε;
Ο Εφιάλτης ήταν πολιτικός στην αρχαία Αθήνα και μέντορας του Περικλή.
Η βιογραφία του είναι ελάχιστα γνωστή.
Ανήκε στην πολιτική μερίδα των δημοκρατικών και αντιπολιτευόταν τον προβεβλημένο πολιτικό Κίμωνα,
εκπρόσωπο της αριστοκρατικής παράταξης.
Αγωνίστηκε για τον περιορισμό της εξουσίας του αριστοκρατικού σώματος του Αρείου Πάγου.
Κυριότερη πηγή για τις μεταρρυθμίσεις του είναι η Αθηναίων πολιτεία του Αριστοτέλη.
Ο Εφιάλτης ξεκίνησε δικαστικές διώξεις εναντίον μελών του Αρείου Πάγου
επικρίνοντας τη διαφθορά τους και πέτυχε έτσι τη μείωση του γοήτρου του στην αθηναϊκή κοινωνία.
Το 462 π.Χ. εκμεταλλεύτηκε την απουσία του Κίμωνα στη Μεσσηνία κατά το Γ΄ Μεσσηνιακό Πόλεμο
και πέτυχε να περάσει νόμο στην εκκλησία του δήμου, που αφαιρούσε πολλές εκτελεστικές και δικαστικές αρμοδιότητες από τον Άρειο Πάγο.
Την επικράτηση της αντιλακωνικής δημοκρατικής παράταξης βοήθησε το φιάσκο της αθηναϊκής βοήθειας προς τη Σπάρτη υπό την ηγεσία του Κίμωνα.
Οι Σπαρτιάτες απέπεμψαν με προσβλητικό τρόπο από την Ιθώμη την αθηναϊκή δύναμη
που οι ίδιοι είχαν καλέσει για βοήθεια εναντίον των επαναστατημένων ειλωτών.
Οι Αθηναίοι αντέδρασαν συμμαχώντας με το Άργος, τον προαιώνιο εχθρό της Σπάρτης
και στράφηκαν εναντίον του Κίμωνα, που είχε υποστηρίξει ένθερμα την αποστολή βοήθειας.
Η δημοκρατική παράταξη με τον Εφιάλτη και τον Περικλή ανέκτησαν το κύρος τους στο δήμο
και έστρεψαν την πόλη προς την πολιτική της σύγκρουσης με τη Σπάρτη και της κυριαρχίας στα πλαίσια της Αθηναϊκής Συμμαχίας.
Πιο συγκεκριμένα, ο νόμος που ψήφισε η εκκλησία του δήμου με πρωτοβουλία του Εφιάλτη περιελάμβανε μεταξύ άλλων τα εξής:
* Μετέφερε πολιτικές, ελεγκτικές και δικαστικές αρμοδιότητες του Αρείου Πάγου στην εκκλησία του δήμου, τη βουλή και τα λαϊκά δικαστήρια της Ηλιαίας.
Ο Άρειος Πάγος διατήρησε μόνο τη δικαστική αρμοδιότητα για φόνους εκ προθέσεως, τραυματισμούς με σκοπό το φόνο,
εμπρησμούς, δηλητηριάσεις και κοπές ιερών δέντρων όταν και οι δύο διάδικοι ήταν Αθηναίοι πολίτες.
* Επιφόρτισε τη βουλή με το συντονισμό και την επίβλεψη των αρχών που εμπλέκονταν σε πράξεις διοικήσεως
και την αντιμετώπιση όλων των προβλημάτων που ανέκυπταν στο διάστημα ανάμεσα σε δύο συνεδριάσεις του δήμου.
* Μετέτρεψε τη σολώνεια Ηλιαία, που ως τότε συνερχόταν ολόκληρη και πιθανόν ταυτιζόταν με την εκκλησία του δήμου,
σε «δεξαμενή» 6000 κληρωμένων και ορκισμένων Αθηναίων άνω των 30 ετών, από την οποία λαμβάνονται στο εξής οι δικαστές για τα ηλιαστικά δικαστήρια.
Αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων ήταν να χάσει ο Άρειος Πάγος και τα τελευταία μέσα έμμεσης πολιτικής επιρροής,
όπως π.χ. την καταδίκη φιλόδοξων αρχόντων μετά το τέλος της θητείας τους και τον αποκλεισμό τους από τον Άρειο Πάγο.
Ο Εφιάλτης χρησιμοποίησε τα δικαστήρια της Ηλιαίας που είχε θεσπίσει ο Σόλων
και πέρναγε απ' αυτά το ένα μετά τον άλλο τους Αρεοπαγίτες με την κατηγορία της κακοδιοίκησης.
Κατά πρώτον εξόντωσε πολλούς από τους Αρεοπαγίτες, κινώντας εναντίον τους δίκες σχετικές με τη διοίκησή τους.
Την αρμοδιότητα εκλογής αρχόντων και προβουλευτικής επεξεργασίας των ψηφισμάτων είχε αφαιρέσει από τον Άρειο Πάγο ήδη ο Σόλων.
Έτσι ο Άρειος Πάγος απώλεσε το ρόλο του ως υπέρτατη αρχή και φύλακας του αθηναϊκού πολιτεύματος.
Το πολίτευμα της Αθήνας έκανε ακόμα ένα σημαντικό βήμα προς τον εκδημοκρατισμό.
Όταν επέστρεψε ο Κίμων προσπάθησε να αναστρέψει το νόμο, πέτυχε όμως λόγω του φιάσκου της Μεσσηνίας μόνο να εξωστρακιθεί.
Έτσι επικράτησαν τελικά οι μεταρρυθμίσεις του Εφιάλτη, αλλά ο ίδιος δολοφονήθηκε λίγο αργότερα
και τον ηγετικό ρόλο του στη δημοκρατική παράταξη της Αθήνας ανέλαβε ο Περικλής.
Λόγω της επίσης σημαντικής προσφοράς του τελευταίου στην ανάδειξη της Αθήνας σε ηγέτιδα δύναμη στο Αιγαίο
τον 5ο αι. π.Χ. πολλές μεταρρυθμίσεις του Εφιάλτη αποδόθηκαν εσφαλμένα στον Περικλή.
Λίγα χρόνια μετά τις μεταρρυθμίσεις, το 458 π.Χ., διδάχθηκε η Ορέστεια του Αισχύλου,
στην οποία ο Άρειος Πάγος προβάλλεται ως το ανώτατο, αδιάφθορο δικαστήριο
που φυλάττει το δίκαιο του αίματος ως τη βάση κάθε δικαίου και πολιτειακής τάξης.
Οι απόψεις σχετικά με την ιστορική ερμηνεία του φαινομένου διίστανται.
Αποτελεί η Ορέστεια προσπάθεια καθησυχασμού των πολιτών για τις μεταρρυθμίσεις της δημοκρατικής παράταξης,
προσπάθεια διάσωσης του γοήτρου του Αρείου Πάγου παρά τις μεταρρυθμίσεις,
ή απόπειρα αντίδρασης στις μεταρρυθμίσεις και προβολής του επιχειρήματος ότι ο Άρειος Πάγος είναι η βάση κάθε δικαίου;
Ο Εφιάλτης έγινε ο φόβος και ο τρόμος των Αρεοπαγιτών και όλων εκείνων που αδικούσαν το λαό,
γιατί έτρεμαν στη σκέψη ότι αργά ή γρήγορα θα πλήρωναν για τις αδικίες τους.
Ζούσαν συνεχώς μ' αυτή την αγωνία που τους έκανε να μη μπορούν να κοιμηθούν, γιατί μόλις τους έπαιρνε ο ύπνος,
έβλεπαν τον Εφιάλτη να τους καταδιώκει για να τους τιμωρήσει.
Έτσι επικράτησε μέχρι σήμερα να λέγεται Εφιάλτης κάθε τρομακτικό όνειρο που καταπιέζει την ψυχή και προκαλεί αγωνία.
Η επίσημη ιστορία, από φόβο μήπως τον… αδικήσει, προτίμησε να τον αποσιωπήσει.
Έτσι ο μεγάλος αυτός επαναστάτης δεν είναι γνωστός παρά μόνο στους ειδικούς της ιστορίας,
ενώ ο συνώνυμός του Εφιάλτης, ο Τραχίνιας του Ευρυδήμου, ο προδότης των Θερμοπυλών, είναι γνωστός στους πάντες.