Γλώσσα | Γη & θάλασσα | Γ' Δημοτικού Επ. 33
Αγαπημένα μου παιδιά, γεια σας!
Λέγομαι Λίζα Βιτζηλαίου και είμαι δασκάλα σε Δημοτικό σχολείο.
Σήμερα θα κάνουμε μαζί Γλώσσα Γ' Δημοτικού.
Γι' αυτό παρακαλώ πολύ φέρτε το χοντρό βιβλίο της Γλώσσας,
το βιβλίο μαθητή δηλαδή, το πρώτο τεύχος.
Πάμε στη σελίδα 56.
Σας δίνω λίγο χρόνο.
Στη σελίδα 56 είναι το ποίημα "Γη και Θάλασσα".
Διαβάζω.
Μπορείτε κι εσείς να παρακολουθείτε την ανάγνωση στα βιβλία σας.
(Η δασκάλα διαβάζει το ποίημα)
Είναι ένα πολύ όμορφο ποίημα του Τίτου Πατρίκιου,
μάλλον είναι απόσπασμα από το ποίημα του Τίτου Πατρίκιου "Γη και Θάλασσα".
Είναι δηλαδή ένα κομμάτι από ένα μεγαλύτερο ποίημα.
Από κάτω λοιπόν, παιδιά, βλέπουμε μία πολύ όμορφη ζωγραφιά,
που την έχουν κάνει παιδιά σαν κι εσάς,
από το Δημοτικό σχολείο της Παροικιάς Πάρου.
Και μπορείτε να θαυμάσετε τα καταπληκτικά χρώματα, στη θάλασσα,
στο πάνω μέρος, ένα καραβάκι πιο μεγάλο με πανί,
ένα μικρό βαρκάκι δίπλα πιο μικρό κι αυτό με πανί,
στο βάθος κάτι νησάκια.
Και στο κάτω μέρος βλέπω μία παραλία,
δύο - τρία σπιτάκια νησιώτικα.
Και δεξιά έναν πολύ όμορφο ανεμόμυλο.
Υπέροχο νησιώτικο τοπίο!
Για να δούμε όμως στην άλλη σελίδα, στη σελίδα 57.
Τι εικόνες μπορούμε να φανταστούμε διαβάζοντας το ποίημα;
Είμαι σίγουρη ότι έχουν έρθει στο μυαλό σας υπέροχες εικόνες.
Η απάντηση βέβαια στην ερώτηση "Τι εικόνες ήρθαν στο μυαλό σου;",
δεν είναι μόνο μία και μοναδική η σωστή.
Γιατί, παιδιά, καθετί που διαβάζουμε,
ποίημα ή οποιοδήποτε άλλο λογοτεχνικό έργο,
ο καθένας μας το νιώθει τελείως διαφορετικά από τον άλλον.
Για παράδειγμα μπορεί να επηρεαστούμε από τη διάθεσή μας,
από αυτά που έχουμε ζήσει, από τις εικόνες που έχουμε ήδη στο μυαλό μας,
ή από την φαντασία μας.
Θα ήθελα λοιπόν να μοιραστώ μαζί σας κάποιες εικόνες που ήρθαν στο δικό μου το μυαλό.
Εδώ βλέπουμε, στο πάνω μέρος, εικόνες από τη Γη.
Και κάτω, εικόνες από τη Θάλασσα.
Η πρώτη εικόνα είναι ένα όμορφο χειμωνιάτικο τοπίο,
σε ένα χιονισμένο ελατόδασος.
Η δεύτερη από πάνω είναι ένα φθινοπωρινό τοπίο,
ένας δρόμος μέσα στο δάσος με τα φύλλα δεξιά και αριστερά.
Τα ξερά φύλλα που έχουν πέσει από τα δέντρα.
Η τρίτη εικόνα είναι ένα καλοκαιρινό σκηνικό.
Ένα χωράφι που είναι ήδη θερισμένο το καλοκαίρι,
με τα ξερά άχυρα που έχουν απομείνει.
Κι η τελευταία εικόνα από πάνω της Γης,
είναι μία μεγαλούπολη, ένα κομμάτι μάλλον μιας μεγαλούπολης,
με τους δρόμους, με τις πλατείες, με τα πάρκα της,
με τα εργοστάσια στα όρια της πόλης ίσως.
Δεν μπορούμε βέβαια να τα δούμε εδώ.
Στο κάτω μέρος βλέπω εικόνες από τη Θάλασσα.
Μπορώ να πω θάλασσα και να μην σκεφτώ την πατρίδα μας...
που έχει τόσο όμορφες θάλασσες, τόσο όμορφα πέλαγα,
και άπειρα πανέμορφα νησιά;
Η πρώτη εικόνα που μου 'ρχεται είναι η γαλανόλευκη με φόντο το πέλαγο!
Στη συνέχεια βλέπουμε ένα υπερωκεάνιο στο βάθος του ορίζοντα,
που ταξιδεύει από την μία ήπειρο στην άλλη,
διασχίζοντας πολύ μεγάλες θάλασσες που τις λέμε ωκεανούς.
Στην τρίτη εικόνα βλέπω ένα σμήνος από γλάρους,
που χαϊδεύουν τα μαλλιά της θάλασσας...
που για την ακρίβεια όπως μας το λέει ο ποιητής,
"χτενίζουν τα άγρια μαλλιά της θάλασσας".
Και στην τελευταία εικόνα βλέπουμε ένα χειμωνιάτικο σκηνικό.
Ένα σκηνικό που η θάλασσα είναι αγριεμένη,
τα κύματα κάνουν αφρούς καθώς σκάνε στο όριο της παραλίας...
και η θάλασσα έχει ένα χρώμα μουντό, σχεδόν εχθρικό.
Έχει κι αυτό όμως την ομορφιά του.
Πάμε τώρα, παιδιά, στη δεύτερη ερώτηση ξεκλειδώνοντας το κείμενο.
Τι είναι οι πόρτες των ποταμιών;
Όταν μου κάνουν κάποια ερώτηση σχετικά με το κείμενο,
όπως πάντα ανατρέχω στο κείμενο.
Πάω λοιπόν να δω πώς ακριβώς το λέει.
Ψάξτε κι εσείς μαζί μου.
Η θάλασσα εννοείται "με τα κοπάδια, τα χέλια που ψάχνουν τις πόρτες των ποταμιών".
"Οι πόρτες των ποταμιών", περίεργο! Έχουν και τα ποτάμια πόρτες;
Πριν σας εξηγήσω όμως, θα ήθελα να σας πω κάτι άλλο.
Τα ποτάμια πηγάζουν, ξεκινάνε από το βουνό,
και κάνουν ένα μεγάλο ταξίδι στη Γη,
διασχίζοντας πεδιάδες, κάμπους, πολιτείες και χωριά.
Και στο τέλος καταλήγουν να ενωθούν με τη θάλασσα.
Εκεί το σημείο ακριβώς που ο ποταμός ενώνεται με τη θάλασσα,
ονομάζεται εκβολή του ποταμού.
Αυτό ακριβώς εννοεί εδώ ο Τίτος Πατρίκιος λέγοντας...
"οι πόρτες των ποταμιών".
Γιατί όμως λέει "οι πόρτες των ποταμιών" και δεν λέει "οι εκβολές";
Γιατί θέλει να τραβήξει την προσοχή μας σε αυτά που λέει.
Γιατί θέλει να στολίσει και να κάνει πιο όμορφο τον λόγο του.
Και πραγματικά τα κατάφερε!
Πάμε στην τρίτη ερώτηση.
Πώς ενώνουν τους ανθρώπους η Γη και η Θάλασσα;
Δυστυχώς, παιδιά, η αλήθεια είναι ότι μερικές φορές,
η Γη και η Θάλασσα κάνουν τους ανθρώπους να έρχονται σε σύγκρουση μεταξύ τους.
Όμως στην πραγματικότητα η Γη και η Θάλασσα,
μόνο ενώνουν τους ανθρώπους.
Γιατί είμαστε παιδιά της Γης και της Θάλασσας, είμαστε αδέρφια μεταξύ μας,
που μας τρέφει η Γη με τους καρπούς της και η Θάλασσα με τα ψάρια της.
Αλλά και με τόσα και τόσα αγαθά που μας δίνουν η Γη και η Θάλασσα.
Όμως μας ενώνουν και με έναν διαφορετικό τρόπο.
Μας ενώνουν γιατί μέσα απ' τη Γη,
απ' τα μονοπάτια και τους δρόμους που έχουμε χαράξει,
μπορούμε να επικοινωνούμε μεταξύ μας.
Μπορούμε όμως να επικοινωνούμε και ταξιδεύοντας,
αρμενίζοντας τη θάλασσα με τα καράβια,
να γνωρίζουμε νέους τόπους, νέους ανθρώπους και πολιτισμούς.
Και πάμε στη συνέχεια γιατί βλέπω ότι κάτι έχει να μας πει ο Εύρης.
Ο Εύρης, το απίθανο μολυβάκι που όλα τα παρατηρεί και όλα τα ανακαλύπτει.
Τι έχει προσέξει ο Εύρης;
"Στο ποίημα πρόσεξα", μας λέει,
"ότι υπάρχουν τρεις τελείες και το σημάδι...". Ένα σημάδι σαν κομμένο νυχάκι.
Ε; Όταν κόβουμε τα νύχια μας αυτό που περισσεύει;
Κάτι τέτοιο που θυμίζει αυτό το σημαδάκι!
"Σε τι μας βοηθούν αυτά τα σημάδια", αναρωτιέται ο Εύρης;
Πάμε λοιπόν να διαβάσουμε μαζί το ποίημα.
Θέλω εσείς να κρατάτε το βιβλίο σας και να παρακολουθείτε δείχνοντας.
Γιατί πού ξέρετε; Μπορεί να πω σε κάποιον να συνεχίσει!
Και ξεκινάμε!
Θέλω να προσέξετε πάρα πολύ τον τόνο της φωνής μου,
πού σταματάω και πώς χρωματίζω τη φωνή μου.
Πάμε λοιπόν!
Τίτλος: Γη και Θάλασσα.
Η γη είναι καλή με τους χειμώνες της,
τα δάση,
τις μεγάλες πολιτείες,
τα χωράφια,
τα εργοστάσια.
Η θάλασσα είναι καλή με τα υπερωκεάνια,
τα κοπάδια τα χέλια που ψάχνουν τις πόρτες των ποταμιών,
με τις βαρκούλες στα μικρά λιμάνια,
τις φουρτούνες,
τα πουλιά που χτενίζουν τα άγρια μαλλιά της.
Δες τα παιδιά καθώς τις ζωγραφίζουν μ' ένα χοντρό καταγάλαζο κραγιόνι!
Η γη κι η θάλασσα μητέρα ενώνουν τους ανθρώπους.
Ελπίζω να προσέξατε πώς άλλαζε η φωνή μου,
όταν πλησίαζα στο κόμμα.
Αλλά πάμε να μας βοηθήσει λίγο περισσότερο,
η Σοφούλα, το απίθανο μολυβάκι που τα ξέρει όλα.
Είναι σοφή, τα ξέρει όλα και μπορεί να μας βοηθήσει να μάθουμε καινούργια πράγματα.
Οι τρεις τελίτσες λοιπόν, που τις είχα ζωγραφίσει γαλάζιες στο κείμενο,
λέγονται αποσιωπητικά.
Με τα αποσιωπητικά (…) σταματάμε μια πρόταση...
επειδή αυτός που τη διαβάζει θα καταλάβει τι θέλουμε να πούμε.
Ή συχνά σταματάμε την πρόταση επειδή νιώθουμε πολύ έντονα συναισθήματα...
και γι' αυτό δεν μπορούμε να συνεχίσουμε.
Σταματάμε εκεί και καταλαβαίνει ο άλλος,
ότι δυσκολευόμαστε να μοιραστούμε αυτά τα συναισθήματα,
ή δεν μπορούμε να τα περιγράψουμε με λόγια.
Για να δούμε δύο - τρία παραδείγματα που έχουμε παρακάτω.
"Αν νομίζεις πως δεν κατάλαβα..."
Κατάλαβα και παρακατάλαβα! Αλλά κάνω πως δεν κατάλαβα!
Όλο αυτό λοιπόν, αντί να το πω, βάζω τρία αποσιωπητικά...
και καταλαβαίνει ο άλλος τι θέλω να πω!
Δεύτερο: "Μην το ξανακάνεις αυτό, γιατί..."
Αλίμονό σου, εννοεί καμιά φορά η μαμά όταν μας λέει αυτό,
όταν κάνουμε σκανδαλιές. Ε;
Αλλά το σταματάει εκεί. "Μην το ξανακάνεις αυτό, γιατί...". Αποσιωπητικά.
"Ξύπνησα τι στιγμή που κάποιος ήταν έτοιμος να με πιάσει...",
λέει κάποιος που βλέπει έναν εφιάλτη, ένα κακό όνειρο.
Γιατί βάζουμε αποσιωπητικά εδώ;
Γιατί έχει τρομάξει τόσο πολύ και ένιωσε τόσο δυσάρεστα με αυτό το όνειρο,
που δεν θέλει να το μοιραστεί μαζί μας.
Και στη συνέχεια, "Ήθελα να μιλήσω στην Άννα, αλλά ήταν πολύ στεναχωρημένη...".
Νιώθω κι εγώ την ίδια λύπη και δεν θέλω να μιλήσω γι' αυτό.
Βάζω λοιπόν αποσιωπητικά.
Πάμε να δούμε και το κόμμα.
Το κόμμα, εδώ μας λέει η Σοφούλα, είναι ένα σημαδάκι,
που το βάζουμε όταν θέλουμε να σταματήσουμε λίγο τη φωνή μας μέσα στην πρόταση.
Όταν θέλουμε να χωρίσουμε λέξεις ή φράσεις που είναι στη σειρά βάζουμε κόμμα ανάμεσα.
Κόμμα βάζουμε όμως και σε μικρότερες προτάσεις
ή φράσεις που εξηγούν κάτι μέσα σε μια μεγαλύτερη πρόταση.
Για να δούμε τα παραδείγματά μας από κάτω!
Πήγα στο βιβλιοπωλείο και αγόρασα τετράδια,
μολύβια, γόμες,
ξυλομπογιές και ένα λογοτεχνικό βιβλίο.
Αγόρασα διάφορα πράγματα,
τα βάζω στη σειρά στο λόγο μου...
και για να τα ξεχωρίζω βάζω το "νυχάκι", το κόμμα.
Θέλω να σας πω εδώ ότι όταν έχω πολλές λέξεις ή φράσεις στη σειρά,
στην τελευταία φρασούλα ή λέξη που είναι στη σειρά...
μπορεί να βάλω και "και".
Μπορώ να βάλω "και" μάλλον, για να μην σας μπερδέψω.
Σε αυτή την περίπτωση δεν βάζω κόμμα, βάζω στις υπόλοιπες.
Πάμε στο επόμενο παράδειγμά μας.
Η Ρόζα, το αγαπημένο μου σκυλάκι,
κάνει συνέχεια τρέλες.
"Η Ρόζα,", σταματάω εκεί, "το αγαπημένο μου σκυλάκι,",
ξανασταματάω, "κάνει συνέχεια τρέλες".
Εξηγώ ποια είναι η Ρόζα. Είναι το αγαπημένο μου σκυλάκι.
Αυτή τη φράση που εξηγεί ποια είναι η Ρόζα τη βάζω ανάμεσα σε δύο κόμματα.
Και συνεχίζουμε να δούμε τι τρέλες κάνει η Ρόζα!
Έφαγε τις παντόφλες μου,
έσπασε το βάζο,
τρέχει πέρα δώθε όλη μέρα.
Αυτές τις φράσεις τις έχω βάλει στη σειρά και τις ξεχωρίζω με το κόμμα.
Πάμε τώρα, παιδιά, στην επόμενη σελίδα,
στη σελίδα 58.
Γυρίζετε κι εσείς.
Και πάμε στην εργασία 4.
Για να δούμε εδώ, "Παίζω με τις λέξεις".
(Η δασκάλα διαβάζει την εκφώνηση της άσκησης)
Έχουμε μιλήσει πολλές φορές για τα επίθετα.
Και έχουμε πει, να σας θυμίσω,
ότι επίθετα είναι οι λέξεις που με βοηθάνε να περιγράψω τα ουσιαστικά,
να πω δηλαδή τι λογής είναι τα ουσιαστικά.
Έτσι κι εδώ πρέπει να βρω τα κατάλληλα επίθετα που ταιριάζουν σε κάθε εικόνα.
Το ουσιαστικό μας βέβαια εδώ είναι ίδιο, η θάλασσα,
όμως αλλιώτικη είναι στην πρώτη εικόνα, αλλιώτικη στη δεύτερη, αλλιώτικη στην τρίτη.
Άρα πρέπει να χρησιμοποιήσω διαφορετικά επίθετα.
Όσο θα περιγράφω τις εικόνες εσείς θα έχετε τον χρόνο σας να γράψετε από ένα επίθετο.
Στην πρώτη εικόνα λοιπόν βλέπουμε μία παραλία.
Ωραία θα ήταν, αν δεν έβλεπα εκεί ένα εργοστάσιο με την καμινάδα του,
και σε πρώτο πλάνο μπροστά έναν αγωγό που, σίγουρα,
φέρνει τα λύματα, όπως λέμε, τα απόβλητα, τις βρομιές που πετάει το εργοστάσιο,
μέσα στο νερό της θάλασσας.
Άρα αυτή η θάλασσα, καταλαβαίνετε...
Έβαλα κι αποσιωπητικά εδώ στο λόγο μου!
Και πάμε στη δεύτερη εικόνα,
όπου βλέπουμε μία θάλασσα πάρα πολύ ήρεμη χωρίς κύματα.
Η παραλία φαίνεται πεντακάθαρη.
Είναι το σκηνικό τελείως διαφορετικό.
Και στην τρίτη εικόνα...
Σίγουρα βλέπω μία θάλασσα που έχει πάρα πολύ μεγάλα κύματα,
με αφρούς κοντά στα βράχια.
Κι είμαι σίγουρη ότι αν ήμουν εκεί θα φυσούσε και πάρα πολύ!
Πάμε να δούμε λοιπόν τι επίθετα έχετε γράψει.
Και τι έγραψα κι εγώ, ε;
Έβαλα δύο σε κάθε εικόνα, όπως μπορείτε να δείτε.
Και πιστεύω ότι πολλοί από εσάς θα έχουν βρει πολύ καλύτερα!
Στην πρώτη εικόνα λοιπόν έβαλα βρόμικη και μολυσμένη θάλασσα.
Στη δεύτερη, καταγάλανη και γαλήνια.
Και στην τρίτη, άγρια και φουρτουνιασμένη.
Εδώ θέλω να κάνω μια μικρή παρενθεσούλα...
και να σας πω ότι από τις λέξεις που έχω γράψει,
δύο λέξεις, η λέξη μολυσμένη και η λέξη φουρτουνιασμένη,
αν τις πάρω με την αυστηρή - αυστηρή έννοια της Γραμματικής,
δεν είναι ακριβώς επίθετα.
Είναι μετοχές.
Όμως επειδή οι μετοχές πολλές φορές μου περιγράφουν πώς είναι τα ουσιαστικά,
μπορώ να τις χρησιμοποιώ σαν επίθετα.
Έτσι επειδή ξέρω ότι πολλοί από εσάς έχετε βάλει...
στην πρώτη "μολυσμένη" και στην τελευταία εικόνα "φουρτουνιασμένη",
δεν είναι καθόλου λάθος.
Συνεχίζουμε λοιπόν, παιδιά, με την εργασία 5.
Για να δούμε τι έχουμε εδώ!
«Χτες με ρώτησε η δασκάλα για τα δελφίνια κι εγώ,
επειδή δεν είχα διαβάσει, τα έκανα θάλασσα», λέει ένα παιδί.
Στο παραπάνω κείμενο η φράση "τα έκανα θάλασσα" τι σημαίνει;
Μίλησα για τη θάλασσα;
Δεν έδωσα σωστή απάντηση;
Ή απάντησα σωστά, τέλεια;
Τι λέτε εσείς;
Για να δούμε.
Δεν έδωσα σωστή απάντηση βέβαια. Ε;
(Η δασκάλα διαβάζει την ερώτηση από τη διαφάνεια)
Είμαι σίγουρη ότι κάτι έχετε να μου πείτε.
Αλλά να ξέρετε ότι κι εμείς οι μεγάλοι πολλές φορές τα κάνουμε θάλασσα!
Εγώ ας πούμε έχω να σας πω ένα πολύ πρόσφατο παράδειγμα.
Σήμερα, που ετοιμαζόμουν να έρθω στο μάθημά μας,
είχα τέτοια ανυπομονησία, που ξέχασα τον φορητό υπολογιστή μου στο σπίτι.
"Πω πω", λέω τώρα "πώς θα κάνουμε μάθημα;".
Ευτυχώς όμως όλα διορθώνονται.
Την ώρα λοιπόν που κατάλαβα ότι ξέχασα αυτό το βασικό εργαλείο για το μάθημά μας εδώ,
είπα "Πω πω! Τα έκανα θάλασσα!".
Το διορθώσαμε όμως και έτσι να 'μαστε εδώ!
Θέλω λοιπόν τώρα να εστιάσουμε πάλι στην έκφραση "τα έκανες θάλασσα".
Δεν χρησιμοποιώ εδώ τη λέξη θάλασσα με την κανονική της σημασία,
τη θάλασσα που κολυμπάμε.
Τη χρησιμοποιώ με κάποια άλλη έννοια,
θέλοντας να δείξω ότι έκανα μια γκάφα. Ε;
Όμως αυτό το κάνω επειδή θέλω να τραβήξω την προσοχή,
θέλω να ομορφύνω τον λόγο μου,
θέλω να εστιάσω την προσοχή μας σε κάτι πολύ περισσότερο...
από ό,τι αν έλεγα απλά "Έκανα μία γκάφα".
Αυτό το φαινόμενο, αυτό μάλλον το σχήμα λόγου,
που χρησιμοποιώ μία λέξη με τελείως διαφορετική σημασία,
γιατί θέλω να στολίζω το λόγο μου,
θέλω να προσελκύσω το ενδιαφέρον αυτών που με ακούνε,
το λέμε μεταφορά.
Πάμε να δούμε εδώ την τελευταία μας διαφάνεια.
Κυριολεξία και μεταφορά.
Κυριολεξία έχουμε όταν μία λέξη χρησιμοποιείται με την πραγματική της σημασία.
Παράδειγμα: Κολυμπάω στη θάλασσα.
Η θάλασσα που όλοι γνωρίζουμε.
Μεταφορά είναι όμως αυτό που είπαμε.
Μεταφορά έχουμε όταν μεταφέρουμε τη σημασία μιας λέξης ή φράσης...
σε άλλες έννοιες ή πράγματα.
"Τα έκανα θάλασσα", είπαμε.
Έτσι; Δεν ήταν η πραγματική θάλασσα,
αλλά χρησιμοποίησα τη θάλασσα με αυτή την έννοια,
για να κάνω πιο έντονο αυτό που θέλω να σας πω.
Πάμε από κάτω.
Παράδειγμα: Έχω ένα χρυσό δαχτυλίδι.
Ένα πραγματικά χρυσό δαχτυλίδι.
Ενώ δίπλα: Είναι χρυσό παιδί.
Δεν σημαίνει ότι το παιδί είναι φτιαγμένο από χρυσό,
αλλά ότι είναι ένα καταπληκτικό, πάρα πολύ καλό παιδί.
Στη συνέχεια: Μου άνοιξε την πόρτα.
Εδώ το ρήμα άνοιξε έχει την κυριολεκτική του σημασία.
Δηλαδή ανοίγω και κλείνω την πόρτα.
Και: Μου άνοιξε την καρδιά της.
Αυτό εδώ δεν σημαίνει φυσικά ότι άνοιξε την καρδιά,
αλλά ότι μοιράστηκε τα συναισθήματά της μαζί μου.
"Έχει όρεξη για φαγητό", είναι το επόμενο παράδειγμα.
Πεινάει, θέλει να φάει.
Και "Έχει όρεξη για διάβασμα" δεν σημαίνει ότι θέλει να "φάει" διάβασμα,
αλλά ότι έχει κίνητρο για διάβασμα.
Δηλαδή, έχει διάθεση για διάβασμα, για να το πω πιο σωστά.
Πάμε, παιδιά, τώρα στο "Γράφω σωστά", στην εργασία 6.
Γράψε δύο στίχους από το ποίημα που σου αρέσουν περισσότερο.
Έχω παρατηρήσει ότι στα περισσότερα παιδιά αρέσουν οι στίχοι:
"η γη κι η θάλασσα μητέρα ενώνουν τους ανθρώπους".
Ελπίζω να αρέσουν και σε εσάς περισσότερο αυτοί οι στίχοι.
Θα εξασκηθούμε λοιπόν στην ορθογραφία σε αυτούς τους δύο στίχους.
Αλλά επειδή ξέρω ότι σας έχει λείψει κι εσάς λίγο ο πίνακας,
θα μάθουμε την ορθογραφία μας στον πίνακα.
Πάμε λοιπόν!
Γράφω λοιπόν στον πίνακα,
και όσο γράφω προσέχω και λίγο την ορθογραφία.
Θάλασσα, με δύο σ.
Και ξεκινάμε τώρα να μάθουμε την ορθογραφία μας.
Πρέπει να προσέξω, παιδιά, αυτά που μπορεί να με δυσκολέψουν.
Είμαι σίγουρη ότι οι καταλήξεις των λέξεων,
δηλαδή το τελευταίο κομμάτι της λέξης δεν μας δυσκολεύει πολύ,
γιατί έχουμε μάθει πάρα πολλούς κανόνες,
για τα αρσενικά, για τα θηλυκά, για τα ουδέτερα,
για το πώς γράφονται τα ρήματα στο τέλος.
Όμως θα σκεφτώ και πάλι αν μπορώ να τα θυμηθώ εύκολα ή όχι.
Ξεκινάμε λοιπόν με τον μαρκαδόρο υπογραμμίσεως ή απλά με το μολυβάκι μας.
Με ό,τι μας είναι πιο εύκολο.
Και υπογραμμίζω αυτά που μπορεί να με δυσκολέψουν.
"Η γη": ξέρω ότι είναι θηλυκό η γη και γράφεται με η.
"κι η θάλασσα". Εδώ τι βλέπω; Δύο σ.
Πρέπει να το προσέξω αυτό!
"Μητέρα", με η.
"Ενώνουν", ένα ω βλέπω εδώ.
Γιατί γράφεται με ω;
Είναι απ' το ρήμα "ενώνω".
Πολύ σωστά!
"Τους ανθρώπους", και εδώ πρέπει να προσέξω, "ανθρώπους" με ω.
Πώς μαθαίνω την ορθογραφία!
Πολλά παιδιά νομίζουν ότι αν γράψουν την ορθογραφία μια - δυο φορές στην αντιγραφή,
πάει, τελείωσε - την έμαθαν.
Στην πραγματικότητα δεν την μαθαίνω έτσι!
Γιατί άμα είμαι και αφηρημένος εκείνη την ώρα,
δεν μπορώ να θυμηθώ πώς γράφεται η κάθε λέξη εύκολα μετά.
Άρα πρέπει να πάρω κάθε λέξη που με δυσκολεύει...
και να εξασκηθώ σε αυτή.
Ας πούμε, ξεκινάω, "Η γη",
σκέφτομαι πώς γράφεται, με "η" επειδή είναι θηλυκό.
Κλείνω τα μάτια μου και σκέφτομαι πώς γράφεται.
Με η"". Το θυμήθηκα σωστά; Ωραία.
"θάλασσα", με δύο σ. Πάλι κλείνω τα μάτια μου και βλέπω τη λέξη μέσα στο μυαλό μου.
Τη σκέφτηκα σωστά; Με δύο σ.
Και έτσι δουλεύετε με όλη την ορθογραφία.
Στο τέλος φυσικά πρέπει να σας την υπαγορεύσουν και να τη γράψετε.
Μόνο τότε ξέρω αν γνωρίζω καλά την ορθογραφία.
Θα σας πω τώρα, παιδιά, μία τεχνική ας πούμε, που είναι και λίγο αστεία,
που την κάνουμε καμιά φορά για να θυμηθούμε λέξεις...
που συνεχώς μας δυσκολεύουν.
Εγώ, ας πούμε, όταν βλέπω τη λέξη θάλασσα...
Θάλασσα, να την κάνω και λίγο πιο μεγάλη.
Αυτά τα δύο σ εδώ, μου θύμιζαν ανέκαθεν δύο παχουλά ψαράκια,
που έχουν βγει έξω από το νερό της θάλασσας κάνοντας μια βουτιά.
Και ξαναβουτάνε μέσα.
Μπλουμ!
Έτσι μπορώ να θυμάμαι καλύτερα ότι η λέξη θάλασσα γράφεται με δύο σ.
Η λέξη μητέρα πάλι έχει αυτό το η. Πώς θα θυμάμαι το η;
Αυτό το η είναι μια μανούλα...
με την αλογοούρά της, που είναι πολύ χαρούμενη...
γιατί κρατάει στην αγκαλιά της το μωράκι της.
Δεν ξέρω τώρα πώς φαίνεται.
Ε, ελπίζω να φαίνεται για μανούλα τουλάχιστον.
Έτσι θυμάμαι το η.
Και τέλος η λέξη άνθρωπος...
Αυτό το ω εδώ που το έκανα και λίγο παραπάνω μεγαλύτερο,
είναι ένας άνθρωπος γουρλομάτης βέβαια,
και λίγο αστείος,
που με κοιτάζει με γουρλωμένα μάτια...
για να μου θυμίζει ότι το άνθρωπος γράφεται με ω.
Και πάμε στην τελευταία μας εργασία για σήμερα, στην εργασία 7.
Βάλε σε αλφαβητική σειρά τις παρακάτω λέξεις του ποιήματος.
Γράφω λοιπόν τις λέξεις,
για να δούμε την τεχνική που πρέπει να ακολουθούμε πάντα...
όταν πρέπει να βάλουμε σε αλφαβητική σειρά τις λέξεις.
Όταν, παιδιά, έχω να βάλω σε αλφαβητική σειρά λέξεις,
πρώτα απ' όλα σημειώνω το πρώτο γράμμα κάθε λέξης.
Θα χρησιμοποιήσω διαφορετικό μαρκαδόρο για να φαίνεται καλύτερα.
Εδώ το θ, εδώ το π,
το ε και πάλι το π. Οπ! Π - π! Καλά, θα δούμε μετά τι θα κάνουμε με αυτό.
Και ξεκινάω να λέω την αλφαβήτα.
Α α, Β β, Γ γ...
Γ γ , εδώ η λέξη γη.
Δ δ, Ε ε...
Ε ε, ενώνω.
Πάει και το ενώνω στη θέση του.
Ε ε, Ζ ζ , Η η, Θ θ... Θάλασσα.
Θ θ, Ι ι, Κ κ, Λ λ, Μ μ, Ν ν,
Ξ ξ, Ο ο, Π π...
Τώρα εδώ έχω δύο λέξεις από Π π.
Κοιτάω το δεύτερο γράμμα.
Ίδιο και το δεύτερο γράμμα!
Ποτάμι - πολιτεία.
Θα μου χρησιμεύσει λοιπόν σαν οδηγός το τρίτο γράμμα,
Το γράμμα Τ τ και το γράμμα Λ λ, που είναι διαφορετικά.
Η λέξη που το τρίτο της γράμμα είναι πρώτο στην αλφαβήτα θα μπει και πρώτη.
Ξεκινάω απ' την αρχή.
Α α, Β β, Γ γ, Δ δ, Ε ε, Ζ ζ, Η η, Θ θ,
Ι ι, Κ κ, Λ λ...
Οπ! Το Λ λ είναι πρώτο.
Πολιτεία, λοιπόν.
Πάει και η πολιτεία και τελευταία λέξη ποτάμι.
Κι εδώ, παιδιά, έφτασε το μάθημά μας στο τέλος του.
Χάρηκα πολύ που ήμασταν μαζί αυτή την ώρα,
και ελπίζω να τα ξαναπούμε εδώ με την εκπαιδευτική τηλεόραση.
Να 'χετε μία πολύ όμορφη μέρα! Γεια σας!
