Eén jaar oorlog in Oekraïne, wereldrecord voor hardloopster en kwetsende woorden weg uit boeken.
Hallo, ik ben Jeroen Overbeek en dit is het Nieuws van de Week...
...een journaal van de NOS in makkelijke taal.
In dit journaal gaat het over de oorlog in Oekraïne.
Die is nu een jaar bezig en kan nog lang gaan duren.
We vertellen dat een Nederlandse hardloopster een wereldrecord heeft gehaald.
En we leggen uit waarom sommige woorden, zoals het woord dik...
...uit kinderboeken worden gehaald.
Het is een jaar geleden dat de oorlog in het land Oekraïne begon.
Tienduizenden mensen zijn het afgelopen jaar omgekomen bij gevechten en bombardementen.
En hele dorpen en steden werden vernield.
De gevechten gaan door en niemand verwacht dat de oorlog snel voorbij is.
Op 24 februari viel het Russische leger Oekraïne binnen.
De president van Rusland wilde de macht over het land krijgen.
Op dit moment heeft Rusland deze gebieden bezet.
Oekraïne probeert die plekken terug te krijgen.
De Russische president Poetin heeft in een toespraak gezegd...
...dat hij niet wil stoppen met de oorlog.
Hij denkt dat Rusland de oorlog gaat winnen.
De Oekraïense president Zelensky zegt juist dat Oekraïne de oorlog gaat winnen.
Veel landen proberen hem te helpen. Ze geven wapens en geld.
Zoals Amerika.
De Amerikaanse president ging naar Oekraïne om dat duidelijk te maken.
Veel Oekraïners vechten mee in de oorlog tegen Rusland.
Hun familie zit thuis in spanning te wachten.
De man van Liliya gingen ook het leger in. Zij en haar dochter bleven achter.
Ze dachten dat de oorlog snel voorbij zou zijn.
Liliya en haar man zijn bijna 25 jaar getrouwd.
Dat kunnen ze nu niet samen vieren.
Liliya heeft besloten toch een taart voor haar man te bakken.
Ze stuurt die op naar het leger.
Moeder en dochter hopen dat de oorlog snel voorbij zal zijn.
De Nederlandse hardloopster Femke Bol heeft een wereldrecord gelopen.
Dat deed ze tijdens het Nederlands Kampioenschap in Apeldoorn.
Bol liep het wereldrecord op de afstand van 400 meter in een overdekte sporthal.
Femke Bol start in de buitenste baan.
Ze begint vooraan en heeft een oranje sportpak aan.
Na de eerste paar bochten blijft ze haar tegenstander net voor.
En dan gaat ze nog net even wat sneller en rent nog wat verder weg.
Wordt het een snelle tijd, jawel, jawel, oh, 49.25!
Een wereldrecord!
Het is een wereldrecord voor Femke Bol, onvoorstelbaar!
Dat Femke Bol het wereldrecord verbeterde, is heel bijzonder.
Het vorige record was 41 jaar oud.
Toen liep de Tsjechische Jarmila Kratochvílová...
...dezelfde afstand in 49,59 seconden.
Hier wordt de winnende tijd 49,61.
Uiteindelijk was haar tijd nog iets sneller dan in beeld te zien is.
En nu is dat record dus verbroken door Femke Bol.
Het verschil is 0,3 seconden.
Dat lijkt misschien niet veel...
...maar op zulke korte afstanden is dat een groot verschil.
Vlak na haar race, was ze zelf ook helemaal verbaasd.
Ja niet normaal.
Ik voelde dat, als alles goed ging, ik hem wel kon lopen, maar...
Maar 49,26... Wow.
Deze tijd had ik echt niet verwacht.
Ik weet dat het een snelle baan is, ik weet dat ik goed zit, maar...
...zo hard, wow.
-Dat wordt wel een feestje dan vanavond?
Ja en ik ben donderdag jarig, dus dat wordt leuk!
Ja, ze wordt dan 23 jaar oud.
En hoewel ze nog vrij jong is...
...heeft ze al flink wat medailles verzameld.
Ze heeft vier zilveren medailles gewonnen op wereldkampioenschappen...
...en vijf gouden medailles op Europese kampioenschappen.
In Engeland zijn honderden woorden...
...in de kinderboeken van schrijver Roald Dahl, aangepast.
Ze zouden niet meer bij deze tijd passen.
De Engelse schrijver Roald Dahl is al lang overleden...
...maar zijn boeken worden nog steeds veel gelezen.
Ook in Nederland.
Bijvoorbeeld Sjakie en de Chocoladefabriek, Matilda en De Heksen.
De boeken in de Engelse taal worden nu aangepast...
...omdat er woorden in staan die kwetsend kunnen zijn.
Zo worden personen in de verhalen niet meer dik genoemd, maar enorm.
En het woord lelijk wordt niet meer gebruikt om mensen te beschrijven.
Een andere aanpassing is dat kleine mannetjes voortaan kleine mensen worden genoemd.
Omdat niet iedereen zich een man of een vrouw voelt.
Er is de laatste jaren meer aandacht voor hoe er in boeken wordt geschreven over mensen.
De uitgevers, dat zijn de bedrijven die boeken verspreiden...
...vinden het belangrijk om daar over na te denken.
Ze willen niet dat mensen zich gekwetst voelen door wat er staat geschreven.
Maar volgens deze Nederlandse schrijfster, ze heet Anna Woltz...
...zijn uitgevers ook bang voor boze reacties van lezers.
Uitgevers en schrijvers worden, denk ik, toch wel steeds banger voor reacties.
Vooral natuurlijk op social media, dat kan losgaan op een angstaanjagende manier.
Dat kan leiden tot doodsbedreigingen.
En het vervelende is dat dat toch ervoor zorgt...
...dat je wel twee keer nadenkt over de woorden die je gebruikt.
De schrijfster heeft zelf ook weleens meegemaakt dat haar boeken werden aangepast.
Dat gebeurde dan als haar boeken werden vertaald om in het buitenland te verkopen.
Sowieso doen ze dat nooit stiekem.
Ze moeten aan mij vragen of ze iets mogen veranderen in mijn boek.
En als ze goed uitleggen waarom iets veranderd zou moeten...
...ga ik er uiteindelijk meestal wel in mee.
Maar ik vind het ook heel raar, want het is mijn boek, het is mijn verhaal...
...ik wil het op die manier vertellen.
En dan zeggen zij: 'Nee, maar dat werkt in ons land niet.'
De boeken van Roald Dahl worden in Engeland nu dus aangepast.
Maar daar is ook kritiek op.
Bijvoorbeeld omdat sommige woorden lang geleden zijn opgeschreven...
...en ze toen niet als beledigend werden gezien.
Ook vinden sommige mensen dat je niet zomaar het werk...
...van een overleden schrijver mag aanpassen.
Ik vind het eigenlijk vooral heel lastig dat Roald Dahl niet meer leeft...
...dus dat het niet met hem overlegd kan worden.
Het zou best kunnen dat hij zegt: 'no way...
...dan mogen jullie mijn boeken gewoon helemaal niet meer uitgeven...
...haal ze maar uit de winkel.
Het moet zoals ik het wil, of niet.'
Veel kinderen kennen de boeken van Roald Dahl.
Ze vinden het een lastig om te bepalen wat er wel en niet kan.
Kijk zelf maar, heb je ooit een vrouw met een lelijker gezicht gezien?
- Wat vind je van dat zinnetje?
Nou het zou voor mij wel erin kunnen blijven, want ik vind het niet heel erg.
Ik vind dat we zo min mogelijk mensen moeten beledigen.
Ik snap het wel, maar tegelijkertijd hoort het ook een beetje bij het boek.
De boeken van Roald Dahl in Nederland, worden nog niet aangepast.
En het is ook niet zeker dat dat gaat gebeuren.
In dit journaal was te zien dat de oorlog in Oekraïne al een jaar duurt...
...en dat zowel Rusland als Oekraïne de strijd niet opgeven.
Dat hardloopster Femke Bol zelf ook verbaasd was dat ze een wereldrecord heeft verbroken.
En dat sommige woorden niet meer gebruikt worden in boeken...
...omdat mensen ze kwetsend vinden.
Dit was het voor nu.
Volgende week is er weer een journaal in makkelijke taal, tot dan.
