Η Ελληνική Μυθολογία στην ταινία «Τροία»! | Μυθολογία στην Pop Culture (1)
Ξέρετε όλες και όλοι γιατί μαζευτήκαμε σήμερα εδώ.
Δεν θα μπορούσε ένα κανάλι σαν και το δικό μας
(το οποίο είναι αφιερωμένο στην αρχαία ελληνική μυθολογία)
να μην ασχοληθεί κάποια στιγμή με ίσως τη γνωστότερη χολιγουντιανή ταινία που
καταπιάνεται με ένα από τα σημαντικότερα μυθολογικά επεισόδια της αρχαίας ελληνικής
μυθολογίας.
Πόσο καλά το έκανε όμως;
Μπόρεσε η Τροία (η ταινία Τροία) να μείνει πιστή στην Ιλιάδα του Ομήρου;
Τι ομοιότητες και τι διαφορές μπορούμε να εντοπίσουμε ανάμεσα στην ταινία
και στα έπη ή τις υπόλοιπες αρχαίες πηγές;
Αξίζει τελικά να δαπανήσετε τρεις ώρες από τη ζωή σας για να τη δείτε;
Τι ρόλο βαράνε τα λάμα;
Πάμε να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Επιμέλεια ελληνικών υποτίτλων: Νίκος Ντενισλής
Καλωσήρθατε λοιπόν για μία ακόμη φορά και πάλι πίσω εδώ στο κανάλι.
Αν είναι η πρώτη σας, οφείλω να σας συστηθώ.
Είμαι ο Κωνσταντίνος (ή αλλιώς: the Mythologist)
Είμαι αρχαιολόγος και μου αρέσει η μυθολογία.
Γι' αυτό, σε αυτό εδώ το κανάλι ανεβάζω αγαπημένους μου μύθους αλλά και ιστορίες
που πιστεύω ότι αξίζει να μοιραστώ μαζί σας σε μία προσπάθεια να δημιουργήσουμε
κατά κάποιο τρόπο έναν τομέα μυθολογίας σε αυτή την ανοιχτή και προσβάσιμη
για όλους βιβλιοθήκη του εκπαιδευτικού ελληνικού youtube.
Aν είναι κάτι το οποίο σας ενδιαφέρει, μπορείτε τώρα και εσείς να κάνετε εγγραφή
στο κανάλι πατώντας το κόκκινο κουτάκι που θα βρείτε κάτω από το video αλλά και
το καμπανάκι για τις ειδοποιήσεις ώστε να μη χάσετε κανένα από τα επόμενα.
Είμαστε πάρα πάρα πάρα πολύ κοντά στις 100 000 συνδρομητών και είμαι πάρα πολύ
χαρούμενος για αυτό.
Επίσης, μπορείτε να πάτε στην περιγραφή του video και να βρείτε τους συνδέσμους
που θα σας οδηγήσουν στα social media του καναλιού και ειδικότερα στο instagram
όπου μετά από το κάθε video συνήθως μιλάμε για το αντίστοιχο θέμα ή πιάνουμε
μυθολογικές και αρχαιολογικές συζητήσεις ή καμιά φορά λέμε απλά ό,τι να 'ναι επειδή
βαριόμαστε και θέλουμε να περάσουμε κάπως την ώρα μας.
Αν αυτό τώρα είναι κάτι που σας ενδιαφέρει και θέλετε και εσείς να γίνετε
μέλος της παρέας, μπορείτε (όπως είπα) να ακολουθήσετε το σύνδεσμο που θα βρείτε
στην περιγραφή.
Εκεί, όπου υπάρχει και κάτι ακόμα πιο σημαντικό βέβαια:
οι πηγές που χρησιμοποιώ για το κάθε μου video.
Ήρθε λοιπόν η ώρα γι' αυτό το video το οποίο ήθελα να κάνω εδώ και πάρα
πάρα πάρα πολύ καιρό.
Όπως θα ξέρετε οι παλαιότεροι εδώ στο κανάλι μας αρέσει σε ορισμένα video
να ασχολούμαστε με την ποπ-κουλτούρα και πιο συγκεκριμένα με τις επιρροές
που έχει ασκήσει η ελληνική μυθολογία στην ποπ-κουλτούρα και νομίζω η ταινία
«Τροία» είναι ίσως το καλύτερο παράδειγμα.
Έχουμε να πούμε πάρα πολλά σήμερα όμως πριν ξεκινήσουμε έχω να σας πω κάποια
διευκρινιστικά πράγματα διότι σας βλέπω μερικοί από εσάς είστε ήδη πάνω
στο πληκτρολόγιό σας έτοιμοι να με φάτε!
Ας αρχίσουμε με το πολύ απλό: τι είναι το σημερινό video;
To σημερινό video είναι μία απόπειρα να δούμε το κατά πόσο η ταινία «Τροία»
είναι σωστή μυθολογικά.
Τι εννοώ;
Να δούμε κατά πόσο η πλοκή της «Τροίας» είναι κοντά σε αυτά τα οποία μαθαίνουμε
μέσα από την Ιλιάδα του Ομήρου αλλά και από άλλες αρχαίες γραπτές πηγές,
όπως άλλα χαμένα έπη ή τραγωδίες. Τι δεν είναι το σημερινό video;
Δεν είναι μια κινηματογραφική κριτική για την ταινία «Τροία».
Δεν θα δούμε αν οι ηθοποιοί και το cast γενικότερα ανταποκρίθηκαν στις προσδοκίες
του κοινού ή των κριτικών.
Δεν θα σχολιάσουμε το αν είναι καλογυρισμένη
η ταινία ή το κατά πόσο τα ειδικά εφέ έκαναν τη δουλειά τους.
Δεν είμαι τεχνικός ούτε και ο ορισμός του σινεφίλ, οπότε όλα αυτά έχουν να κάνουν με
την προσωπική μας άποψη και αισθητική.
Τι άλλο δεν είναι το σημερινό video;
Δεν είναι μία απόπειρα να δούμε αν η ταινία «Τροία» είναι σωστή ιστορικά.
Δεν θα κάτσουμε να δούμε αν η πανοπλίες, το όπλα, οι αρχιτεκτονική η κεραμική,
οι σχηματισμοί του στρατού στη μάχη είναι σωστά και αν ανταποκρίνονται
στην ιστορική πραγματικότητα.
Πρώτον: γιατί θα θέλαμε 15 video για να τα σχολιάσουμε όλα αυτά και δεύτερον:
γιατί και η ίδια η Ιλιάδα (που φυσικά είναι η κυριότερη πηγή για τον Τρωικό
Πόλεμο) δεν είναι ιστορικά σωστή, με την έννοια ότι έχει μέσα στοιχεία
από διαφορετικές ιστορικές περιόδους.
Οπότε, άντε βγάλε άκρη τώρα τι είναι ιστορικά σωστό και τι όχι!
Οπότε, ποιο είναι το «ζουμί» από αυτά τα εισαγωγικά;
Ότι αυτά που ακολουθούν αφορούν μονάχα τη μυθολογία.
Για όσους και όσες λοιπόν δεν το γνωρίζετε, η ταινία «Τροία» έκανε
την εμφάνισή της, έκανε την πρεμιέρα της στις 13 Μαΐου του 2004.
Δηλαδή δεκαεφτά χρόνια πριν από σήμερα. Ναι, σχεδόν δύο δεκαετιες πριν.
Συνεχίζουμε.
Φυσικά, η πλοκή της ταινίας αφορά τα γεγονότα τα οποία οδήγησαν
στον Τρωικό Πόλεμο, την εξέλιξη του πολέμου αλλά και την κατάληξή του.
Σκηνοθέτης της ταινίας ήταν ο Βολφγκαν Πίτερσεν και
σεναριογράφος ο Ντέιβιντ Μπένιοφ.
Δεν ξέρω αν σας λέει κάτι αυτό το όνομα. Αν ναι, είναι επειδή είναι ένας από τους
δύο που ευθύνονται για το τέλος του πολυαγαπημένου μέχρι τότε Game of Thrones.
Συνεχίζουμε.
Το cast της ταινίας είναι πάρα πολύ δυνατό και γεμάτο ταλαντούχους ηθοποιούς,
όπως ο Μπραντ Πιτ, ο Ορλάντο Μπλουμ, ο Σον Πεν και -φυσικά- η Νταϊάν Κρούγκερ,
η οποία υποδύεται την Ωραία Ελένη.
Η ταινία διαρκεί περίπου τρεις ωρίτσες. Κόστισε 175 000 000 για να γυριστεί
όμως έβγαλε και περίπου μισό δισεκατομύριο σε κέρδη παγκοσμίως. Εγώ προσωπικά
την είδα για πρώτη φορά πολύ πρόσφατα (στην πρώτη καραντίνα συγκεκριμένα)
και παρατήρησα (όταν την είδα) ότι στους τίτλους τέλους οι δημιουργοί
της ταινίας αποφασίζουν να μας ενημερώσουν ότι αυτό που μόλις είδαμε
είναι εμπνευσμένο (αν όχι βασισμένο) από την Ιλιάδα του Ομήρου.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από εκεί. Κατά πόσο είναι η ταινία «Τροία» πιστή
στο έπος από το οποίο λέγεται ότι πήρε την έμπνευσή της;
Με ξέρετε πλέον (νομίζω) αρκετά καλά για να φανταστείτε ότι θα ξεκινήσουμε
βέβαια με τα αρνητικά και από αυτά που μας δείχνουν ότι δεν είναι και τόσο πιστή.
Όσοι λοιπόν από εσάς ξέρετε από Ιλιάδα ή και όσοι και όσες από εσάς έχετε ακούσει
το επικό podcast για να ξέρετε από Ιλιάδα θα θυμάστε ότι ένα από τα πρώτα πράγματα
που μας έρχετε στο μυαλό όταν ακούμε τον Τρωικό Πόλεμο και την Ιλιάδα είναι
οι θεοί, οι οποίοι παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο.
Οι θεοί είναι πανταχού παρόντες.
Κάνουν συνελεύσεις στον Όλυμπο για να αποφασίσουν το πώς θα πράξουν,
ελέγχουν ορισμένους ήρωες μέσα στη μάχη, διαλέγουν στρατόπεδα και πολλές φορές
όπως καταλαβαίνετε, (αν όχι πάντα) είναι αυτοί οι οποίοι καθορίζουν
το αποτέλεσμα των μαχών και γενικότερα όλου του πολέμου.
Υπάρχουν μάλιστα περιπτώσεις κατά τις οποίες κατευθύνουν τα όπλα των ηρώων.
Για παράδειγμα, ο Δίας ελέγχει τα όπλα του Έκτορα και τον βοηθά να διακριθεί στη μάχη
επειδή έχει υποσχεθεί στη Θέτιδα (τη μητέρα του Αχιλλέα) ότι θα βοηθήσει
όσο μπορεί τους Τρώες να κερδίζουν τους Αχαιούς μέχρι οι Αχαιοί να παρακαλέσουν
τον Αχιλλέα να επιστρέψει στη μάχη.
Πολύ σημαντικοί (όπως καταλαβαίνουμε) οι θεοί για την Ιλιάδα επομένως.
Οπότε πρέπει να είναι και πάρα πολύ σημαντικοί στην ταινία Τροία.
Όχι!
Οι θεοί στη συγκεκριμένη ταινία δεν είναι πανταχού παρόντες.
Είναι εντελώς απόντες! Δεν υπάρχουν πουθενά.
ΠΟΥΘΕΝΑ!
Το μόνο που βλέπουμε είναι κάποιες προσευχές στους θεούς
και στον Απόλλωνα και έναν ναό του Απόλλωνα, που αυτό είναι όντως σωστό
και κολλάει διότι ο Απόλλωνας ήταν ο προστάτης θεός της Τροίας.
Πέραν τούτου, ουδέν! Κοιτάξτε τώρα να δείτε τι γίνεται:
Προφανώς, φαντάζομαι οι δημιουργοί θέλησαν να δώσουν μία πιο ανθρώπινη
και ρεαλιστική οπτική για το συγκεκριμένο πόλεμο και έτσι δεν μπορούσαν
να συμπεριλάβουν τους θεούς να έχουν ενεργό ρόλο διότι τότε θα ξεφεύγαμε
και θα πηγαίναμε σε κάτι πιο «φανταστικό».
Αλλά δεν μιλάμε (όπως είπαμε και πριν) για ιστορία.
Δεν μιλάμε για ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ. Η Ιλιάδα και ο Τρωικός Πόλεμος είναι
κατ' εξοχήν μυθολογικά και μυθικά έργα και επεισόδια και αυτό σημαίνει ότι έχουν
(όπως σας είπα) και πάρα πολύ έντονο σε αυτά το θεϊκό στοιχείο.
Το να πετάς τους θεούς τελείως απ' έξω απ' όλη αυτή την υπόθεση είναι λίγο ακραίο.
Πραγματικά πιστεύω ότι με αυτή την επιλογή
χάθηκε αρκετή από τη μαγεία του συγκεκριμένου
έπους αλλά και του μυθολογικού αυτού επεισοδίου γενικότερα.
Δηλαδή του Τρωικού Πολέμου που (όπως είπαμε) καθοριστηκε σε πάρα πολύ
μεγάλο βαθμό από τους θεούς.
Πάμε τώρα σε κάποιες άλλες λεπτομέρειες που ξεφεύγουν και αυτές με τη σειρά τους
από το έπος και τη μυθολογία, άλλες περισσότερο και άλλες λιγότερο.
Πρώτον: ο Τρωικός Πόλεμος (σύμφωνα με τις πηγές) διήρκησε 10 χρόνια.
Δηλαδή μία δεκαετία, το οποίο είναι σχεδόν το μισό από όσο μας χωρίζει απ' όταν βγήκε
η συγκεκριμένη ταινία.
Συγνώμη και πάλι. Συνεχίζουμε.
Στην ταινία όμως ο Τρωικός Πόλεμος φαίνεται να κρατά μόλις λίγες εβδομάδες.
Και θα μου πείτε εσείς τώρα: εντάξει ρε φίλε, και τι ήθελες δηλαδή;
Να κάτσουμε κανένα εξάρωρο; Είναι που είναι ήδη τρεις ώρες ταινία!
Πόσο θες να κάτσουμε για να ικανοποιηθείς και να είναι ρεαλιστική η διάρκεια
του Τρωικού Πολέμου;
Κατ' αρχάς δεν είπα ότι τα θέλω όλα ρεαλιστικά και να είναι πιστά στο έπος.
Μη μου βάζετε στο στόμα μου λόγια που δεν είπα.
Έπειτα, δεν λέω να ήταν μεγαλύτερη η διάρκεια της ταινίας, ας πούμε,
αλλά να φαινόταν με κάποιο σκηνοθετικό τρόπο ας πούμε ή σεναριακό, Ντέιβιντ,
το γεγονός ότι βρίσκονταν εκεί για 10 χρόνια. Ξέρω εγω;
Να ήταν γερασμένοι ρε παιδί μου περισσότερο ή καταπονημένοι
μετά από όλα αυτά τα χρόνια.
Τελοσπάντων.
Άλλο τώρα: στην ταινία ο Αχιλλέας και ο Πάτροκλος είναι ξαδέρφια.
Πριν πάει το μυαλό σας κατ' ευθείαν στο πονηρό και πάτε πάνω από τα πληκτρολόγια
έτοιμοι να με φάτε, να σας πω ότι (εκτός όλων των άλλων)
η σχέση Αχιλλέα και Πατρόκλου είναι πάρα πολύ σημαντική για την εξέλιξη
του Τρωικού Πολέμου.
Άλλωστε, λόγω (spoiler-alert) του θανάτου του Πατρόκλου, ο Αχιλλέας σταματά
να κρατά μούτρα και επιστρέφει στη μάχη και αρχίζει να σφάζει κόσμο.
Ο Όμηρος δεν μας ξεκαθαρίζει αν ο Αχιλλέας και ο Πάτροκλος ήταν κάτι περισσότερο
από φίλοι (αν ήταν δηλαδή εραστές).
Ξέρετε όμως τι δεν ήταν σίγουρα; Ξαδέρφια!
Η σχέση τους προβλημάτισε τους συγγραφείς ήδη από την αρχαιότητα.
Υπάρχουν αρχαίοι συγγραφείς όπως ο Πλάτων, όπως ο Αισχύλος, όπως ο Πίνδαρος,
οι οποίοι υποστηρίζουν ότι ο Αχιλλέας και ο Πάτροκλος είχαν μία σχέση
εραστή και ερωμένου.
Υπάρχουν όμως κι άλλοι συγγραφείς αρχαίοι, όπως ο Ξενοφών, ο οποίος μας λέει ότι ήταν
απλά φίλοι ενώ (όπως σας είπα) ο Όμηρος δεν μας δίνει καμιά
περισσότερη πληροφορία.
Οπότε, ένα είναι το σίγουρο: δεν ξέρουμε τι ήταν
(αν ήταν κάτι περισσότερο από φίλοι) αλλά ξέρετε δεν ήταν σίγουρα: ξαδέρφια!
Είναι πράγματι ένα πάρα πολύ ενδιαφέρον θέμα το να εξετάσει κανείς τη σχέση αυτών
των δύο μυθικών προσωπικοτήτων όμως μου φαίνεται ότι οι δημιουργοί της ταινίας
τους "βάπτισαν" ξαδέρφια απλά και μόνο για να γλυτώσουν από τις αντιδράσεις.
Αντιδράσεις που περιμένω να δω και εγώ κάτω από το video
αλλά εμένα δεν μ' ενδιαφέρει.
Προχωράμε και πάμε τώρα να μιλήσουμε για κάποιους ήρωες οι οποίοι στην ταινία
πεθαίνουν ενώ στη μυθολογία δεν πεθαίνουν και για κάποιους άλλους που στη μυθολογία
πεθαίνουν ενώ στην ταινία θα έπρεπε να πεθάνουν δεν πεθαίνουν
(ελπίζω να μην το σκότωσα).
Ο Αγαμέμνωνας, για παράδειγμα, ο βασιλιάς των Αχαιών και ο επικεφαλής
της εκστρατείας τους στον Τρωικό Πόλεμο πεθαίνει και μάλιστα από το χέρι
της Βρισηίδας, της κοπέλας η οποία άθελά της είχε γίνει το μήλο της έριδας μεταξύ
Αχιλλέα και Αγαμέμνωνα, κάτι το οποίο οδήγησε στο τσακωμό τους και περιέπλεξε
τα πράγματα ακόμα περισσότερο για το στρατό των Αχαιών και τους έφερε σε πολύ
δύσκολη θέση αναφορικά με την εξέλιξη του πολέμου.
Στην Ιλιάδα βεβαίως ο Αγαμέμνωνας δεν πεθαίνει.
Επιβιώνει τον Τρωικό Πόλεμο και επιστρέφει πίσω στην πατρίδα του.
Πώς πεθαίνει ο Αγαμέμνωνας;
Αυτό το μαθαίνουμε είτε λίγο από την Οδύσσεια
είτε κυρίως από την τραγωδία "Αγαμέμνων" του Αισχύλου,
όπου μαθαίνουμε ότι πέθανε είτε από το χέρι του εραστή της γυναίκας
του είτε από το χέρι της ίδιας του της γυναίκας.
Σίγουρα όμως δεν πέθανε στην Τροία από το χέρι της Βρισηίδας.
Ούτε ο Μενέλαος πεθαίνει στην Τροία, αγαπητοί φίλοι και αγαπητές φίλες.
Τον έφαγε και αυτόν ο Ντέιβιντ ο Μπένιοφ.
Ας μην το σχολιάσουμε όμως άλλο για τον συγκεκριμένο γιατί θα εκνευριστώ.
