Ιστορία | Ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαμάντιος Κοραής | ΣΤ' Δημοτικού Επ. 42
Παιδιά, γεια σας!
Καλώς ήρθατε στο σημερινό μάθημα.
Σήμερα θα μιλήσουμε για την Ιστορία...
και συγκεκριμένα, για τη Νεότερη Ελληνική Ιστορία, τον 18ο αιώνα.
Θα γνωρίσουμε δύο πάρα πολύ σημαντικές προσωπικότητες της ελληνικής ιστορίας,
τον Ρήγα Βελεστινλή και τον Αδαμάντιο Κοραή.
Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, με τον πίνακα, ο οποίος υπάρχει...
στο σχολικό εγχειρίδιο της ΣΤ' δημοτικού, στην Ιστορία.
Και βλέπουμε τον Ρήγα Βελεστινλή και τον Αδαμάντιο Κοραή να υποβαστάζουν την Ελλάδα.
Αυτός ο πίνακας έχει ζωγραφιστεί από τον λαϊκό ζωγράφο μας, Θεόφιλο.
Βλέπουμε τους δύο ιδεολόγους και συγγραφείς μας, που θα γνωρίσουμε σήμερα,
να βαστάζουν την πληγωμένη Ελλάδα, η οποία έχει απεικονιστεί ως μια γυναίκα ταλαιπωρημένη.
Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, με τον Ρήγα Βελεστινλή.
Ο Ρήγας Βελεστινλής γεννήθηκε το 1757 μ. Χ, στο Βελεστίνο της Θεσσαλίας - για αυτό ονομάστηκε και Βελεστινλής,
εξαιτίας, δηλαδή, του ονόματος της γενέτειρας του.
Εκείνος υπογράφει πάντα τα κείμενά του ως Ρήγας Βελεστινλής ή Ρήγας ο Θεσσαλός,
ποτέ όμως ως Ρήγας Φεραίος.
Αυτό το όνομα του το έδωσαν μεταγενέστερα οι λόγιοι...
και οφείλεται στην αρχαία ονομασία του Βελεστίνου, που είναι Φερές.
Το πραγματικό του όνομα φαίνεται να είναι Αντώνιος Κυριαζής ή Κυρίτζης.
Είναι ένα όνομα, το οποίο, σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο στην περιοχή και...
επικρατεί έως και σήμερα.
Είχε έναν αδερφό, ο οποίος πολέμησε το 1821 στην Ελληνική Επανάσταση.
Ο Ρήγας έλαβε τα πρώτα του γράμματα στο Βελεστίνο, από έναν ιερέα.
Επειδή, όμως, διψούσε για μάθηση, ο πατέρας του τον έστειλε στα Αμπελάκια...
για να διευρύνει τους ορίζοντές του.
Στην ηλικία των 20 ετών, μεταβαίνει στην Κωνσταντινούπολη, όπου δέχτηκε πρόσκληση από τον Ρώσο Πρέσβη...
κι εκεί, διεύρυνε τις σπουδές του στην υπηρεσία των Φαναριωτών.
Στην Πόλη, επίσης, σπούδασε γαλλική, ιταλική και γερμανική γλώσσα.
Μέσα από τις γνωριμίες του, έγινε γραμματέας του Ηγεμόνα της Βλαχίας, και γι' αυτό, στην ηλικία των 30 ετών...
μετέβη στο Βουκουρέστι, που ήταν και πρωτεύουσα της Ηγεμονίας της Βλαχίας.
Μετά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο, που η Τουρκία ηττήθηκε.
Το 1790, ο ηγεμόνας για τον οποίο δούλευε, αποκεφαλίστηκε διότι θεωρήθηκε υπαίτιος αυτής της ήττας.
Έτσι, λοιπόν, ο Ρήγας μετέβη στη Βιέννη το 1790.
Στη Βιέννη, οι συνεργάτες του ήταν κυρίως Έλληνες έμποροι ή σπουδαστές.
Αυτοί που ξεχωρίζουν ήταν δύο αδέρφια από την Ελλάδα, οι οποίοι ήταν και τυπογράφοι.
Στο τυπογραφείο τους, μάλιστα, τύπωσε τα έργα του.
Είχε επηρεαστεί, λοιπόν, από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό και πίστεψε βαθιά...
στην ανάγκη της επαφής των Ελλήνων με τις ιδέες του Διαφωτισμού.
Εκεί, λοιπόν, διαμορφώθηκε και το όραμά του.
Πάμε να δούμε ποιο ήταν αυτό το όραμα που είχε ο Ρήγας.
Ο Ρήγας οραματιζόταν τη συνεργασία όλων των υπόδουλων Βαλκανικών λαών...
ώστε να απελευθερωθούν από τους Οθωμανούς Τούρκους.
Ακόμα, εκτός από την συνεργασία όλων των λαών, οραματιζόταν και τη δημιουργία...
ενός ευνομούμενου δημοκρατικού κράτους, όπου θα κυριαρχούσαν η ελληνική γλώσσα και η ελληνική παιδεία.
Εδώ πρέπει να σημειώσουμε πως ευνομούμενο κράτος ονομάζεται...
το κράτος που κυβερνάται με δίκαιους νόμους και αυτοί οι νόμοι εφαρμόζονται με σωστό τρόπο.
Ας συνεχίσουμε στο συγγραφικό έργο του Ρήγα.
Ο Ρήγας, λοιπόν, επιδόθηκε σε μεταφράσεις γαλλικών μυθιστορημάτων στη δημοτική γλώσσα.
Έγραψε ένα βιβλίο Φυσικής για σχολική χρήση, το οποίο ονομάζεται "Φυσικής Απάνθισμα"...
το εξώφυλλο του οποίου βλέπετε αυτή τη στιγμή.
Όμως τα πιο σημαντικά και πιο γνωστά σε μας έργα του, είναι η "Χάρτα" του Ρήγα και ο "Θούριος".
Ας δούμε κάποια πράγματα γι' αυτά τα δύο.
Όσο αφορά τη "Χάρτα" του Ρήγα, τυπώθηκε στη Βιέννη το 1797.
Αποτελείται από 12 φύλλα, τα οποία αν ενωθούν όλα μαζί, μας κάνουν έναν μεγάλο χάρτη της Βαλκανικής χερσονήσου.
Και συγκεκριμένα απεικονίζονται οι περιοχές των Βαλκανίων όπου από την αρχαιότητα έως κι εκείνη την εποχή...
υπήρχε σημαντική ελληνική παρουσία.
Το υπ' αριθμ. 1 φύλλο, ήταν το μόνο που τυπώθηκε, το 1796...
και απεικονίζει την Κωνσταντινούπολη.
Η "Χάρτα" του Ρήγα, απεικονίζει μια περιοχή που ξεκινά από τα βόρεια του Δούναβη ως την Κρήτη,
και από τις Δαλματικές ακτές, δυτικά, έως την Κωνσταντινούπολη και τις δυτικές ακτές τις Μ. Ασίας.
Ας δούμε τώρα για τον Θούριο του Ρήγα.
Ο Θούριος είναι, ίσως, το πιο σημαντικό για όλους και το πιο γνωστό σε όλους, έργο του Ρήγα Βελεστινλή.
Πρόκειται για έναν επαναστατικό ύμνο, που σκοπός του ήταν να ξεσηκωθούν οι Έλληνες.
Και για αυτό, τραγουδιόταν σε όλες τις συγκεντρώσεις.
Στους 40 πρώτους στίχους του Θούριου, εξαίρεται η ιδέα της ελεύθερης ζωής και αντηχεί το προσκλητήριο της επανάστασης...
προς όλους τους Βαλκανικούς λαούς, και ιδιαίτερα προς τον ελληνικό λαό.
Μέσα από το Θούριο, οι Έλληνες δεσμεύονται με ιερό όρκο, ότι θα αγωνιστούν για να ελευθερώσουν το σκλαβωμένο γένος τους.
Ονομάστηκε Θούριος καθώς αυτή η λέξη προέρχεται από τους αρχαίους Αττικούς ποιητές, Αισχύλο και Αριστοφάνη.
Προέρχεται από το ρήμα "θρώσκω". Η λέξη θούριος είναι επίθετο και σημαίνει "μαινόμενος, σφοδρός, πολεμικός"
Ο Ρήγας στον Θούριο συνδύασε το τραγούδι με τον χορό.
Έτσι, ο Θούριος χορεύεται σαν συρτός της γενέτειράς του, για να ξεσηκώσει ακόμη περισσότερο τους σκλαβωμένους Έλληνες.
Πάμε να δούμε, τώρα, πώς επήλθε το τέλος του Ρήγα Βελεστινλή.
Ο Ρήγας συνελήφθη στην Τεργέστη. Βρισκόταν σε ένα ξενοδοχείο, και συνελήφθη από έναν Αυστριακό αξιωματικό στις 19 Δεκεμβρίου του 1797.
Σκόπευε, την ίδια μέρα, να πάει στον Γάλλο πρόξενο της πόλης...
έτσι ώστε να ζητήσει προστασία. Όμως δεν πρόλαβε.
Οδηγήθηκε στη Βιέννη το 1798, όπου ανακρίθηκε μαζί με τους συνεργάτες του.
Μετά το πέρας των ανακρίσεων, οι Αυστριακές Αρχές αποφάσισαν πως όσοι ήταν Οθωμανοί υπήκοοι...
έπρεπε να πάνε να παραδοθούν στους Οθωμανούς, οι οποίοι θα αποφάσιζαν και την ποινή τους.
Παραδόθηκαν στις 10 Μαΐου του 1798 στις οθωμανικές αρχές.
Αφού υπήρχαν κι άλλες ανακρίσεις, οι Οθωμανοί έκλεισαν τον Ρήγα και τους συντρόφους του...
στον Πύργο Νεμπόισα, ένα παραδουνάβιο φρούριο κοντά στο Βελιγράδι.
Παραδουνάβιο σημαίνει δίπλα στον ποταμό Δούναβη.
Και Βελιγράδι είναι η σημερινή πρωτεύουσα της Σερβίας.
Στον Πύργο Νεμπόισα, συνεχίστηκαν τα βασανιστήρια.
Έπειτα, ο Ρήγας και οι σύντροφοί του στραγγαλίστηκαν και ρίχτηκαν στον Δούναβη.
Εικάζεται, ότι η αιτία για τη θανάτωσή τους ήταν η πεποίθηση των αυστριακών και των τουρκικών αρχών...
πως ο Ρήγας και οι σύντροφοί του είχαν στενές σχέσεις με τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη...
που ήταν και θανάσιμος εχθρός των Οθωμανών Τούρκων.
Για τον Ρήγα Φεραίο...
Για τον Ρήγα Βελεστινλή, καλύτερα...
ο Γέρος του Μοριά, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, είχε πει:
[Η δασκάλα διαβάζει την κάρτα]
Συνεχίζουμε τώρα, στην επόμενη μορφή του ελληνικού αγώνα, που δεν είναι άλλη από τον Αδαμάντιο Κοραή.
Ο Αδαμάντιος Κοραής γεννήθηκε στη Σμύρνη, στις 27 Απριλίου του 1748.
Πατέρας του ήταν ο Ιωάννης Κοραής, ο οποίος ήταν έμπορος μεταξιού με καταγωγή από τη Χίο.
Ο Αδαμάντιος Κοραής ήταν ο πρώτος από τα 8 παιδιά της οικογένειας.
Ωστόσο, επέζησε μόνο εκείνος κι άλλος ένας αδερφός.
Τα πρώτα του γράμματα τα πήρε στην Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης.
Εκεί, την περίοδο αυτή, ο Αδαμάντιος την περιγράφει ως "μια διδασκαλία πτωχή, συνοδευόμενη με πλούσιο ραβδισμό".
Σημείωσε μεγάλη πρόοδο, ιδιαίτερα στη μελέτη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.
Επίσης, στην εφηβεία του άρχισε να μαθαίνει γαλλικά και ιταλικά.
Επιθυμία, όμως, του πατέρα του, ήταν να συνεχίσει την οικογενειακή επιχείρηση.
Γι' αυτό, επήλθε ένας συμβιβασμός και ο Αδαμάντιος Κοραής, το 1771, κατέληξε στη συμβιβαστική λύση και μετέβη στο Άμστερνταμ...
όπου, παράλληλα με τις οικογενειακές επιχειρήσεις, θα μπορούσε να διευρύνει τους ορίζοντές του και...
να αποκτήσει την καλλιέργεια που τόσο πολύ επιθυμούσε.
Την άνοιξη του 1779, 8 χρόνια αργότερα, ο Αδαμάντιος Κοραής αποφάσισε να γυρίσει πίσω στη Σμύρνη.
Όταν γύρισε, έμαθε πως η πατρική του οικία είχε καταστραφεί, είχε καεί από μια φωτιά που είχε καταστρέψει μεγάλο μέρος της Σμύρνης.
Είχε παρακμάσει, λοιπόν, η οικογενειακή επιχείρηση.
Για τα επόμενα τρία χρόνια προσπάθησε να επαναφέρει την οικογενειακή επιχείρηση...
όμως η έλλειψη ελευθερίας, η χαμηλή μόρφωση, και ο γενικός περιορισμός που επέβαλλαν οι Τούρκοι, του προκαλούσε αποστροφή.
Ήθελε με κάθε τρόπο να γυρίσει στη Δύση.
Φεύγει πάλι, λοιπόν, τον Οκτώβριο του 1782, για ιατρικές σπουδές στο Μονπελιέ της Γαλλίας.
Με το πτυχίο της ιατρικής, πλέον, φεύγει από το Μονπελιέ...
και αποφασίζει οριστικά ότι δεν θα ασχοληθεί με την ιατρική αλλά με τη μελέτη των φιλολογικών επιστημών,
κι εγκαθίσταται στο Παρίσι.
Ενασχολούμενος, λοιπόν, με τις φιλολογικές επιστήμες, φτάνει στο Παρίσι το 1788.
Παραμονές, δηλαδή, της Γαλλικής Επανάστασης.
Γνωρίστηκε με πάρα πολλούς επαναστάτες και πολλές μεγάλες μορφές της εποχής,
ανάμεσα τους και ο μετέπειτα Πρόεδρος των Η.Π.Α, Τόμας Τζέφερσον.
Συγκινήθηκε τόσο πολύ από τον ζήλο ελευθερίας, μέσα από το διάβασμα των βιβλίων του Βολταίρου, του Ζαν-Ζακ Ρουσώ, του Ντιντερό, κ.α.
που αποφάσισε να μείνει οριστικά στη Γαλλία, και να ασχοληθεί με την εθνική αφύπνιση για τη δημιουργία και εξάπλωση..
ενός δικτύου μεταφοράς ελληνικών βιβλίων στην υπόδουλη Ελλάδα.
Δέχτηκε τη γαλλική υπηκοότητα, η συνείδησή του όμως παρέμενε καθαρά ελληνική.
Αρνήθηκε κάθε οικονομική βοήθεια από τους φίλους του, και για να εξασφαλίσει τα προς το ζην...
μετέφραζε βιβλία από τα αγγλικά και τα γερμανικά στα γαλλικά.
Οι βασικές του ιδέες.
Μέσα από τη μελέτη όλων αυτών των συγγραφέων, διαμορφώθηκε η ιδεολογία του και οι βασικές του ιδέες για την παιδεία.
Πίστευε πως βασικό μέλημα ήταν οι μεταρρυθμίσεις στην παιδεία,
τόσο ως προς το περιεχόμενο των μαθημάτων...
όσο και ως προς τα σχολικά εγχειρίδια, τις μεθόδους διδασκαλίας, και κυρίως, όσο αφορά τη γλώσσα.
Συγκεκριμένα, ο Κοραής έλεγε πως το ελληνικό έθνος έπρεπε να διαφωτιστεί μέσω της παιδείας, με κατάλληλη μέθοδο διδασκαλίας και χρησιμοποιώντας μια νέα ελληνική γλώσσα.
Πώς προσδιόριζε αυτή την ελληνική γλώσσα;
Έλεγε πως η γλώσσα η οποία έπρεπε να χρησιμοποιηθεί, έπρεπε να είναι απλούστερη από την αρχαία ελληνική.
Βάση της να έχει την καθομιλουμένη, χωρίς όμως ξένες λέξεις και ιδιωματικές εκφράσεις.
Ο Κοραής συνέβαλε πολύ στην Ελληνική Επανάσταση.
Ας δούμε, λοιπόν, τι έκανε.
Κατ' αρχάς, προετοίμασε ιδεολογικά τον ελληνικό αγώνα.
Μέσα από το πλούσιο συγγραφικό του έργο, ξεχωρίζουμε το "Άσμα πολεμιστήριον" και "Σάλπισμα πολεμιστήριον",
όπου είναι πασιφανής η θέση του υπέρ της Ελληνικής Επανάστασης.
Ακόμη, έστειλε πολλές συμβουλευτικές επιστολές στην Ελλάδα.
Σε επιστολή του στα τέλη του 1814, γράφει χαρακτηριστικά:
[Η δασκάλα διαβάζει το απόσπασμα της επιστολής από την καρτέλα]
Ακόμα, ο Κοραής ίδρυσε το Ελληνικό Κομιτάτο στο Παρίσι, που δεν είναι άλλο από την Φιλελληνική Ένωση.
Ο Αδαμάντιος Κοραής πέθανε στο Παρίσι στις 6 Απριλίου 1833, σε ηλικία 84 ετών από φυσιολογικά αίτια.
Άρα, συμπεραίνουμε πως ευτύχησε να ζήσει τα γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης και μπόρεσε να δει την Ελλάδα ελεύθερη.
[Η δασκάλα διαβάζει την καρτέλα]
Κλείνοντας το σημερινό μας μάθημα, να δούμε έναν πολύ ωραίο πίνακα που ονομάζεται "Η Ελλάς ευγνωμονούσα".
Αυτός ο πίνακας έχει φιλοτεχνηθεί από τον Έλληνα ζωγράφο Θεόδωρο Βρυζάκη το 1858. Ανήκει στη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης.
Πρόκειται για ένα έργο με ιδιαίτερο συμβολισμό,
αφού απεικονίζει την Ελλάδα με τη μορφή νέας, στεφανωμένης γυναίκας, αρχαιοπρεπώς ενδεδυμένης...
εν μέσω των αγωνιστών της Επανάστασης. Όπως μπορείτε να δείτε, αριστερά από τη γυναίκα απεικονίζονται ο Ρήγας Φεραίος και ο Αδαμάντιος Κοραής.
Μια και φτάνουμε στο τέλος της ενότητάς μας, καλό θα ήταν, όσοι θέλουν, να ετοιμάσουν την εργασία 19.
Θα τη βρείτε στη σελίδα 17 του Τετραδίου Εργασιών, το λεπτό βιβλίο της Ιστορίας.
Έτσι, για να κλείσουμε το σημερινό μας μάθημα...
οι δύο συγγραφείς, ιδεολόγοι και στοχαστές στους οποίους αναφερθήκαμε...
μέσα από το έργο τους, εμφύσησαν στους σκλαβωμένους Έλληνες τη δύναμη και το θάρρος να επαναστατήσουν.
Άνοιξαν, ουσιαστικά το δρόμο, για την Ελληνική Επανάσταση και την απελευθέρωση του έθνους.
Ευχαριστώ πολύ που ήσασταν μαζί μου.
Καλή συνέχεια, να είστε όλοι καλά!
