En Korkunç Psikolojik İşkence: Gaslighting
Merhaba sevgili dostum, şu hayatta başımıza gelen
Kötü şeyler genelde dışardaki tanımadığımız
İnsanlar tarafından yapılmaz bize. Sevdiğimiz
ve güvendiğimiz insanlardan zarar görürüz. Bu sadece psikolojik mevzularda değil cinayetlerde bile böyle. Katiller genelde kurbanın tanıdığı,
hatta sevdiği insanlardan olabiliyor. İşte, sana bir psikolojik şiddet türünden bahsetmek istiyorum. Yalnız bu psikolojik şiddet türü öyle bir şey ki, Genelde bu şiddete maruz kalan insanlar,
cellatlarına aşık oluyorlar ve Böyle bir şiddete maruz kaldıklarını bilmiyorlar. Ve git gide
ruh halleri kötüye gitmesine rağmen bunun sebebinin farkına bile varmıyorlar. İşte sana bahsetmek istediğim psikolojik şiddet türü
"Gaslighting". Gaslighting
İsmi aslında 1930'lu yıllarda çekilen bir filmden geliyor. Hikayesi oradan geliyor. Filmde bir çift var Jack ve Bella bunlar aynı evde yaşıyorlar Ve akşamları gaz lambası ile aydınlanıyorlar. Yalnız Jack'in Bella ile ilgili karanlık planları var.
Ve her akşam git gide gaz lambasının ışığını Yavaş yavaş bir önceki güne göre daha az bir hale getiriyor ve Bella bu durumdan İlk başta şüphelenmiyor. sadece şöyle bir şey söylüyor:
"Artık gaz lambası eskisi kadar aydınlatmıyor mu?"
Ve her seferinde Jack diyor ki, "sen
delirmeye başladın sen saçmalıyorsun garip şeyler yapıyorsun"
diye aslında bile bile yaptığı şeyde
Bellanın psikolojisini bozmak için gerçekliği saptırıyor. İşte Gaslighting'in hikayesi buradan geliyor.
Olayın mevzusu, temeli şu aslında
karşı tarafı kendisinden şüpheye düşürmek ve onun psikolojisini
bozarak kendine bağımlı haline getirmek. Bunu
belki dinleyen bazı iyi niyetli olmayan insanlar
kendi hayatında uygulamaya çalışacaktır
etrafındaki insanlara. Ama şunu söyleyebilirim; Nasıl ki
bir insanın nasıl ki başka bir insana tecavüz etmesine,
fiziksel anlamda zarar vermesini kınıyorsak
Bu da, bana sorarsanız, bir psikolojik tecavüzdür. O yüzden
bunu bu açıdan dinlemekte fayda var. Bu videonun amacı:
kişilerin bu duruma yani Gaslighting
olayına maruz kalan insanların, bu konuda
farkındalık kazanması ve kendini koruma
becerisi kazanması. Peki, Gaslighting kapsamında
karşı tarafı sindirmek ve kendinden şüpheye düşürmek
için ne gibi yöntemler kullanıyor bu insanlar?
Bu insanlar dediğim; genelde
bu yöntemi narsistik olanlar ve psikopat özelliklere sahip olan
insanlar kullanıyor. ilk başta, ilişki içinde düşünelim..
Sen, normalde
karşı tarafla ilişkinde yaşadığın soruna dair, normal ve çok şefkatli,
belki de saygılı bir geribildirim veriyorsun. Diyorsun ki: "İlişkimizde
şöyle, küçük bir problem var acaba bunu düzeltsek mi?" Sen sadece minik bir tespit yapıyorsun ve karşı taraf birden ortalığı ayağa kaldırıyor.
"Sen benim hakkımı yiyorsun!" "sen benim hayatımı
mahvettin!" "Sen nasıl böyle bir şey dersin?" Ve sen o anda
kendinden şüpheye düşüyorsun: " ya ben demek ki kötü bir şey yaptım, bu kadar tepki verdiğine göre karşı taraf,
ben minicik de olsa tepki vermemeliyim" diyorsun ve
bir süre sonra ne yapıyorsun? gerçekçi, küçük ve hatta
büyük sorunlarda bile susmayı tercih ediyorsun. Çünkü
karşı taraf, sen bir söylersen
belki de yüz misliyle karşı tepki veriyor.
Yine bu kapsamda uygulanan manipülasyonlardan birisi,
karşı tarafın sana durmadan hakaret etmesi, seni aşağılaması..
Mesela durmadan sana diyor ki:"şişmansın!" "göbeklisin!"
"kocamansın, çirkinsin.." ve sen
ister istemez bir süre sonra kendini savunmaya başlıyorsun. Diyorsun ki:
"Yahu, ama bak böyle diyorsun ve beni daha kötü hale getiriyorsun"
Karşı taraf ise bunun üzerine "özür dilerim,
senin bu kadar kırılacağını düşünmemiştim" demiyor,
diyor ki: "Sen o kadar kötü bir insansın ki,
benim senin sağlığını düşünmemden bile rahatsız oluyorsun.
Sen hem şişmansın hem de aşağılık bir insansın" diye
karşı tarafın kendini savunma halini bile bir şekilde şiddetle bastırmaya çalışıyor.
Buna maruz kalan insan diyor ki "Ya evet,
bana şişman derken, bana aptal derken
ya da bana hakaretler saydırırken bile aslında
karşı taraf benim iyiliğimi düşünüyor".
Bunu düşündüğün zaman ya da benden duyduğun zaman belki
"Ya bi insan bunu nasıl anlamaz?" deme
Buna maruz kalan insanlar genelde en sevdiği insanlar tarafından buna maruz kalıyor
Ve bir süre sonra bu kadar sık karşılaşırsa sık duyarsa inanma eğiliminde oluyor
Bir diğer şey de, diyelim ki bir ilişki içindesin ve karşı tarafın aldattığını farkettin
karşı tarafa diyorsun ki "bak, senin mesajını gördüm"
ya da "senin buluştuğunu gördüm" ya da "birileri seni görmüş"
ve bir şekilde açıklama yapmasını bekliyorsun. Karşı taraf
kendi durumunu açıklamak yerine seni suçlamaya
başlıyor. "sen beni aldatıyorsun asıl!" "sen eğer beni
aldatmıyor olsaydın böyle bir şeyle karşıma gelmezdin"diyor ve sen gözünle gördüğün şeye, karşı tarafın
böyle sert bir şekilde, seni suçlarcasına
cevap verince -biraz da kendinden emin değilsen- bu sefer
diyorsun ki: "sanırım ben yanılmış olabilirim." Bazen de buna benzer şekilde, geçmişte konuştuğunuz ve senin, o konun içeriğinden emin olduğun mevzular vardır.
bunlar tekrar gündeme geldiği zaman karşı taraf,
senin elinde kanıtın bile olsa, ısrarla,
o konuyu öyle konuştuğunu reddeder ve seni suçlar: "sen yanlış hatırlıyorsun"
"sen bilmiyorsun" diye. Karşı taraf o kadar emin bir şekilde kendinisin savunur ki, bi süre sonra
sen, kendinden bile şüpheye düşebilirsin.
Gaslighting uygulayan insanlarda dikkat edebileceğin bir diğer şey de, söyledikleriyle yaptıklarının birbirini hiç
tutmaması. Söylediği zamanlar, konuştuğu zamanlar,
dünyanın en iyi insanı, en iyi sevgilisi, en iyi
eşi, en iyi patronu bile olabilir. Ama iş
icraata geldiği zaman, söylediğinin tam tersi şeklinde
davranabilir, seni aşağılayabilir, sana kötü davranabilir. Bu
aynı zamanda kendi hayatı için de böyledir. Mesela;
görünüşte çok dindardır ama hayat
açısından baktığımız zaman çok ahlaksızca davranabilir, çok
hak yiyebilir. Bambaşka şekilde bu karşına çıkabilir.
O yüzden Gaslighting uygulayan insanlarda söze
değil, davranışa bakmak gerekir.
Gaslighting bakımından en sık kullanılan yöntemlerden
birisi de, diğer insanları, senin kendinden
şüphe etmen için referans olarak kullanmak.
Diyelim ki sen, bir konuda şikayet ediyorsun karşı taraftan "eve geç geliyorsun" "şunu yapıyorsun" "şöyle yapıyorsun" vb.
Karşı taraf birden, aslında belki senin haklı olan tarafını görmezden
gelerek şöyle der: "annen de senin sorunlu olduğunu düşünüyor" "arkadaşlarınla konuştuk onlar da senin sıkıntılı bir tip olduğunu
düşünüyor" "herkes, senin saçma sapan işlerle uğraştığını biliyor."
Ve sen bir anda, normalde gerçekçi bir tepki vermişken
karşı tarafın diğer insanları referans olarak göstermesiyle yine kendinden şüpheye düşebilirsin.
En psikopatça Gaslighting yöntemlerinden birisi, evdeki eşyaların
yerini değiştirmek, bazen ortadan kaldırarak karşı tarafın muhakemesini
bozmak, kendisinden şüpheye düşmesini sağlamak. Mesela diyelim ki sen evde kitabını bir masanın
üstüne koydun. sonrasında o lazım olduğunda gidiyorsun, bakıyorsun:
"aa kitap yok" soruyorsun ona " kitabımı gördün mü?"
"yo görmedim". Hiçbir yerde kitap yok. Akşam geliyorsun,
bir bakıyorsun ki, sabah koyduğun yerde kitap duruyor.
Ama diyorsun ki "sabah o orada yoktu. ne ara gitti
ne ara geldi?" "Oradaydı ki hep." diyor. Halbuki arka planda bir bakıyorsun ki, kitabı o saklıyor, o ortaya koyuyor. Ama bunu farkedebilmek çok zordur. Bu konuyu araştırırken,
internette bir öyküye rast geldim; Kadının birisi
anahtarını soruyor ve bir bakıyor ki
gün içinde, tam olarak bu kitap öyküsünün benzer olayının türevlerini yaşıyor.
Ve sonrasında şüpheye düştüğü için eve bir kamera taktırıyor.
Gizli kamera. Bir bakıyor ki erkek arkadaşı, onun aradığı şeyi,
koyduğu şeyi saklıyor. Kendisi akşam eve gelmeden önce gelip oraya koyuyor. Ve sonrasında bu kişiyi -tabii normal olarak- hayatından çıkarıyor.
İşte bu da en psikopatça Gaslighting yöntemlerinden birisi. Son olarak bahsetmek istediğim
Gaslighting davranış tipi; kişinin bir anda coşkuyla karşı tarafa
şiddetli bir şekilde bağırması, çağırması ve karşı tarafı, böyle korkudan titrer hale getirmesi, ama sonrasında -iki üç dakika sonra belki-
öyle uzun zamanlardan bahsetmiyorum, sanki biraz önce bağıran kendisi değilmiş gibi birden
sessiz, sakin, şefkatli bir hale dönüşmesi.
Bu duruma maruz kalan insan "ne oluyor ya?"
"bu biraz önce bağırıyordu. şimdi bu hale geldi"
ve der ki: "acaba ben kafayı mı yiyorum?" Şimdi bu Gaslighting yöntemini kullanan insanların birçok amacı var.
Dedim ya, baştada söylediğim gibi; 1-Kişinin kendisinden şüpheye düşmesini sağlamak ve karşı
tarafa, bu uygulayan insana; koşulsuz, şartsız
itaat etmesini sağlamak.
Bir diğer şeyse (bunlardan en sık kullandığı şeylerden birisi): deli olmayla, delirmeyle, saçmalamayla suçlaması.
Ama bence Gaslightingin en korkunç tarafı:
çok sevdiğimizi düşündüğümüz insanlar tarafından bize uygulandığı için ona kondurmamamız,
ona yakıştırmamamız. Bu yüzden Gaslighting probleminde
Bu problemi çözmenin en önemli adımı,
Böyle bir şeye maruz kaldığını farkedebilmek. Peki kişi, böyle bir şeye maruz kaldığını nasıl anlayabilir? İlk olarak şuna dikkat etmen gerekiyor: Senin bu güne kadar, o kişi hayatına
girmeden önce kendinle ilgili bir değer algın vardır.
Belki de pek özgüvensiz insan değildin, rahattın, kendini beğeniyordun, kendini seviyordun..
Ama ne zaman ki bu insan hayatına girdi,
bir bakıyorsun ki kendinden nefret eder hale gelmişsin. Kendini aşağılar bir hale gelmişsin.
Normalde iş ortamında bile sesin soluğun çıkmaz hale gelmişsin.
Önceden böyle olduğunu kastetmiyorum. Bu insan hayatına girdikten sonra özgüvensiz olmaya başlamışsan
ve bahsettiğim özellikteki davranış tipleri sana uygulanıyorsa, böyle bir şey yaşıyor olabilirsin.
Bir diğer dikkat etmen gereken şey:
Sana böyle davranan insana durmadan özür dileme, durmadan kendini açıklama ve durmadan kendini ispatlama motivasyonu hissediyorsan
ve bir şekilde onsuz nefes alamayacağını bile hisseder hale gelmişsen, yine buna benzer bir şeyler yaşıyor olabilirsin. Uzun süre Gaslightinge maruz kalan insanlar
dediğim gibi özgüvenlerini o kadar kaybederler ki
tek başına minicik kararlar vermek konusunda bile ciddi zorluklar yaşarlar. Normalde eskiden kendi başına bir şeyler yapabilirken, kendi kararlarını kendi alabilirken bir şekilde kendi başına özgür hareket etme yeteneğine sahipken uzun süre buna maruz kaldıktan sonra belki
bir çorabı alırken bile sana bu uygulayan insanın izni olmadan ya da
onun onayı olmadan hareket etmekte zorlanırsın. Eğer öncesinde çevremizde bizi
seven ailemiz, dostlarımız varsa, bu insanların bize verdikleri geribildirimler
ciddi önem teşkil etmekte. Ama şöyle bir durum çıkıyor, benim karşılaştığım
vakalarda; eğer ki kişi, kendisine bu baskı ve bu psikolojik
şiddeti uygulayan insana bağımlı derecede aşıksa etrafındaki insanların
"Bak bu adam/kadın seni değiştirdi sana kötü davranıyor" gibi geribildirimlerini
"bizim aşkımızı kıskanıyor" " bizim kötülüğümüzü düşünüyorlar" "bize fesatlık yapıyorlar" gibi yorumlayabiliyor.
Ama şöyle düşün: bu insan hayatına girmeden önce o insanları böyle tanımlıyor muydun?
Yoksa önceden güvendiğin insanlar şimdi mi sana fesat geliyor? Eğer bu ayrımı yaparsan
Etrafındaki insanlar, birbirini tanımayan insanlar bile sana bu kadının/adamın
zarar verdiğini söylüyorsa, bence bunu dikkate alman çok ama çok önemli.
Son olarak söylemek istediğim: bu psikolojik şiddete maruz kalan insanlar
bir süre sonra içine kapanmaya başlıyor. Bu kişiden başka -kendisine Gaslighting uygulayan kişiden başka-
diger insanlarla görüşme, sosyalleşme konusunda
isteksizlik yaşıyorlar. Bir şekilde hayat sanki bir hamster çemberinde, tekerleğinde koşan
hamsterın hayatına benziyor. Bir şekilde şiddete maruz kalıyorsun, sonrasında kendini ona ispatlamaya
çalışıyorsun. Bu öyle yorucu, öyle tüketici hale geliyor ki,
sonrasında depresyon, kaygı bozukluğu gibi psikolojik sorunlar
kapıda bekler hale geliyor. Eğer bu saydığım şeylerin birden fazlasını, birkaçını yaşıyorsan sen de Gaslightinge maruz kalıyor olabilirsin. Ve bu
öyle ağır bir şeydir ki, sen buna bir "dur" demedikçe, bir sınır çizmedikçe
kendi ruhunu ortaya atıp ezilmesine izin veriyorsun
ve bu senin uzun vadede çok daha ağır
ruh sağlığı problemleri yaşamana neden olabilir.
Umarım bu videoda söylediğim şeyler sana bir farkındalık kazanma konusunda yardımcı olur.
Peki sen hiç böyle bir şeye maruz kaldın mı? Senin gözlemlerin nedir bu konuda?
Eğer bu gözlemlerini yorumlar kısmında bizimle paylaşırsan eminim yorumlarını okuyan insanlara çok faydan olacaktır.
Beni dinlediğin için teşekkür ediyorum güzel insan.
Eğer ki bu videoyu beğendiysen beğenmeyi ve kanalıma abone değilsen abone olmayı unutma.
Kendine çok iyi davran. Görüşmek üzere.
