2013.12.12. Kial matematiko feliĉigas Why|mathematics|makes happy 2013/12/12. Waarom wiskunde je gelukkig maakt 2013.12.12. Why mathematics makes us happy

Kial matematiko feliĉigas Why|mathematics|makes happy Why mathematics makes us happy

Matematiko separas la mensojn: Unuj amas ĝin, aliaj malamas ĝin. Mathematics|separates|the|minds|Some|love|it|others|hate|it Mathematics divides minds: Some love it, others hate it. Tamen mondo sen ĝi estas neimagebla. However|world|without|it|is|unimaginable However, a world without it is unimaginable. Se oni forigus ĝin el nia kulturo, tio retroĵetus nian civilizon je jarmiloj. If|one|were to remove||from|our|culture|that|would set back|our|civilization|by|millennia If it were removed from our culture, it would set our civilization back by millennia.

Verdire la afero pri la feliĉo estas simpla: Gravas nur ke en la cerbo specialaj feliĉhormonoj ĝuste fluas. To tell the truth|the|matter|about|the|happiness|is|simple|It matters|only|that|in|the|brain|special|happiness hormones|correctly|flow The matter of happiness is actually simple: It only matters that special happiness hormones flow correctly in the brain. Ilian fluadon povas instigi laŭ persona gusto tute diversaj impresoj, ekzemple bela skulptaĵo, emociiga melodio, virga pejzaĝo, simpatia vizaĝo, sed ankaŭ rompiĝema pensokonstruaĵo en la matematiko. Their|flow|can|inspire|according to|personal|taste|completely|various|impressions|for example|beautiful|sculpture|emotional|melody|virgin|landscape|sympathetic|face|but|also|breakable|thought structure|in|the|mathematics Their flow can be stimulated by various impressions according to personal taste, for example a beautiful sculpture, an emotional melody, a virgin landscape, a sympathetic face, but also a fragile construct in mathematics. Tamen necesas en tiu kazo venki pli grandan reziston: Dum ni ĉiuj povas ĝui sen iaj antaŭkondiĉoj belan sunsubiron, necesas edukado de la menso por senti tion kio feliĉigas en la matematiko. However|it is necessary|in|that|case|to overcome|more||resistance|While|we|all|can|enjoy|without|any|preconditions|beautiful|sunset|it is necessary|education|of|the|mind|to|feel|that|which|brings happiness|in|the|mathematics However, in this case, it is necessary to overcome a greater resistance: While we can all enjoy a beautiful sunset without any prerequisites, education of the mind is necessary to feel what brings happiness in mathematics.

Plej multaj homoj certe konsentus ke matematiko produktas tre intensajn sentojn. Most|many|people|certainly|would agree|that|mathematics|produces|very|intense|feelings Most people would certainly agree that mathematics produces very intense feelings. Ne ĉiuj estas pozitivaj. Not|all|are|positive Not all of them are positive. Matematiko multe polarizas kiom apenaŭ aliaj agadoj. Mathematics|much|polarizes|as|hardly|other|activities Mathematics polarizes much more than hardly any other activity. Tiuj kiuj ne ŝatas ĝin kutime malamas ĝin. Those||do not|like||usually|hate| Those who do not like it usually hate it. Kaj tiuj kiuj ŝatas ĝin, amas ĝin tre intense kaj travivas en la mondo de la nombroj, formuloj kaj pensfragmentoj tiun bonfarton de feliĉo, kiun ni ĉiuj tiom ŝatas. And|those||like||love||very|intensely|and||in|the|world|of|the|numbers|formulas|and|fragments of thought|that|well-being|of|happiness|that|we|all|so much|like And those who like it, love it very intensely and experience in the world of numbers, formulas, and fragments of thought that well-being of happiness that we all like so much.

Ke matematiko estas ekstreme utila, tio nun en la komencaj jardekoj de la tria jarmilo estas vaste konata. That|mathematics|is|extremely|useful|that|now|in|the|early|decades|of|the|third|millennium|is|widely|known That mathematics is extremely useful is now widely known in the early decades of the third millennium. Ankaŭ en nia ĉiam pli komplikiĝanta ĉiutago kompetenteco pri matematiko pruviĝas kiel tre avantaĝa. Also|in|our|always|more|complicating|daily life|competence|in|mathematics|proves|to be|very|advantageous Also in our increasingly complicated daily life, competence in mathematics proves to be very advantageous. Modernaj filozofoj eĉ parolas pri tio ke la surviva avantaĝo de matematiko jam superas la survivan avantaĝon de la lingvo: Puraj lingvohomoj ne plu komprenas nian kvantecan kaj kompleksan mondon. Modern|philosophers|even|talk|about|that|that|the|survival|advantage|of|mathematics|already|surpasses|the|survival|advantage|of|the|language|Pure|language people|not|anymore|understand|our|quantitative|and|complex|world Modern philosophers even talk about the fact that the survival advantage of mathematics already surpasses the survival advantage of language: Pure language people no longer understand our quantitative and complex world.

Kaj ankaŭ tio estas ĝusta: Eblas pripensi ĉion prenante la matematikon kiel instrumenton. And|also|that|is|correct|It is possible|to consider|everything|taking|the|mathematics|as|instrument And that is also true: It is possible to consider everything by taking mathematics as a tool. Tio koncernas eĉ laŭsajne plene nematematikajn temojn. That|concerns|even|apparently|completely|non-mathematical|topics This even concerns seemingly completely non-mathematical topics. Aŭ ĉu vi estus pensinta ke ekzistas matematika teorio kiu okupiĝas pri nodoj? Or|question particle|you|would be|thought|that|there exists|mathematical|theory|which|deals|with|nodes Or would you have thought that there is a mathematical theory that deals with knots? Ties rezultoj finfine kondukas al la "string"-teorio en la fiziko kaj alportas novajn vidojn en la strukturon de nia mondo. Their|results|finally|lead|to|the|string|theory|in|the|physics|and|brings|new|insights|in|the|structure|of|our|world Its results ultimately lead to the "string" theory in physics and bring new insights into the structure of our world.

Aŭ prenu la matematikan teorion pri atendoĉenoj: Eĉ kelkaj el pli antaŭaj ekkonoj de Einstein estas aplikeblaj je la pulsanta moviĝo tien kaj reen de atendoĉenoj kaj montras al ni ke la formo de atendoĉenoj en poŝtoficejoj ( kun nur unu ĉeno antaŭ pluraj giĉetoj) estas preferinda al la principo de atendado antaŭ pluraj kasoj de superbazaro. Or|take|the|mathematical|theory|about|waiting lines|Even|some|of|more|previous|knowledge|of|Einstein|are|applicable|to|the|pulsating|motion|there|and|back|of|waiting lines|and|shows|to|us|that|the|form|of|waiting lines|in|post offices|with|only|one|line|before|several|counters|is|preferable|to|the|principle|of|waiting|before|several|cashiers|of|supermarket Or take the mathematical theory of waiting lines: Even some of Einstein's earlier insights are applicable to the back-and-forth motion of waiting lines and show us that the shape of waiting lines in post offices (with only one line in front of several counters) is preferable to the principle of waiting in front of several supermarket checkouts.

Kaj tio estas nur la komenco. And|that|is|only|the|beginning And that is just the beginning. Kial tigroj havas striojn, dalmatenaj hundoj punktojn kaj elefantoj nenion el ambaŭ? Why|tigers|have|stripes||dogs|spots|and|elephants|nothing|of|both Why do tigers have stripes, dalmatian dogs have spots, and elephants have neither? Kial ne Homero verkis la Odiseon sed la romia poeto Lucretius? Why|not|Homer|wrote|the|Odyssey|but|the|Roman|poet|Lucretius Why did Homer not write the Odyssey but the Roman poet Lucretius? Kiel formikoj trovas helpe de vektora adicio sian vojon hejmen post multedirekta kurado pri ĉasaĵo? How||find|with the help|of|vector||their|way|home|after|multidirectional|running|about|prey How do ants find their way home after multi-directional running in search of food using vector addition?

Ĉion tion kaj pli la matematiko povas respondi al ni. All|that|and|more|the|mathematics|can|answer|to|us All of this and more can be answered by mathematics. Kaj eĉ por la fenomeno de beleco la matematiko liveris ekkonojn, ekzemple ke kaj kial averaĝaj vizaĝoj aperas plej allogaj al plej multaj homoj. And|even|for|the|phenomenon|of|beauty|the|mathematics|provided|insights|for example|that|and|why|average|faces|appear|most|attractive|to|most|many|people And even for the phenomenon of beauty, mathematics has provided insights, for example, why average faces appear most attractive to most people.

Aŭ prenu partnerecojn. Or|take|partnerships Or take partnerships. Ne estas sekreto ke bone funkciantaj partnerecoj kontribuas al vivofeliĉo. It is not|is|secret|that|well|functioning|partnerships|contribute|to|life happiness It is no secret that well-functioning partnerships contribute to happiness. En longtempa studaĵo la psikologo kaj matematikisto John Gottman disvolvis matematikan modelon, per kiu li atingas sukcesokvoton de 90 procentoj ĉe prognozoj, ĉu geedza rilato transdaŭros la venontajn kvin jarojn. In|long-term|study|the|psychologist|and|mathematician|John|Gottman|developed|mathematical|model|by|which|he|achieves|success rate|of|percent|in|predictions|whether|marital|relationship|will last|the|next|five|years In a long-term study, psychologist and mathematician John Gottman developed a mathematical model, through which he achieves a success rate of 90 percent in predicting whether a marital relationship will last the next five years. Kiel enigan materialon li ne bezonas pli ol teston pri partnereca streso: mallongan konversacion inter la partneroj pri temo kiu estas kontroversa inter ili, post mezurado de kelkaj fiziologiaj datumaĵoj. How|engaging|material|he|not|needs|more|than|test|about|relationship|stress|short|conversation|between|the|partners|about|topic|which|is|controversial|between|them|after|measuring|of|some|physiological|data points As engaging material, he needs no more than a test of partner stress: a short conversation between the partners about a topic that is controversial between them, after measuring some physiological data.

Tiuj ekzemploj montras: Matematiko tute ne estas seka kaj teorieca. Those|examples|show|Mathematics|completely|not|is|dry|and|theoretical These examples show: Mathematics is not at all dry and theoretical. Ĝi estas buntega kaj veka kiel la vivo mem. It|is|colorful|and|weak|like|the|life|itself It is colorful and ancient like life itself. Mondo sen matematiko estas neimagebla. World|without|mathematics|is|unimaginable A world without mathematics is unimaginable.

Matematiko estas treege travidebla  kaj demokrata. Mathematics|is|extremely|transparent|and|democratic Mathematics is extremely transparent and democratic. Ĝi malkaŝas siajn sekretojn. It|reveals|its|secrets It reveals its secrets. Ĝi ne estas granda kunveno de kardinaloj (la konklavo) malantaŭ fermitaj pordoj. It|not|is|large|meeting|of|cardinals|(the|conclave)|behind|closed|doors It is not a large gathering of cardinals (the conclave) behind closed doors. Aŭtoritateco, potenco, forto kaj kredo nombras nenion en la matematiko. Authority|power|strength||belief|counts|nothing|in|the|mathematics Authority, power, strength, and belief count for nothing in mathematics. Validas nur la logika argumento kiun ĉiu povas reprodukti se oni klopodas pri tio. Valid|only|the|logical|argument|that|everyone|can|reproduce|if|one|strives|for|that Only the logical argument that anyone can reproduce if they strive for it is valid.

En la matematiko temas nur laŭaspekte pri formuloj kaj nombroj, ĝia kerno estas ideoj. In|the|mathematics|is about|only|superficially|about|formulas|and|numbers|its||is|ideas In mathematics, it is only superficially about formulas and numbers; its core is ideas. Matematiko ne estas simpla sed principe komprenebla. Mathematics|not|is|simple|but||understandable Mathematics is not simple but fundamentally understandable. Ĉiu komprenas iom el ĝi, kaj neniu komprenas ĉion. Everyone|understands|a little|of|it|and||understands|everything Everyone understands a bit of it, and no one understands everything. Sed oni devas akcepti ĝin kaj peti afablajn klarigojn de la malfacilaj aferoj. But|one|must|accept||and|ask for|friendly|explanations|of|the|difficult|things But one must accept it and ask for kind explanations of the difficult things. Intelekte elbatali komplikajn aferojn, iam kompreni ilin, havi ideojn kiuj funkcias kaj solvas problemojn, tio liveras grandan feliĉosenton. Intellectually|to tackle|complicated|issues|sometimes|to understand|them|to have|ideas|that|work|and|solve|problems|that|delivers|great|sense of happiness Intellectually battling complicated issues, sometimes understanding them, having ideas that work and solve problems, that brings a great sense of happiness. Ĉiu trarompo al kompreno produktas artfajraĵon en la grandcerbo. Every|breakthrough|to|understanding|produces|fireworks|in|the|big brain Every breakthrough in understanding produces fireworks in the brain. Matematiko laŭ la konata aŭtoro Simon Singh estas seksalloga kiel neniu alia disciplino. Mathematics|according to|the|well-known|author|Simon|Singh|is|sexually attractive|like|no one|other|discipline Mathematics, according to the well-known author Simon Singh, is as sexy as no other discipline. Li pravas. He|is right He is right.