×

Mes naudojame slapukus, kad padėtume pagerinti LingQ. Apsilankę avetainėje Jūs sutinkate su mūsų cookie policy.

image

Lögfræði. Ása Ólafsdóttir - fyrirlestrar, Hugtakið nákomnir

Hugtakið nákomnir

Jæja, mér var bent á að það hefði vantað upptöku um hugtakið nákomna í, inn í námsefni um skuldaskilarétt. Þannig að nú ætla ég að bæta úr því, það er að segja, það virðist eins og það hafi ekki í fyrstu, eins og fyrstu glærurnar í þessum fyrri hluta riftunar umfjöllunar, hafi ekki skilað sér inn í upptökurnar. Svo nú ætla ég að fjalla hér, þá vera með þessa inngangsglæru hér sem er þá um verkefnið eða þau atriði sem er fjallað um í riftunarreglunum og síðan ætla ég fjalla aðeins um hugtakið nákomna. En sem sagt, kannski bara svo ég lýsi því hvað er til umfjöllunar þegar við erum að fjalla um riftunarreglur gjaldþrotaskiptalaga þá er, sem sagt, [HIK: þes] það sem heitir riftunarreglur eitt, glærupakkinn, þar er verið að fjalla um almenn atriði við riftun, það er hugtakið nákomnir og frestdagur, og siðan nokkur atriði um skiptastjóra og hvernig þeir starfa og síðan almenn atriðum riftunarkröfuna sjálfa. Og námsefnið þarna er eins og á glærunni, ég svona leiðbeini ykkur hvar þið finnið þessar upplýsingar. Um nákomna er greinin eftir Benedikt Bogason sem ég er búinn að setja inn á Ugluna. Það er líka fjallað um nákomna í bókinni hans Viðars Más og svo handbókinni og auðvitað þeir dómar sem vísað er til í þessum heimildum og þeir [HIK: vís] dómar sem vísað er til í, á glærunum. Síðan varðandi hugtakið frestdagur þá er hægt að styðjast við bókina hans Viðars Más, handbókina, og svo dóma. Nú þau atriði sem varðar, hérna, varðar skiptastjóra og framsetningu riftunarkröfunnar og hver kemur henni á framfæri það er handbókin. Svo náttúrulega handritið eftir, sem sagt, mig sem þið eru með til afnota og svo greinin mín um, sem birtist í afmælisriti Stefáns Más og hún er líka inn á Uglunni. Nú, síðan efnisreglur riftunar kaflans eða [HIK: ref] riftunarreglurnar sjálfar þær yrði glærupakka tvö og þar er hægt að styðjast við bókina hans Viðars Más. Sko grunnreglurnar varðandi riftun og grunn, þessir fræðilegur grunnur hann hefur ekkert breyst. Það er alveg hægt að treysta því að það sé rétt og ekkert úrelt sem er í bókinni hjá Viðari Má. Það er líka fjallað um þetta í greininni minni að hluta til, það er að segja endurgreiðslu partinn en síðan náttúrulega hafa bæst, hefur bæst við mikill fjöldi dóma, hafa bæst við dómar í einkum og sérílagi í dómasafni Hæstaréttar þar sem er fjallað um þessar riftunar reglur í, í framkvæmd. Og það sem að við, ég fjalla um í kafla tvö [UNK] þið skoðið þá dóma en í kafla tvö eða glærupakka tvö um riftunarreglurnar þá er, sem sagt, er svona nokkur almenn atriði sem ég fer yfir og síðan er fjallað um þýðingarmestu riftunarreglurnar, alls ekkert vera að fjalla um þær allar. Og þar fjallað um endurgreiðslureglurnar við riftun og tímafrestina og réttarfarsreglur, sem sé, þær, þetta eru sem sagt efnisatriðin á þýðingarmestu riftunarreglunum og, af því að í, framsetning riftunarreglna er alltaf tvíþætt. Það er alltaf beðið um riftun annars vegar og svo endurgreiðslu hins vegar og endurgreiðslureglurnar eru í hundrað fertugustu og annarri grein gjaldþrotaskiptalaga og þar er sem sagt, það er að fjalla bæði um efnisregluna og endurgreiðslureglurnar. Ekki gleyma að huga að því að kynna ykkur vel það námsefni og þá dóma sem til staðar eru endurgreiðslureglurnar. Og síðan varðandi tímafrest og réttarfarsreglur. Eins og ég fjalla um í glærupakka tvö að þá er þar verið að fjalla um þann tíma sem skiptastjóri hefur. Hann er ekki ótakmarkaður, hann hefur bara ákveðinn frest til þess að koma á framfæri riftunar, rifturnar eða sem sagt kröfu um riftun og, og höfða mál innan ákveðins tíma. En nú ætlum við fyrst að fjalla um hugtökin nákominn og það er, sem sagt, þið búið svo vel að því að það er grein eftir Benedikt Bogason sem fjallar um hugtakið nákomna í gjaldþrotaskiptarétti og ég vísa þá til þeirrar umfjöllunar sem þar kemur fram. Þar er nánar fjallað um þetta hugtak en, sem sagt, hugtakið er skýrt í þriðju grein gjaldþrotaskiptalaga. Og maður spyr sig af hverju er verið að setja sérstaka reglu um nákomna í gjaldþrotaskiptarétti. Og það er nú ástæða fyrir því. Það er sem sagt, við vísum til þessarar reglu í, ef við skoðum nú, [UNK] lítum burt frá til dæmis [HIK: nauðungars] [HIK: nau] reglum um nauðasamninga og greiðslustöðvun og bara fókuserum á gjaldþrotaskiptin að þá blasir við að þar, það er, það er oft freisting að hlífa nákomnum við afleiðingum gjaldþrots. Og við sjáum að til dæmis varðandi riftunar reglurnar þá er beinlínis mælt fyrir um að ef móttakandi ráðstöfunar er nákominn þrotamanni þá framlengir það oft þann frest aftur í tímann sem hægt er að skoða þegar metið er hvort að riftanleg ráðstöfun hafi átt sér stað. Með öðrum orðum: ef þetta eru viðskipti á milli þeirra sem eru ekki nákomnir þá er skoðað yfirleitt sex mánuði aftur í tímann. Fór fram ráðstöfun með riftanlegum hætti? Ef þetta eru nákomnir þá er oft farið lengra aftur í tímann, jafnvel tuttugu og fjóra mánuði aftur í tímann, sem sé tvö ár aftur í tímann. Og í hruninu tvö þúsund og tíu þá var þessi frestur enn lengdur, tvöfaldaðar upp í fjörutíu og átta mánuði. Þannig að í hruninu miðju voru þessi frestir til nákominna lengdir, skiptastjórar í þrotabúum sem voru teknir til [HIK: gja] sem voru tekin til gjaldþrotaskipta þarna á árinu tvö þúsund og tíu og, þetta var tímabundin heimild, þeir gátu skoðað ráðstafanir til nákominna sem höfðu átt sér stað á síðustu fjörutíu og átta mánuðum. Sem sagt, fyrsta afleiðingin varðandi riftunarreglurnar ef um nákominn er að ræða þá eru riftunarfrestir [HIK: le] eða sem sagt, sá tími sem hægt er skoða aftur á bak þegar félag eða einstaklingur hefur tekið til gjaldþrotaskipta sá tími lengist. Það er líka annað sem þetta getur haft í för með sér og við erum nýbúin að fara yfir það að því að vonandi hafið þið hlustað á mig á glærunni þar sem ég fjallaði um hundruðustu og tólftu grein. Það er að segja að um ef um nákomna er að ræða þá eiga menn ekki rétt á forgangi fyrir sinni kröfu þó þetta sé starfsmaður, yfirmaður [UNK] framkvæmdastjóra eða eiganda fyrirtækis eða einhver sem fellur undir þær skilgreiningar sem eru í þriðju grein þá fellur forgangur fyrir kröfunni niður. Það þýðir ekki að krafan falli niður heldur einungis forgangurinn þannig að krafan verður almenn krafa. Þá er spurningin hverjir eru nákomnir þrotamanni og þá er hægt að vísa beint í þriðju greinina. Það eru tveir flokkar í, svona gróflega flokkað: það eru persónulegar nákomnir og svo hagsmunalega og stjórnunarlega nákomnir. Og, og síðan bara [UNK] svona [UNK] liður eða [UNK] liður, talað um sambærilega tengingu. Þannig að þetta er ekki hugsað sem einhvers konar þröng skýring það þarf bara að skoða hvort að þú fallir undir þessa fyrstu fimm liði eða sé ekki sambærilegum tengslum. Og ég ætla að vekja athygli ykkar á því að þetta hugtak var rýmkað með lögum númer níutíu og fimm, tvö þúsund og tíu og það þarf alltaf að skoða það sérstaklega og bara meta sjálfstætt hvort að þessu skilyrði um að maður eða félag sem nákomið þrotamanni sé fullnægt. Ég hef haldið þessum dómi inni, hann reyndar féll hann áður en lögunum var breytt, níutíu og fimm, [HIK: tvö] sem sagt áður en að gjaldþrotaskiptalögunum var breytt með lögum níutíu og fimm, tvö þúsund og tíu. Það snerist um að þarna væri verið að krefjast riftunar á [HIK: gre], sem sagt, veðrétti sem bankinn hafði fengið fyrir skuld hjá [HIK: eigand] eiganda fasteignar. Og þessi maður hafði, sem sagt, þetta var utan við þessa sex mánuði til þess að geta rift þessari ráðstöfun þyrfti að sýna fram á að þessi einstaklingur, sem var tekinn til gjaldþrotaskipta, hefði verið nákominn Íslandsbanka. Og í stuttu, mjög svona, mjög flókin fyrirtækjastrúktúr og niðurstaðan, sem sagt, í þessum dómi var sú að þeir voru ekki nákomnir. En hvernig vildi þrotabúið rökstyðja það að þessi einstaklingur hefði sem nákominn bankanum? Nú, þá var það þannig að Byr hafði runnið inn í Íslandsbanka, þannig að þetta snerist raunverulega um, og Byr hafði verið það, sú, það fjármálafyrirtæki sem hafði veitt þessa fyrirgreiðslu og, og fengið veðsetningu fyrir eldri skuldum. Því þurfti að [HIK: rey] greiða af því hvort að þessi einstaklingur hefði verið nákominn Byr. Og það kom í ljós, sem sagt, og þessi einstaklingur hafði verið fjármálastjóri og aðstoðarforstjóri Baugs Group og hann var staðgengill forstjóra félagsins. Nú, hann átti líka smá hluta í Baugi group en ekkert mikið þó, þó nokkurn hluta. Nú, hann sat hins vegar ekki í stjórn Byrs eða nokkur honum nákominn en Hagar var dótturfélag Baugs group og Hagar áttu eitt komma þrjátíu og tvö prósent hluta stofnfjár í Byr. Þannig að þarna var aðstoðarframkvæmdastjóri og staðgengill forstjóra í Baugi, Baugur átti dótturfélag sem hét Hagar, Hagar átti eignarhlut lítinn í, í Byr en átti þar samt mann í stjórn um tíma. En þetta var ekki fullnægja skilyrði þriðju greinar um að gera þennan einstakling nákominn bankanum og þar með þar sem hann var ekki nákominn þá var sýknað af riftunarkröfunni. En við förum þá bara yfir [HIK: þa], svo sem, þarna erum við svo heppin að vera með gott og nýlegt námsefni. En, sem sagt, það eru þarna ef við skoðum bara þessa flokka, hverjir eru nákomnir, þá eru það fyrst og fremst tiltekin skyldleiki eða tengdir. Og þetta hafið þið nú séð þegar þið skoðið í lög um meðferð einkamála, þetta segir bara til hæfisreglna dómara. Hjón og þeir sem búa í óvígðri sambúð, skyld til beinan legg eða fyrsta legg til hliðar svo framvegis eða tengjast með hjúskap eða óvígðri sambúð. En síðan kemur þarna fjórði töluliðurinn: maður og félag eða stofnun sem hann eða maður honum nákominn á verulegan hluta í þar sem hann eða maður honum nákominn situr í stjórn eða stýrir daglegum rekstri. Og eins og Benedikt fer yfir í greininni sinni þá er hér um að ræða breytingu. Þetta var rýmkað þetta skilyrði og það var gert með þessum lögum níutíu og fimm, tvö þúsund og tíu, þar sem að það var rýmkað að því leyti að fyrir breytinguna þá var fókuserað fyrst og fremst á eignarhlutanna en síðan voru menn farnir að reka sig á það að hugsanlega gátu verið mjög rík stjórnunarleg tengsl og menn gátu haft áhrif á rekstur fyrirtækja þótt þeir færu ekki með formlega eignarheimild. Þannig að það þótti ástæða til þess að víkka þetta út og láta nákominn, hugtakinu nákominn, ná einnig yfir þá sem gátu verið í stjórn eða stýrt félagi. Nú, það er nú bara, það sem sagt kannski, þetta hefur reynt á þetta með ýmsum hætti ef við tökum núna þennan dóm fjögur hundruð áttatíu og níu, tvö þúsund og fjórtán. Þar var spurning um, það var sem sagt yfirmaður verðbréfa miðlunar í Landsbankanum og það var spurning með kaupréttarsamninga sem hann hafði gert og höfðu ekki verið gerðir upp. Spurningin var hvort að þarna var verið að rifta á grundvelli hundrað þrítugasta og þriðju greinar gjaldþrotaskiptalaga. Eins og þið vonandi hafið komist að núna með því að hlusta á glærurnar og kynna ykkur námsefnið að þá verður ekki komið fram riftun á grundvelli hundrað þrítugasta og þriðju greinar nema um sé að ræða greiðslu launa eða annars endurgjalds til nákominna. Og þá er spurningin hvort þessi einstaklingur væri nákominn. Hann hafði sannarlega keypt og fengið með kaupréttarsamningum hluta í bankanum en þetta var tiltölulega lítill hluti og þetta voru ekki allt, var ekki búið að gera upp alla þessa, þessa samninga þegar að bankinn fór í slit. En, en hann var, sem sagt, ekki fallist á að hann, þar með var sem sagt ekki fallist á að hann hefði átt verulegan hlut í bankanum. Þetta var þá verið að skoða fjórða töluliðinn og einnig talið að hann hefði ekki í krafti þeirra samninga eða stöðu sinnar sem yfirmaður verðbréfamiðlunar, sem var ein af nokkrum deildum verðbréfasviði hans, verið þar í aðstöðu til að hafa áhrif á starfsemi bankans með sambærilegum hætti og ef hann ætti verulegan hlut í bankanum. Þannig þarna er bara mat [UNK] á því að þessi starfsmaður hefði ekki verið nákominn. Það er nýlegur dómur, það er reyndar úrskurður Landsréttar frá núna í febrúar, tvö þúsund og nítján. Þetta er landsréttardómur sjötíu og átta, tvö þúsund og nítján. Þarna var framkvæmdastjóri rekstrarsviðs og aftur með sama hætti er Landsrétti þarna að skoða hvort að um sé að ræða nákominn aðila. Hann sat ekki stjórn félagsins og hafði enga aðkomu að fjármálum þess, hann fór ekki með daglegan rekstur og laut boðvaldi forstjóra. Hann var ekki með prókúru og gat ekki haft áhrif á hvaða ákvarðanir voru teknar á þeim sviðum sem réðu úrslitum um það hvort menn teldu nákominn í skilningi þriðju greinar gjaldþrotaskiptalaga. Og þar með var fallist á í þessu tilviki að þessi einstaklingur ætti sem sagt forgangskröfur við slit [UNK] gjaldþrotaskipti af þessu félagi. Sko, ég ætla aðeins að fara til baka í fyrri glæruna. Það sem ég á við þarna, maður og félag, ég sem sagt er með persónulega nákomna á þessari síðu af því að þarna er ég með persónur sem annaðhvort eru tengdar innbyrðis eða við félög. En svo getur líka verið sko hagsmunalega nákomnir, það er að segja, ef að þetta eru tvö félög eða stofnanir eða annað þeirra eða maður er nákominn öðru þeirra og á verulegan hlut í hinu, maður nákominn öðru þeirra og slíkan [HIK: hit] hlut í hinu, situr í stjórn eða stýrir daglegum rekstri. Og gott dæmi um úrlausn þar sem að fjallað var um þetta það er þessi þrotabú Sumó, átta hundruð tuttugu og sjö, tvö þúsund og fjórtán. Þarna er einstaklingur sem á við skulum bara, þó mér sé nú illa við að vera að tala um nöfn á sem sagt einstaklingum og félögum á þessum glæpum. En þetta eru tvö félög, annað heitir Tryggingar og ráðgjöfum og hitt hét Sumó og er núna þrotabú Sumó og það er þrotabú [UNK] sem er að krefjast riftunar hjá félaginu Tryggingar og ráðgjöf og þetta er utan við frestina, þannig að hún þurfti að sýna fram á félögin væru nákomin. Og hvernig var það gert? Jú, Hákon eigandi, aðaleigandi, sem sagt, hann var eigandi tryggingar og ráðgjafar, stýrði daglegum rekstri Sumó. [UNK] sami maðurinn og átti það sem tók við greiðslunum, stýrðu daglegum rekstri hins gjaldþrota félags. Þar með voru [HIK: þa], nægileg tengsl milli félaginu vegna þess að það var sami maður sem átti annað félagið og stýrði rekstri hins félagsins og þau voru talin vera nákomin þessi tvö félög, þar með fallist á riftun gjafar í þessu, þessum dómi. Til [HIK: sams] til samanburðar þá er þarna dómur Landsréttar. Og aftur líkar mér nú illa við að nefna nöfn en þetta er sem sagt dómur í máli númer þrjú hundruð og tvö, tvö þúsund og nítján þar sem fallist er á riftun milli [UNK] greiðslu þrotabúi tólfta, tólfta, tvö þúsund og sautján sem áður hét Kostur lágvöruverðsverslun. Og þetta er til fyrrum eiganda félagsins sem [HIK: hé] heitir Jón Gerald og þarna var fallist á að Jón og þrotabúið eða [UNK] sem sagt Kostur hefði verið nákomin óumdeilt þar sem hann hefði átt, átt félagið. Svo þarna var fallist á að þarna væri lýst fram, væri sem sagt nákomnir í skilningi þriðju greinar gjaldþrotaskiptalaga. Og reyndar þarna fallist á greiðslu eftir frestdag, það er að segja fyrstu málsgrein hundrað þrítugasta og níundu greinar. En sem sagt þarna segir bara Landsréttur: Jón Gerald var aðaleigandi félagsins og jafnframt eigandi, aðaleigandi félagsins sem tók við greiðslunni sem heitir Nordica inc. ásamt eiginkonu sinni og sagt í dómi Landsréttar: er óumdeilt að um nákomna aðila var að ræða í skilningi fimmta töluliðar þriðju greinar gjaldþrotaskiptalaga. Nú síðan er það, þessi lokaliður þarna er í sambærilegum tengslum og, og það er í sjálfu sér, þá svona nokkurn vink til okkar sem erum að túlka og vinna með þessar heimildir, þessi lagaákvæði. Við þurfum að skoða hvernig þessi tengsl eru og svo þarf að skoða hvernig, hvort þetta sé [HIK: sam], hugsanlega sambærilegt. Og það getur og þarna er verið að gefa þá færi, dómstólum færi á að segja: ókei, þetta er ekki beinlínis eins og lýst er í þessum fyrstu fimm töluliðum en þetta er [HIK: al] alveg sambærilegt. Og hér í lokin þá ætla ég að fjalla um þennan dóm frá nítján hundruð níutíu og sex á blaðsíðu tvö þúsund sex hundruð áttatíu og fjögur. Það snýst um riftun á greiðslu með óvenjulegum greiðslueyri. Þetta var hérna, svona dæmigerð viðskipti þar sem að greiðsla fer sem verðbréf frá þrota búinu, fer til verðbréfamiðlunar og er umbreytt í peninga og rennur þannig inn á reikning riftunarþola eða móttakanda greiðslunnar. Þannig að þarna er eins og þið hafið vonandi kynnt ykkur nú þegar, það er litið á það í hvaða formi greiðslan fer frá þrotabúinu en ekki, ekki hvað mynd hún berst riftunarþola. En þetta var [UNK], þannig það var óumdeilt í þessi máli, vandinn var hins vegar að þetta gerðist lengra en sex mánuði aftur í tímann. Og til þess að koma fram riftun þá þurfti þrotabúið að sýna fram á að móttakandi greiðslunnar væri nákominn þrotabúinu. Og þetta mál er milli útgerðarfélags á Akranesi, þrotabús Hafarnarins og móttakinn, sem sagt riftunarþolinn, sá sem fékk greiðsluna er Olíufélagið. Af því að greiðslan fór sem sagt fram níu og hálfum mánuði fyrir frestdag. Hvernig voru tengslin á milli þessara félaga? Jú, olíufélagið var þriðji stærsti hluthafinn í Haferninum og hann átti tólf komma níu prósent af hlutafé félagsins. Það voru aðrir sem áttu, það var Atvinnuþróunarsjóður Akraness átti fjörutíu og þrjú og hálft prósent og Kirkjusandur tuttugu og tvö komma átta prósent. Síðan var fjórði stærsti hluthafinn, sem sagt okkar maður, Haförninn átti tólf komma níu prósent og svo Útvegsfélag samvinnumanna tíu komma tvö prósent síðan voru aðrir með, sem sagt, lægri hlut. Samtals voru fjörutíu, eða sem sagt þessir, það voru þarna, sem sagt, hann var fjórði, þriðji stærsti hluthafinn. Hann [HIK: átt], síðan var sem sagt, það var sem sagt, hann átti sæti í fimm manna stjórn Hafarnarins og það var þannig að, að hann sat þarna í skjóli sinna hlutafjáreignar og jafnframt fyrir hönd Landsbankans. Sem að, en Landsbankinn hafði eignast þarna hluta sem Kirkjusandur átti, sem sagt, Landsbankinn varð í viðskiptum annar stærsti hluthafinn og það varð úr að Olíufélagið átti þarna mann og hann sat í skjóli, þó menn séu náttúrulega aldrei [HIK: hlu] fulltrúar, sem sagt, hluthafa í stjórnum en hann sat í skjóli hann var kosinn sem sagt af, naut stuðnings í kosningum fyrir Landsbankann og, og, vegna síns hlutar. Nú, þannig að hann er þriðji stærsti hluthafinn. Hann situr í [HIK: fi], einn, er með einn mann í fimm manna stjórn og þarna þarf þá að greiða úr því og munið þið að þetta var áður en breytingin varð með lögum níutíu og fimm, tvö þúsund og tíu þar sem menn gátu verið nákomnir ef þeir voru, gátu haft áhrif, eða sem sagt, [HIK: set], [HIK: sit] setið í stjórn eða stýrt daglegum rekstri. En þarna var sem sagt Hæstiréttur með eitt verkefni hann, hann var með þessa staðreyndir fyrir framan sig, þriðji stærsti hluthafinn átti mann í stjórn og gat stýrt þar daglegum rekstri svona, þú veist, tekið meiri háttar ákvarðanir. Og er þetta nákominn? Gerir þetta, þessi tvö félög nákomin í skilningi þriðja greinar gjaldþrotaskiptalaga? Og niðurstaða Hæstaréttar var sú: jú, þetta gerir hann nákominn. Og ég ætla að lesa hérna bara rökstuðninginn, hann segir hér: stefndi eða sem sagt olíufélagið átti töluverðan hlut í Haferninum einkum í samanburði við langflesta aðra hluthafa. Er ljóst að hann naut áhrifa í stjórn félagsins umfram eignarráð sín en ekki skiptir máli þótt hann hefði notið atbeina Landsbankans. Hann hlaut að mega sín mikils við ákvarðanir í stjórn félagsins um skuldaskil og þegar litið er að til þessara atriða í heild verður að telja að stefndi og Haförninn hafi verið nákomnir skilningi sjötta töluliðar þriðja greinar gjaldþrotaskiptalaga. Þannig að þetta er það sem ég vildi segja um nákomna og þið auðvitað lesið bara síðan greinina hans Benedikts og kynnið ykkur námsefnið vel.


Hugtakið nákomnir

Jæja, mér var bent á að það hefði vantað upptöku um hugtakið nákomna í, inn í námsefni um skuldaskilarétt. Þannig að nú ætla ég að bæta úr því, það er að segja, það virðist eins og það hafi ekki í fyrstu, eins og fyrstu glærurnar í þessum fyrri hluta riftunar umfjöllunar, hafi ekki skilað sér inn í upptökurnar. Svo nú ætla ég að fjalla hér, þá vera með þessa inngangsglæru hér sem er þá um verkefnið eða þau atriði sem er fjallað um í riftunarreglunum og síðan ætla ég fjalla aðeins um hugtakið nákomna. En sem sagt, kannski bara svo ég lýsi því hvað er til umfjöllunar þegar við erum að fjalla um riftunarreglur gjaldþrotaskiptalaga þá er, sem sagt, [HIK: þes] það sem heitir riftunarreglur eitt, glærupakkinn, þar er verið að fjalla um almenn atriði við riftun, það er hugtakið nákomnir og frestdagur, og siðan nokkur atriði um skiptastjóra og hvernig þeir starfa og síðan almenn atriðum riftunarkröfuna sjálfa. Og námsefnið þarna er eins og á glærunni, ég svona leiðbeini ykkur hvar þið finnið þessar upplýsingar. Um nákomna er greinin eftir Benedikt Bogason sem ég er búinn að setja inn á Ugluna. Það er líka fjallað um nákomna í bókinni hans Viðars Más og svo handbókinni og auðvitað þeir dómar sem vísað er til í þessum heimildum og þeir [HIK: vís] dómar sem vísað er til í, á glærunum. Síðan varðandi hugtakið frestdagur þá er hægt að styðjast við bókina hans Viðars Más, handbókina, og svo dóma. Nú þau atriði sem varðar, hérna, varðar skiptastjóra og framsetningu riftunarkröfunnar og hver kemur henni á framfæri það er handbókin. Svo náttúrulega handritið eftir, sem sagt, mig sem þið eru með til afnota og svo greinin mín um, sem birtist í afmælisriti Stefáns Más og hún er líka inn á Uglunni. Nú, síðan efnisreglur riftunar kaflans eða [HIK: ref] riftunarreglurnar sjálfar þær yrði glærupakka tvö og þar er hægt að styðjast við bókina hans Viðars Más. Sko grunnreglurnar varðandi riftun og grunn, þessir fræðilegur grunnur hann hefur ekkert breyst. Það er alveg hægt að treysta því að það sé rétt og ekkert úrelt sem er í bókinni hjá Viðari Má. Það er líka fjallað um þetta í greininni minni að hluta til, það er að segja endurgreiðslu partinn en síðan náttúrulega hafa bæst, hefur bæst við mikill fjöldi dóma, hafa bæst við dómar í einkum og sérílagi í dómasafni Hæstaréttar þar sem er fjallað um þessar riftunar reglur í, í framkvæmd. Og það sem að við, ég fjalla um í kafla tvö [UNK] þið skoðið þá dóma en í kafla tvö eða glærupakka tvö um riftunarreglurnar þá er, sem sagt, er svona nokkur almenn atriði sem ég fer yfir og síðan er fjallað um þýðingarmestu riftunarreglurnar, alls ekkert vera að fjalla um þær allar. Og þar fjallað um endurgreiðslureglurnar við riftun og tímafrestina og réttarfarsreglur, sem sé, þær, þetta eru sem sagt efnisatriðin á þýðingarmestu riftunarreglunum og, af því að í, framsetning riftunarreglna er alltaf tvíþætt. Það er alltaf beðið um riftun annars vegar og svo endurgreiðslu hins vegar og endurgreiðslureglurnar eru í hundrað fertugustu og annarri grein gjaldþrotaskiptalaga og þar er sem sagt, það er að fjalla bæði um efnisregluna og endurgreiðslureglurnar. Ekki gleyma að huga að því að kynna ykkur vel það námsefni og þá dóma sem til staðar eru endurgreiðslureglurnar. Og síðan varðandi tímafrest og réttarfarsreglur. Eins og ég fjalla um í glærupakka tvö að þá er þar verið að fjalla um þann tíma sem skiptastjóri hefur. Hann er ekki ótakmarkaður, hann hefur bara ákveðinn frest til þess að koma á framfæri riftunar, rifturnar eða sem sagt kröfu um riftun og, og höfða mál innan ákveðins tíma. En nú ætlum við fyrst að fjalla um hugtökin nákominn og það er, sem sagt, þið búið svo vel að því að það er grein eftir Benedikt Bogason sem fjallar um hugtakið nákomna í gjaldþrotaskiptarétti og ég vísa þá til þeirrar umfjöllunar sem þar kemur fram. Þar er nánar fjallað um þetta hugtak en, sem sagt, hugtakið er skýrt í þriðju grein gjaldþrotaskiptalaga. Og maður spyr sig af hverju er verið að setja sérstaka reglu um nákomna í gjaldþrotaskiptarétti. Og það er nú ástæða fyrir því. Það er sem sagt, við vísum til þessarar reglu í, ef við skoðum nú, [UNK] lítum burt frá til dæmis [HIK: nauðungars] [HIK: nau] reglum um nauðasamninga og greiðslustöðvun og bara fókuserum á gjaldþrotaskiptin að þá blasir við að þar, það er, það er oft freisting að hlífa nákomnum við afleiðingum gjaldþrots. Og við sjáum að til dæmis varðandi riftunar reglurnar þá er beinlínis mælt fyrir um að ef móttakandi ráðstöfunar er nákominn þrotamanni þá framlengir það oft þann frest aftur í tímann sem hægt er að skoða þegar metið er hvort að riftanleg ráðstöfun hafi átt sér stað. Með öðrum orðum: ef þetta eru viðskipti á milli þeirra sem eru ekki nákomnir þá er skoðað yfirleitt sex mánuði aftur í tímann. Fór fram ráðstöfun með riftanlegum hætti? Ef þetta eru nákomnir þá er oft farið lengra aftur í tímann, jafnvel tuttugu og fjóra mánuði aftur í tímann, sem sé tvö ár aftur í tímann. Og í hruninu tvö þúsund og tíu þá var þessi frestur enn lengdur, tvöfaldaðar upp í fjörutíu og átta mánuði. Þannig að í hruninu miðju voru þessi frestir til nákominna lengdir, skiptastjórar í þrotabúum sem voru teknir til [HIK: gja] sem voru tekin til gjaldþrotaskipta þarna á árinu tvö þúsund og tíu og, þetta var tímabundin heimild, þeir gátu skoðað ráðstafanir til nákominna sem höfðu átt sér stað á síðustu fjörutíu og átta mánuðum. Sem sagt, fyrsta afleiðingin varðandi riftunarreglurnar ef um nákominn er að ræða þá eru riftunarfrestir [HIK: le] eða sem sagt, sá tími sem hægt er skoða aftur á bak þegar félag eða einstaklingur hefur tekið til gjaldþrotaskipta sá tími lengist. Það er líka annað sem þetta getur haft í för með sér og við erum nýbúin að fara yfir það að því að vonandi hafið þið hlustað á mig á glærunni þar sem ég fjallaði um hundruðustu og tólftu grein. Það er að segja að um ef um nákomna er að ræða þá eiga menn ekki rétt á forgangi fyrir sinni kröfu þó þetta sé starfsmaður, yfirmaður [UNK] framkvæmdastjóra eða eiganda fyrirtækis eða einhver sem fellur undir þær skilgreiningar sem eru í þriðju grein þá fellur forgangur fyrir kröfunni niður. Það þýðir ekki að krafan falli niður heldur einungis forgangurinn þannig að krafan verður almenn krafa. Þá er spurningin hverjir eru nákomnir þrotamanni og þá er hægt að vísa beint í þriðju greinina. Það eru tveir flokkar í, svona gróflega flokkað: það eru persónulegar nákomnir og svo hagsmunalega og stjórnunarlega nákomnir. Og, og síðan bara [UNK] svona [UNK] liður eða [UNK] liður, talað um sambærilega tengingu. Þannig að þetta er ekki hugsað sem einhvers konar þröng skýring það þarf bara að skoða hvort að þú fallir undir þessa fyrstu fimm liði eða sé ekki sambærilegum tengslum. Og ég ætla að vekja athygli ykkar á því að þetta hugtak var rýmkað með lögum númer níutíu og fimm, tvö þúsund og tíu og það þarf alltaf að skoða það sérstaklega og bara meta sjálfstætt hvort að þessu skilyrði um að maður eða félag sem nákomið þrotamanni sé fullnægt. Ég hef haldið þessum dómi inni, hann reyndar féll hann áður en lögunum var breytt, níutíu og fimm, [HIK: tvö] sem sagt áður en að gjaldþrotaskiptalögunum var breytt með lögum níutíu og fimm, tvö þúsund og tíu. Það snerist um að þarna væri verið að krefjast riftunar á [HIK: gre], sem sagt, veðrétti sem bankinn hafði fengið fyrir skuld hjá [HIK: eigand] eiganda fasteignar. Og þessi maður hafði, sem sagt, þetta var utan við þessa sex mánuði til þess að geta rift þessari ráðstöfun þyrfti að sýna fram á að þessi einstaklingur, sem var tekinn til gjaldþrotaskipta, hefði verið nákominn Íslandsbanka. Og í stuttu, mjög svona, mjög flókin fyrirtækjastrúktúr og niðurstaðan, sem sagt, í þessum dómi var sú að þeir voru ekki nákomnir. En hvernig vildi þrotabúið rökstyðja það að þessi einstaklingur hefði sem nákominn bankanum? Nú, þá var það þannig að Byr hafði runnið inn í Íslandsbanka, þannig að þetta snerist raunverulega um, og Byr hafði verið það, sú, það fjármálafyrirtæki sem hafði veitt þessa fyrirgreiðslu og, og fengið veðsetningu fyrir eldri skuldum. Því þurfti að [HIK: rey] greiða af því hvort að þessi einstaklingur hefði verið nákominn Byr. Og það kom í ljós, sem sagt, og þessi einstaklingur hafði verið fjármálastjóri og aðstoðarforstjóri Baugs Group og hann var staðgengill forstjóra félagsins. Nú, hann átti líka smá hluta í Baugi group en ekkert mikið þó, þó nokkurn hluta. Nú, hann sat hins vegar ekki í stjórn Byrs eða nokkur honum nákominn en Hagar var dótturfélag Baugs group og Hagar áttu eitt komma þrjátíu og tvö prósent hluta stofnfjár í Byr. Þannig að þarna var aðstoðarframkvæmdastjóri og staðgengill forstjóra í Baugi, Baugur átti dótturfélag sem hét Hagar, Hagar átti eignarhlut lítinn í, í Byr en átti þar samt mann í stjórn um tíma. En þetta var ekki fullnægja skilyrði þriðju greinar um að gera þennan einstakling nákominn bankanum og þar með þar sem hann var ekki nákominn þá var sýknað af riftunarkröfunni. En við förum þá bara yfir [HIK: þa], svo sem, þarna erum við svo heppin að vera með gott og nýlegt námsefni. En, sem sagt, það eru þarna ef við skoðum bara þessa flokka, hverjir eru nákomnir, þá eru það fyrst og fremst tiltekin skyldleiki eða tengdir. Og þetta hafið þið nú séð þegar þið skoðið í lög um meðferð einkamála, þetta segir bara til hæfisreglna dómara. Hjón og þeir sem búa í óvígðri sambúð, skyld til beinan legg eða fyrsta legg til hliðar svo framvegis eða tengjast með hjúskap eða óvígðri sambúð. En síðan kemur þarna fjórði töluliðurinn: maður og félag eða stofnun sem hann eða maður honum nákominn á verulegan hluta í þar sem hann eða maður honum nákominn situr í stjórn eða stýrir daglegum rekstri. Og eins og Benedikt fer yfir í greininni sinni þá er hér um að ræða breytingu. Þetta var rýmkað þetta skilyrði og það var gert með þessum lögum níutíu og fimm, tvö þúsund og tíu, þar sem að það var rýmkað að því leyti að fyrir breytinguna þá var fókuserað fyrst og fremst á eignarhlutanna en síðan voru menn farnir að reka sig á það að hugsanlega gátu verið mjög rík stjórnunarleg tengsl og menn gátu haft áhrif á rekstur fyrirtækja þótt þeir færu ekki með formlega eignarheimild. Þannig að það þótti ástæða til þess að víkka þetta út og láta nákominn, hugtakinu nákominn, ná einnig yfir þá sem gátu verið í stjórn eða stýrt félagi. Nú, það er nú bara, það sem sagt kannski, þetta hefur reynt á þetta með ýmsum hætti ef við tökum núna þennan dóm fjögur hundruð áttatíu og níu, tvö þúsund og fjórtán. Þar var spurning um, það var sem sagt yfirmaður verðbréfa miðlunar í Landsbankanum og það var spurning með kaupréttarsamninga sem hann hafði gert og höfðu ekki verið gerðir upp. Spurningin var hvort að þarna var verið að rifta á grundvelli hundrað þrítugasta og þriðju greinar gjaldþrotaskiptalaga. Eins og þið vonandi hafið komist að núna með því að hlusta á glærurnar og kynna ykkur námsefnið að þá verður ekki komið fram riftun á grundvelli hundrað þrítugasta og þriðju greinar nema um sé að ræða greiðslu launa eða annars endurgjalds til nákominna. Og þá er spurningin hvort þessi einstaklingur væri nákominn. Hann hafði sannarlega keypt og fengið með kaupréttarsamningum hluta í bankanum en þetta var tiltölulega lítill hluti og þetta voru ekki allt, var ekki búið að gera upp alla þessa, þessa samninga þegar að bankinn fór í slit. En, en hann var, sem sagt, ekki fallist á að hann, þar með var sem sagt ekki fallist á að hann hefði átt verulegan hlut í bankanum. Þetta var þá verið að skoða fjórða töluliðinn og einnig talið að hann hefði ekki í krafti þeirra samninga eða stöðu sinnar sem yfirmaður verðbréfamiðlunar, sem var ein af nokkrum deildum verðbréfasviði hans, verið þar í aðstöðu til að hafa áhrif á starfsemi bankans með sambærilegum hætti og ef hann ætti verulegan hlut í bankanum. Þannig þarna er bara mat [UNK] á því að þessi starfsmaður hefði ekki verið nákominn. Það er nýlegur dómur, það er reyndar úrskurður Landsréttar frá núna í febrúar, tvö þúsund og nítján. Þetta er landsréttardómur sjötíu og átta, tvö þúsund og nítján. Þarna var framkvæmdastjóri rekstrarsviðs og aftur með sama hætti er Landsrétti þarna að skoða hvort að um sé að ræða nákominn aðila. Hann sat ekki stjórn félagsins og hafði enga aðkomu að fjármálum þess, hann fór ekki með daglegan rekstur og laut boðvaldi forstjóra. Hann var ekki með prókúru og gat ekki haft áhrif á hvaða ákvarðanir voru teknar á þeim sviðum sem réðu úrslitum um það hvort menn teldu nákominn í skilningi þriðju greinar gjaldþrotaskiptalaga. Og þar með var fallist á í þessu tilviki að þessi einstaklingur ætti sem sagt forgangskröfur við slit [UNK] gjaldþrotaskipti af þessu félagi. Sko, ég ætla aðeins að fara til baka í fyrri glæruna. Það sem ég á við þarna, maður og félag, ég sem sagt er með persónulega nákomna á þessari síðu af því að þarna er ég með persónur sem annaðhvort eru tengdar innbyrðis eða við félög. En svo getur líka verið sko hagsmunalega nákomnir, það er að segja, ef að þetta eru tvö félög eða stofnanir eða annað þeirra eða maður er nákominn öðru þeirra og á verulegan hlut í hinu, maður nákominn öðru þeirra og slíkan [HIK: hit] hlut í hinu, situr í stjórn eða stýrir daglegum rekstri. Og gott dæmi um úrlausn þar sem að fjallað var um þetta það er þessi þrotabú Sumó, átta hundruð tuttugu og sjö, tvö þúsund og fjórtán. Þarna er einstaklingur sem á við skulum bara, þó mér sé nú illa við að vera að tala um nöfn á sem sagt einstaklingum og félögum á þessum glæpum. En þetta eru tvö félög, annað heitir Tryggingar og ráðgjöfum og hitt hét Sumó og er núna þrotabú Sumó og það er þrotabú [UNK] sem er að krefjast riftunar hjá félaginu Tryggingar og ráðgjöf og þetta er utan við frestina, þannig að hún þurfti að sýna fram á félögin væru nákomin. Og hvernig var það gert? Jú, Hákon eigandi, aðaleigandi, sem sagt, hann var eigandi tryggingar og ráðgjafar, stýrði daglegum rekstri Sumó. [UNK] sami maðurinn og átti það sem tók við greiðslunum, stýrðu daglegum rekstri hins gjaldþrota félags. Þar með voru [HIK: þa], nægileg tengsl milli félaginu vegna þess að það var sami maður sem átti annað félagið og stýrði rekstri hins félagsins og þau voru talin vera nákomin þessi tvö félög, þar með fallist á riftun gjafar í þessu, þessum dómi. Til [HIK: sams] til samanburðar þá er þarna dómur Landsréttar. Og aftur líkar mér nú illa við að nefna nöfn en þetta er sem sagt dómur í máli númer þrjú hundruð og tvö, tvö þúsund og nítján þar sem fallist er á riftun milli [UNK] greiðslu þrotabúi tólfta, tólfta, tvö þúsund og sautján sem áður hét Kostur lágvöruverðsverslun. Og þetta er til fyrrum eiganda félagsins sem [HIK: hé] heitir Jón Gerald og þarna var fallist á að Jón og þrotabúið eða [UNK] sem sagt Kostur hefði verið nákomin óumdeilt þar sem hann hefði átt, átt félagið. Svo þarna var fallist á að þarna væri lýst fram, væri sem sagt nákomnir í skilningi þriðju greinar gjaldþrotaskiptalaga. Og reyndar þarna fallist á greiðslu eftir frestdag, það er að segja fyrstu málsgrein hundrað þrítugasta og níundu greinar. En sem sagt þarna segir bara Landsréttur: Jón Gerald var aðaleigandi félagsins og jafnframt eigandi, aðaleigandi félagsins sem tók við greiðslunni sem heitir Nordica inc. ásamt eiginkonu sinni og sagt í dómi Landsréttar: er óumdeilt að um nákomna aðila var að ræða í skilningi fimmta töluliðar þriðju greinar gjaldþrotaskiptalaga. Nú síðan er það, þessi lokaliður þarna er í sambærilegum tengslum og, og það er í sjálfu sér, þá svona nokkurn vink til okkar sem erum að túlka og vinna með þessar heimildir, þessi lagaákvæði. Við þurfum að skoða hvernig þessi tengsl eru og svo þarf að skoða hvernig, hvort þetta sé [HIK: sam], hugsanlega sambærilegt. Og það getur og þarna er verið að gefa þá færi, dómstólum færi á að segja: ókei, þetta er ekki beinlínis eins og lýst er í þessum fyrstu fimm töluliðum en þetta er [HIK: al] alveg sambærilegt. Og hér í lokin þá ætla ég að fjalla um þennan dóm frá nítján hundruð níutíu og sex á blaðsíðu tvö þúsund sex hundruð áttatíu og fjögur. Það snýst um riftun á greiðslu með óvenjulegum greiðslueyri. Þetta var hérna, svona dæmigerð viðskipti þar sem að greiðsla fer sem verðbréf frá þrota búinu, fer til verðbréfamiðlunar og er umbreytt í peninga og rennur þannig inn á reikning riftunarþola eða móttakanda greiðslunnar. Þannig að þarna er eins og þið hafið vonandi kynnt ykkur nú þegar, það er litið á það í hvaða formi greiðslan fer frá þrotabúinu en ekki, ekki hvað mynd hún berst riftunarþola. En þetta var [UNK], þannig það var óumdeilt í þessi máli, vandinn var hins vegar að þetta gerðist lengra en sex mánuði aftur í tímann. Og til þess að koma fram riftun þá þurfti þrotabúið að sýna fram á að móttakandi greiðslunnar væri nákominn þrotabúinu. Og þetta mál er milli útgerðarfélags á Akranesi, þrotabús Hafarnarins og móttakinn, sem sagt riftunarþolinn, sá sem fékk greiðsluna er Olíufélagið. Af því að greiðslan fór sem sagt fram níu og hálfum mánuði fyrir frestdag. Hvernig voru tengslin á milli þessara félaga? Jú, olíufélagið var þriðji stærsti hluthafinn í Haferninum og hann átti tólf komma níu prósent af hlutafé félagsins. Það voru aðrir sem áttu, það var Atvinnuþróunarsjóður Akraness átti fjörutíu og þrjú og hálft prósent og Kirkjusandur tuttugu og tvö komma átta prósent. Síðan var fjórði stærsti hluthafinn, sem sagt okkar maður, Haförninn átti tólf komma níu prósent og svo Útvegsfélag samvinnumanna tíu komma tvö prósent síðan voru aðrir með, sem sagt, lægri hlut. Samtals voru fjörutíu, eða sem sagt þessir, það voru þarna, sem sagt, hann var fjórði, þriðji stærsti hluthafinn. Hann [HIK: átt], síðan var sem sagt, það var sem sagt, hann átti sæti í fimm manna stjórn Hafarnarins og það var þannig að, að hann sat þarna í skjóli sinna hlutafjáreignar og jafnframt fyrir hönd Landsbankans. Sem að, en Landsbankinn hafði eignast þarna hluta sem Kirkjusandur átti, sem sagt, Landsbankinn varð í viðskiptum annar stærsti hluthafinn og það varð úr að Olíufélagið átti þarna mann og hann sat í skjóli, þó menn séu náttúrulega aldrei [HIK: hlu] fulltrúar, sem sagt, hluthafa í stjórnum en hann sat í skjóli hann var kosinn sem sagt af, naut stuðnings í kosningum fyrir Landsbankann og, og, vegna síns hlutar. Nú, þannig að hann er þriðji stærsti hluthafinn. Hann situr í [HIK: fi], einn, er með einn mann í fimm manna stjórn og þarna þarf þá að greiða úr því og munið þið að þetta var áður en breytingin varð með lögum níutíu og fimm, tvö þúsund og tíu þar sem menn gátu verið nákomnir ef þeir voru, gátu haft áhrif, eða sem sagt, [HIK: set], [HIK: sit] setið í stjórn eða stýrt daglegum rekstri. En þarna var sem sagt Hæstiréttur með eitt verkefni hann, hann var með þessa staðreyndir fyrir framan sig, þriðji stærsti hluthafinn átti mann í stjórn og gat stýrt þar daglegum rekstri svona, þú veist, tekið meiri háttar ákvarðanir. Og er þetta nákominn? Gerir þetta, þessi tvö félög nákomin í skilningi þriðja greinar gjaldþrotaskiptalaga? Og niðurstaða Hæstaréttar var sú: jú, þetta gerir hann nákominn. Og ég ætla að lesa hérna bara rökstuðninginn, hann segir hér: stefndi eða sem sagt olíufélagið átti töluverðan hlut í Haferninum einkum í samanburði við langflesta aðra hluthafa. Er ljóst að hann naut áhrifa í stjórn félagsins umfram eignarráð sín en ekki skiptir máli þótt hann hefði notið atbeina Landsbankans. Hann hlaut að mega sín mikils við ákvarðanir í stjórn félagsins um skuldaskil og þegar litið er að til þessara atriða í heild verður að telja að stefndi og Haförninn hafi verið nákomnir skilningi sjötta töluliðar þriðja greinar gjaldþrotaskiptalaga. Þannig að þetta er það sem ég vildi segja um nákomna og þið auðvitað lesið bara síðan greinina hans Benedikts og kynnið ykkur námsefnið vel.