DIWAYEN BEFORE THE SPANISH CAME | READ ALOUD TAGALOG BOOKS WITH TAGALOG AND ENGLISH SUBTITLES
SI DIWAYEN NOONG BAGO DUMATING ANG MGA ESPANYOL
Kuwento ni Augie Rivera
Guhit ni Paolo Lim
(SINGKIL MUSIC)
Naglalambitin si Diwayen sa punong kaymito nang dumating ang libo-libong balang.
Halos dumilim ang buong kalangitan.
Nakapangingilabot ang ugong ng mga ito habang sinasalanta ang palayan
at iba pang mga pananim na dalawang araw na lang ay handa na sanang anihin.
Agad sumirko pababa ng puno si Diwayen.
"Kailangang malaman ito ni Ama." aniya sabay lilis ng kaniyang malong at karipas ng takbo pauwi.
Poot daw ng diwatang Lalawon ang nagdulot ng mga balang ayon sa haka-haka ng marami.
Ngunit ang tiyak, hudyat 'yon ng tag-gutom sa malayong bayan nina Diwayen.
Dahil walang ani, nagkaroon ng matinding kakulangan sa pagkain.
At nang magpatuloy pa ito sa loob ng maraming buwan,
napilitan ang maraming pamilya na gawing gaon o pan-sangla ang kani-kanilang mga anak para lang makautang ng ikabubuhay.
"Magsisilbi ka muna sa tahanan nina Datu Bulawan, 'yang datu sa kabilang bayan."
paliwanag ng ama ni Diwayen habang tinatalian ang balutan ng kaniyang mga damit.
Tahimik namang sinusuklay at nilalangisan ng kaniyang ina ang buhok niy ang halos lampas-baywang.
"Paghuhusayan mo ang trabaho doon, anak," dagdag pa nito.
"Hanggang kailan po ako doon, ina?" usisa ni Diwayen.
"Kapag nakaipon na kami ng pambayad ay tutubusin ka namin agad." buntong-hininga ng kaniyang ama.
Sa gulang na siyam na taon, isa na si Diwayen sa pinakabatang alipin ng datu.
Bahagi ng kaniyang tungkulin ang tumulong sa paglalaba, paglilinis, paghuhugas ng pinggan, paghahabi at iba pang mga gawaing bahay.
Minsan, habang nag-iisis ng sahig na kawayan, nasulyapan niya ang datu habang kausap ang kaniyang mga tagapayo.
Kapansin-pansin ang sarisaring tattoo nito sa iba't ibang bahagi ng katawan,
na ayon sa isang nakatatandang alipin, ay tanda raw ng kagitingan at katapangan ng datu sa pakikidigma.
"Mukha naman siyang mabait," ani Diwayen, "lagi lang nakakunot ang noo."
Sa gabi, tuwing dinadalaw ng lungkot si Diwayen, taimtim niyng pinatutugtog ang kaniyang tolali, isang uri ng plawtang hinihipan sa ilong.
Marahil, umaasa siyang tatangayin ng hangin ang kaniyang malamyos na pagbati patungo sa kaniyang ama, ina at tatlong nakababatang kapatid na lalaki.
Isang araw di sinasadyang nagawi si Diwayen sa isang tagong silid sa loob ng bahay.
Nandoon si Prinsesa Lunhaw, isang walong taong gulang na binukot.
Binukot ang tawag sa mga anak ng datu na hindi lumalabas ng bahay.
Itinatago sila ng datu at ni hindi pinatatapak sa lupa.
"Sa wakas! May makakalaro na rin ako ang masayang sigaw ng prinsesa.
Nagkasundo agad ang dalawang batang babae.
Inilabas ng prinsesa ang kaniyang mga laruan.
Naglaro din sila ng kunggit, isang larong gumagamit ng mga sigay na tulad ng sungka.
Kinuwentuhan naman ni Diwayen ang prinsesa ng kaniyang mga kapana-panabik na karanasan sa kagubatan
lalo na kapag nangangaso sila ng kaniyang ama.
Mula noon, naging masayahin na uli si Diwayen.
Bihira na siyang makaramdam ng pagkabagot sa kaniyang mga gawaing-bahay.
Agad niyang tinatapos ang mga ito upang makapaglaro agad sila ni Prinsesa Lunhaw.
Ngunit minsan wala na siyang oras na makapaglaro o makapaglibang.
Tambak kasi ang mga gawain sa kusina, lalo na kapag may piging o may darating na mga bisita ang datu mula sa iba pang lupain.
Isang gabi napansin ni Datu Bulawan na tila nag-mumukmok ang anak na prinsesa.
"Ama, bakit po ba kailangan pang magtrabaho ni Diwayen? Wala na siyang inatupag kundi trabaho.
Wala na tuloy siyang panahong makipaglaro sa akin!" dabog ni Prinsesa Lunhaw.
"Ganoon talaga, anak..." "Si Diwayen ay isang alipin.
Ganiyan talaga ang kaayusan dito sa atin— may iba't ibang klase ng tao, may iba-iba ring tungkulin," paliwanag ni Datu Bulawan.
At ikaw, ang tungkulin mo ngayong gabi ay...ngumiti.
Sige na, isang matamis na ngiti?" lambing ng datu sa anak.
Ngunit nanatiling nakasimangot si Prinsesa Lunhaw.
Kinabukasan, sa pagpupumilit ni Prinsesa Lunhaw, ay pumuslit sila ni Diwayen para mamasyal at maglaro sa kagubatan.
"Umuwi na tayo! Siguradong pagagalitan ako ng mahal na datu pag nalamang dinala kita rito!" sabi ni Diwayen habang hinihila sa braso ng prinsesa.
"Wag kang mag-alala! May pulong ang ama kong datu sa kabilang bayan," paniniyak ng prinsesa.
"Tama ka, Diwayen! Ang sarap palang maglaro rito!"
At kumaripas ito papasok sa loob ng kagubatan.
Kung saan-saang sulok ng gubat nagtago si Prinsesa Lunhaw.
Halos mamaos na si Diwayen ay hindi pa rin lumalabas ang pilyang prinsesa.
"Prinsesa Lunhaw! Nasaan ka na? Kapag hindi ka lumabas...hindi na ako makikipaglaro sa iyo!
Maya-maya lang, narinig niya itong tumatawag: "Diwayen! Diwayen! Tulungan mo ako!"
Nasukol pala ng isang mabangis na baboy-ramo ang prinsesa.
"Wag kang gagalaw. Akong bahala!" tarantang sigaw ni Diwayen.
Pumulot siya ng isang matulis na sanga at sinimulang bugawin ang naglalaway-laway na kalaban.
Ngunit mukhang nayamot lang at hindi natakot kay Diwayen ang baboy-ramo. Patuloy pa rin itong sumugod sa umiiyak na prinsesa.
Agad-agad na isinibat ni Diwayen ang sanga.
At sa isang iglap, nakabulagta na sa lupa ang hayop, iigik-igik habang nakatusok sa likod nito ang matulis na sanga.
Sumambulat ang galit ng datu nang malaman ang buong pangyayari.
Katakot-takot na bulyaw ang inabot ng kanyang mga tauhan.
Binagyo naman ng pangaral si Prinsesa Lunhaw.
Wala itong nagawa kundi umiyak at humingi ng tawad sa ama.
Samantala nang harapin naman ng datu si Diwayen: "P-patawarin n'yo po ako mahal na Datu..hindi ko po dapat sinamahan ang mahal na prinsesa sa kagubatan..."
paumanhin ng batang alipin habang nakayuko na tila hinihintay ang mga bulyaw ng datu.
Sa halip, nagwika itong: "Mapanganib ang ginawa mong pagpuslit ng anak kong prinsesa...
ngunit mas mapanganib ang ginawa mong pagliligtas sa kaniya!
Kahanga-hanga ang ipinakita mong katapangan at malasakit sa aking anak. Maraming salamat! "
Tanging ngiti ang naisukli ni Diwayen sa datu.
"Bilang pagtanaw ng utang na loob," patuloy ng datu, "ipagkakaloob ko sa iyo ang iyong kalayaan!
Malaya ka na, Diwayen!"
Nang gabing iyon, nagpatawag ng isang malaking piging si Datu Bulawan.
Ngunit wala na sa kusina si Diwayen— kasama na siya sa hapag!
Dumagsa ang masasarap na pagkain at inumin.
May nagsayawan, may nagtugtugan at may nag-awitan—
lahat ng iyon in bilang pasasalamat sa kaligtasan ni Prinsesa Lunhaw at pagpupugay sa kadakilaan ni Diwayen.
"Maraming salamat ulit, ha!" bulong ng batang prinsesa.
"Walang anuman," Sagot ni Diwayen. "Basta, kahit magkalayo na tayo, magkaibigan pa rin tayo, ha?"
sabay ihip sa tainga ng prinsesa. At kapuwa sila napabungisngis.
Kulay ginto na muli ang mga palayan ng dumating si Diwayen sa kanilang bayan.
Hindi na niya maalala kung gaano katagal siya nawala.
Ngunit ang mahalaga'y nagbalik na siya, at kapiling niyang muli ang kaniyang buong pamilya.
Mula noon, naging paboritong kuwento ng matatanda ang nangyari kay Diwayen-
kung paano tinubos ng isang batang alipin ang sariling kalayaan sa pamamagitan ng kaniyang katapangan at dakilang kalooban.